1939
STADSNIEUWS
De firma Zaalberg
gaat jubileeren
NIEUWJAARS
ADVERTENTIES
DONDERDAG 29 DECEMBER 1938
No. 24159
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
79ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Het 125 jaren oude bedrijf is kerngezond
Met vertrouwen de
toekomst tegemoet
TOT MORGENMIDDAG 1 UUR
Kolendamp vergift iging
op motorschip te
Vlissingen
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Provinciale
Luchtbeschermingsoefening
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. by maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewysnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zljnr
per 3 maanden f. 2.35
per week f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3
Een bekend Leidsch bedrijf gaat jubi
leeren! Maandag as. bestaat de Ko
ninklijke Nederlandsche Fabriek van
Wollen Dekens voorheen J. C. Zaalberg
en Zoon 125 jaar. In deze onzekere
tijden is dit een jubileum, dat stellig
onze volle aandacht verdient, temeer
waar de herdenking van dit zeldzame
feit onder zeer gunstige omstandighe
den plaats vindt.
Immers:
De fabriek is ruim van orders voor
zien, zóó zelfs, dat in het begin van
dezen zomer een drie-ploegenstelsel
moest worden ingevoerd, terwijl de di
rectie de toekomst, vol vertrouwen te
gemoet treedt!
Zoo is het echter niet altijd geweest.
Moeilijkheden zijn de firma Zaalberg ln
het thans byna afgesloten tijdperk geens
zins bespaard gebleven. In de tot de acht
tiende eeuw teruggaande fabrlekshtstorle,
komen twee perioden van diepe depressie
voor. die ln wezen veel overeenstemming
vertoonen. De eerste was het gevolg van
de Fransche overheersching. terwijl de
tweede van jongeren datum is en een uit
vloeisel was van den wereldbrand van 1914
—1918. De gevolgen van deze laatste inzin
king is men eerst kort geleden te boven
gekomen en de opleving waarvan wij zoo
juist spraken, zette dan ook pas verleden
Jaar in.
De bakermat.
In 1770 werd de firma Zaalberg opge
richt door een Leidschen drapenier een
lakenhandelaar die verschillende te-
tielwerkers. die tot nu toe voor zichzelf
thuis werkten, vereenigde en onder zyn
toezicht aan het werk zetten ln een pak
huis aan den Nieuwe Rijn. Hoofdzakeiyk
werd laken vervaardigd, terwyi by uitzon
dering dekens werden gemaakt. De jonge
Industrie ontwikkelde zich gunstig en zoo
ontstond een lakenfabriek, waaruit later,
door de omstandigheden gedwongen, de
tegenwoordige dekenfabriek zou voort
komen.
De voorspoedige groei hield aan, totdat
de Franschen in ons land de „lakens" gin
gen uitdeelen en meenden daaraan het
recht te mogen ontleenen het laken van
de firma Zaalberg in beslag te nemen ten
behoeve van het leger van Napoleon. Hoe
zwaar ons volk tijdens de Fransche over
heersching werd belast en hoe miserabel
het in die jaren met handel en nijverheid
was gesteld, herinneren wij ons allen uit
de talrijke boeken die over dit donkere
tijdperk zyn geschreven. De ongunst der
tyden liet niet na ook op de Leidsche la
kenindustrie haar stempel te drukken, het
bedrijfskapitaal van menig wever slonk weg
nis sneeuw voor de zon en verschillende-
bedrijven waren genoodzaakt hun poorten
te sluiten.
Van laken naar dekens.
Het ln 1813 door den heer J. C. Zaalberg
genomen besluit om de fabricage van laken
er aan te geven en zich geheel te gaan
toeleggen op de vervaardiging van wollen
dekens, Is dan ook stellig te beschouwen
als een noodsprong.
Op 2 Januari 1814 de stichtingsdag der
tegenwoordige fabriek werd met de fa
bricage van wollen dekens begonnen. Door
deze omzetting van het bedrijf waren de
moeilykheden echter nog niet overwonnen,
het bedrijfskapitaal was tot een minimum
geslonken en bedroeg slechts 25.840.15
schellingen en 12 centen.
De heer Zaalberg ondervond echter
alle mogeiyke medewerking van de
nieuwe vaderlandsche regeering, die
hem niet alleen hulp verleende by de
verwezeniyking van zyn plannen, doch
die hem ook belastte met de vervaardi
ging van de dekens voor het in wording
zynde Nederlandsche leger. Verder wist
de Leidsche industrieel zich te verze
keren van de daadwerkeiyke belang
stelling van Koning Willem I. die er
voor zorgde dat de firma Zaalberg de
beschikking kreeg over nieuwe terrei
nen aan de Vestestraat, waarheen het
bedrijf in 1805 was overgeplaatst en
waar het thans nog gevestigd is. Aan
deze beschikbaarstelling werd de voor
waarde verbonden, dat „stoomwerktui
gen" in gebruik zouden worden geno
men en zoo deden in 1832 de eerste
machines haar intrede in de Leidsche
fabriek en daarmede in de Nederland
sche industrie!
De na-oorlogsche jaren
Tot het einde van den wereldoorlog
groeide het bedryf voortdurend. Het jaar
1919 bracht echter den grooten ommekeer.
Het bedrijf was overgekapitaliseerd en al
leen op voorraden, gebouwen en machines
moest ln den loop der na-oorlogsche jaren
niet minder dan 2 millioen gulden worden
afgeschreven. Evenals aan het begin van
de negentiende eeuw heeft men echter ook
thans den moed niet opgegeven en met
trots vertelde de tegenwoordige directeur,
de heer W. Schrandt, die ons welwillend
alle in dit artikel verwerkte gegevens ver
strekte, dat zyn bedryf thans financieel
kerngezond is en technisch volkomen ge
moderniseerd.
Het kantoorpersoneel inbegrepen werkt
Zaalberg thans met een personeel van on
geveer 245 personen. Onder de arbeiders
bevinden zich mannen, wier geslacht by
elkaar geteld reeds meer dan 400 jaar in
de textielbranche werkzaam is en onder
de oudere arbeiders zijn er zelfs wier wieg
stond op de plaats waar in den loop der
jaren een deel der fabriek is verrezenN
Het afzetgebied.
De wollen dekens der firma Zaalberg
worden practisch geëxporteerd naar alle
deelen der wereld. Vanzelfsprekend heeft
men zich niet kunnen onttrekken aan de
nadeelige gevolgen van autarkie en invoer-
belemmeringen, doch ln de meeste landen
is de firma Zaalberg, niettegenstaande de
groote economische moeilykheden, toch in
staat te concurreeren met de binnenland-
sche industrie. Een treffend voorbeeld hier
van vormen de Ver. Staten, waar bulten-
landsche dekens met niet minder dan 90°/o
zyn belast en waarheen de export van
Zaalbergdekens zich juist in den laatsten
tyd zeer gunstig ontwikkelt.
Onder haar particuliere cliënten telt de
firma Zaalberg o.m. het Nederlandsche
Hof, de Koningin van Egypte en den Shah
van Perzië.
Een van de hoogtepunten in de fabrieks-
„eschiedenis vormt ongetwijfeld het bezoek,
dat Koningin Emma in 1903 aan het be
dryf bracht, en niet te vergeten het jaar
1924, waarin aan de fabriek het praedicaat
Koninklyk" werd verleend.
Zooals gezegd, is de na-oorlogsche pe
riode van teruggang in 1937 gevolgd door
een hernieuwde opleving, die zich tot op
heden niet heeft laten onderbreken. Moge
dit nog vele jaren zoo blyven in het be
lang van de jubileerende onderneming en
de geheele Sleutelstad!
Maandagmiddag a.s. van 3 tot 5 uur
vindt in het kantoorgebouw aan de Veste
straat een receptie plaats.
HOUTBOOT KOMT NOG NIET VRIJ.
De groote zeeboot „Prinses Juliana" ge
laden met hout voor de firma A. J. van
Hoeken, welke de vorige week naby de
Leiderdorpsche brug in den Ryn is inge
vroren, heeft vanmorgen een ooglng gedaan
om de reis te vervolgen. De yslaag bood
echter nog fllnken tegenstand, zoodat het
schip im een uur tyds nauwelijks 25 meter
vorderde en daarna dan ook zyn pogingen
voorloopig opgaf.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen.
J. van der Stok. Breestraat 155. Leiden
glas, Dorcelein, aardewerk en huishoudelyke
en aanverw. artikelen: tevens groothandel.
Bovengenoemde zaak is met ingang van 16
Dec. 1938 omgezet in een vennootschap
onder firma onder den naam: firma J van
der Stok (Beperkende Bepalingen!Ven-
nooten: J. H. J. van der Stok en A. van
der Stok. Leiden.
A. G Hooiler. Oude Vest 11. Leiden
woningbureau, verzekeringen en beëedigd
makelaar in roerende goederen. By voeging
uitgeoefend bedryf: makelaar in onroeren
de goederen (sinds 21 Jan. 1938).
tegen gereduceerd tarief.
kunnen deze advertenties worden aangeboden.
De prijs bedraagt voor advertenties van 1 tot
en met 5 regels slechts 75 cent. Elke regel meer
15 cent. - Bij latere aanbieding wordt de
gewone advertentieprijs berekend.
TWEE LEDEN VAN DE BEMANNING
OMGEKOMEN.
Vanmiddag te circa twaalf uur is op
het Nederlandsche motorschip „Coen",
uit Delfzijl, dat in de binnenhaven te
Vlissingen ligt, een ernstig geval van
kolendampvergiftiging voorgekomen,
dat aan twee jonge matrozen het leven
heeft gekost.
Een monteur, die reparaties op het
schip* verrichtte, trof twee matrozen,
die de wacht op het schip hadden,
levenloos in hun kooi aan. De namen
van dc slachtoffers zijn nog niet be
kend, daar dc kapitein, de heer Ver
molen, met Kerstverlof is.
PROPAGANDA-FEESTAVOND
COÖPERATIE „VOORUIT".
Revue ..Binnen zonder kloppen".
De Coöperatie „Vooruit" of, zooals de
officieele naam luidt, de Leidsche Coöpera
tieve Broodbakkerij en Verbruiksvereeni-
gine ..Vooruit" u.a. bood gisteren in de
groote Stadszaal aan hare leden en aan
hen. waarvan zU hoopt, dat zii het zullen
worden, een feestavond aan, waarvoor, zoo
als te begrypen valt, grootp belangstelling
bestond; zulks temeer waar het programma
nagenoeg geheel werd gevuld door het be
kende duo Tholen en van Lier in de revue
.„Binnen zonder kloppen".
De voorzitter der Propaganda-kern, de
heer J. Veldman sprak een welkomstwoord,
ln het byzonder tot de afgevaardigden der
Katwyksehe coöperatie en tot mr. van Eek.
den kranigen pionier der beweging, die. ge
steund door zyn eminente vrouw, geweldig
veel voor de Leidsche arbeiders en de ge
heele burgery heeft gedaan en tegen wien
iedere Leidenaar met ontzag dient op te
zien (applaus).
Spr. liet vervolgens een propagandistisch
woord hooren voor de coöperatieve bewe
ging, z.i. een levend beginsel, dat orde
ning democratie en naastenliefde nastreeft.
Na nog te heb'oen gewezen op den groei
der coöperatie, ook hier in Leiden en op
het bestaan der verzekeringsmaatschappij
en andere fondsen, besloot spr. met een
woord te wyden aan de nagedachtenis van
den Belgischen leider der socialisten, Emile
VanderVelde.
Onmiddellijk daarna werd een aanvang
gemaakt met de opvoering van de revue
..Binnen zonder kloppen", geschreven door
Jac. van Tol en ten tooneele gevoerd door
het eerder genoemde artistenpaar met
medewerking van Jeanne Laforce en Kitty
van Dongen.
Het zou ons te ver voeren den inhoud tot
in byzonderheden te beschrijven: hy be
stond, zooals in iedere revue uit een aantal
meerendeels los van elkaar staande tafe-
reelen, waarin echter gedurig op het coöpe
ratieve aambeeld werd geslagen.
Tholen en van Lier verstaan de kunst
om hun publiek een heelen avond prettig
bezig te houden en zy vonden daarbij
krachtigen siteun bii hun vrouwelyke part
ners, zoodat het amusement geen oogen-
blik werd onderbroken. Het succes was on
verdeeld en het applaus welgemeend en
welverdiend.
De refreintjes werden uit volle borst mee
gezongen het beste bewüs dat er contact
was tusschen de vier executanten en de
zaal. Klokslag elf uur viel het doek voor de
laatste maal.
Bluft nog te vermelden, dat tydens de
pauze door een onpartijdig persoon namens
de Coöperatie „Vooruit" een twaalftal ge
schenken werd uitgereikt.
MIL IT AR IA.
Met Ingang van 3 Januari a.s. zijn aange
steld tot dpi. sergeant tit. bij het 4e regi
ment infanterie de dienstplichtige korpo
raals: J. M. Godwalt, S. J. Kleinschmidt,
A. E. Witmans, H. L. v. Duinhoven, C.
Aartsen, F. C. Alphenaar. K. Bakker. P.
Jager. A. W. M. Meeuwisse. G. A. v. d.
Pluijm, J. F. v. d. Poel. N. Scheurkogel, J.
M. v, d. Snoek, D .Zwart, P. J. Fredriks. J.
M, Pols, J A v. Beelen, J, Bijloo, J K de
Brabander, A. Doornbos, F. W J. Dröge, J.
H. Drenth, P. M. v. Heiningen. S. M. Hurk-
mans. Th. Jagtenberg, G. v. d. Krans. M.
Paauw, W. A. Sabelis. A. Scheffer, J. J. de
Valk, W. Weltevrede en T. Zandvliet
De dienstplichtige sergeanten titulair-
administrateur van de S.DO.A., A. J. v.
Dyk, H. Nuy, H. Labordus. M. A. v. Eys-
den en J. L. Klok zyn met ingang van 23
December as. gedetacheerd bij 1-4 R.I.
voor de verdere practische opleiding in de
militaire administratie; de sergeant tit.
adm. J. F. Jongkind wordt voor hetzelfde
doel gedetacheerd by n-3 R.I
BINNENLAND.
De economische verdediging van ons land;
acht wetsontwerpen ingediend, (3e
Blad).
Strenge bewaking van het vluchtelingen
kamp te Hoek van Hollahd. (Binnen
land, 3e Blad).
Dc diefstallen-serie in de Rijnstreek; be
handeling voor de Haagsche Recht
bank. (Ie Blad). U
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Stille markt - Vaste stemming - Kleine
koersverbeteringen Amerika hooger
Beleggingsmarkt prijshoudend.
BUITENLAND.
Geen Italiaansche territoriale eischen in
zake Tunis. (Buitenland, le Blad).
Franco's offensief aan de Ebro. (Buiten
land, le Blad).
Tsjang Kai Sjek weigert Konoje's vredes
voorwaarden. (Buitenland, le Blad).
De ronde-tafel-conferentie inzake Pale
stina. (Buitenland, le Blad).
De plannen voor een Fransch kanaal*
(2e Blad).
De Fransche Senaat zal de begrooting aan
vaarden. (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor de kuststrook: Natte
sneeuw of regen. Meest krachtige
Zuidelijke tot Westelijke of Noord
westelijke wind. Aanvankelijk stij
ging van temperatuur. Later weer
kouder.
Voor het binnenland; Natte
sneeuw of regen. Matige tot
krachtige, Zuidelijke tot Westelijke
of Noordwestelijke wind. Aanvan
kelijk stijging van temperatuur.
Later weer kouder.
De sergeant-majoor instructeur J. Blok
ker van het 4e regiment infanterie is met
ingang van 1 Januari a.s. overgeplaatst by
het korps motordienst
Haarlem.
MEN NEME TIJDIG VOOR 19 JANUARI
MAATREGELEN!
Het hoofd van den Luchtbeschermings
dienst meent goed te doen de inwoners nog
weer eens te herinneren aan de verduis-
teringsoefening, welke op 19 Januari 1939
van 20.30 tot 22.30 uur zal worden gehou
den.
Het verdient niet alleen aanbeveling,
maar het wordt langzamerhand de hoogste
tijd, dat speciaal voor groote gebouwen (fa
brieken. ziekenhuizen e.d.), fabrieksterrei
nen. groote winkelmagazynen enz. wordt
nagegaan, welke maatregelen in verband
met de oefening moeten worden genomen
en deze maatregelen voor te bereiden.
P.T.T.-DIENST OP NIEUWJAARSDAG.
Daar de Nieuwjaarsdag op Zondag valt
met standplaats zal op dien dag de geheele P.T.T.-dienst
1 als op Zondag worden uitgevoerd.
