TRIUMPH
Ex-keizer Wilhelm viert zijn
tachtïigsten verjaardag
LEID5CH DAGBLAD - Eerste Blad
Redactie 1507
Directie en
Administratie 2500
Vrijdag 27 Januari 1939
1 CENT VIRGINIA
'N TRIOMF
VAN SMAAK
Vijftig gasten op Huize Doorn
Onze telefoonnummers:
REDE VAN PROFESSOR DR.
C. M. VAN DEN HEEVER.
Over ..Tweetaligheid en die Afrikaansche
Cull uurontplooiing."
Op ultnoodiging van ae Leidsclie Ver.
voor Wetenschappelijke Voordrachten en
de Litteraire Faculteit der Leidsche Stu
denten heet prof. dr. C. M, van den Heever
uit Johannesburg gisteravond in het Aca
demiegebouw een voordracht gehouden
over.,Tweetaligheid en die Afrikaansche
cultuurontplooiing."
Er bestond voor deze lezing vrij groote
belangstelling. De voorzitter der Litteraire
Studentenfaculteit verwelkomde in het bij
zonder den spreker, prof. dr N. van Wijk.
decaan der faculteit en mr. P. J. Idenburg
secretaris van het college van curatoren.
Prof van den Heever memoreerde aller
eerst het bezoek van mr. Idenburg aan
Zuld-AIrika. dat alom in de Unie groote
voldoening heeft gewekt.
Vervolgens wees spr. op de moeilijkhe
den. welke voorkomen in een land. waar
twee rassen naast elkaar leven en twee
talen worden gesproken In een land. zoo
als Nederland, waar slechts één taal ge
sproken wordt, kan men zich die moeilijk
heden niet goed indenken. Het is inder
daad een probleem vooral in Zuid-Afrika.
waar een groote cultuur stond tegenover
een jonge en veel kleinere cultuur, die ge
boren wij uit de aarde. Spr wees dan op
de moeilijkheid om zijn gedachten op even
correcte wijze in twee of nog meer talen
uit te drukken. Dat is zeer zeker mogelijk,
doch het zijn intellectueele uitzonderin
gen. Voor een juist taalgebruik is een ver
bondenheid aan de geestesstrooming van
het volk noodzakelijk. Een hoogstaand
tweetalig persoon moet voortdurend in een
soort geestesspanning verkeeren en zoo
leeft er in de geheele Zuid-Afrlkaansche
gemeenschap een gedurige strijd om de
taal zuiver te houden van andere cultuur
invloeden.
In Johannesburg, waar de Engelsche in-
\loed zeer groot is. is een taaigemors ont
staan. dat zeer groot is. Zuid-Afrikaansche
taalkundigen moesten zich, vooral in de
ontstaanperiode der Z.-A. cultuur doorloo
pend verzetten tegen argumenten als zou
hun taal door een natuurwet gedoemd zijn
te verdwijnen en als zou zij geen „commer-
ciëele waarde" hebben.
De tweetaligheid is niet alleen een taal
vraagstuk; de wortel zetelt veel dieper, in
de cultuur. Het probleem deed zich reeds
voor, zoodra het kind de middelbare school
ging bezoeken cn daar terwilie van de com-
mercieele waarde der Engelsche taal. wei
nig gelegenheid kreeg de kennis der eigen
taal tot ontwikkeling te brengen. Tegen
woordig zijn er ook Z -A middelbare .scho
len. De invloed van het Nederlandsen in
vroeger eeuwen op het volksleven is nooit
groot geweest. Na 1806 is de irrvloed, der
Engelschen steeds grooter geworden; sinds
1933 werd kennis der Engelsche taal zelfs
onontbeerlijk geacht voor een predikant
der Ned. Herv. of Geref Kerk. ondanks de
numerieke minderheid der Britten.
Na de ontdekking der diamantvelden
neemt het aantal Engelschen sterk toe.
waarmede tevens een einde komt aan de
erkenning der Hollar.dsche taal.
De eenige mogelijkheid tot redding der
cultuur was zuivering der Zuid-Afrikaan
sche taai; doch het was een heele tjak
deze taal als schrijftaal erkend te krijgen.
Er bestond hoegenaamd geen literatuur,
maar ondanks de vele moeilijkheden is de
taalstrijd gewonnen.
Maar toen bleek eerst recht hos sterk
de Engelsche invloed was geweest, vooral
in de steden. De Zuid-AIrikaansche bladen
hadden een zwaren strijd te voeren, ook
tegen het vooroordeel der eigen menschen,
die geheel ver-Engelscht waren. Spr. illu
streerde de taalvermenging, door een aan
tal Zuid-Airikaansche woorden te noemen,
die een letterlijke vertaling zijn van de
Engelsche uitdrukkingen. De Nederland-
sche taal vormt voor het Zuid-Afrikaansch
de beste ruggesteun. (Merkwaardig is bijv.,
dat de beste Z.-Afr. schrijvers ook de beste
kenners der Nederlandsche taal zijn Dit
besef is ln de Unie sterk groeiende. Ook die
zuiverheid der taal is in de laatste jaren
sterk toegenomen, zooals trouwens de ge
heele Z.-A. letterkunde sterk is opgebloeid.
Spr. besloot met de verzekering, dat het
belang der Zuid-Airikaansche taalstudie
een oriëntatie naar de Nederlandsche taal
met zich brengt, niet uit valsche sentimen
taliteit. maar om in een ware, diepe gees
telijke behoefte te voorzien. (Applaus!.
Mr. P. J. Idenburg sprak een dankwoord,
waarin hij constateerde, dat de voordracht
van prof Van den Heever ons heelt door
drongen van het voorrecht, dat wij geen
taalstrijd kennen. Zijn bezoek aan Zuid-
Afrika. nu twee jaar geleden, heeft spr. er
van overtuigd, dat Nederland en Zuid-
Airika elkander noodig hebben en dat het
in beider belang is te putten uit elkanders
schatten van geestesleven. Spr. besloot met
zijn erkentelijkheid uit te spreken voor
hetgeen prof. Van den Heever als eerste
geleerde, die naar hier is gekomen inge
volge het schema van intellectueele uit
wisseling, ons heeft doen verstaan van den
Zuid-Afrikaanschen geest en de Zuid-Afri-
kaansche cultuur.
K. J. M. V. „ST. PETER KANIS
Rede van den heer v. d. Brule.
Op uitnoodlging van de Leidsche K. J.
M. V. „St. Peter Kanis", sprak het Tweede
Kamerlid de heer H. E. v. d. Brule, gis
teravond in een der zalen van ..den
Burcht" over het onderwerp „Principe en
Politiek een der onderwerpen van het
gezagsprogramma der Nationale K.J.M.V.
De opkomst der leden was vrij groot en
toen de voorzitter de heer A. Duindam
den avond op de gebruikelijke wijze open
de, was er geen plaatsje onbezet.
De spreker schetste het doel van den
staal als de zorg voor het tijdelijk wel
zijn en bracht dit in verband met het
eeuwig welzijn door het nastreven van
het geestelijk cultureele. Op verschillende
wijzen bracht de spreker het principe in
verband met de politiek en wees erop hoe
de Kerk zich nimmer zal bemoeien met
den Staat, doch zich eerst dan zal laten
hooren. wanneer de laatste zich in zou
laten met de taak, die uitsluitend voor de
Kerk is weggelegd, n.l. met de zielszorg.
Spr. wees levens op de noodzakelijkheid
van de Katholieke eenheid op staatkun
dig gebied, een éénheid, waar Katholiek
Nederland nog steeds trotsch op kan zijn.
Ten aanzien van een eventueele
Roomsch-roode samenwerking, zeide spr..
dat hij in een dergelijke samenwerking
niet geloofde en dat de R.K. S.P. eerst
alles bij de rechtsehe partijen in het werk
zou stellen aleer men aan het roomsch-
roode blok zou gaan denken.
Van de gelegenheid tot het stellen van
vragen werd een druk gebruik gemaakt.
Te ongeveer elf uur werd deze bijeen
komst op de gebruikelijke wijze gesloten.
schiedde met bouwmeesters als Metselaar,
van Lokhorst en Peters, bespreekt dan de
prijsvragen-kwestie, welke maar weinig be
vrediging zal hebben geschonken en memo
reert vervolgens wat er rondom het Vredes
paleis geschiedde en vraagt zich af hoe het
zal afloopen met de prijsvraag betreffende
den bouw van het Amsterdamsche raadhuis.
Aan het slot van zijn voordracht betoogt
spr dat men zich schrap moet zetten te
genover den toeleg van dictators in welken
vorm zij zich ook voordoen. Een kunst- of
wetenschapsdictatuur is formeel onzinnig!
Het hoogste heil is de uitlèving der eigen
ziel. de „vrijheid" zijn eigen levenslied te
zingen.
Daarom wekt spr. op aan te sturen op een
Volksche kunstpleging. eene. waaruit men
proeft; „wijsheid, kracht en schoonheid"
met zich brengend: heil. zegen en voor
spoed.
Na een dankwoord van den voorzitter
werd gepauzeerd.
Vervolgens had de verkoop der tijdschrif
ten plaats, waarna de secretaris, de heer C.
Sweris. het verslag over het afgeloopen jaar
uitbracht .waarin deze een en ander mede
deelde over den algemcenen toestand der
vereeniging, de flnantiën, de gehouden ver
gaderingen en excursies Het ledental steeg
met twee personen, dat der donateurs bleef
gelijk.
Het financieel verslag van den penning
meester, den heer J. v. Iterson, gaf aan In
komsten een bedrag van f. 376.10. de uitga
ven f. 350.98, zoodat er een batig saldo is
van f. 25.12.
Beiden functionarissen werd dank ge
bracht voor hun werk ln het afgeloopen
jaar.
De bestuursverkiezing had tot resultaat,
dat de heer C. SweriS ais secretaris en de
heer C. Ponsen als voorzitter bij acclamatie
werden herkozen.
Na rondvraag volgde sluiting der vergade
ring.
7425
(Inzer. Mod.)
7437
(Ingez. Med)
VEREENIGING TOT BEVORDERING DER
BOUWKUNST.
BOND VAN JONG-LIBERALEN.
Vergadering der afdeeling Leiden.
Bovengenoemde vereeniging hield giste
renavond een vergadering in de Jacoba-
zaal van „den Burcht". De voorzitter, de
heer A. A. C. Reedijk, heette de in grooten
getale opgekomen aanwezigen hartelijk
welkom, ln het bijzonder de sprekers de
heeren Mr. G J. Jongbloed advocaat en
procureur te den Haag en raadsman der
busondernemers en J. J. Hartemink. econ.
candidaat. die dezen avond het „Wilde
Bussen Vraagstuk" behandelden. De heer
Hartemink gaf een verklaring van de
Regeeringsmaatregelen, waarbij hij het
coördinatie systeem verdedigde terwijl mr
Jongbloed het standpunt van de busonder
nemers verdedigde en de voordeelen van
het wegvervoer tegenover het railvervoer
besprak
In de pauze gaven velen zich op als lid
van de op te richten studieclub, waaraan
prof. mr. C. W. de Vries uit Rotterdam zijn
medewerking zal verleenen
Na de pauze beantwoordden de sprekers
verschillende vragen, waarop een levendig
debat volgde
Na de mededeeling van den voorzitter,
dat velen zich op dezen avond als lid van
bovengenoemden Bond opgaven, sloot hij
met een hartelijk woord van dank aan de
sprekers deze zeer geslaagde vergadering, j
Jaarvergadering en voordracht van den
heer Jan de Quack.
Onder voorzitterschap van den heer C.
Ponsen hield de Vereeniging tot Bevordering
der Bouwkunst gisteravond ha^r 280ste-,
tevens jaarvergadering in cafe-rest. „In
den Vergulden Turk".
In zijn openingswoord heette de voorz
de aanwezigen hartelijk welkom, in het bij
zonder den heer Jan de Quack
Spr. wierp hierna een korten terugblik op
het afgeloopen jaar en sprak eenige be
moedigende woorden voor het jaar 1939.
De notulen der vorige vergadering wer
den goedgekeurd.
Vervolgens was het woord aan den heer
Jan de Quack, die een causerie hield over
het onderwerp: Een halve eeuw architec
tuur. 18891939, tijdperk van goud en al-
liage.
Spr. wilde uit zijn vijftigjarige ondervin
ding eenige belevenissen weergeven en be
gon met te herinneren aan 1889. toen hij
zijn entrée maakte in de wezenlijke bouw
kunde. Dat was bij zijn werkzaamheden aan
de Parijsche wereldtentoonstelling, een
bouwwerk van elegance en durf. Aan wat
zich hier openbaarde kon men zien hoe de
kunstenaars niet alleen constructief goed
wisten te werken, maar hoe zij ook thuis
waren op het gebied der flora. De decoratie
kunst viel trouwens niet alleen op in Parijs
doch ln geheel Frankrijk en in andere
landen.
In 1889 vierde ook de Amsterdamsche
school triomfen, waarvan spr. verschillende
bekende namen noemde als v. Arkel, Bree-
man. Cuypers en ook Berlage.
Zij en ook anderen bewezen, dat het ver
keerd is te blijven loopen aan den leiband
der publieke opinie, opkomend veelal uit
geheel andere motieven dan de kunstenaars
bezaten.
Het werk van prominenten had weinig in
vloed op het publiek, er was ook geen re-
geeringsbemoeiing De Steurs, die met
leeuwenmoed opkwam om de vaderland-
sche bouwkunst, de kunst in het algemeen
te doen respecteeren door de elkander op
volgende óver hem gestelde ministers, moest
een strijdleven lijden om op de begrooting
er dóór te krijgen wat hij noodig had, tot
welzijn der Nederlandsche cultuur.
Allengs verslapte na zijn bewind de ze
nuw van aandrift tot romantische uiting,
tot het toepassen van superieur beeldhouw-,
schilder- en timmerwerk en, dit mag
ook niet worden vergeten de machine
sloeg in die dagen veel handwerkkunst te
gruizel.
Gaandeweg bespeurt men in stad en land
grove beleedigingen van vormen en kleuren.
Een conglomeraat van Ideeën van gansch
diverse architecten en bouwers meldt zich
in beton, staal en glas aan het nec-plus-
ultra van architectuur en het comble van
hedendaagsche beschaving I
Voelen wij dan niet de daarin gelegen
armoede, roept de heer de Quack uit?
Spr. behandelt vervolgens de splitsingen
en splijtzwammen, welke zich begonnen te
toonen tusschen de hechte deelen der groe
pen, in verband waarmede spr. wijst op
Delft met een sterk influenceerende groep.
Met alle respect voor de Hoogeschool, merkt
spr. op. dat feitelijk het hooger onderwijs in
de bouwkunst niet hooger gaat dan het bij
brengen eener theoretisohe en poover practi-
sche vóórstudie der eigenlijke architectuur.
De eigenlijke levende architectuur moet,
zoo zij kan. ontstaan uit het talent van
haar beoefenaar, moet i n geboren zijn in
geest en gemoed van dengene, die als vrij
man, vrij en individueel zijn oeuvre mag
en kan scheppen. Indien we een samenle
ving bezaten van eigenlandsche, zuiver
Nederlandsche kunst, dan zou er een kunst
richting zijn.
We hebben, helaas, zoo'n samenleving niet
en dus ontbreekt een Nederlandsch cachet
op de bouwwerken. Zoo zien we, dat we elk
spoor bijster zijn en in een kringetje rond
draaien. Spr. gaat de oorzaken hiervan dan
in den breede na en wijst erop. dat men
sinds den bouw eertijds van onze raadhui-
ze en wagen overgeleverd is geweest aan
reminiscentplegingen op Italiaansche. Duit-
sche en Fransche kunst. Het landseigen
ging eraf, datzelfde landseigen, dat doorge
voerd. een parel had kunnen zijn aan de
kroon eener zuiver Nederlandsche schoon
heidsontplooiing.
Spr. weidt dan verder uit over hetgeen
aan de verschillende departementen ge
DE WERKL008HEHID.
Bi] den Gemeentelijken Dienst voor Sociale
Zaken stonden ingesenreven
Bouwvakarbeiders: Behangers 33: Baggerlle-
öen 1: Bctonvlechters 31; Betonwerkers 74;
Fundeerlngwerkers 2; Glazenmakers 2; Glazen-
wasschers 14: Granietwerkers 15; Grondwer
kers 115; Helers 1: Metselaars 101; Opperlieden
108; Schilders 253; Sloopers 6; Straaimakers 8;
Hulp-Straatmakers 12; Stucadoors.^Wltters 63:
Timmerlieden 268: Uitvoerders 9; "voegers 18;
Ongesch. Bouwvakarb. 20. Totaal 1154.
Fabrieksarbeiders Lompensorteerders 18;
Bleekers 19; Vellenblooters 3: Vuurwerkmakers
1; Steenfabr. Arb. 111; Zeepfabr. Arb. 5; On
gesch. Arb. 66. Totaal 223.
Kantoorpersoneel: Kantoorpersoneel 78; Rei
zigers. Colp. 38; Winkelbedienden 33; Etaleurs
3: Incasseerders 19: Musici 6; Onderwijzers 1;
Verplegers 3; Overheidspersoneel 13. Totaal 194.
Hotel-Café-Personeel: Huispersoneel 15;
Huisjongens 4; Kellners 65; Koks 9. Totaal 93.
Houtbewerkers: Beddenmakers 4: Houtbe
werkers 59; Kistenmakers 8; Kuipers 5; Lijsten
makers 3; Mandenmakers 1; Meubelstoffeer
ders 16; Meubelmakers 41; Poiuocrders 2;
Ongesch. Fabr. Arb. 33. Totaal 172.
Kleermakers: Kleermakers 80: Kappers 6:
Schoenmakers 19. Totaal 105.
Land- en Tuinarb.: Bloemisten 49: Landar
beiders 51; Tuinlieden 31; Warmoeziers 15;
Ongesch. Landarb. 7. Totaal 153.
Metaalbewerkers: Bankwerkers 84; Blikbe-
werkers 28; Burgersmeden 38: Electrlclens 49;
Gasiitters 14; Gasmetermakers 1; Gereed-
schapmakers 1: Instrumentmakers 3: Isoleer-
ders 6; Kettingsmeden 15; Klinkers 3; Koper
slagers 4; Lab. Bedienden 3; Lasschers 10;
Loodgieters 30; Machinisten 17; Metaalboorders
5; Metaaldraaiers 2; Metaalslijpers 3; Monteurs
32: Planostemmers 4; Polijsters 1; Ponsers 5;
Rijwielherstellers 14: Rijtuigschilders 2;
Scheepstimmerlieden 5: Stokers 24; Tegenhou-
ders 13; Hulp-Verw. Monteurs 14; Voorslaan-
ERNSTIGE VAL.
Gistermiddag omstreeks kwart voor zes
is de 22-jarige L. H. v. d. H„ wonende aan
de Jan van Goenkade alhier, op de Bree-
straat met zijn rijwiel op de tramrails ge
slipt. waardoor hij viel en met zijn hoofd
terecht kwam tegen een uit de tegenover
gestelde richting paseerenden aanhangwa
gen van een tractor.
De jongeman bekwam een zware hersen
schudding en is ln zorgwekkenden toestand
door den E.H.D. overgebracht naar het
Academisch Ziekenhuis
Hedenmorgen was het bewustzijn nog
steeds niet teruggekeerd
Den tractorbestuurder treft niet de min
ste schuld.
(Ingcz. Med.)
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaatsexamen
rechten: mevr. wed. H. A. HuartEngels
man (Leiden).
Bevorderd tot apotheker: mej. A. D. S.
Aaolfs (Voorschoten) en de heeren. W. Ber-
tels (Oegstgeest), O. B. H Bezentje «Den
Haag), H. A. Hooftman «Rijswijk), H. C.
Nanning (Den Haag), R J Sanders (Haar-
lem). Yap Kie Tjing (Leiden).
Geslaagd voor het doctoraal examen
rechten: de heer P. J. C. Schipper (Delft);
voor het voorbereidend kerkelijk examen:
de heer J. J. Slezen (Hillegersberg)voor
het taalkundig candidaatsexamen Indolo
gie de heeren P. O. Kuipers (Leiden) en P.
A. Boer (Den Haag); voor het propaedeu-
tisch examen Theologie de heer J. de Ruy-
ter (Loosduinen); voor het artsexamen, le
gedeelte de heeren P. J. Veenenbos (Ton-
gerle)L A. M. van Ril (Scheveningen
C. W. H. van Raalten (Den Haag) en H.
Wichers (Den Haag); bevorderd tot arts:
de heer Ko Sing Poo (Oegstgeest).
ders 7; Voor warmers 3; Vuurwerkers 9; Wagen
makers 3; IJzerwerkers 49; Zandvormers 4;
Zilvcsmeden 2; Ongesch. Arb. 46. Totaal 558.
Sigarenmakers: Sigarenmakers 19; Sigaren-
sorteerders 2; Sig. Strippers 3. Totaal 24.
Technici, Opzichters: Bedrijfsleiders 6: Inge
nieurs 1; Teekenaars 11; Werkmeesters 8
Totaal 26.
Textielarbeiders: Hekelaars 5: Katoendruk
kers 22; Kluwers e.a. 9; Luikers 8; Plaatsnijders
e.a. 11; Spinners 41; Spoelers 2; Sterkers 3;
Staaldraaddraaiers 2; Strijkers 7; Wevers 63;
Wolbewerkers 33; Ongesch. Textielarbeiders 69.
Totaal 275.
Transportarbeiders: Emballeurs 3; Chauf
feurs 143; Exp. Knechten 22; Koetsiers 12;
Loopknechten 43; Magazijnknechten 67; Schip
pers 99; Spoor- en Trampers. 18. Wakers 5;
Transportarbeiders 68; Losse Arbeiders 490.
Totaal 970.
Typografen: Boekbinders 30; Boekdrukkers
12; Fotografen 6; Hulp-Vakarbeiders 5; Letter
zetters 28; Steendrukkers 1. Totaal 82.
Voedingsmiddelenarb.: Bakkers 87; Ovenisten
3; Slagers 63; Suikerwerkers 20; Wynkoopers-
knechten 11; Zuivelbereiders 5; Ongesch. Fabr.
Arb. 50. Totaal 239.
Vrouwen: Strijksters 1; Naaisters 11; Winkel
juffrouwen 11; Serveersters 1; Kantoorbedien
den 29; As. bij Tandarts 1; Verpleegsters 5;
Biologen 1; Bedrijfsleidsters 2; Teekenaressen
1; Onderwijzeressen 3; Ass. en Huishoudsters 7;
Dagmeisjes 14; Dienstboden 5; Kinderjuffrou
wen 3; Werksters 43; Fabr. Arbeidsters 6;
A V.O. 6. Totaal 150.
Alg. totaal (w.o. 14 w.)4418
27 Januari 1938 4997
28 Januari 1937 5039
Ben. 29 Ged. Werkloozen.
Omringd door een grooten kring van fa
milieleden en door een vijftigtal vertegen
woordigers van Duitsche oude adellijke ge
slachten. heeft de ex-keizer van Duitsch-
land, Wilhelm II von Hohenzollern vandaag
met groote pracht en luister op Huize
Doorn zijn 80sten verjaardag gevierd.
Reeds vroeg ln den morgen was het
vriendelijke Doorn in een feeststemming en
van zeer vele huizen was de vlag uitge
stoken uit sympathie voor den ex-monaroh,
die nu reeds twintig jaar als banneling in
Doorn doorbrengt.
Ook het landhuis, waar de ex-keizer
woont, was ln een feestkleed gestoken. Voor
het bordes was een baldakijn aangebracht,
waaronder de ex-keizer en zijn familie de
hulde van "de Doornsche bevolking ln ont
vangst zouden nemen. Op het dak woel de
zwart-wtt geblokte vlag van het huis Ho
henzollern en op het dak van de orangerie
de vlag van het huis Von Reuss. waarvan
de gemalin van den ex-keizer prinses Her
mine, een afstammelinge is.
De gasten, die in den loop van de tveek
uit alle deelen van het Duitsche rijk naar
Nederland waren gekomen en die voor het
meerendeel afstammelingen zijn van regee-
rende vorsten uit het Duitschland van voor
den oorlog, kwamen reeds vroeg in den
morgen op huize Doorn. Slechts de naaste
familieleden van den ex-keizer en de aller
voornaamste gasten logeeren deze week op
huize Doorn, de anderen zijn ondergebracht
in hotel Pabst te Doorn of in het hotel
van Stameren te Maarn.
Kott voor negen uur verzamelden zij
zich ln de hall van huize Doorn. De man
nelijke leden van het gezelschap waren ge
kleed in klein tenue militair uniform van
de onderscheidene keizerlijke regimenten,
de dames ln klein toilet.
Even na negen uur verscheen Wilhelm
II in de hall. Hij was gekleed in het ge
neraalsuniform van het voormalige eerste
lijfgarde-regiment en hij zag er zeer opge
wekt uit. Zijn gemalin was de eerste, die
hem op dezen heugelijken dag hartelijk
gelukwenschte. Vervolgens waren het de
kinderen en kleinkinderen van den ex-
keizer. die hem de hand drukten en wel in
volgorde van ouderdom. De ex-kroonprins
was gekleed in het uniform van de doods
kop-huzaren. Hij was de eerste, die zijn
vader na prinses Hermine geluk wenschte,
vervolgens zijn gemalin, kroonprinses Cae-
sile, en daarna de andere kinderen van den
ex-keizer: prins Eitel Friedrich, prins Os
car, prins Adelbert en prins August Wil
helm. Tot de voornaamsten der gasten, die
ten getale van circa vijftig vereenigd wa.
ren, behoorden verder o.rn.: prinses Hein-
lich, de weduwe van ex-keizer Wtlhelm's
eentgen broer, prins Fri"drich Christian
von Wurtemberg, hertog Albreeht van Sak
sen, het kroonprinselijk paar van Grieken
land. markgraf von Meissen, die het Sak
sische koningshuis vertegenwoordigde, en
voorts de groot-hertog van Mecklenburg cn
gemalin, kroonprins Rupprecht van Beie-
ïen, grootvorst Wladimir van Romanofi.de
kleinkinderen van den ex-keizer en vele
anderen.
Om i.en uur werd onder leiding van ds.
Doehring. die onlangs op huize Doorn ook
het huwelijk tusschen prins Ferdinand en
prinses Kyra heeft voltrokken, een kerk
dienst gehouden.
Ds. Doehring sprak naar aanleiding van
Jesaja 55 de verzen 6 en 7. en Mattheus 11,
vers 6 Dezie teksten had de ex-keizer zeil
uitgekozen. Op zijn specialen wensch
bracht de predikant tot uitdruk
king, dat hij de keizer met geheel zijn
hart en in zijn gebeden nog altijd bij zijn
volk is. Dit vatte de hofpredlkant .samen in
de volgende bewoordingen: moge het Zijne
Majesteit gegeven zijn, nu hij door afstand
en tijd van zijn volk gescheiden is, met ge
heel zijn hart en in zijn gebeden, ondanks
alles wat geschied is, bij zijn volk te blijven.
In dezen plicht, zoo zeide de predikant, is
de ex-keizer nooit tekort geschoten, zooals
ook eigenlijk niemand hem van dezen
plicht ontheffen kan. Dat is de liefde van
den keizer, de liefde, die uit geloof geboren
is. die ook nimmer zal ophouden.
Na den kerkdienst verspreidden de gasten
zich over de verschillende zalen van huize
Doorn Er heerschte een zeer ongedwongen
stemming. De gasten bezichtigden de tien
tallen geschenken, die de ex-keizer ter ge
legenheid van zijn verjaardag uit alle dee
len van de wereld heeft mogen ontvangen,
niet alleen van vorstelijke personen, maar
ook van eenvoudige menschen. in het bij
zonder uit Duitschland, die hem bloemen
hadden gestuurd, fraai bewerkte shawls,
zakdoeken, enz Het geschenk van prinses
Hermine bestond uit een in olieverf ge
schilderd portret van den keizer, de kin
deren hadden een groote verguldzllveren
bokaal met inscriptie aangeboden, terwijl
de ex-monarch van kroonprins Ruppert en
van markgraf von Messen porceleinen
kunstvoorwerpen had gekregen.
De zalen van huize Doorn waren her
schapen in een bloementuin. Ook was er
een groot bloemstuk van Prinses Juliana
en van Prins Bernhard. Het was reeds be
kend, dat de prins tegen den middag op
huize Doorn werd verwacht om persoonlijk
zijn gelukwenschen aan te bieden en de
bevolking van Doorn was ln grooten getale
aanwezig, om van de aankomst van den
Prins en van baron van Hardenbroek tot
Hardenbroek, die namens de Koningin den
ex-keizer zou gelukwenschen, getuige te
zijn.
De ex-keizer zelf gaf na de godsdienst
oefening gelegenheid aan de leden van zijn
personeel om hem geluk te wenschen.
Prins Bernhard arriveerde te ongeveer
kwart voor twaalf in zijn groote Maybach,
die bestuurd werd door een chauffeur, voor
het hek van huize Doorn, waar hij door de
menigte hartelijk werd toegejuicht. Onge
veer tezelfder tijd arriveerde baron van
Hardenbroek lot Hardenbroek. Prins Bern
hard, die gekleed was in een donker cos-
tuum. verliet huize Doorn om kwart over
twaalf, na zich eenigen tijd in den kring
der gasten te hebben bewogen.
Even kort na twaalf uur ontving de ex-
keizer een comité, dat gevormd Ls uit tal
rijke Nederlandsche vrienden, welk comité
bestaat uit den heer 'sjacohs, oud-com
missaris der Koningin in de provincie
Utrecht, jhr. Testers, vroeger kamerheer
van wijlen Koningin Emma, en den heer
Blankenhage, die den ex-keizer een rhodo-
ciendron-aanleg voor het park aanbood.
Korten tijd later maakte haar opwachting
een commissie uit de burgerij, bestaande
uit den burgemeester. J. W. baron van Na-
gell, wethouder T. A de Haan. den ge
meente-secretaris W. G. Ruitenbeek en de
heeren B. Ruitenbeek en A. M. van der
Wel Deze commissie overhandigde den ex-
keizer namens de burgerij een album met
foto's van het tuinhuis, dat de burgerij den
ex-keizer heeft aangeboden
Het plaatselijke harmoniegezelschap had
zich tijdens de plechtigheid ln het voorste
gedeelte van het park opgesteld. Er werd
koraalmuzlek ten gehoore gebracht, oJn.
het bekende „Nun danket allen Gott".
Na de plechtigheid werd de dirigent van
het gezelschap, de heer Kok, bij den ex-
keizer geroepen, die hem voor de muzikale
hulde hartelijk dankte.
Om een uur ongeveer verzamelden de
ex-keizerlijke familie en de gasten zich in
de groote, met talrijke bloemstukken ver
sierde eetzaal van het landhuis voor de
lunch.
(op 2 lijnen)
2—1
