STADSNIEUWS
BUITENLAND
WOENSDAG 8 FEBRUARI 1939
No. 24194
Dankbetuiging
Prinselijk Paar
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
79sie Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bijzondere leerstoelen aan de
Leidsche Universiteit
Het overweg-vraagstuk
van het
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Algemeene Toestand
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarlel. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer* voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-' en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztjnr
per 3 maanden (.235
per week (.0.1#
Franco per post 2:35 per 3 maanden portokosten.'
(voor binnenland (.0.50 per 3 mmLI,
IX VERGELIJKEND KOLONIAAL STAATS
RECHT EN IN DE ECONOMISCHE
GESCHIEDENIS.
Gisteren is uitgegeven Staatsblad 1362
houdende Kon. Besl. van 16 Januari 1939,
tot aanwijzing overeenkomstig art. 170 der
Hooger-onderwijswet van de stichting
.Leidsch Unlversiteits-Fonds", als bevoegd
om bij de faculteit der rechtsgeleerdheid
aan de Rijksuniversiteit alhier een bijzon-
deren leerstoel te vestigen in het verge
lijkend koloniaal Staatsrecht.
Bovendien is uitgegeven Staatsblad 1363.
houdende Kon. Besl. van 16 Januari 1939.
tot aanwijzing overeenkomstig art. 170 der
Hooger-onderwijswet van de stichting
.Leidsch Universiteits-Fonds". als bevoegd
om bij de faculteit der rechtsgeleerdheid
aan de Rijksuniversiteit alhier een bijzon-
deren leerstoel te vestigen in de econo
mische geschiedenis.
DE EGYPTISCHE MONUMENTEN LN DE
OASE EL-CHARGEH.
Voordracht van dr. XV. D. van Wijngaarden
In het Rijksmuseum van Oudheden hield
gisteravond dr. W. D. van Wijngaarden de
eerste der aangekondigde voorjaarslezingen
over dit onderwerp.
Bij zijn bezoek, dat de spreker in het
najaar van 1937 aan deze. om verschillende
redenen zoo interessante, oase bracht,
trof het hem. welk een rijk veld hier nog
op systematisch onderzoek wacht. Hier
liggen monumenten uit de oudheid, welke
bewijzen, dat deze oase ook voorheen een
bloeiende cultuur bezat.
Het belangrijkste daarvan is de tempel
van Hibis, gesticht door Darius I. Spreker
behandelt uitvoerig dezen tempel, die een
mooi voorbeeld is van laat-Egyptische
architectuur. Vooral de reliëls daarvan zijn
van groote beteekenis voor onze kennis van
de laat-Egyptische mythologie. In de jaren
1908—1910 is deze tempel door een Amerl-
kaansche expeditie van het stuifzand be
vrijd en gerestaureerd.
De overige ruïnen in de oase dateeren uit
den Grieksch-Romeinschen en den vroeg-
Christelijken tijd. Spr. behandelt daarvan
twee door hem .bezochte tempels en de
Christelijke necropolis. Deze laatste be
staat uit ongeveer 200 bovengrondschc
grafkapellen, van tegels gebouwd, belang
rijk om hun architectuur. Enkele daarvan
vertoonen van binnen nog wandschilderin
gen. die een aantal Bijbelsche en allegori
sche figuren voorstellen. De genoemde
Amerikaansche expeditie heeft ook deze
begraafplaats, dateerend uit de 3e4e
eeuw na Chr. met de daarbij behoorende
graven onderzocht.
Tenslotte wees spr. er op, dat na de
verovering door de Arabieren in de 7e eeuw
na Chr. de oase ln verval geraakte en
vergeten werd. Eerst in de 19e eeuw trok
sii weer de aandacht der Europeesche ge
leerden Spr. Is er van overtuigd, dat verder
systematisch onderzoek rijke resultaten
ian opleveren voor onze kennis van de
laatste perioden der oud-Egyptische kunst
en beschaving.
MILITARIA.
Voor de dienstplichtigen der lichting
1927 en 1928. die in Maart a.s. voor her
halingsoefeningen onder de wapenen moe
ten komen en gedurende dien tijd thuis
jnllen overnachten, zij in herinnering ge
bracht. dat daartoe een schriftelijk verzoek
aan den Korpscommandant moet worden
gedaan en wel één maand vóór opkomst.
In verband met de late oproeping zal hier
aan wel niet streng de hand worden ge
houden, doch het is noodzakelijk het ver-
aoek zoo spoedig mogelijk in te dienen.
De fourier le klasse Th. Kramp van het
Regiment Infanterie', thans gedeta
cheerd bli het le Regiment Wielrijders te
sBosch, wordt met ingang van 1 Maart
m. overgeplaatst bit het 2e Regiment Wiel-
hjders te Apeldoorn.
De reserve-eerste-luitenante G. V. J.
Koopman jhr. L. G. Just de la Paisières,
Schreuders en jhr. A. van Lennep. allen
van 6 R.V.A.. zijn met ingang van 1 Jan.
1' benoemd tot reserve-kapitein bij dat
mgiment.
Acn den reserve-kapitein T. J. B. van der
Widen eveneens van 6 R.V.A. is cd zijn
rerzoek eervol ontslag uit den mllita.ren
dienst verleend.
SPOEDIGE OPLOSSING VERTRAAGD
DOOR KOSTENVERDEELING.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving
Runo" Chemische Producten. Haagwez
Le.den Groot- en kleinhandel in
"emische producten. Vennooten: H Chr.
n, Kol, Voorschoten en A. Dittmer,
"-Gravenhage.
De beruchte overweg aan den Rljnsbur-
gerweg heeft ons op papier en velen met
ons ln feite reeds tallooze zuchten doen
slaken van het antwoord, dat het college
van B. en W. dezer gemeente met betrek
king tot deze kwestie geeft op het sectie-
verslag van den gemeenteraad, biedt wei
nig hoop, dat in dezen toestand binnen
kort de zoo dringend gewenschte verbete
ring zal worden gebracht.
Zooals wij reeds herhaaldelijk meldden,
heeft de directie der Ned. Spoorwegen
hiervoor een plan ontworpen, dat het om
hoog brengen van de geheele spoorbaan
van de Haagsche zijde van de Vink tot
voorbij de Haarlemmervaart benevens den
bouw van een nieuw station, ongeveer op
de plaats van het bestaande, omvat. Waar
dit werk ook als een zeer belangrijk object
voor werkverruiming kan worden be
schouwd, is dienaangaande uitvoerig over
leg gepleegd met het Werkfonds.
Omtrent dit overleg, deelen B. en W.
thans mede. „dat hoewel het Werkfonds
in technisch opzicht zich met het plan kan
vereenigen, de kwestie van de verdeeling
van de kosten, globaal geraamd op 3 a 3.5
millioen gulden, vooralsnog een struikel
blok schijnt voor de verwezenlijking van
dit plan. Tot op heden althans mochten
B. en W. tot hun spijt nog niet de defini
tieve medewerking van het Werkfonds
toegezegd krijgen, hoewel zij zich bereid
hebben verklaard te willen bevorderen, dat
voor dit plan van de zijde der gemeente
een belangrijk, met hare draagkracht over
stemmend, financieel offer zal worden ge
bracht".
Vooralsnog blijft de oplossing van dit
steeds nijpender wordende vraagstuk dus
tot de vrome wenschen behooren.
VEREENIGING VOOR FACULTATIEVE
LIJKVERBRANDING.
Ledenvergadering der afd. Leiden.
In een der bovenzalen van café-restau
rant ,.In den Vergulden Turk", hield gis
teravond de af deeling Leiden der Ver. voor
Facultatieve Lijkverbranding haar jaar-
lijksche ledenvergadering.
De voorzitter, dr. K. Simon Thomas
heette allen welkom en wijdde eenige
woorden aan de aangekondigde wijziging
der Begrafeniswet. Bijzonderheden dien
aangaande zijn nog niet bekend, doch ln
ieder geval is een spoedige regeling van
het crematievraagtuk zeer gewenscht.
De secretaris-penningmeester, de heerL.
Gerverdinck, las vervolgens de notulen der
vorige ledenvergadering, welke werden
goedgekeurd.
Aan zijn jaarverslag ontleenen wij, dat
het ledental in 1938 steeg van 233 tot 298.
De ontvangsten bedroegen f. 241, de uit
gaven f. 213. zoodat er een batig saldo Is
van f. 28. Het reservefonds is daardoor ge
stegen tot f. 374.
De begrooting voor 1939 werd in ont
vangsten en uitgaven vastgesteld op f 220.
De kascommissie, bestaande uit de hee-
ren D. van Lith en G. E. E. Kuyntjes ver
klaarde de boeken in volmaakte orde te
hebben bevonden en adviseerde tot déchar-
ge-verleening. waartoe werd besloten.
Tot leden der nieuwe kascommissie wer
den benoemd de heeren D. van Lith en H.
J. M. Vrolijk en als plaatsvervangend lid
de heer Aeckerhng.
Dr. Simon Thomas, die periodiek aftre
dend was, werd bij acclamatie als bestuurs
lid herkozen en, eveneens bij acclamatie,
wederom als voorzitter aangewezen.
Bij de rondvraag werd vooral de pro
paganda in de omliggende gemeenten be
sproken. waaraan het bestuur aandacht
zal schenken.
Hierna volgde sluiting der vergadering.
NACHTELIJKE SCHIETOEFENINGEN.
Op het Scheveningsche strand.
De nachtrust van velen in Leiden en
naaste omgeving is op minder aangename
wiize beïnvloed door het doffe gedreun van
kanonschoten, welke gedurende den ge-
heelen nacht met slechts korte tusschen-
poozen van gisteravond 7 uur tot heden
morgen 7 uur zijn afgevuurd.
Naar wli bli informatie vernamen, stond
deze hinderlijke geluidsbron opgesteld op
het strand te Srheveningen waar van
wege de Comm'ssie voor Prcelnem'meu
proeven werden gehouden met nieuw ge
schut. waarbli ook tal van Uchtkogels en
raketten zijn afgeschoten,
STICHTING VAN MONTESSORI
ONDERWIJS.
Lezing van prof. dr. Jordan.
In een der bovenzalen van ..In den Ver
gulden Turk" hield prof. dr. H. Jordan uit
Utrecht gisteravond op uitnoodiging van de
Stichting van Montessorionderwijs te Lei
den en omgeving een lezing over „Probec-
ren, leeren en zelfwerkzaamheid".
Prof. Jordan werd ingeleid door den
voorzitter der Leidsche Stichting, dr. H.
A. Snellen. In het eerste deel van zijn cau
serie liet prof. Jordan aan de hand van
zijn eigen biologische methode de beteeke
nis der zelfwerkzaamheid bij dieren zien,
terwijl hij zijn woorden met verschillende
lantaarnplaatjes verduidelijkte. Tusschen
het dier en zijn omgeving, aldus spr., be
staat een zeer nauw verband, de natuur
biedt als het ware aan het dier een be
paalde hoeveelheid mogelijkheden, waarbij
een zekere vrijheidsmarge wordt gelaten,
die al naar gelang de ontwikkeling van het
dier grooter of kleiner is. Het lagere dier
heeft een doel. doch ziet dit niet direct.
Door zijn instinct gedreven, verricht het
verschillende handelingen, maakt het be
wegingen, net zoo lang totdat het den
juisten weg om tot het doel te geraken
heeft gevonden. Zij probeeren en vinden,
doch leeren niet. Bij meer ontwikkelde die
ren, zooals inktvisschen. zien wij dat zij
door ondervinding leeren. Eerst zoeken zij
den juisten weg en wanneer zij dien een
maal hebben gevonden, gebruiken zij hem
een volgend maal direct. Het verband wordt
door deze dieren echter niet gezien en zoo-
ara wij dan cok de omstandigheden wijzi
gen, moet opnieuw door probeeren naar de
juiste methode worden gezocht.
Het onderlinge verband tusschen de din
gen wordt slechts begrepen door de hoo-
gere apen. Zij hebben n.l. een bewogen ver
beelding. Ook ons denken baseert zich op
de voorstelling. Het causale verband tus
schen de verschillende dingen openbaart
zich reeds in onze verbeelding. Ook wij
menschen leeren door probeeren met be
wegingen. Wanneer wij een bepaald woord
hooren, dan wekt dat bij ons een reactie,
ln onze verbeelding komt een geheel com
plex gedachten naar voren, omdat wij de
beteekenis van dat woord door ervaringen
hebben leeren kennen. Hebben wij in een
bepaald geval geen ervaring dan zal onze
verbeelding ook positief blijven, omdat
woorden zelf geen beteekenis hebben, doch
slechts een objectleven Inhoud ontvangen,
Indien zij in verband met beleving van
werkelijkheid in gebruik worden genomen.
Het is nu onze plicht voor onze leerlin
gen een werkelijkheid te doen ontstaan, die
volkomen met de buitenwereld overeen
stemt. Alleen door ervaring, door zelf on
derzoeken, door probeeren zal dit kunnen
geschieden.
Het Montessorionderwijs wil den mensch
ziende maken, wil menschen vormen, die
zich door zelf probeeren een binnenwe
reld hebben gevormd, waarin alle woorden
en alle begrippen wortels vormen van
eigen ervaring. Bij het gewone onderwijs
wordt dit doel niet nagestreefd. Men over
laadt er de leerlingen met feiten in blik.
die geen wezenlijke beteekenis hebben.
De kennis is er wel, doch doordat we ze
niet ervaren hebben, doch slechts aange
leerd, grijpt ze niet in elkaar en vormt ze
geen geheel. Slechts degene die Innerlijk
ziet, kan iets. H. M. de Koningin, zoo ver
volgde spr.. heeft ons een nieuw begrip ge
geven: Geestelijke en moTeele herbewape
ning. Deze herbewapening eischt echter
inzicht in den strijd, in de verderfelijkheid
der verbrokkeling en de veelheid van leu
zen. We moeten inzicht krijgen in het
wezen der alverbondenheid van het zijnde
en deze alverbondenheid kan slechts ge
zien worden door het geestelijk oog. Slechts
hij die dit inzicht heeft, een inzicht dat
niet geleerd kan worden door feiten te ver
zamelen. doch dat we moeten zien kan den
strijd met succes beginnen.
Sléchts het Montcssori-onderwijs kan dit
Inzicht bijbrengen en kan menschen op
voeden met eenheidsbesef, menschen. die
zich niet door hun dierlijk instinct, doch
die zich vrijelijk in dienst der gemeenschap
stellen.
Nadat een vraag was beantwoord dank
te dr. Snellen prof. Jordan en sloot de goed
bezochte bijeenkomst.
INTERNATIONAL STUDENT SERVICE.
Jaarvergadering van het Nederlandsch
Comité.
Onder voorzitterschap van prof. dr. N.
van Wijk is in de Senaatskamer der Uni
versiteit de jaarvergadering van het Neder
landsch Comité van International Student
Service gehouden.
Het van de zich steeds meer uitbreidende
werkzaamheden getuigende jaarverslag
werd goedgekeurd. Aan de internationale
conferenties te Lund. Le.s Avants en
Arflina werd door een Nederlandsche
delegatie deelgenomen, terwijl alhier
een Engelsch-Nederlandsch-Indische con
ferentie plaats vond, die de onderwijspro
blemen in Britsch- en Nederlandsch-Indië
besprak. De bestudeering van enkele
vraagstukken, die zich in verband met
het door de Commissie Limburg opgestelde
rapport over de overbevolking der univer
siteiten voordeden, werd met kracht voort-
gezet. Ook werd voor enkele internationale
enquêtes op universitair gebied het benoo-
digde materiaal voor Nederland verschaft.
De hulpverleeningsaetie ten bate der
DEN HAAG, 8 Febr. '39.
Hoewel zeer erkentelijk voor
de vele blijken van belang
stelling, welke wij bij gelegen
heid van den eersten verjaar
dag van onze dochter mochten
ontvangen, is het ons tot ons
leedwezen niet mogelijk een
ieder daarvoor persoonlijk
dank te zeggen. Daarom ver
oorloven wij ons langs dezen
weg allen', zoowel onbeken
den als vrienden, die ons een
schriftelijken gelukwensch de
den toekomen, of op eenige
andere wijze van hunne ge
voelens van sympathie of
medeleven blijk hebben ge
geven, onzen diepgevoelden
dank te betuigen. De hartelijke
ontvangst, welke ons op onzen
rijtoer door de stad is ten deel
gevallen en de gevoelens van
aanhankelijkheid, waaraan
op zoo velerlei wijze uiting
werd gegeven, hebben ons
diep getroffen en zullen voor
ons onvergetelijk blijven.
JULIANA/BERNHARD.
Chineesche universiteiten bracht ruim
f. 2600 op.
Na een bespreking van enkele huishou
delijke aangelegenheden, deed de secretaris
eenige mededeelingen over de in 1939 door
I. S. S. te organiseeren conferenties.
Besloten werd de actie, die thans in alle
landen gevoerd wordt om te komen tot de
stichting van een „Sanatorium Universi
taire International" te ondersteunen.
Een langdurige gedachtenwisseling ont
spon zich over de nieuwe hulpactie ten
bate van noodlijdende buitenlandsche stu
denten uit Ohina, Tsjecho-Slowakije. Oos
tenrijk en Duitschland. De verschillende
plaatselijke vertegenwoordigers van I. S. S.
brachten verslag uit van de werkzaam
heden dienaangaande in hun universiteits
stad. In deze maand zal vrijwel in Iedere
stad, die een universiteit of hoogeschool
bezit, een beroep gedaan worden op de
academische wereld om deze actie te doen
slagen, zoodat ook Nederland aan de leni
ging van den grooten nood onder vele
buitenlandsche studenten zijn deel mag
hebben.
Wederom zal dit jaar de organisatie van
een werkkamp plaats vinden onder de ge
zamenlijke auspiciën van Studiosi Iuvare
Delectamur en het Ned. Comité van I. S. S.
BINNENLAND.
De 364ste dies natalis der Leidsche Univer
siteit (3de Blad).
De belasting op dieselauto's verdubbeld
(Pari. Overzicht, 2de Blad).
Memorie van antwoord aan de Eerste
Kamer inzake de Indische begrooting.
(2de Blad).
Het Utrechtsche station nog dit jaar ge
reed (3de Blad).
Jaarvergadering der Staatk. Geref. Partij
(Binnenland, 3de Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer stille handel - Kleurlooze markt
Geringe koersverschillen - Amerika iets
lager - Beleggingen kalm.
BUITENLAND.
De Fransche Senaat geeft na een uiteen
zetting van Bonnet de regeering een
motie van vertrouwen (3de Blad).
Het republikeinsche Spanje besluit in de
centrale zone den strijd voort te zetten
(lste Blad).
Wat zal Italië doen na Franco's overwin
ning? (Buitenland, lste Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor de kuststrook: Nevelig tot
zwaar bewolkt, geen regen van
beteekenis. Zelfde temperatuur.
Meest matige Zuid-Westelijke tot
Zuidelijke wind.
Voor het binnenland: Mistig of
nevelig tot gedeeltelijk bewolkt.
Geen regen van beteekenis. Iets
zachter des nachts, overdag de
zelfde temperatuur. Zwakke tot
matige Zuid-Westelijke tot Zui
delijke wind.
Met vertrouwen mag het Nederlandsch
Comité de toekomst tegemoet zien. De
werkzaamheden van International Student
Sendee verkrijgen grootere bekendheid en
ondervinden van vele zijden waardeering.
Italië blijft zich in geheimzmivgheid hullen.
Chamberlain's verklaring vindt in Enge
land zoowel als in Frankrijk de grootste
voldoening. Bonnet's rede men zie het
3e Blad draagt daarvan ook duidelijk de
sporen! Italië begint nu ook bij te draaien.
Geen verrassing zegt thans de „Giornale
d'Italia". aangezien niemand in Italië ooit
er aan getwijfeld he,ft, dat in geval van
een oorlog Groot-Brittannië aan den kant
van Frankrijk zou staan.
Het gaat er alleen om, aidus voegt het
blad hier aan toe, of de huidige Britsche
regeering haar goedkeuring geeft aan de
onverzoenlijke en sectarische politiek van
Frankrijk tegen Italië en Duitschland en
de eischen dezer landen, welke politiek in
strijd lijkt te zijn met de politiek van vrede
door onderhandelingen, zooals die door
Chamberlain wordt bepleit, en welke poli
tiek overigens het motief kan worden van
de openlijkste internationale conflicten.
Dus toch nog pogingen voor de splijt
zwam Onnoodig te zeggen, dat daar
van geen sprake is!
Te Rome verluidt, dat Mussolini eerlang
in ondubbelzinnige bewoordingen de door
hem aan Chamberlain gegeven verzekerin
gen, dat de Italianen Spanje zullen verla
ten, wanneer Franco de regeering van
Madrid zal hebben verslagen, zal herhalen.
Graaf Ciano zou zich reeds zoo hebben
uiteelaten tegenover den Britschen gezant.
Een antwoord door Butler op een in het
Lagerhuis gestelde vraag gegeven, dat hij
er de voorkeur aan geeft de verzekeringen
van Mussoiini tegenover Chamberlain te
vertrouwen boven het maken van voorba
rige gevolgtrekkingen, gebaseerd op Ita-
liaansch perscommentaar, wordt te Rome
met instemming begroet.
Hoewel geen officieel dementi te ver
wachten is op het Zondag van de hand
van Gayöa in de Voce d'Italia verschenen
artikel, dat de Italianen zich niet zullen
terugtrekken aleer Franco een volledige
militaire en politieke overwinning zal heb
ben behaald, wordt er de nadruk op geves
tigd. dat de bladen de openbare meening
weergeven en niet noodzakelijkerwijs het
officieele standpunt.
Wat volkomen juist is. maar men ve"-
cete niet. dat in de tc:?lit-!re lenden ëe
pers riechts schrijf! v::t de rep "ring wil..
Het is daarom frappeerend, dat Gayda in
de „Giornale d'Italia" van gisteravond
•schrijft, dat de terugtrekking van de Ita-
