STADSNIEUWS
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1939
No. 24196
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
79sfe Jaargang
DAGBLAD „VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Mededeeling voor de
jeugd
Dil nummer beslaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bi) vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
30 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd z(Jnf
per 3 maanden f. 2.3S
per week t.'.f.0.1S
Franco" per "post Lf. 2:35 per 3 maanden ■^•'portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per S mnd>
ACTCIE-COMITÉ „LEVENDAAL".
Propaganda-samen komst.
Het Actie-Comité Levendaal", dat reeds
vele malen aan het wijkwerk in wijk LX
der Ned. Herv. Gemeente krachtig steun
heeft mogen verleenen en daarin dan ook
als een onmlsbaren schakel Is opgenomen,
heeft in den laatsten tijd niet over gebrek
aan belangstelling te klagen. Integendeel
wordt, zooals gisteravond een propaganda-
samenkomst georganiseerd, dan zijn wijk-
bestuur. leden en belangstellenden in
grooten getale aanwezig en gaven door
hun aanwezigheid blijk van hun instem
ming met het streven van het Comité.
In de groote zaal van het wijkgebouw
Levendaal. welke alle belangstellenden niet
eens kon bevatten velen moesten worden
teruggestuurd merkten wij o.m. op den
wijkpredikant, ds. M. J. Punselie, den
godsdienstonderwijzer, den heer J. G. M.
Hakkert en de leden van het wijkbestuur,
de heeren Van Borsselen, Bodewes en
Fontein.
De voorzitter van het Actie-Comité, de
heer J. W. van Daalen heette allen welkom
om daaraan de mededeeling te verbinden,
dat voor hen, die op dezen avond werden
teleurgesteld, een tweede samenkomst zal
worden belegd op 23 Februari.
Spr. wekte tevens op om als con tri-
buant(e) toe te treden aan welk verzoek
tijdens de pauze door een vijf-en-twlntig-
tal aanwezigen werd gehoor gegeven.
Nadat de heer Van Daalen nog de mede
werkende vereenigingen had voorgesteld
werd een aanvang gemaakt met de afwer
king van een zeer gevarieerd programma.
Het eerst hoorden wij het gemengde C. J.
M. V -zangkoor, dat onder leiding van den
heer Boseke, in een tweetal liederen blijk
van zijn kunnen gaf. Direct hierop was het
de Mondaccordeonclub „Kunst en genot"
onder leiding van den heer H. F. Loman
Jr. die zich in enkele nummers liet hooren.
Zender ook maar iets te kort te doen aan
de overige onderafdeelingen, die op dezen
avond voor het voetlicht traden, hebben
wij hier een woord van groote waardeering
voor dit zich nog steeds uitbreidend gezel
schap, dat een ongemeen succes had.
Van de „Driehoek-afdeeling" zagen wij
een opvoering van „De radio-gymnastiek
les". terwijl tenslotte de C. J. M. V.-voor-
drachtenclub na de pauze kwam met het
bekende stuk van H. Heyermans „De
brand in De Jonge Jan". Dit stuk, dat aan
de opvoerenden hooge eischen stelt, be
leefde een vlotte opvoering, dank zij mede
de regie van den heer H. v. d. Broek.
Het Actie-Comité kan op een geslaagden
avond terugzien.
LEIDSCHE CHR. BESTURENBOND.
Lezing van den heer D. Hendriks.
In de bijeenkomst, welke de Leidsche
Chr. Besturenbond gisteravond in het ge
bouw voor Chr. Sociale Belangen heeft ge
houden, heeft de heer D. Hendriks, voor
zitter van de afd. GJir Technici, gespro
ken over „Het ecofWmische leven in ver
band met de technische ontwikkeling".
In het begin van zijn rede zette spreker
uiteen, dat bij de volkeren der oudheid de
mensch als regel aangewezen was op hrt
resultaat van eigen arbeid. De heidensche
opvattingen met hun geringe waardeering
voor den arbeid, die veelal aan vrouwen
en slaven werd overgelaten, maakten dat
de technische hulpmiddelen tot aan de
Middeleeuwen betrekkelijk eenvoudig ble
ven. Met het christendom kwam de waar
deering voor den arbeid, welke een radi
cale verandering teweeg bracht. Geheel
andere maatschappelijke verhoudingen
ontstonden. Nieuwe vindingen spreker
noemde de uitvinding van het buskruit,
boekdrukkunst, kompas werkten hiertoe
mede.
Nadat de heer Hendriks dan stilgestaan
had bij den gildentijd wees hij er op dat
in het begin der 19de eeuw de komst van
de stoommachine weer een radicale veran
dering in het maatschappelijk leven teweeg
bracht. Tal van ontdekkingen en uitvin
dingen op wetenschappelijk gebied bezor
gen deze eeuw den naam van „Wonder
eeuw". De machine verlicht de arbeidstaak
en vergroot de voortbrengingsmogelijkheid.
Vakbekwaamheid kreeg hierdoor minder
beteekenis. In de fabrieken kwam vrou
wen- en kinderarbeid. Het gebruik van
stoom, electriciteit en andere krachtbron
nen. de bestudeering der natuurwetenschap
in de ten top gevoerde rationalisatie der
bedrijven heeft, vooral in de eeuw, waarin
wij leven, groote veranderingen in de
voortbrenging gebracht.
Door de technische ontwikkeling, aldus
spr., is het mogelijk geworden om voldoende
goederen te produceeren teneinde aan
steeds stijgende behoeften te kunnen vol
doen en deze zoo goedkoop om te zetten,
dat veel meer onder het bereik van de
groote massa der bevolking komt dan ooit
het geval is geweest.
Nadat spr. had gememoreerd, dat onder
invloed der inmiddels ontstane vakbewe
ging, diverse verbeteringen in de positie
der arbeiders bereikt werden, wees hij er
op, dat sinds de crisis van 1929 permanent
in Amerika en Europa 10 a 12 millioen ar
beiders zonder werk zijn geweest. Naast
overproductie treedt ook onder-consumptie
Hedenmorgen is Paus Pips XI overleden.
vannacht tegen 4 uur werd de Paus door een nieuwe crisis overvallen, die zijn om-
sevjng het ergste deed vreezen. Dr. Rocchi, die sinds gisteravond de ziekenkamer niet
aten had, begaf zich toen per auto naar professor Milani, die, hoewel zelf ziek,
J™ terstond naar het ziekbed begaf. Zijn pogingen mochten echter niet meer baten.
bjtestand van Pius XI werd steeds slechter en na de laatste H.H. Sacramenten te
"ben ontvangen uit handen van mgr. Deromanis, stierf hij.
(Men zie voor bijzonderheden het Derde Blad)
op. Het geheele maatschappelijk raderwerk
is hopeloos vastgeloopen. Wederom, aldus
betoogde spr., breekt in de historie van het
arbeidsproces een phase aan. waarin slechts
een radicale verandering der maatschap
pelijke structuur, uitkomst kan brengen.
Tal van ideologiëen 'Planwirtschaft,
corporative staat, Bellamy beweging) en
diverse welvaartplannen (plan van den
arbeid, plan Sickesz, plan Weethoff) zijn
ontworpen om uit de impasse te geraken,
In onzen kring propageert men de orde
ning van het bedrijfsleven. Alhoewel al
deze pogingen goede gedachten te onder
kennen zijn, kan volgens spr. de verwer
kelijking van geen dezer ontwerpen een af
doende oplossing geven voor het nijpende
probleem. De huidige ontwrichting der
maatschappij is slechts te herstellen bij con
sequente toepassing der christelijke begin
selen. Een radicale wijziging, aldus spr.,
waarbij vele heilige huisjes omver gaan, zal
in vele misstanden een grondige verande
ring kunnen brengen. Deze regeling is geen
kwestie van studeerkamer-economie, maar
oen zaak van practische bedrijfsvoering.
Voor de verwezenlijking ervan, die zeer
wel mogelijk is, dient de overheid stimu-
leerend op te treden, teneinde uiteindelijk
het recht van den arbeid te doen zege
vieren in een samenleving waarin de chris
telijke beginselen den toon aangeven.
Na deze lezing was er gelegenheid tot dis
cussie.
R.K. DIOCESANE VROUWENBOND.
Zilveren jubileum der Leidsche afdeeling.
De afdeeling Leiden van den R.K. Dioce-
sanen Vrouwenbond heeft gisteren op fees
telijke wijze haar zilveren jubileum ge
vierd.
Zooals gebruikelijk werd deze viering
kerkelijk ingezet met een H. Mis in de
Kapel van het St. Elisabeths-Gasthuis,
waarbij de geestelijk adviseur, kapelaan F.
Bernefeld, een toespraak hield.
Voor het avondfeest bestond zeer groote
belangstelling. De Schouwburg was geheel
gevuld, toen de presidente, mevrouw J.
MandersVermeulen een openingswoord
sprak, waarin zij allen, in het bijzonder de
heer Homulle, pastoor Beukers, pastoor
Smitz, prof. Cleophas en vele andere gees
telijken, de eere-presidente mej. Roos Dries-
sen, alsmede de bestuursafgevaardigden
van diverse vereenigingen en onderafdee
lingen van den R.K. Vrouwenbond, een har
telijk welkom toeriep. Mevrouw Manders
gaf vervolgens een kort historisch overzicht,
waarin zij de oprichting der afdeeling op
21 Januari 1914 met aanvankelijk 80 leden
memoreerde. Zij bracht daarbij hulde aan
het oprichtingsbestuur, waarvan mevrouw
Weijers de eerste presidente was. Mej. Roos
Driessen was haar opvolgster in 1915. On
der haar leiding groeide het ledental tot
over de duizend. Toen zij ln 1921 aftrad,
werd zij tot eere-presidente benoemd. Mej.
Elshof volgde haar op. Ook zij heeft veel en
goed werk voor den R.K. Vrouwenbond ver
richt. Nu bij het zilveren jubileum, behoort
de Leidsche afdeeling tot een der grootsten
en telt zij de meeste onderafdeelingen. Spr.
betreurt het, dat mevr. Weijers wegens
ziekte niet aanwezig kon zijn. Aan mej.
Roos Driessen werden bloemen aangebo
den, waarna mevr. Manders haar rede be
sloot met den wensch, dat de Leidsche af
deeling in groei en bloei moge toenemen en
kwantitatief nog eens zoo groot moge wor
den als in de oorlogsjaren onder leiding
van mej. Driessen.
MejElshof sprak vervolgens woorden van
hulde en dank aan het adres van mevr.
Manders. Het geschenk, dat de afdeeling
haar als presidente had willen aanbieden,
was helaas nog niet gereed, doch even zeker
als zij het had verdiend, zal dit komen.
Hierop bood mej. Roos Driessen mevrouw
Manders een gouden kruisje aan, dat haar
zelf bij haar aftreden als presidente door de
afdeeling was aangeboden, met het verzoek
dit te dragen, totdat haar het bovenbedoeld
geschenk zal zijn aangeboden. Hierop volg
de een daverend applaus.
Nadat de heer Homulle in een korte toe
spraak zijn gelukwenschen aan de jubilee-
rende vereeniging had aangeboden, ging
men over tot de afwerking van het pro
gramma. dat vermeldde het optreden van
de Vereenigde Haagsche Spelers, onder lei
ding van Pierre Balledux met het tooneel-
spel „Rond een half millioen", hetgeen bij
de talrijke aanwezigen, gehoord het dave
rend applaus na elk bedrijf, bijzonder in
den smaak viel en dat onder regie van Jan
van der Linden voortreffelijk ten tooneele
werd gebracht.
Van de gelegenheid tot feliciteeren tij
dens de pauze werd een zeer druk gebruik
gemaakt, waarbij vele hartelijke woorden
werden gesproken.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd zijn voor het candidaats-
examen rechten de heeren W. H Somer-
meyer lOegstgeest), P. H. C. de Jager
(Rotterdam) en J. C. van Dorp (Baarn).
en mej. E. P. C. van Gheel Gildemeester
('sGravenhage).
Voor het propaedeutisch examen theolo
gie de heer E. J. Fokkema (Delft).
Voor het artsexamen ie deel: de heer
B. W. Bussemaker (Twello).
Bevorderd tot arts: mej, Chr. L. H.
Groote Haar ('sGravenhage), en de hee
ren L. Ph. Schreinemachers (sGraven
hage), G. A. Catalan! (Leiden) en G. M.
van Heliemondt (Delft).
De Zaterdagsche Kinderkrant is reeds in
het Blad van heden opgenomen.
KUNSTKRING VOOR ALLEN.
Tibor de Machula (celio).
Theo t. d. Pas (piano).
Tibor de Machula.
Wij herinneren ons na het vorige optre
den van den Hongaarschen cellist Tibor de
Machula geschreven te hebben, dat diens
naam binnenkort de reputatie zou verkrij
gen van een Casais of een Hekking, hoewel
het karakter van diens spel weer geheel
anders is. Het kamt ons voor, dat hij die
reputatie thans veroverd heeft. Zijn ge
ïnspireerd, forsch soms wel eens tè
forsch spel is zóó weergaloos krachtig
van uitdrukkingsvermogen, de klank uit
zijn prachtige Carlo Bergonzi zóó sonoor,
zijn fenomenale techniek zóó allesbeheer-
schend en zijn muzikaliteit zóó veelzijdig,
dat hier niets te critiseeren, doch slechts
bewonderend te prijzen valt
Zeker: er zijn goede, uitstekende, zelfs
voortreffelijke cellisten, doch sleóhts een
enkele verdient het praedicaat, „begena
digd", een woord, waarmee men voorzich
tig moet zijn. En tóch: bij iemand als de
Machula is het volkomen van pas. Want
wat deze nog jonge Hongaarsche cellist
presteert, grenst schier aan het ongeloof
lijke. De zwaarste techniek men denke
aan de „Hongaarsche Rhapsodie" van Pop
per en diens „Spanisches Karnaval", dat
als toegift gegeven werd, Hjkt geheel in
dienst gesteld van het werk zelve en zoo
komt het, dat zelfs een ietwat banale
compositie, onder zijn handen, in zijn visie
en door de talrijke brillante facetten, ver
heven wordt tot een niveau van de hoog
ste orde.
Ook de ons onbekende melodieuse,
uiterst dankbaar voor het instrument en
vloeiend geschreven Sonate van den En-
gelschen componist Bridge, die wij welis
waar niet onder de banale, doch toch ze
ker ook niet tot de belangrijke of zeer
origineele composities mogen rekenen,
werd in zijn vertolking tot een bezielde
en fantasievolle uiting van groote bekoor
lijkheid. Hoe zeldzaam wist de Machula de
enorme overgang tusschen deze Sonate en
het daarop zoo sterk contrasteerende
thema van Popper's „Rhapsodie" in een
oogwenk te overbruggen, een ongewone
durf. waaraan slechts een enkeling zich
met succes kan wagen. Hij was, alsof hij
zélf de daarin besloten humor aanvoelde.
Maar met een verbluffende vanzelfspre
kendheid, die slechts den héél grooten ei
gen is, vatte hij dit waagstuk aan en
sleepte zélfs hen. die met angst en beven
deze halsbrekende toer tegemoet hadden
gezien, met zich mee.
Het heeft weinig zin uitvoerig de wer
ken van vóór de pauze te bespreken. De
Sonate in F. gr. t. van Brahms en Bach's
Sonate no. 2 in d kl. t. voor cello-solo zijn
té bekend, dan dat wij daarover in een
analystische beschouwing behoeven te
treden.
Wonderbaarlijker vertolkingen zijn haast
niet denkbaar. Brahm's warme lyriek en
Bach's vergeestelijkste gedachtenwereld
werden door de Machula nobel, met in
nerlijke spankracht en absoluut doorleefd,
gespeeld. Zóó, dat men zich eigenlijk met
verwondering afvroeg, hoe iemand daarna
met evenwel overtuiging en klaarblijke
lijke liefde zich aan Popper kon wijden,
ofschoon deze zich in zijn meesleepende
Rhapsodie haast nog Hongaarscher dan
Hongaarsch betoont.
Het heeft evenmin zin uit te wijden over
de Machula's fantastisch technisch mees
terschap. zijn besliste en merkwaardige
stokvoering. zijn gedifferentieerd" toon.
Wij zouden slechts kunnen herhe'en. wat
wij daarover enkele jaren geleden schre
ven. Het zij genoeg te constateeren. dat
deze oelllst alle mogelijke en onmogelijke
„kunstgrepen" zonder weifeling beheerscht
BINNENLAND.
De loonbelasting moet 90 millioen gulden
opbrengen (Pari. overeiebt, 3e Blad).
Voorzieningen inzake de tandheelkunde
memorie van antwoord aan de Tweede
Kamer. (Binnenland, 4e Blad
Twee K.N.V.B.-elf tallen samengesteld
(Sport, 4e Blad).
De begrafenis van sir Henri Deterding
(le Blad).
AMSTERDAM5CHE BEURS.
Kalme handel - Lustelooze stemming
Gedrukte markt met slechts geringe
verschillen Amerika lager - Beleg-
gingsafdeeling stil.
BUITENLAND.
Franco's troepen bereiken de Fransche
gTens en bezetten Minorca, (le Blad).
Het aftreden der Belgische regeering: Spaak
(le Blad).
Weer eenige predikanten in Dnitschland
afgezet. (Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor de kuststrook: Zacht weer.
Meest zwaar bewolkt, nu en dan
eenige lichte regen of motregen.
Matige, tijdelijk krachtige Zuid
westelijke wind.
Voor het binnenland: Zacht
weer. Meest zwaar bewolkt, nu en
dan eenige lichte regen of mot
regen. Meest matige Zuidweste
lijke wind.
Aan alle pasten werd heden
morgen geseind:
„ATTENTTESEIN NEERHALEN"..
en zijn auditorium effecten vertoovert,
waarvan het bestaan nauwelijks werd ver
moed.
Het spreekt vanzelf, dat iemand als Theo
van der Pas, die anders dikwijls zijn part
ners te inspireeren weet, ditmaal zélf door
iemand als de Machula geinspireerd werd,
zoodat nadat de accompagnateur in
Brahm's eenigszins te veel gedomineerd
had een samenspel ontstond, waarin de
hoogtepunten elkaar opvolgden.
Voor beide artisten moet deze samen
werking een vreugde en een voorrecht ge
weest zijn .gelijk het dit was voor het
ademloos luisterende publiek, dat zijn
dankbaarheid op ondubbelzinnige wijze
getoond heeft.
IN EEN SLOOT GEVALLEN EN
VERDRONKEN.
Gistermiddag omstreeks kwart over één
uur is de 14-jarige J. W. wonende aan de
Toussaintkade alhier en werkzaam bü P.
J. K. te Oegstgeest bli zijn arbeid terwijl
hii over een over de sloo: liggende plank
liep. uitgegleden, in de sloot gevallen en
jammerlijk verdronken. Hij werd spoedig
u:t. het water gehaald waarna dr. Vare
kamp geruimen tijd kunstmatige adem
haling heeft toegepast echter zonder
resultaat te mogen bereiken.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving:
D. Uythoven „Het Voederhuis" (Beper
kende Bepalingen i, Piet Heinstraat 47,
Noordwijk; handel in graan, zaden, pluim
vee. enz.
Vennooten C. Ph. Uythoven en D. Uyt
hoven. Noordwijk. Be'-e"—id filiaalhouder
Vischxar'ct 1. L- D. Lflhovsn.
w;
Naamiooze Vennootschap Clichéfabriek
„Correctum", Rapenburg 26. Leiden.
De heer G. Jurgens is afgetreden als
procuratiehouder en benoemd tot directeur.
