7FpSjn?
De Leidsche begrooting
Instantine
Vrijdag 10 Februari 1)3)
Afdfct!
Loonbelasting zal 90 millioen
opbrengen
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Luchtaanvallen
B. en W. antwoorden op sectie-verslag
Overige beschouwingen
over het algemeen beleid
LAND- EN TUINBOUW
met Brandbommen
Minister De Wilde aan het woord
m.
B. en W. handhaven hun (afwijzend) stand-
punt ten aanzien van het houden van optoch- j
ten op Zondag.
Over den gang van zaken by den bouw van
het Stadhuis het volgende:
Op zichzelf is het verklaarbaar, dat men,
indien een werk reeds pijn. 3S jaar heeft ge
duurd. naar de voltooiing gaat verlangen en
onwillekeurig gaat denken, dat niet voldoende
wordt opgeschoten. Indien men echter de zaak
nader overdenkt en in aanmerking neemt, dat
het hier niet een gewoon bouwwerk, doch een
monument voor eeuwen geldt, een werk nog in
het byzonder gecompliceerd vanwege de aan
sluiting aan den ouden gevel, dan zal men tot
een ander en beter inzicht komen.
Bij een monumentaal bouwwerk als de bouw
van het Leidsche Stadhuis, een werk. dat zyn
eigen methode en zyn eigen tempo eischt. mag
het eenige maanden vroeger gereed komen geen
rol spelen.
Wil de bouw van het Stadhuis een succes
worden in dien zin. dat het aan alle te stellen
eischen zal voldoen, dan is het noodzakelijk,
dat de architect, wiens ijver niemand in twijfel
kan trekken, zich rustig aan zijn taak zal kun
nen geven. Het is dan noodzakelijk niet in het
publiek over allerlei vermeende tekortkomin
gen te spreken, maar wat meer zyn aandacht
te schenken aan datgene, wat is tot stand
gebracht. In dit verband mogen wij er op
wyzen, dat moeilijkheden, in het begin van
den bouw ondervonden, nu nog steeds nawer- i
ken en de architect ook in het afgeloopen jaar
nog heel wat van zijn tyd heeft moeten geven
aan de arbitrage-proecedure
Ook mag niet worden vergeten, dat er veel
van den architect wordt gevraagd voor overleg
met zyn adviseurs ten opzichte van de tech
nische installaties.
Met den minister van Onderwijs. Kunsten en
Wetenschappen en Ged. Staten van de provin
cie Zuid-Holland, zijn wij in overleg getreden,
ten einde subsidie in de kosten van restau
ratie van Gravensteen te verkrijgen. Binnen
niet te lang tijdsverloop hopen wij den raad
op de hoogte te kunnen stellen van het resul
taat van de subsidie-aanvragen en van de aan
Gravensteen te geven bestemming.
Bij de beslissing van de vraag, waar een
centraal vliegveld moet komen, spelen belangen
een rol. vergeleken bij welke de belangen van
Lelden, hoewel voor Leiden zelf van groot ge
wicht, slechts van ondergeschikte beteekenis
zyn. Het belang van de geheele Rijnstreek bij
een centraal vliegveld in de omgeving van Lei
den is uiteraard van meer beteekenis en
daarom diende een actie voor zulk een vlieg
veld uit te gaan van een lichaam, aan hetwelk
de behartiging van de belangen van die streek
is opgedragen. Als zoodanig kwam in aanmer
king de Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor Rijnland, welk lichaam dan ook ter zake
heeft verricht, hetgeen het dienstig achtte.
Openbare veiligheid.
De meening, dat door de politie te veel pro
cessen-verbaal worden opgemaakt voor kleine,
te goeder trouw begane, overtredingen, speciaal
op het gebied van het verkeer, wordt niet ge
deeld. Integendeel is naar de meening van den
Commissaris van Politie het aantal opgemaakte
processen-verbaal ter zake van verkeersover
tredingen, dat door het politle-personeel hier
ter stede wordt opgemaakt, te gering in verhou
ding tot het groote aantal verkeersovertredin
gen, dat dagelijks gepleegd wordt.
Overigens is de grens tusschen kleine en groo-
tere overtredingen niet gemakkelijk te trekken,
terwijl in de meeste gevallen ook moeilijk is te
beoordeelen, of een overtreding te goeder of te
kwader trouw wordt begaan.
Bij het constateeren van overtredingen wordt
veel waarschuwend opgetreden.
Indien in alle gevallen, waarin door auto's
met een grootere snelheid wordt gereden dan
25 K.M. per uur, proces-verbaal moest worden
opgemaakt, zouden heel wat meer agenten van
politie noodig zyn. Er is nagenoeg geen auto.
die niet steeds met grootere snelheid rydt. Ook
het taxi-verkeer zou bij strenge handhaving
van het verbod zeer geschaad worden. Dat het
ook in het algemeen praktisch onmogelijk is
gebleken, om in het hedendaagsche verkeers
beeld voor motorrijtuigen een maximum-snel
heid van 25 KM. per uur te handhaven, moge
blijken uit het feit, dat in het nieuwe, zy het
ook nog niet in werking getreden. Wegenver
keersreglement de maximum-snelheid binnen
een bebouwde kom is bepaald op 45 K.M. per
uur.
Vervanging van trams door autobusverbin
dingen zou in het algemeen verkeersbelang
en zeer zeker voor onze gemeente met haar
nauwe binnenstad zeer zijn toe te juichen.
Of de maatschappijen, welke de tramlijnen hier
ter stede exploiteeren. tot deze vervanging be
reid zouden zyn, wordt echter sterk in twijfel
getrokken.
Besprekingen, welke dienaangaande hebben
plaats gehad, leiden tot deze conclusie.
Voor invoering van éénrichtingsverkeer op het
Rapenburg Z.Z. tusschen Kaiserstraat en Dof-
zastraat en voor de andere zijde van het Ra
penburg tusschen Kloksteeg en Nieuwsteeg be
staat wel aanleiding. Deze kwestie wordt onder
oogen gezien.
De noodzakelijkheid voor invoering van één
richtingsverkeer voor de Oude Vest tusschen
Pelikaanstraat en Voldersgracht en voor do
Oostdwaisgracht wordt niet inge?ien.
Het luchtbeschermingsplan voor deze ge
meente ls gereed, doch behoeft nog de goed
keuring van hoogere instanties. Welke de
financieele consequenties daarvan voor -de ge
meente zullen zijn, is nog niet te bepalen. Aan
schaffing van gasmaskers voor de bevolking ligt
niet in de bedoeling. Bij den huidigen stand
van het luchtbeschermingsvraagstuk moet de
bevolking zelve voor aanschaffing van gasmas
kers zorgen. Het Rfik verstrekt alleen gasmas
kers voer den Iuchtbe.c"bérrnin2sdien6t en dan
no? maar tot een beperkt aantal.
Een p'an voor den aanleg van schuilkelders
en schuilloopgraven is ontworpen In. hoeverre
het plan verwezenlijkt kan worden, hangt af
van de financieele middelen, welke de gemeente
en het Rijk 'bii bepaalde verbouwingen") voor
dat doel beschikbaar willen stellen.
Volkshuisvesting en Stadsontwikkeling.
Naast het saneeringsplan Geeregracht4de
Binrenve-.tgracht. zyn nog twee saneeringspl&n-
nen WeverstraatLooierstraat en in het zgn.
Klooster, waarvan het eerstgenoemde het verst
is gevorderd. Zoodra de voorbereiding van het
saneeringsplan WeverstraatLooierstraat haar
beslag zal hebben gekregen, zal het. saneerings
plan in het zgn. Klooster, waarvoor de wontn-
g*""» reed11 gedeeltelik zlm opgenomen, verd°v
v'en nltg"werkt. F"1" ic ^-kend dat in dV 1
«•-•-Hpoj h-f o^ui-ies worden aangc-
troffen zeed-u het bij dit. plan meer om stads
verbetering, dan om verbetering van de volks
hui-vesting door opruiming van krotwoningen
gaat.
Krotopruiming is het meest doeltreffend, In
dien deze gepaard kan gaan met nieuwbouw ter
vervanging van krotten.
Dit neemt echter niet weg, dat ln gevallen,
waarin zulks noodig is. ook voorstellen tot on
bewoonbaarverklaring van verspreid liggende
woningen worden gedaan.
Hoewel de in Juni j.l. gehouden halfjaar-
lijksche telling van leegstaande woningen een
Inkrimping van de reserve der bruikbare arbei
derswoningen aangaf, waren de uitkomsten niet
van dien aard. dat reeds op grond daarvan tot
den bouw van arbeiderswoningen met rijksvoor-
schot diende te worden overgegaan.
Het was wenschelyk. voorloopig ook nog het
resultaat van de inmiddels in December j.l. ge
houden telling af te wachten.
De vraag of instelling van een schoonheids
commissie gewenscht is, komt aan de orde by
de vaststelling van de thans in voorbereiding
zynae nieuwe bouwverordening.
Met de wenschelijkheid om tUdig terrein te
reserveeren voor den bouw van scholen wordt
reeds zooveel mogelijk rekening gehouden, het
geen o.a. moge blyken uit de omstandigheid,
dat een terrein aan de Thorbeckestraat langen
tyd voor dat doel is gereserveerd geweest,
totdat ten slotte het meer gewenscht bleek een
ander terrein (aan de Kernstraat) daarvoor de
finitief te bestemmen.
Zulks geldt uiteraard slechts voor openbare
scholen, doch ook voor andere scholen kan
aan de hand van het uitbreidingsplan naar ge
schikte plaatsen worden omgezien.
Omtrent de met het oog op de belangen van
het verkeer noodzakelijk te achten vervan
ging van de bestaande smalle en hooge Trek-
vaartbrug door een breedero en lagere brug,
werd reeds in 1937 een plan opgemaakt. Ged.
Staten verwierpen dit. Nagegaan wordt thans,
wat nu is te doen.
Zooals bekend, is de Minister van Onderwas,
Kunsten en Wetenschappen slechts bereid zyn
bezwaren tegen de demping van het gedeelte
Levendaal nabij de Garenmarkt te laten val
len. indien kan worden aangetoond, dat zeer
klemmende eischen van het verkeer hierbij zijn
betrokken. Aangezien het vooralsnog niet mo
gelijk bleek uit verkeersoogpunt de zeer klem
mende noodzakelijkheid van de demping aan te
toonen, is besloten het onderhavige vraagstuk
opnieuw aan de orde te stellen, zoodra de ver
nieuwing van de Karnemelksbrug en de over
kluizing van het Gangetje tot stand zullen zijn
gekomen, teneinde alsdan na te gaan, of de
daarna te verwachten toeneming van het ver
keer op het kruispunt Breestraat-Gangetje-
Hoogewoerd-Korevaarstraat het noodzakelijk
maakt, om een gedeelte van dit verkeer buiten
dit kruispunt om te leiden, waarmede dem
ping van het onderhavige grachtgedeelte urgent
zou worden.
Voor de doortrekking van den Wassenaar-
scheweg is een plan in voorbereiding.
Zoolang de tegenwoordige leerlingenschaal
niet door een voor de gemeente gunstiger wordt
vervangen, zal de wensch, dat het instituut van
de kweekelingen met akte wordt afgeschaft, of
dat anders aan deze groep een billyker loon
wordt uitgekeerd, wel tot dc „vrome" blijven
behooren.
Overigens bedenke men. dat deze toelage de
vergelijking met die, welke in verreweg de
meeste gemeenten wordt gegeven, glansrijk kan
doorstaan.
Sociale voorzieningen.
De bestrijding van de werkloosheid door werk
verruiming verdient zeker aanbeveling. De geld
middelen laten echter niet toe, uitsluitend op
deze wijze de werkgelegenheid te vermeerde
ren, al wordt ook een groot aantal openbare
werken als normaal werk of als werkfonds-
werk uitgevoerd.
Uit den aard der zaak wordt er naai- gestreefd
slechts werken uit te voeren, waarvan de uit
gaven gerechtvaardigd worden door het met
het werk te verkrijgen nut.
Intusschen willen wy er hier nogmaals op
wijzen, dat het effect van het doen uitvoeren
vaji werken ten opzichte van den stand der
werkloosheid helaas betrekkelijk gering is.
Verruiming van de werkgelegenheid in het
particuliere bedrijf, waarop zooals bekend
de gemeente slechts in geringe mate invloed
kan uitoefenen, heeft bij voortduring onze
aandacht.
Ons College houdt zich, gelijk u ls gebleken,
inzonderheid ernstig bezig met het vraagstuk
van de bevordering van de vestiging van in
dustrieën door het beschikbaarstellen van ge
schikte industrieterreinen, aangezien het
hierin ziet het meest doeltreffende van de,
overigens weinig talrijke, beschikbare midde
len. Aan verruiming van de werkgelegenheid
door herscholing van arbeiders, heeft ons
College, geljjk bekend is, reeds geslaagde me
dewerking verleend en zal het ook in de toe
komst gaarne medewerking verleenen.
Ten aanzien van de uitvoeripg van werken
in werkverschaffing is ons collége diligent.
Inderdaad duurt de voorbereiding van ver
schillende werken dikwijls lang. Dit mag echter
geenszins worden geweten aan de door den
dienst van Gemeentewerken of de door ons
College betoonde mate van activiteit, doch is
voornamelijk een gevolg van de omstandigheid,
dat ln den regel verschillende instanties moe
ten worden geraadpleegd Vergunning en mede
werking van derden voor de uitvoering moeten
worden verkregen.
Ter zake van de reorganisatie van de Stede
lijke Werkinrichting hoopt ops College binnen
niet te lang tydsverïoop nadere inlichtingen te
verstrekken, waaruit zal blyken, dat de plannen
niet eerder volledig tot de meest gewenschte
oplossing konden worden gebracht en dat in
tusschen ter zake niet werd stilgezeten.
De volgende werken komen, naast de sport
en speelvelden nabij den Leidschen Hout o.a.
naar onze méening nog voor uitvoering in werk
verschaffing1 in aanmerking en bevinden zich
in een meer of minder vergevorderd stadium
van voorbereiding:
het doortrekken van den Wassenaarscheweg;
het maken van eeri open zweminrichting op
het zeer onlangs daarvoor aangekochte terrein
in den Meerburgerpolder, beoosten het RiJn-
Schiekanaal;
het verbeteren van de Hooigracht met het
vernieuwen van de Gepekte Brug.
Met den Inspecteur van de Werkverschaffing
en via dezen Inspecteur met den Minister van
Sociale Zaken wordt no" over andere en ook
kleinere in werkverschaffing uit te voeren ob
jecten overleg gepleegd.
Ook wij betreuren het, dat Leidsche arbei
ders. in het bijzonder bouwvakarbeiders, bij wer
ken in gemeenten in de omgeving van Leiden
geen emplooi kunnen vinden. Ons College is
evenwel niet in staat daar iets tegen te doen.
Maatschappelijk Hulpbetoon.
Aangezien de Armenwet voorschrijft, dat on
dersteuning aan armlastigen naar behoefte ge
geven moet worden, kan niet altyd vastgehou
den worden aan den leidraad en kan volledig
gelijkheid bij de uitkeeringen niet worden be
reikt. Hoewel zooveel mogelijk getracht wordt
dezelfde soort gevallen ook naar eenzelfde
maatstaf te beoordeelen, kan het voorkomen,
dat in bepaalde gevallen, hetzij naar boven,
het- naar beneden, moet worden afgeweken,
zonder ö?t hierin een onbilliikheid tegenover
anderpn behoeft te worden gezien.
Van fraude op groot? schaal ls geen sprake.
Onder alle omstandigheden blijft van gewicht
een zoo effectief mogelijke controle op de on
dersteunden en in dit verband moet dan ook
beoordeeld wordên de verplichting tot stem
pelen, zoowel voor de door Maatschappelijk
Hulpbetoon ondersteunden als de via den Dienst
voor Sociale Zaken gesteunden.
Met betrekking tot het geven van gelegenheid
aan gesteunden om, met vrijstelling van stem
pelen. aan ontspannings- en ontwikkelingswerk
deel te nemen of arbeid te verrichten, wijzen
wij er op, dat de door ons ingestelde Commissie
voor Ontwikkeling en Ontspanning van Werk-
loozen, reeds enkele jaren cursussen, enz. doet
geven en dat deelnemers aan dat werk vrijge
steld zyn van stempelen op de tijden, waarop zij
cursussen, enz. volgen.
Intusschen zijn wij bereid te overwegen of en
zoo ja, op welke wijze, hetzij door de gemeente,
hetzij door het particulier initiatief, uitbrei
ding is te geven aan de gelegenheid om door
het volgen van cursussen als anderszins, vrij
stelling van stempelen te verkrijgen.
Het vestigen van gesteunden van elders te
Lelden wordt reeds zooveel mogelyk tegenge
gaan en zulks, voor zooveel armlastingen be
treft, door in het algemeen gedurende eenlgen
tijd hetzij geheel, hetzij gedeeltelijk, steun in
natura te verstrekken en voor zooveel valide
werkloozen betreft, door steun te verleenen naar
lagere normen, dan gelden voor Leidsche werk
loozen.
Aan personen, die het gezinsverband hebben
verlaten, wordt- alleen ondersteuning verleend,
indien het verbreken van het gezinsverband niet.
aan henzelf te wijten is en herstel van dat
verband niet kan plaats vinden.
Er wordt op gelet, dat gesteunden. die bij den
Dienst, voor Sociale Zaken thuis behooren, niet
naar Maatschappelijk Hulpbetoon worden over
geheveld. Ook overigens wordt naar een goede
samenwerking tusschen beide diensten ge
streefd. Bovendien is een betere organisatie
door samenvoeging van beide diensten, gelijk
bekend, in voorbereiding.
Naar aanleiding van een desbetreffend ver
zoek van ons College heeft de Minister van So
ciale Zaken goedgevonden, dat door de werk-
looze vaste transportarbeiders slechts één keer
per dag wordt gestempeld. De Minister be
paalde daarbij evenwel uitdrukkelijk, dat ge
noemde arbeiders tweemaal per 'dag moeten
stempelen, zoodra zij lossen arbeid aanvaarden.
Voor losse transportarbeiders moet derhalve de
verplichting to( tweemaal stempelen per dag
gehandhaafd blijven.
Omtrent de voortzetting van de regeling in
zake het verleenen van een reductie op de zie
kenfondspremie aan gesteunden .is binnenkort
een voorstel te verwachten.
De posten.
Hieruit zij nog het volgende gelicht:
Voorgesteld wordt een subsidie ad f. 2745 aan
de afd. Leiden van de Nederl. Vereen, voor
Luchtbescherming.
De verlichting aan de Heerenbrug zal wor
den verbeterd.
Gestreefd zal worden naar verbetering van
de zuiverheid van het water in de zweminrich
ting „De Zyl".
Het salaris van accountant mr. Knol zal van
f. 1000 op f. 1500 worden gebracht.
De Papengracht alsmede de Mare zullen wor
den gereconstrueerd.
De volière ln het Plantsoen zal worden ver
nieuwd.
O BROS reepen
voor 5 cent
BROS ALS BESCHUIT
rollp melk chocolade
6168
&IJ UWEN WINKELIER OF IN ONZE VERKOOPFILIALEN EN DEPÓTS
«Wset. M(d
DOODGEVROREN WINTERTARWE.
Het Tweede Kamerlid, de heer Droesen,
heeft aan den minister van Economische
Zaken de volgende vragen gesteld:
1. Is het den minister bekend, dat zeer
veel. ln sommige deelen des lands bijna
alle, wintertarwe ls doodgevroren?
2. Acht de minister het niet zeer ge
wenscht, dat de mislukte tarwe zooveel
mogelijk vervangen wordt door zomer-
tarwe en niet door gerst, aardappelen en
andere gewassen, waarvan de afzet toch
reeds groote moeilijkheden ontmoet?
3. Zoo Ja, ls de minister dan bereid het
ter' bereiking van dat doel meest geschikte
middel aan te wenden, namelijk een ver
hooging van den tarweprljs voor het oogst
jaar 1939?
4. Is de minister bereid, met het oog op
den aanstaanden zaaitijd, zijn beslissing
spoedig bekend te maken?
Wlat U, dot bl)
de beat uitgeruste brandweer niet
ln staat is alle branden tegelijk
te blusschen en daarom de ge
heele bevolking moet trachten
in eigen huls zeli ieder begin
van brand te blusschen
Nadere inlichtingen verstrekt de secretaris
van de aid. Leiden der Ned. Ver. voor
Luchtbescherming, de heer D. C. Kok,
Rapenburg 9. Leiden.
van
M(J. Nederland MARNIX VAN ST ALnr
GONDE, uitreis. 9 Febr. te Southampton
JOHAN VAN OLDENBARNEVELT, thulT
reis, 9 Febr. van Soerabaya SOEMBA 4
Februari van A'dam te Batavia cm
HUYGENS. thuisreis, 9 Febr. van Algiers
POELAU TELLO, uitreis, 9 Febr
DJeddah.
Java-New York LUn SALABANGKt
Batavia naar New York. 9 Febr. van Sabang!
Roti. Lloyd BUITENZORG, uitreis, 9 Feb-
van Lissabon KOTA NOPAN. 9 Febr van'
R'dam te Liverpool SIBAJAK. thuisreis e
Febr. te Suez; wordt 14 Febr. 8 uur vm'te
Marseille verwacht.
Kon. Hol!. Lloyd AMSTELLAND, 8 Febr. van
M8r del Plata naar Santos SALLAfiD 9
Febr. van A dam te Hamburg WESTLAND
9 Febr. van A'dam naar B. Aires.
Kon. Ned. Stoomb. Mü. TIBERIUS, 9 Febr
van Klmassl te Lissabon.
Holland-Australië LUn GAASTEESCERg
uitreis. 9 Febr. van Suez GROOTEKERK
uitreis, 9 Febr. te Melbourne.
Holland-Britsch Indië LUn HOOGKERK
thuiarels, pass. 9 Febr. Gibraltar.
Holland-O. Azië LUn TJIKEMBANG, uitreis
8 Febr. te Manilla.
Diverse Stoom vaart berichten NOORDPLEIN
Antwerpen naar Hamburg, pass. 9 Febr'
Vllsslngen THEANO, 8 Febr. van Cellest'
naar- Fowey IJSSEL. 8 Febr. van Aniwer-
pen te Miami BERKEL. 8 Febr. van R'dam
te Bordeaux MOORDRECHT, naar R'dam
pass. 8 Febr. Flores PRINS MAURITS. n.
Jaffa, 8 Febr. Ouessant.
8163
Het moderne pijnstillende middel
't is van fiay&if
(Ingez. Med.)
Eerste Kamer.
(Van onzen parlementairen medewerker).
Van een kikker plukt men geen veeren;
van een distel geen vijgen; op een onbe
langrijke discussie kan zelfs Minister Colijn
geen wereldschokkend antwoord geven. Wat
hij zeide, heeft men gisteren reeds ln ons
blad kunnen lezen.
Minister de Wilde heeft vervolgens nog
eens in het bijzonder het financieele beleid
toegelicht, daarbij meedeelend, dat over de
voorgenomen belasting-herziening nog in
terdepartementaal overleg wordt gevoerd.
Ook deze bewindsman verzekerde, dat wij
de vergelijking met andere landen, wat de
toestanden hier betreft, gerust kunnen door
staan. Zijn ideaal blijft: een sluitend
budget, maar zoover zijn we nog niet, en
vooral de defensie vormt in de eerste jaren
een struikelblok. Ten aanzien van de nleuw-
voorgenomen loon-beiasting bij de bron (die
netto 90 millioen per Jaar moet opbrengen)
herhaalde de Minister, dat een bedrag van
10 millioen gulden wordt geschat voor ont
lasting van grooter^ gezinnen (met 3 of
meer kinderen) Van die 90 millioen gaan
weer 40 millioen voor hoogere uitgaven af.
Hierna kabbelden de replieken eenigen
tijd voort, waarbij de heer van Vessem uit-
vordert", zoodat er een ernstig motief dient
te zijn.
Alvorens de Minister aan het woord
kwam hebben nog eenige afgevaardigden
gesproken.
Hierbij verklaarde de heer de Geer, dat
hij met den algemeenen opzet van het ont
werp instemt, maar de formuleering hier en
daar wat te ruim acht. zoodat het wellicht
zijn doel zal voorbijstreven. Doch overi
gens waarschuwde hij er tegen om zich niet
al te sombere gevolgen van de nieuwe be
palingen voor te stellen. Hij meende, dat
het recht tot binnen-treden in een besloten
vergadering afhankelijk zou kunnen wor
den gesteld van een machtiging van een
buiten de politie staand orgaan.
Minister Gosellng heeft er in zijn ver
dedigingsrede nog eens op gewezen, dat ook
de nieuwe regeling geen preventief toezicht
schept, en dat de toetsing van de toepas
sing der wet, ook wat het verbieden van
vereenlgingen betreft, is gebracht bij den
rechter. Deze beslist, al moet het initiatief
komen van het Openbaar Ministerie: ln
ieder geval heeft de Minister geen beslis
sende bevoegdheid. Ook stelde hij nog eens
ln het licht, dat alle vereenlgingen onder
de regeling vallen en niet alleen staatkun
dige. Wat de uitwerking van de principes
ln het ontwerp betreft waaromtrent hier
drukkelijk alle geestverwantschap afwees en daar meeningsverschll bestaat ver-
tusschen de N.S.B. ,,en de zich nationaal- klaarde de Minister zich bereid daaraan
zooveel mogelijk tegemoet te komen Maar
van Rappard", en de heer de Zeeuw zeide,
dat het hem niet kon schelen of het Plan
van den Arbeid dan wel het plan-Westhoff
zou worden gevolgd, als er maar werk kwam.
Vermelden wij tenslotte nog de opvatting
van Minister Colijn. dat het parlementa
risme zeker niet feilloos is, maar dat ons
volk er nooit toe zal overgaan het natlo-
naal-socialisme te aanvaarden, omdat dit
met zijn opvattingen en tradities ten
eenenmale in strijd is.
Het algemeen debat is gesloten.
Tweede Kamer.
RECHT VAN VEREENIGING EN
VERGADERING.
Bij den aanvang der vergadering dei-
Tweede Kamer lag er een wijziging van het
ontwerp op tafel.
Het ontwerp (herziening der bepalingen
recht van vereeniging en vergadering) be
paalt o.a., dat de politie vrijen toegang
heeft: ie tot alle openbare vergaderingen
en 2e. tot nlet-openbare vergaderingen van
meer dan tien personen, uitsluitend of mede
door vreemdelingen bijgewoond. Tegen dit
laatste (nieuwe) punt 2e. had o.a. mr. Joe-
kes ernstig bezwaar gemaakt; de Minister dus de Minister moeten blijven
heeft nu de bepaling aldus aangevuld, dat vreemde smetten vrij."
dit recht van toegang tot niet-openbareZij mogen gerust contact houden met
vergaderlngpn alleen geldt „indien het be-geestverwanten elders, zij mogen alleen hun
lang der openbare orde dat bepaaldelijk arbeid niet „uitstrekken tot" het buiten
hij voelde er niet voor, aan het ontwerp een
tijdelijk karakter te geven; dit zou niet ra
tioneel zijn voor een goede regeling en bo
vendien, hoeveel tijdelijke wetten zijn er,
die toch telkens worden verlengd?
Het doel van het ontwerp ls zoo schet
ste de Minister voornamelijk de preven
tieve werking ervan, ten aanzien van alle
vereenlgingen. Welke vereenlgingen verbo
den zullen zijn, moet de rechter bepalen.
Dit geldt ook voor den Nieuw-Malthuslaan-
schen Bond. De rechter dus bepaalt, of een
vereeniging ln strijd komt met de goede
zeden. Op de vraag, hoe het begrip „goede
zeden" wordt opgevat, antwoordde de Mi
nister voor zichzelf: volgens de christelijke
moraal. Maar herhaalde de Minister
de beslissing Is bij den rechter Wat de
vreemdelingen betreft vond de Minister het
noodzakelijk, dat alle vormen van steun aan
staatkundige vereenlgingen zouden worden
verboden, ook de financieele steun. Vindt
men dit nu zoo erg? vroeg de Minister, dat
een vreemdeling geen geld mag geven aan
een politieke partij? Een Nederlander, die
zich in het buitenland vestigt, mag van
daar uit wèl geld blijven sturen, dit valt
niet onder de formule, dat die vereeniging
haar werk niet tot het buitenland mag uit
strekken.
Onze Nederlandsche vereenlgingen al-
van
land en dit gebeurt tegenwoordig. Om dit
aan te toonen liet de Minister een orgaan
van de N.S.B. zien, dat in Duitschland ver
schijnt voor de daar wonende Nederlan
ders. Zooiets zal voortaan niet meer mogen,
voor geen enkele partij.
De Minister heeft ook nog verdedigd de
bevoegdheid der politic, om in niet-open
bare vergaderingen toegang te verlangen, en
kwam er tegen op. dat men hier te schrille
gevolgen aan verbindt. Alleen de openbare
orde mag hier het criterium zijn; zonder
een gewichtige reden mag zulk een toegang
niet worden verlangd, en ln dien zin zal de
Minister te zijner tijd nog een circulaire
tot de parketten richten.
Na de rede des Ministers had er nog, bi]
de replieken, geschermutsel tusschen ver
schillende afgevaardigden plaats, waarbij de
heer Rost van Tonningen volhield, dat het
ontwerp regelrecht tegen de N.S.B. is ge
richt. Overigens was er nog al verschil van
opvatting over de rede van den Minister.
De heer Albarda meende dat zij een hand
leiding vormde voor de rechterlijke macht
om zeer ingrijpend op te treden, maar de
heeren Wendelaar en Joekes vonden zijn
mondelinge toelichting milder dan zijn
schriftelijke. De Minister herhaalde, dat
men van een klein stukje vrijheid zal moe
ten afzien, ter wille van een goed doel, en
vooral om te beletten dat vreemdelingen
Invloed oefenen in Nederlandsche staat
kundige vereenlgingen.
Overigens liet de Minister niet na, bij
herhaling uitdrukkelijk te constateeren, dat
er over de hoofdlijnen van het ontwerp
overeenstemming bestond.
De Kamer ls daarna begonnen met de
behandeling van verschillende amendemen
ten, hoofdzakelijk van den sociaal-demo
craat mr. Donker, die enkele succesjes kon
noteeren. Zoo had hij een voorstel, om de
nieuwe bepaling, dat een vereeniging ver
boden kan worden niet alleen wanneer zij
ln de wet genoemde gevolgen „tot doel
heeft" (zooals er thans staat), maar ook
wanneer zij die door haar „feitelijke werk
zaamheid teweegbrengt", te vervangen door
deze andere, dat het verbod kan worden
uitgesproken wanneer die werkzaamheid ,i>
gericht op," enz. Het „teweeg-brengen'" zou
dus vervangen worden door het „gericht
zijn op" de in de wet genoemde, verboden
doeleinden. Deze redactie van mr. Donker,
die Iets strenger ls, werd door den Minister
overgenomen. Hetzelfde geschiedde met
enkele amendementen, welke ten doel had
den te bepalen dat de behandeling van
zaken, waarin een eventueel vereenlgings-
verbod wordt behandeld en uitgesproken, in
het openbaar moet plaats hebben. Daaren
tegen had mr. Donker geen succes met
amendementen, die beoogden wijziging te
brengen in de bepalingen inzake het deel
nemen van buitenlanders aan den arbeid
van staatkundige vereenlgingen en het wer
ken van zulke vereenlgingen ook ln het
buitenland. Deze bepalingen bleven onge
wijzigd, want de desbetreffende amende
menten werden verworpen met 47/36 en
42/41 stemmen. Deze laatste cijfers be
troffen het amendement, dat wilde schrap
pen de bepaling, die verbiedt dat staatkun
dige vereenlgingen haar werkzaamheden
uitstrekken tot het buitenland. Vóór het
amendement om deze bepaling te schrap
pen stemden de sociaal-democraten, de
communisten, de nationaal-soclalisten, de
vrijzinnig-democraten, de liberalen 'be
halve dr. Vos) en de christelijk-hlstorlschen.
Was de liberaal Vos niet afgeweken van tijn
groep, dan zou dit amendement zijn aan
genomen. j
De heer Wendelaar heeft nog 8eP°?;c
om een bepaling in te lasschen, die wilde
voorkomen dat een verbods-zaak zou wor
den behandeld ln een streek, waar men
over de betrokken aangelegenheid sterk pro
of contra gestemd is. Maar de lieer van
Maarseveen en de Minister stelden d»M"
tegenover, dat elke zaak in beroep bij den
Hoogen Raad kan komen, zoodat de rechts
zekerheid gewaarborgd ls. En in ons land-p
aldus de Minister is het Openbaar Mj-
nisterle voor partijdig optreden niet te ge-
bruiken. Het amendement ls met 4?(36stem
men verworpen. Er zijn nog meer amende
menten. die Dinsdag worden behandeld
Tijdens dit debat werd den heer R|,s,iJrJl
Tonningen, na herhaalde waarschuw"
weer eens het woord door den voorzltt*
ontnomen.
2-3
