STADSNIEUWS
BUITENLAND
79ste Jaargang
MAANDAG 16 JANUARI 1939
No. 24174
Luchtaanvallen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
OFFICIEEd KENNISGEVING De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Zilveren aftsjubileum
De verduisteringsoefening
Valls, Reus en
Tarragona bezet
met Brandbommen
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Algemeene Toestand
Na Chamberlain's bezoek aan Rome.
Het Joodsche vraagstuk.
L.EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd rijn:
per 3 maanden f. 2.3S
per week f. 0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.89 per 3 mndj
VAN DOKTER A. J. B. POORTMAN.
Med. drs. A. J. B. Poortman.
Een onzer Leidsche huisartsen, med. drs.
A. J. B. Poortman, herdenkt heden den dag,
waarop hij 25 jaar geleden aan de Univer
siteit alhier het artsdiploma verwierf.
A. J. B. Poortman werd 22 Mei 1886 te
Rotterdam geboren. Hij doorliep de H B S.
te Schiedam en studeerde vervolgens aan
de Leidsche Universiteit in de medicijnen,
waar hij op 16 Januari 1914 het artsexamen
aflegde om terstond daarna een assistent
schap bij prof. dr. W. Nolen te aanvaarden.
De mobilisatie riep hem onder de wapenen,
doch prof. Nolen slaagde erin hem naar zijn
kliniek terug te halen, waar hij hoofd
assistent werd. Toen in 1918 dr. G. Fabius
naar Arnhem vertrok, nam dokter Poort
man diens praktijk over en sindsdien is hij
praktiseerend geneesheer gebleven.
Dokter Poortman heeft zijn aandacht In
het bijzonder gewijd aan de bestrijding der
gevreesde volksziekte, de tuberculose.
Vóór dp omzetting van het consultatie
bureau voor bestrijding der t.'b.c. aan de
Hooilucht later Middelweg in een
districtsoonsiütatiebureau was hij daarvan
de leider; sedert de reorganisatie is hij
secretaris-penningmeester van het be
stuur. Voorts is hij gemeente- en school
arts, sinds 20 jaar behandelend genees
heer van het inwonend personeel van het
Academisch Ziekenhuis en controleerend
arts voor het P.T.T.- en spoorwegpersoneel
alhier.
Hedenmiddag heeft een kleine commis
sie, optredend namens zeer vele patiënten
en oud-patiënten den jubileerenden arts
een huldeblijk aangeboden in den vorm van
een schilderstuk.
GOUDEN DOCTORAAT.
Zaterdag 21 Januari as. zal het vijftig
jaar geleden zijn dat mr. A. A. Cnopius,
oud-procureur-generaal van het Gerechts
hof te Arnhem, thans wonende te Groene-
kan, Utrecht, aan de Rijksuniversiteit al
hier promoveerde tot doctor in de rechts
geleerdheid.
HET OPTREDEN TEGEN HET
„NATIONALE DAGBLAD".
Als verdediger van mr. M. M. Rost van
Tonningen, hoofdredacteur van het „Na
tionale Dagblad", tegen wien op grond van
beleedigende artikelen vermoedelijk een
strafvervolging zal worden geopend, zal
optreden mr. W. J. C. A. Nijgh.
WIE KENT DIEN MAN?
Gisteravond omstreeks halftien is een
meisje in de omgeving van de spoorlijn
naar Utrecht nabij het Delftsche Jaagpad,
lastig gevallen door een man. die haar
vastgreep, op den grond trachtte te gooien
en haar het schreeuwen belette door haar
een zakdoek in den mond te duwen. Het
meisje beet den aanrander in een van zijn
vingers, hetgeen blijkbaar zooveel pijn ver
oorzaakte. dat de man den aftocht blies.
De man was 1,60 M. lang. had een
schraal postuur, droeg donkere ratiné-jas.
grijze gleufhoed en das, zwarte lage schoe
nen. Zij. die inlichtingen kunnen geven,
worden verzocht zich te melden aan het
-politiebureau, afd. recherche.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging
Metsel- en betonbedrijf I. Mooten en
m' Kle*nman- Timorstraat 64. Leiden.
Wegens het overlijden van den vennoot
i. Mooten. wordt de zaak thans voortgezet
™or den overblijvenden vennoot: C. S.
Kiemman, als eenig eigenaar.
WAAR E.H.B.O.-POSTEN GEVESTIGD
ZIJN.
Op den avond der verduistering zullen
van 8 uur n.m. af eersle-hulpposten ge
vestigd zijn op de volgende plaatsen:
1. Politiebureau (B); 2. Archiefgebouw,
Boisotkade 2a (Vi; 3. Landbouw, Rijnsbur-
gersingel iB); 4. Hema, Haariemmerstraat-
zijde v. d. Werfstraat (V)5. Bewaarschool
Atjehstraat (B): 6. Geref. Minnehuis Kaar-
semakersstraat (Vi: 7. Garage Elect% Faor.
Cobetstraat (Bi: 8. Wijkgebouw Levendaal
(V): 9. Garage Da Costastraat 16 (B); 10.
Evangelisatiegebouw Morschwee (V); II.
Leidsche Houtschool, Adr. Pauwstiaat B
12. Wijkgebouw Hoelstraat (V): 13. Wijk
gebouw le Binnenvestgracht (Bi: 14. Wijk
gebouw Oude Vest (V); 15. Wijkgebouw
Oostdwarsgracht IB); 16. Wijkgebouw Lan-
gestraat (V); 17. Wijkgebouw Middelweg
(BI.
B E. L. E.H.B.O.-Brigade.
V Afd. Leiden v. d. Nederl. Ver. van
E.H.B.O.
In elke eerste-hulppost zullen aanwezig
zijn één leider, 3 leden en één ordonnance,
voorzien van een brancard, verbandmidde
len, een petroleumlantaam en een elec-
trische zaklantaarn.
Het personeel draagt een band om den
arm met L.G.D. (Luchtbeschermings-Ge-
neeskundige Dienst i.
Verder zal de Leidsche Reddings Brigade
posten uitzetten op de volgende plaatsen:
1. Lammenbrug Zoeterwoudsche Weg; 2.
Wilhelmina-brug. Hooge Rijndijk; 3. Span-
iaardsbrug Lage Rijndijk; 4. Groote Haven-
brug: 5. Blauwpoortsbrug6. Rhijnzicht-
brug. Haagweg; 7 Janvossenbrug: 8. Wou-
tcrenburg, einde Rijn- en Schiekade; 9.
Trekvltetbrug; 10. Politiebureau.
Deze posten zullen van lantaarns en van
materiaal voor redding van drenkelingen
zijn voorzien.
De Eerste Hulpdienst werkt op de ge
wone wijze door.
Men wordt dringend verzocht zich de
plaatsen waar posten zijn goed in het
geheugen te prenten, want er zullen
geen roode lantaarns of borden worden
aangebracht.
De Apotheken en de
Verduisteringsproef.
De apothekers te dezer stede hebben be
sloten om aanstaanden Donderdagavond
den nachtdienst eerst te laten ingaan na
het einde van de verduisteringsproef. Alle
apotheken blijven dus tot omstreeks half
elf geopend. De geneesmiddelvoorziening in
tijden van dreigend gevaar moet gewaar
borgd zijn en de apothekers hebben ge-
gemeend deze algemeene verduisterings
proef te moeten gebruiken om na te gaan
of de maatregelen, die zii genomen hebben
om hun arbeid onder deze omstandigheden
te kunnen verrichten, doeltreffend zijn. De
apotheken zullen bij deze proef nog niet
van een opvallend herkenningsteeken voor
zien zijn; echter weet ieder Leiden aar wel
de ligging van de naastbijzijnde apotheken
en men kan zich Donderdagavond tot
iedere apotheek om hulp wenden, ongeacht
of men regelmatig geneesmiddelen uit die
apotheek betrekt.
Het hoofd van den Luchtbeschermings
dienst verzoekt plaatsing van het navol
gende:
Waar ieder voor te zorgen heeft en wat
een ieder te doen en te laten heeft gedu
rende de verduisteringsoefening, welke
Donderdag 19 Januari a s. tusschen 20.30
en 22.30 uur wordt gehouden, is gepubli
ceerd in de door den Burgemeester terzake
uitgevaardigde „Openbare Bekendmaking".
Ook in ons Blad is telkens op die verplich
tingen gewezen, zoodat geëischt kan en
mag worden en het wordt geëischt
dat de gedragsregels stipt worden nage
leefd. Scherpe controle zal wederom door
de politie, die met 150 leden van de Leid
sche Burgerwacht wordt versterkt, worden
uitgeoefend (De leden der Leidsche Bur
gerwacht dragen een witten band om den
linkerbovenarm, waarop met zwarte letters
„Hulppolitie").
Zij. die nog inlichtingen wenschen te
ontvangen, hoe gebouwen en woningen
verduisterd kunnen worden, kunnen deze
bekomen aan het Bureau van Politie, afd.
Brandweer; de Verkeersafdeeling heeft ma
teriaal beschikbaar om te toonen, hoe de
autoverlichting afgeschermd kan worden.
Ten slotte moge nog eens gewezen wor
den op de fout. welke bij de vorige verduis
teringsoefening veel werd gemaakt: het
plotseling ontsteken van lichten in halls en
gangen (b.v. wanneer de hulppolitie aan
belde om op een tekortkoming te wijzen),
in slaapkamers, op zolderkamertjes enz. In
dien voor dergelijke vertrekken geen bij
zondere maatregelen ter voorkoming van
lichtuitstraling zijn genomen, neme men
de lampen eruit.
Werkt allen mee! Doet Uw plicht.
TENTOONSTELLING „HET SCHIP".
In het Prentenkabinet der Universiteit
wordt tot einde Maart een tentoónstelling
gehouden van prenten en teekeningen uit
de 15de tot 19de eeuw, uitsluitend betrek
king hebbende op „het schip". ,,iq
Franco's troepen hebben
Valls, Reus en Tarragona
bezet en zijn in verderen
opmarsch tegen Barcelona.
(Men zie het 2de Blad).
CENTRAAL ISRAËLIETISCH WEES-
EN DOORGANGSHUIS.
Huldiging van den heer L. Levisson.
In een gistermiddag gehouden bestuurs
vergadering van het Centraal Israelietisch
Wees- en Doorgangshuis, welke door tal
van bestuurderen uit het geheele land werd
bijgewoond, is op hartelijKe wijze afscheid
genomen van den heer L. Levisson, die ge
durende bijna twintig jaar deel van net
bestuur heeft uitgemaakt, waarvan tal van
jaren als secretaris.
Bij deze huldiging ware mede aanwezig
mevrouw Levisson. een zoon en een doch
ter van den scheldenden bestuurder, de
directie en het personeel van het weeshuis,
alsmede mej. C. Verberg, die gedurende
vele jaren, geheel belangeloos den heer
Levisson bij de behartiging van het secre
tariaat terzijde heeft gestaan.
Na een woord van welkom schetste de
voorzitter van het bestuur, prof. dr. J. L.
Palache uit Amsterdam het vele, dat het
weeshuis aan den heer L. Levisson te dan
ken heeft gehad. Spr. heeft groote bewon
dering, soms ook verwondering voor het
geen de scheidende secretaris, naast diens
toch reeds zeer drukke werkzaamheden op
velerlei gebied, voor de inrichting heelt
kunnen doen. Bij alles wat hij in den loop
der jaren heeft gedaan, sprak het warme
hart. dat de heer Levisson het kind toe
draagt en in tal van gevallen, waarin vol
gens het nuchter verstand, uit allerhand
officieele en finari8j£elë redenen een op
neming van kinderen zou moeten zijn afge
zien, was het aan den heer Levisson vaak
te danken geweest, dat alle bezwaren opzij
werden geschoven en tot opneming beslo
ten werd. Met een geestig woord, met een
zachten wenk, wist hij anderen te bewe
gen hulp te verleenen, maar ook zelf stelde
hij tijd, moeite en financiëëele hulp ruim
schoots ter beschikking. Het is de heer
Levisson geweest, die den grootsten stoot
heeft gegeven tot den bouw van het nieuwe
gesticht.
Uit waardeering voor zijn werk hebben
de meesten zijner medebestuurderen beslo
ten tot de oprichting van een Levisson-
Bibliotheek-fonds. Als eerste aanwinsten
van dit fonds is aangekocht een fraaie boe
kenkast, waarop een bronzen plaquette
een opdracht vermeldt, terwijl reeds een
aantal boeken kon worden aangekocht.
Het geschenk heeft een plaats gekregen in
de bestuurskamer van het gesticht, terwijl
den heer Levisson een bijzonder fraaie uit
gevoerde oorkonde werd overhandigd.
De heer S. Duits uit Dordrecht sprak ver
volgens persoonlijke woorden van waar
deering en vriendschap, waarna de direc
teur van het gesticht, de heer N. Italië on
der meer wees op de aangename samen
werking, welke er met den heer Levisson
heeft bestaan. Namens de directie en per
soneel bood spr. tenslotte een oorkonde
aan.
Nadat de voorzitter aan mej. Verberg
een souvenir had aangeboden als erkente
lijkheid van het bestuur voor de mede
werking aan den secretaris verleend, kwa
men de weeskinderen en een kleine depu
tatie van oud-verpleegden binnen, uit wier
naam mej. E. van Zanten den heer Levis
son toesfffak en hem zijn goed-gelijkend
portret aanbood, hem tegelijkertijd verzoe
kend dit geschenk te willen teruggeven
daar het in de bedoeling ligt het een plaats
te geven in de eetzaal van het gesticht.
Volgaarne voldeed de heer Levisson aan
dit verzoek, waarna hij woorden van dank
bracht voor de hem gebrachte hulde, daar
bij de verzekering gevend, dat het weeshuis
ook na zijn uittreden uit het bestuur steeds
zijn warme belangstelling zal blijven be
houden.
Hierna werden ververschingen rondge
diend.
MILITARIA.
Van 24 tot en met 26 Januari zal door
6 officieren, 10 onderofficieren, 14 korpo
raals en manschappen en 22 paarden van
6 R.V.A. worden deelgenomen aan de oefe
ningen van de lie Infanterie-brigade; het
geheel onder commando van kapitein J. M.
Man. te.
Aan de oefeningen van de He Infanterie
Brigade op 6 en 9 Februari a.s. zal door
6 R.V.A. worden deelgenomen door een af-
deeling, bestaande uit den afdeelingsstaf en
3 batterijen, bestaande uit: 2 stukken en
bevels- en verbinddngsmiddelenwagen, het
geheel onder commando van kapitein J.
van der Meulen.
Op de Hooigracht reed in den nacht
van Zaterdag op Zondag, door onoplet
tendheid van den bestuurder v. d. G., een
vrachtauto bij het achteruitrijden tegen
den gevel van een hoekpand aan de
Nieuwstraat, bewoond door den winkelier B.
De onderpui werd ontzet, een ijzeren hek
vernield en eenige ruiten vielen in scher
ven. De politie maakte proces-verbaal op.
YEREENIGING „KATHOLIEK LEIDEN
De Stadsgehoorzaal was gisteravond tot
de uiterste hoeken bezet bij den tweeden
avond van het R.K. Winterprogram. geor
ganiseerd door de vereeniging „Katholiek
Leiden". Deken A. Homulle. pastoor Th. M.
Beukers, benevens vele geestelijken uit stad
en omgeving waren aanwezig.
De avond werd geopend door den voor
zitter den heer W. Kriek, die zijn vreugde
uitsprak over de groote opkomst.
Hierna werd een aanvang gemaakt met
het filmprogramma, dat verzorgd werd
door „Klank en Beeld". Enkele natuurfilms
en een teekenfilmpje vóór de pauze en
het Fransche dramatische filmwerk „Maria
Chapdelaine" daarna, vormden te zamen
een interessant programma.
Te ongeveer half twaalf werd deze
avond gesloten.
A.s. Zondag hoopt de heer A. Koet
den dag te herdenken, dat hij vóór vijftig
jaar als letterzetter in dienst trad bij de
firma J. J. Groen en Zoon. P.K. Koorsteeg,
alhier
Maandag a.s. zal de heer A. Brinks,
seinhuiswachter le klasse bij de Ned. Spoor
wegen na een diensttijd van 31 jaar wegens
invaliditeit dezen dienst met pensioen
verlaten.
In de Stedelijke Werkinrichting zijn
in de afgeloopen week opgenomen:
Maandag 9 Jan. 55 volwassen personen;
Dinsdag 10 Jan. 58; Woensdag 11 Jan.
58; Donderdag 12 Jan. 58; Vrijdag 13 Jan.
58; Zaterdag 14 Jan. 58 volwassen per
sonen. Totaal 345 personen.
Op de tentoonstelling te Den Haag
van de Nedeilandsehe Foxterrierclub wer
den door onzen stadgenoot, den heer J.
Rijnbende met Saratoga-Picher (reu) en
Saratoga-Pap (teef) twee eerste prijzen
Z. G. behaald.
Wist U, dat bij
de best uitgeruste brandweer niet
in staat is alle branden tegelijk
te blusschen en daarom de ge
heele bevolking moet trachten
in eigen huis zelf ieder begin
van brand te blusschen
Nadere inlichtingen verstrekt de secretaris
van de afd. Leiden der Ned. Ver. voor
Luchtbescherming, de heer D. C. Kok,
Rapenburg 9, Leiden.
BINNENLAND.
M. Ms. „Tromp" bij Lissabon aangevaren en
ernstig beschadigd. (4e Blad).
De te water lating van de „Koningin
Emma"; pas na meer dan 3Vt uur gleed-
het schip van de helling. (4e Blad).
Ruim 700 Nederlandsche arbeiders in
Duitschland met ontslag bedreigd. (Bin
nenland, 4e Blad).
Engelsch stoomschip in het Kanaal aange
varen; de bemanning te Vlissingen
aangekomen. (Gemengd. 4e Blad).
Het teeltplan akkerbouw oogst 1939 vast
gesteld. (le Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kleine omzetten - Lustelooze markt -
Nauwelijks gewijzigde koersen - Ame
rika prijshoudend - Beleggingen stil.
BUITENLAND.
Scherpe Britsche nota aan Japan. (4e Blad).
Na Chamberlain's terugkeer te Londen.
(Buitenland, le Blad».
De Duoe waarschuwt Frankrijk Spanje
hulp te verleenen. (Laatste Berichten,
le Blad).
De Belgische socialisten aanvaarden het
zenden van een gedelegeerde naar
Burgos. (Buitenland, le Blad).
De Fransche radicaal-socialisten achter
Daladier. (Buitenland, le Blad).
De Arabieren komen naar Londen. (Buiten
land. le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
UITBREIDINGSPLAN.
De Burgemeester van Leiden brengt ter
aigemeene kennis, dat een ontwerp tot
herziening van het plan van uitbreiding
voor de gemeente Leiden, ten aanzien van
gronden, gelegen ten Zuiden van den Was-
senaarscheweg, met ingang van 17 Januari
a.s. tot en met 13 Februari da.v. voor een
ieder ter inzage zal liggen ter gemeente
secretarie (afd. Algemeene Zakeni.
A. TEPE,
Weth. lo. Burgemeester.
Leiden, 16 Januari 1939. 6954
Voor het geheele land: Zacht
weer, zwaar bewolkt tot betrok
ken met tijdelijke opklaring. Nog
regen. Meest krachtige tijdelijke
stormachtige Zuidelijke tot Zuid
westelijken wind.
Chamberlain is gisteren te Londen terug
gekeerd waar hij door een menigte van ver
scheidene duizenden personen bij het Vic-
toriastation en langs den weg naar Dow-
ningstreet toegejuicht werd. Chamberlain
droeg een rose anjelier in zijn knoopsgat en
had zijn parapluie in de hand. Hij glim
lachte en zag er gebruind en gezond uit.
Ook bij Whitehall stond een menigte van
omstreeks duizend personen die hem toe
juichten toen zijn auto Downingstreet bin
nenreed. De premier zag er zeer opgewekt
uit.
Parijs heeft hij niet aangedaan. Maar
Parijs is op de hoogte gesteld door den Brit-
schen premier en tevens heeft lord Halifax
te Genève met Bonnet gedineerd en hem
uitvoerig den gang van zaken te Rome mee
gedeeld. Lord Halifax bevestigde, dat de on
derhandelaars bij hun besprekingen gespro
ken hebben over de aanwezigheid van Ita-
liaansche soldaten in Spanje, hebben onder
streept, dat het Encr^lsch-Italiaansche ver
drag besta? t en d?t beide nartiien wen
schen, dat het geheel zal worden uitge
voerd.
Mussolini heeft overigens de formeele
verplichting op zich genomen, dat de
Italianen zich na de overwinning van
Franco, welke hij trouwens als aan
staande beschouwt, uit Spanje zullen
terugtrekken.
Chamberlain zal, in overeenstemming
met de Italiaansche autoriteiten, van
deze plechtige belofte melding maken
in een in het Lagerhuis af te leggen
verklaring: er zal geen enkele stelling
op het schiereiland de Balearen of in
de koloniën van Spanje in de macht
van Italië blijven.
Mussolini heeft verder de verzekering ge
geven, dat hij geen versterkingen meer naar
Spanje zou zenden; daarentegen beklaagde
hij zich over de beweerde wapenzendingen
aan de regeeringstroepen door Frankrijk.
Wat Frankrijk aangaat, Mussolini formu-
I leerde geen enkelen nauwkeurig omschreven
eisch. Hij beperkte zich er toe te kennen
te geven, dat de opzegging der Fransch-
Italiaansche overeenkomst van 1935 het
aanbod van onderhandelingen inhield,
welke, naar hij betreurde, niet door Bonnet
was iil aanmerking genomen.
I Er werd op geen enkele wijze een beroep
