H.M. de Koningin naar
België
Prof. mr. F. G. Scheltema
overleden
WOENSDAG 15 FEBRUARI 1939
No. 24200
PER LUXE TOURINGCAR
LEIDEN-AMSTERDAM v.v.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKENf
STADSNIEUWS
Nagr van officieele zijde wordt mede
gedeeld, is thans vastgesteld, dat het bezoek
van H.M. de Koningin aan Z.M. den Koning
der Belgen zal plaats
met 26 Mei a.s.
vinden van 23 tot en
Leiden, Beestenmarkt8rTel. 1259
Amsterdam, Rokin 30,Tel. 34189
In den ouderdom van
47 jaar
Dit nummer bestaal uit VIER bladen
verwacht
79sfe Jaargang
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque*' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen geresQgil zijn:
Franco per post f. 2:35
per 3 maanden f. 2.35
per week f.0.1#
per 3 maanden -f- portokosten,
(voor binnenland f.0.30 per 3 mndj
Zilveren jubileum B. M. Noach
ALS LEEKAAR AAN DE GEM. H.B.S.
Een zeer gezien docent aan de gemeente
lijke H.B.S. met 5-jarigen cursus te dezer
stede, de heer B. M. Noach, herdenkt, ge
lijk gemeld, morgen het feit, dat hij voor
lijfentwintig jaren zijn taak als leeraar in
het Nederlandsch, aan genoemde school
aanvaardde.
De heer B. Noach.
De heer B. M. Noach werd 17 December
1381 te Deventer geboren. Hij bezocht de
rijkskweekschool aldaar en was na zijn on
derwijzers-examen van 19001907 bij het
lager onderwijs te Wormerveer werkzaam.
In 1907 deed hij examen Nederlandsch M.
0„ waarna hij enkele jaren Nederlandsche
taal- en letterkunde doceerde aan het In-
itituut De Graaf te 's-Gravenhage. In 1910
werd de heer Noach leeraar op „Beresteijn"
!n Voorschoten en in 1914 werd hij alhier
benoemd. Een merkwaardigheid is het zon
der twijfel, dat zeven broers en zusters uit
let gezin Noach, allen op één na, hij het
onderwijs werkzaam zijn geweest.
Toen de heer Noach zijn intrede deed op
de Leidsche H.B.S. het was nog in het
oude gebouw aan de Pieterskerkgracht
heeft de schooljeugd hem niet die plage
rijtjes bespaard, waarmede een nieuweling
nu eenmaal pleegt te worden begroet. Maar
lang heeft het niet geduurd, want de heer
Noach won al gauw de harten van zijn
leerlingen door zijn rustig en vooral kame
raadschappelijk optreden en de wijze,
waarop hij dorre gramatica naast zooveel
moois in de Nederlandsche taal- en letter
kunde wist bij te brengen. De heer Noach
behoefde niet streng te zijn, behoefde geen
straffen uit te deelen maar hield zijn leer
lingen rustig en ordelijk door zijn manier
van lesgeven. De heer Noach is trouwens
r.iet louter docent. Hij heeft belangstelling
voor de prestaties en ambities van zijn
leerlingen ook buiten zijn eigen vak. Zoo
beeft hij vele jaren de H.B.S.-vereeniglng
•Lmtégeës" in velerlei opzichten geholpen.
Een eigenschap van den jubilaris is dat hij
contact blijft houden met zijn oud-leerlln-
:en. Hij heeft een merkwaardig goed ge-
leugen en hij weet van nagenoeg al zijn
oud-leerlingen hun loopbaan na het eind
examen. Voor vele oud-leerlingen is de heer
Noach ook in latere jaren nog dikwijls een
vraagbaak. In het docentencorps der H.B.S.
neemt hij ook door evenwichtigheid en col-
egialiteit een bijzondere plaats in. Van de
lerarenvergadering is hij de zeer nauwge
zette secretaris.
Gelijk wij reeds eerder hebben gemeld,
tal de heer Noach Zaterdagmiddag te 3 uur
jn de gymnastiekzaal van de H B.S. ter ge
legenheid van zijn zilveren jubileum wor
den gehuldigd. Wij zijn er van overtuigd,
dat zeer velen van deze gelegenheid ge
bruik zullen maken om te getuigen van hun
dank en waardeering voor den leermeester
en collega Noach, maar vooral ook van hun
vriendschap voor den mensch Noach, Voor
de H.B.S., voor de huidige en toekomstige
leerlingen, mogen wij hopen, dat de heer
Noach die in die vijfentwintig jaren
kraar heel zelden onder de absenten heeft
behoord de nog restende jaren voor zijn
gedwongen afscheid van de school, welke
bem lief is, met dezelfde opgewektheid zijn
lessen in de Nederlandsche taal- en letter
kunde zal mogen geven en de vriend zal
Worden van die jongeren, zooals hij het
voor de ouderen steeds is geweest.
nederlandsche REISVEREENIGING.
Zwitserland-avond.
In de geheel gevulde kleine Gehoorzaal
™erd gisteravond door de afd. Leiden der
NR V. een Zwitserland-avond gegeven met
medewerking van de bekende j odelaars
brio Neuhaus en Adolf Bergen uit Bern.
"adat de afdeelingsvoorzitter, de heer J. J.
'an den Horst den avond met een korte
mieiding had geopend, betrad de algem.
om u lleer J- Panman, het podium
vm jodelaars aan de talrijke aanwezigen
oor te stellen. Hierna zong Otto Neuhaus,
1»;? Berger op de harmonica bege-
Zwii een'Se vroolijke liederen waardoor de
h» l,rsclle sfeer er al direct inkwam. De
Panman bracht toen in een gloedvolle
SM, j Jenot van een vacantie in Zwit-
snr ar voren. Hoe komt het toch zegt
lanrt duizendon bewoners van dc lage
h °en Zwitserland hun vacantie door-
tn 5? Het komt door de tegenstellingen
omdat alles, van het kleine tot het
groote, geperfectioneerd is. Alles wordt ge
daan om het de toeristen zoo aangenaam
mogelijk te maken, zoodat Zwitsersche
vacantie dubbele vacantie beteekent. Het
bekende bordje „verboden toegang", kent
men daar niet! In 1938 heeft de N.R.V.
circa 8000 leden naar Zwitserland gebracht
en zeer waarschijnlijk worden het er dit
jaar, mede door de Pinkster-Generale naar
Axenstein nog veel meer. In 1937 werden
door de Zwitsersche hotelmeisjes voor 180
millioen Zwitsersche francs aan spijzen en
voor 30 millioen Zw. francs aan dranken
voor de gasten neergezet. Verschillende aar
dige bijzonderheden en gewoonten van het
Zwitsersche land en volk, de enorme voor
uitgang van de vervoermogelijkheden, dank
zij de verbluffende techniek en de schoone
flora passeerden de revue, evenals de be
roemde edelweiss die met levensgevaar door
vaders en broers in de bergen werd geplukt
en die voor 75 in werkelijkheid in Hol-
landsche kassen is gekweekt. Alle jaarge
tijden leenen zich voor een vacantie in
Zwitserland, maar elk jaargetijde heeft zijn
eigen bijzondere bekoring. Daarom, aldus
besloot spr. zijn vaak humoristische inlei
ding, allen met de N.R.V, naar het mooie
Zwitserland, dan zal Uw vacantie geen dub
bele maar een driedubbele vacantie worden.
De jodelaars kwamen toen weer aan de
beurt en na de pauze vertelde de heer
Panman nog eenige vroolijke anecdotes
over de langzame Berners, die het in traag
heid van de slakken nauwelijks winnen!
Doch dit was niet van toepassing op de
Bernsche gasten die in een vlot tempo de
aanwezigen amuseerden met hun vroolijke
muziek.
Tot slot werden nog eenige interessante
films vertoond, o.a. fabricage van verschil
lende export-artikelen zooals chocolade,
schoenen, kaas van een halve meter mid
dellijn, diverse takken van industrie. De
laatste en zeker de mooiste film bracht de
wintersport in beeld met prachtige tegen-
lichtopnamen van Ski- en springwedstrij-
den. kunst-schaatsenrijden en het naar
boven brengen van de ski-liefhebbers per
ski-lift.
De heer v. d. Horst was de tolk van allen
om den heeren Panman, Neuhaus en Berger
hartelijk dank te zeggen voor al het. gebo-
dene. hetgeen met een daverend applaus
werd bekrachtigd. Het was voor de afd.
Leiden weer een succesvolle avond.
N.Z.H.TJM.
Conferentie van directie en vakbonden.
Gistermiddag heeft het gebruikelijke
driemaandelij ksche overleg tusschen de
directie der Noord-Zuid-Hollandsche Tram
weg Maatschappij en de drie Vakorganisa
ties van haar personeel plaats gehad.
Een zeer groot aantal agendapunten
maakte onderwerp van bespreking uit, zoo
dat wij ons tot de meest belangrijke zullen
moeten beperken. De directie verklaarde
zich bereid, de hergroepeering van be
paalde groepen van functionarissen onder
de oogen te zien, doch kan ter' zake niet
de geringste toezegging doen. Een hergroe
peering over het geheel ligt niet in de be
doeling. De aanstelling in vast dienstver
band van het z.g.n. reorganisatiepersoneel
kan niet in overweging genomen worden,
omdat de uitkomsten van het bedrijf nood
zaken tot het aanstellen van jeugdige
arbeidskrachten. Bij wijze van proef wordt
binnenkort een gewijzigd systeem van af
rekening aan de remise Leidschevaart te
Haarlem ingevoerd, tengevolge waarvan het
nachtwerk van de afrekenaars komt te ver
vallen, Slaagt deze proef, dan is het voor
nemen, aan het gewijzigde systeem uitbrei
ding te geven.
Omtrent de verlofindeeling van het rij
dend personeel werd zeer uitvoerig van ge
dachten gewisseld. De directie verklaarde
zich bereid nader met den Chef van den
Vervoersdienst te overleggen, of alsnog aan
het verlangen van het personeel te dezer
zake kan worden tegemoet gekomen. De
vergoeding, welke wordt gegeven voor het
waarnemen van een hoogere functie gedu
rende 3 of meer achtereenvolgende dagen
per week, zal evenals voor het rijdend per
soneel voortaan algemeen voor een waarne
ming per dag worden verleend.
Nagegaan zal worden, of zonder bezwaren
voor den dienst de gemiddelde arbeidstijd
van de haltechefs in Waterland, gelijkge
steld kan worden aan dien van de overige
haltechefs.
In Den Haag slaagde gisteren mej. W.
v. d. Riet voor het diploma leerares Cou
peuse en mej. R, de Jong voor het diplo
ma Coupeuse.
DE BETEEKENLS DER EXPERIMENTEELE
PSYCHOLOGIE IN DE GENEESKUNDE.
Openbare les van dr. B. Stokvis.
In een openbare les, gehouden bij den
aanvang zijner werkzaamheid als privaat
docent in de experimenteele psychologie
aan de Rijksuniversiteit alhier, heeft dr.
Berthold Stokvis, leider van het Experi
menteel-psychologisch laboratorium der
psychiatrische kliniek der Rijks-universi
teit alhier, vandaag gesproken over: „De
beteekenis der experimenteele psychologie
in de geneeskunde".
Uit hoofde van zijn zuiver natuurweten
schappelijke opleiding pleegt de medicus
met geringschatting te oordeelen over die
takken van wetenschap, voor wier bestu
deering geen exacte, systematische me
thoden van onderzoek worden aangewend.
Ook de experimenteele psychologie wordt
dikwijls het verwijt gemaakt, dat zij zich
niet van dergelijke onderzoekingswijzen
bedient, een verwijt, dat geenszins ge
rechtvaardigd is.
Na de ontwikkelingsgeschiedenis der ex
perimenteele psychologie als exacte weten
schap te hebben geschetst, waarin hij een
critisch overzicht gaf van de verschillende
psychologische stroomingen, welke dezen
vorm van psychologie hebben beinvloed,
ging spreker over tot de beschouwing der
vorderingen, die in het bijzonder de medi
sche experimenteele psychologie sinds de
dagen van Lotze heeft gemaakt. Zij heeft
ons o.m. het inzicht geschonken, dat psy
chologische feiten in den loop eener soma-
togene ziekte kunnen worden beinvloed;
het behoort mede tot de taak van den ex-
perimenteelen psycholoog, de psychische
functie van de ziekte op te sporen. Hier
voor zal hij van de moderne hulpmiddelen
in den zin der exacte waarneming van het
eigen-zelf moeten gebruik maken, waar
bij de situatie-als-geheel in aanmerking
moet worden genomen, teneinde de situatie,
waarvoor het individu door het leven wordt
geplaatst, zooveel mogelijk te benaderen.
Het geheele arsenaal der experimenteel-
psychologische onderzoekingmethoden en
psychotherapeutische hulpmiddelen staat
hem daarbij ten dienste.
Hierop ging spreker over tot het tweede
gedeelte van zijn betoog: de bespreking van
het bestaansrecht der experimenteele psy
chologie en de rechtvaardiging harer werk-
f. 0.50 enkele reis.
STANDPLAATS
8470
(Ingez. Med.)
wijzen. Er is in wetenschappelijke kringen,
voornamelijk onder de wijsgeeren en hier
en daar ook onder de geneeskundigen, een
strooming merkbaar geworden zich van de
experimenteele psychologie af te wenden.
Men liet zich ten onrechte hierbij leiden
door de gedachte, dat door de „laboiato-
riumpsychologie" slechts zeer oppervlakkige
lagen van den geest worden bereikt, ter
wijl al die processen, die den wil, het drift
en het affectleven betreffen, ten eenen-
ma.le voor het experiment ontoegankelijk
zouden blijven. Hiertegen verzet spreker
zich op grond van experimenten, die in het
experimenteel-psychologisch laboratorium
der Leidsche psychiatrische kliniek zijn
verricht. Men tracht de werkelijkheid te
benaderen door proefondervindelijk, die
dynamische systeem-structuren te ontwik
kelen. waarvan men de wetmatigheden wil
bestudeeren: men wil daarbij de qualita-
tieve verschillen in het gemoedsleven meet
baar en quantitatief aantoonbaar maken.
Hierop ging spreker uitvoerig na, welke
de beteekenis is van de experimenteele
psychologie als geneeskundige wetenschap.
Het is in hoofdzaak de diagnostiek en de
dlfferentieele diagnostiek, doch ook de
therapie, voor welke de toegepaste psycho
logie van belang is. Ten aanzien van de
diagnostiek stond spreker eerst stil bij de
waarde van de experimenteele psychologie
voor de kliniek: zoowel op aetiologisch als
ook op symptomatologisch en differentieel-
dlagnostisch gebied, komt hier het expe
rimenteele onderzoek, zoowel het testoq-
derzoek als de psychophysiologische uit
drukkingsmiddelen een belangrijke plaats
toe, hetgeen de spreker mede aan de hand
van eigen onderzoekingen staafde. Aldus
heeft de experimenteele psychologie voor
de geneeskunde in het algemeen en voor
den pharmacoloog, den hygiënist, den in-
ternist in het bijzonder, vruchten afge
worpen.
Vervolgens ging spreker de beteekenis
der experimenteele psychologie voor de be
roepskeuze na, waarbij hij o.m. het rou
tine-onderzoek besprak met betrekking tot
zgn. testprofiel en met een enkel woord
van de - zij het zijdelingsche - belangstel
ling van den medicus voor de psychotech
niek gewag maakte. Vervolgens kwam een
korte beschouwing der medisch-forensi-
sche beteekenis van de experimenteele psy
chologie aan de orde, waarbij o.m. de toe
rekeningsvatbaarheidsverklaring, de waar
de van een getuigenverklaring, de hypnose
de zgn. Tatbestand-diagnostiek en andere
problemen ter sprake werden gebracht.
Na de differentieel-diagnostlsche waarde
der experimenteele psychologie te hebben
belicht, stond spreker lang stil bij de be
schouwing der therapeutische beteekenis
Hedenmiddag is in zijn woning te
Amsterdam op 47-jarigen leeftijd over
leden prof. dr. F. G. Seheltema, thans
hoogleeraar in het staats- en admini
stratief recht aan de gemeente-univer
siteit te Amsterdam, en vroeger te
Leiden.
Foppe Gabbe Scheltema werd op 1 De
cember 1891 te Groningen geboren. Hij
doorliep daar de H.B.S., deed staatsexamen
en studeerde aan de rijksuniversiteit in de
rechten. In 1916 promoveerde hij tot doc
tor, in de rechtswetenschappen.
Gedurende één jaar was hij als ambte
naar aan de provinciale griffie werkzaam,
doch in 1917 vestigde hij zich als alvocaat
te Rotterdam, waar reeds spoedig de aan
dacht op hem viel, zoodat hij in 1923 be
noemd werd tot hoogleeraar ln handels-
vecht aan de Leidsche universiteit, waarna
hij in 1927 aan. de Amsterdamsche univer
siteit werd benoemd tot hoogleeraar in het
staats- en administratief recht, later ook
In het handelsrecht en het internationale
uvivnr.trecht.
Hij was lid van verschillende staatscom
missies. o.a. voor burgerlijke wetgeving en
voor waterstaatswetgeving. In 1934 werd hij
bovendien plaatsvervangend raadsheer en
plaatsvervangend lid van den raad van
beroep.
Tal van publicaties zijn, na zijn disser
tatie in 1916 over overheidszorg voor wa
terstaatswerken van zijn hand verschenen.
O.a. in 1921 beschouwingen over de grond
slagen van het vereenigingsrecht, in 1925
een praeadvies voor de Nederlandsche ju-
ristenvereen. over administratieve recht
spraak: in 1932 een studie over wisselrecht,
beschouwingen over het grensgebied tus
schen overeenkomsten en testamentaire
beschikkingen, over rechten van tweede en
verdere hypotheekhouders, over hulpverlee
ning en strandvonderij en over het burger
lijk bewijsrecht.
Als docent was prof. Scheltema bij zijn
studenten een zeer geziene figuur door zijn
prettige karaktereigenschappen en zijn
vlotte wijze van voordragen, waardoor hij
ook in wetenschappelijke kringen een
graag gezien spreker was. Behalve de ge
noemde publicaties van grooteren omvang
schreef prof. Scheltema ook verscheidene
artikelen van kleineren omvang en gedu
rende een aantal jaren was hij vast mede
werker van „De Groene Amsterdammer",
van welker redactie hij geruimen tijd deel
uitmaakte.
Ruim een jaar geleden moest prof. Schel
tema wegens een ernstige nieraandoening
rust nemen en juist eenige weken geleden
=ch-en het alsof er een gunstige wending
in zijn z::k':e was gekomen. Hij lieerde van
zijn verblijf buiten de hoofdstad naar zijn
woning in Amsterdam terug, waar hij van
daag omstreeks 12 uur toch nog vrij plot
seling is overleden,
EERSTE BLAD
BINNENLAND.
De wet op het recht van vereemffin# en
vergadering door de Tweede Kamer
aangenomen. (Pari. Overzicht, 3e Blad)
Rapport inzake overneming der landbouw
crisismaatregelen door de bedrijfsge-
nooten. (3e Blad).
Afweergeschut voor Leeuwarden. (Binnen
land, 4e Blad).
amsterdamsche beurs.
Prijshoudende markt - Weinig affaire
- Kleine koersverschillen - Amerika
vrijwel onveranderd - Beleggingen kalm
BUITENLAND.
De erkenning van Franco. (Buitenland, ie
Blad),
Het Evian-comité en het vraagstuk der
Duitsche Joden. (Buitenland, le Blad),
In Hongarije is het kabinet-Imiedy alge-
treden. (Buitenland, le Blad).
Paus Pius XI ten grave gedragen. (Buiten.
land, le Blad).
Hoe de nieuwe Paus wordt gekozen. (4e Bi.)
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor het geheele land: Meest
matige Zuidelijke tot Westelijke
wind. Half tot zwaar bewolkt of
betrokken, weinig of geen regen.
Weinig verandering in temperatuur
ervan, met name die voor de psychothera
pie. Aan de hand van eenige voorbeelden
en ervaringen uit zijn practijk toonde spr.
aan, dat de experimenteele psychologie ten
nauwste aan de psychotherapie is gekop
peld. Beide streven na de individueele, eigen
geaardheid van ieder geval en van iedere
situatie op concrete wijze te begrijpen.
Spreker besloot zijn toespraak met een
analyseering van het doel der medische
experimenteele psychologie, dat hij scherp
omlijnd wil zien als het nastreven eener
ontwikkeling der experimenteele psycho
logie in dienst der geneeskunde op mo
dernen grondslag met gebruikmaking van
alle nieuwe middelen deT algemeene psy
chologie in den ruimsten zin des woords.
De beleving van het experiment, de syste
matische, experimenteele zelfwaarneming
in den zin van Ach moet hierbij op den
voorgrond worden geschoven; de tradiiio-
neele banden tusschen de psychologie en
de wijsbegeerte weer aangeknoopt worden.
Zóó kan de weg, dien groote vaderlandsche
onderzoekers, met Donders aan het hoofd,
hebben gebaand, worden voortgezet.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het doctoraal examen
wis- en natuurkunde, hoofdvak scheikunde
mej. J. S. M. L. 'sGravesande (Den Haagt;
Idem hoofdvak natuurkunde de heer J. P.
Steiler (Leiden): idem hoofdvak nharmacle
de heer J. C. Mertens (Voorburg); voor het
ce-d dsa'-examen w - en natuurkunde,
le.ter L mei. E van Konmienburg (Oegst-
sreest) en voor het cand daatsexamen In
disch recht de heeren C. H Hins (Leiden)
en O. F. W. Baker (Den Haag).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Fa J Elsinga Kcozrtraat 5 L-'ien,
drogist; handel in vergiften en bijtende
stoffen. Bijvoeging uitgeoefend bedrijf:
handel in parfumerieën.
