STADSNIEUWS
GC/120V*
VRIJDAG 16 DECEMBER 1938
No. 24149
3
Italiaansche Joden moeten
onroerend bezit en
ondernemingen aangeven
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
79ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Gedeelde smart
is halve smart
Lesvliegtuig in Indië
neergestort
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3t)~cts.Tper regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarlel. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden (.2.35
per week t f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden, -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndLI
DADER. KLAGER EN GETUIGE WERDEN
ALLE DRIE INGESLOTEN!
Ten huize van den 65-jarigen F. T. alhier
vertoefden gisteravond de 68-jarige G. V.
Amsterdam en de 48-jarige J. P. van Z.
Utrecht.
Er heerschte een zeer opgewekte stem
ming, welke ten deele werd veroorzaakt,
doordat een flesch spiritus de ronde deed.
Op een zeker rampspoedig oogenblik ont
stond er evenwel een versohi] van mee
ning, dat van Z. meende niet beter te kun
nen beslechten dan door zijn gastheer met
een stuk hout op het hoofd te slaan, waar
door deze bloedend werd verwond.
De Eerste-Hulpdienst, die door den ge
troffene van deze mishandeling in kennis
werd gesteld, bracht den man ter behan
deling over naar het Academisch Zieken
huis, waar de wonden, die niet van erlteti-
gen aard waren, werden verbonden.
Aangezien de patiënt nog danig onder
den invloed van de spiritus verkeerde,
werd hij vervolgens naar het Politie-bureau
gebracht en aldaar ingesloten.
Toen de politie G. V., die van de vecht
partij getuige was geweest, een verhoor
wilde afnemen, bekende deze in den loop
van het verhoor, dat hij een valschen
naam had opgegeven en eigenlijk niet G.
V. heette, maar G. S.
De politie ging toen de zaak nog eens
verder uitzoeken en toen kwam aan het
licht, dat S. nog een vonnis tegoed had van
f.5 boete of 5 dagen hechtenis. En aan
gezien hij niet in het bezit was van de
vereischte vijf gulden werd hij in het po
litie-bureau ingesloten, in een cel naast T,
En tenslotte slaagde de politie er in den
loop van den nacht in om ook het derde
lid van het klaverblad te arresteeren,
eigens onder de gemeente Wassenaar,
waar hij rustig in een handkar lag te sla-
pen.
Zij verstoorde zijn zoeten siaap en
bracht hem eveneens naar het Leidsche
politiebureau, waar van Z. aan de andere
zijde van T. werd ingesloten.
Aldus vertoefden klager, dader en ge
tuige alle drie in de cel!
HET VREDESWERK ONZER MARINE.
Causerie van den heer de Booy
voor „Onze Vloot".
Op uitnoodiging van „Onze Vloot" hield
de heer W. Th. de Booy. oud-luitenant ter
ree gisteravond in de bovenzaal van
„Amicitia" een lezing over het vredeswerk
onzer Marinehet in kaart brengen van de
zeeen, welke onze Indische eilanden be
grenzen.
Een inleidend woord werd gesproken door
den waarnemend voorzitter, vice-admiraal
b. d. A. F. Gooszen.
De heer de Booy, die zijn lezing toe
lichtte met een serie lantaarnplaatjes, be
gon met het toonen van enkele oude zee
kaarten, die vanzelfsprekend zoolang men
b.v. een werelddeel als Amerika niet ontdekt
had, zeer gebrekkig waren.
Eerst in de tweede helft van de 19de
eeuw begon onze Marine met behulp van
enkele opnemingsvaartuigen met het in
kaart brengen van de Indische wateren. De
opnemingsvaartuigen zijn scheepjes van
ongeveer 500 ton en zij tellen een beman
ning van circa 60 man, wat het lagere per
soneel betreft hoofdzakelijk bestaande uit
inlanders.
Bij het in kaart brengen van een be
paald zeegebied gaat men uit van een vast
punt, dat astronomisch wordt 'bepaald. Van
dit punt uit meet men een basis, waarvan
de lengte nauwkeurig bekend is en die men
uitzet op de kust. Op de uiteinden van de
basis worden bakens gezet en deze bakens
rijn de uitgangspunten van de driehoeks
meting. Op deze manier bouwt men over het
geheele op te nemen gebied als het ware
een net van driehoeken, waarvoor alle hoe
ken gemarkeerd worden door een baken.
Heeft men op die mander voldoende be
kende punten gekregen dan wordt een
aanvang gemaakt met het looden. Ondiep
ten worden opgespoord, grondsoorten be
paald, stroomrafelingen vastgesteld, kortom
het geheele relief van den zeebodem en de
bijzonderheden van de stroomdngen worden
genoteerd. Al deze gegevens worden ten
slotte in kaart gebracht, terwijl daarop
tevens de kustlijn wordt geschetst. Is dit
wrk, dat dikwijls jaren vordert en met tal-
looze moeilijkheden gepaard gaat, vol
tooid, dan wordt de kaart opgezonden naar
Hen Haag, waar de cartografen vereenvou
digingen aanbrengen en tenslotte een ko
pergravure maken, waarvan de afdrukken.
Ie zeekaarten, die in den handel verkrijg
taar zijn, worden gemaakt.
De heer de Booy. die zelf heeft deelge
Mmen aan karteeringsjexpedities in de
°ost, vestigde in het bijzonder de aandacht
op het mooie en productieve werk, dat onze
Marine hier verricht. Door dit werk toch
fordt den zeeman een betrouwbare kaart
'orschaft en worden tegelijkertijd nieuwe
gebieden voor scheepvaart, hand"l "n vis
serij geopend.
Zeer vaak, aldus spr., heeft de Marine bii
"aar karteeringswerk, dat zooals vanzelf
•Preekt, veelal plaats vindt in zoo goed als
onbekende gebieden en aan gevaarlijke
kusten, groote moeilijkheden te overwinnen,
moeilijkheden, die meer dan eens men-
schenlevens hebben gekost, doch niettegen
staande dat verricht onze Marine haar
vredestaak steeds met groote nauwgezet
heid en boewijding.
Aan het slot van zijn vlotte causerie,
bracht de heer de Booy hulde aan de na
gedachtenis van degenen, die hun leven bij
dit helaas nog zoo weinig bekende werk
van onze Marine hebben gelaten, terwijl hij
tevens met eerbied sprak over den moed
onzer oude zeevaarders, die onbekend met
de technische hulpmiddelen, welke ons
thans ten dienste staan, de wereldzeeën
bevoeren.
Vice-admiraal Gooszen maakte zich tot
tolk der aanwezigen door een hartelijk
dankwoord tot den heer de Booy te spreken.
LITTERATUUR EN STRIJD
IN VLAANDEREN.
Voordracht van mr. J. Timmermans.
Voor de Stichting Noord-Nederland'
Vlaanderen afd. Leiden werd gisteravond
in een der bovenzalen van „In den Ver
gulden Turk" alhier een lezing gehouden
door mr. Jan Timmermans uit Antwerpen,
die sprak over Litteratuur en strijd in
Vlaanderen van Hendrik Conscience's „De
Leeuw van Vlaanderen" tot René de
Clercq's „Strijdpoëzie","
De bijeenkomst werd geopend met een
woord van welkom door den voorzitter der
Leidsche afdeeling, dr. F. C. Bursch.
De voorzitter deelde mede, dat de plaats
van de penningmeesteresse, mej, Eskens,
was ingenomen door mevr, Remouchamps.
Spr. bracht dank aan den heer Putters
voor diens vele werk.
Hierna deed spr. mededeeling omtrent
het a.s. winterprogramma. waama het
woord was aan den heer Timmermans.
Spr. begon met dankbaar te gewagen van
de groeiende belangstelling in Noord-Ne
derland voor de Vlaamsche cultuur. Spr.
wil over litteratuur spreken inzoover deze
verband houdt met den strijd, welke in
Vlaanderen gevoerd wordt. Het is een lit
teraire kunst, die haar oorsprong vindt in
liefde voor de gemeenschap, waarvoor spr.
verwijst naar de Grieksche litteratuur,
Dante's Inferno, Vondel's Palamedes en
zijn hekeldichten en Henriëtte Roland
Holst.
Spr. behandelt dan Vlaamsche kunste
naars. die den strijd van het volk in hun
kunst hebben opgenomen.
De eerste is Hendrik Conscience, vervol
gens Albrecht Rodenbach, Guldo Gezelle,
Prosper van Langedonk en Renée de
Clercq. kunstenaars, met wie het volk zich
gebonden voelt.
Spr. geeft dan de korte levensgeschiede
nis van Conscience en een karakteristiek
van zijn werk. Hij schreef niet feilloos,
maar met een levende ziel. Het voor
naamste boek van dezen schrijver, wel eens
„De Vlaamsche Ilias" genoemd, is „De
leeuw van Vlaanderen", een romantische
geschiedenis rond den Gulden Sporenslag
van 1302, waarin de Vlaamsche poorters
Philip ie Belle, den Franschen koning ver
sloegen en beletten voorgoed Frankrijk's
invloed in België te vestigen. Het is nu
100 jaar geleden, dat Conscience zijn
„Leeuw van Vlaanderen" schreef. Dat boek,
dat iedere Vlaamsche jongen leest, maakte
het mogelijk, dat nu al meerdere weken het
Vlaamsche stuk naar dit boek In Brussel
kon worden opgevoerd.
Hierna gaf spr. enkele citaten uit het
boek zelf en uit den tekst van het stuk,
zooals het gespeeld wordt in den Poesje
nellenkelder. „De Leeuw van Vlaanderen"
was voor Conscience een geloofsbelijdenis.
Vervolgens behandelde spr. Albrecht
Rodenbach (18561880), die stierf voor hij
was uitgegroeid. Hij doromde van een
grootsche toekomst, tot een opwekken van
EEN DER DRIE INZITTENDEN
GEDOOD.
Aneta meldt uit Semarang:
Bij de uitvoering van een lesvlucht
verongelukte, tengevolge van een fou
tieve landingsmanocuvre, hedenochtend
te ongeveer 10 uur nabij het vliegveld
Simongan te Semarang, de Glenmartin,
genummerd 512. waarbij de bestuurder,
sergeant-vlieger K. S. Kossen, werd
gedood. De overige leden van de be
manning van het vliegtuig, sergeant
majoor-monteur Thoonsen en de bur
ger-helper Tutuarima, werden licht ge
wond.
Bij aanraking met den grond, brak
het toestel in tweeën en verbrandde.
Het verongelukte toestel maakte deel
uit van een escadrille, welke een oefen-
vlucht maakte met leerlingen van de
luchtvaartschool.
De groep die uit vier vliegtuigen be
stond, vloog onder leiding van luitenant
Boot.
Het verongelukte toestel is door on
voldoende snelheid afgegleden en neer
gekomen in moeilijk begaanbaar, heu
velachtig terrein, ruim een uur loopen
van het station Simongan. Hoewel
spoedig hulp aanwezig was duurde het
eenigen tijd voordat men het branden
de toestel naderen kon.
heel de Vlaamsche jeugd. Hij schreef een
groot aantal gedichten, pogingen nog maar,
maar hij was verbonden met zijn volk.
Spr. leest eenige zijner verzen als „Klokke
Roelant", „God Onze Heer" en zijn laatste
gedicht.
Guido Gezelle (18301899), aldus spr.
de welgevooisde zanger, was toch ook een
dichter van strijd, omdat hij Vlaming was
en zich verbonden voelde met zijn volk. wat
spr. uit enkele gedichten bewijst. Een an
dere kant van Gezelle. aldus spr., is rijn
humor, waarmee hij zijn pijlen richtte
vooral naar de Walen, wat men van Gezelle
bijna niet zou verwachten. Ook daarmee
diende hij zijn Vlaamsche gedachte.
Prosper van Langendonk (18621920) is
een dichter, die misschien minder bekend
is. maar die in zijn smartelijk leven zijn
Vlaanderen boven alles beminde, welke
liefde uit al zijn gedichten spreekt. Een
merkwaardig gedicht van hem is „Neder-
landsche toekomst", een antwoord op
Kloos' „België's toekomst".
Tenslotte behandelde spr den dichter
René de Clercq 11877—19321. die voor de
Vlamingen veel beteekent. Hij is een der
welsprekendste vertolkers van de gevoe
lens van het Vlaamsche volk. Hij is de
dichter, die het sterkst sprak in oogen-
blikken van Vlaamsche vernedering en
juist die gedichten hebben het meest in
vloed gehad. Hij at in ons land het bittere
brood der ballingschap en ook uit dien tijd
dateeren zijn liederen, welke spr. liet
hooren.
Spr, eindigde met een warm woord voor
Groot-Nederland.
Met een dankwoord van den voorzitter
werd deze avond besloten.
Hedenmiddag wordt in het perceel
Haarlemmerstraat 299 het dameshoeden
magazijn Maison van Weizen geopend, dat
wordt geëxploiteerd door mevrouw van
Weizen. die over een veeljarige ervaring
in het dameshoedenvak beschikt.
Men kan er zoowel in het goedkoope als
in het betere genre terecht, terwijl men
zich er bovendien kan voorzien van bij
passende shawls, corsages, e.d.
De Italiaansche ministerraad onder
voorzitterschap van Mussolini heeft be
langrijke besluiten genomen, o.m. be
treffende Italiaansche burgers van
Jocdschen bloede. De ministerraad be
sloot, dat deze burgers al hun onroe
rend bezit en de ondernemingen, waar
van zijn eigenaar zijn, moeten aangeven
Het deel der onroerende goederen, dat
grootcr is dan de voor Joden, jegens
wie geen uitzonderingsbepalingen be
staan, toegestane limiet, moet afge
staan worden aan een instelling, die
cr!ri - jn leven zal worden
geroepen en ten doel zal hebben de ge
noemde Onroerende goederen aan te
koopen, te beheeren en geleidelijk te
verkoopen. De Joodsche eigenaars zul
len in betaling voor de waarde der be
zittingen speciale effecten ontvangen,
welke door de genoemde instelling zul
len worden uitgegeven en die 4 pCt.
rente zullen dragen. Het beheer van on
dernemingen, die van belang zijn voor
de defensie van den staat of waar hon
derd of meer personen werkzaam zijn,
zal worden uitgeoefend onder speciaal
'Oezicht.
De ministerraad zal op 11 Maart op
nieuw bijeenkomen, vooral ter bestu
deering van de hervorming der Ita
liaansche scholen.
5066
(Ingez. Med.)
BINNENLAND.
Samenwerking tussc..en spoorwegen en
autobusondernemers. (3e Blad).
De begrooting voor Economische Zaken
door de Tweede Kamer goedgekeurd.
(4e Blad).
Rijksontvanger te Elburg gearresteerd.
(Gemengd, 3e Blad).
Vissch er ij-Centrale zal spoedig vergunning
verleenen tot het zouten van nog 10.000
kantjes haring. (Visscherij, 2e Blad).
De installatie van den burgemeester van
Valkenburg, den heer De Wilde. 15e BI.)
Laffe mishandeling te Bodegraven: vee
houder tegen den grond geslagen en
bloedend verwond. (2e Blad).
Verschillende inbraken in de omgeving van
Bodegraven opgehelderd; de dader be
kent. (2e Blad).
DERDE TOONKUNSTCONCERT.
Trio De Groot-Rijnbergen-Lentz.
In de plaats van het Fransche trio
Pasquier, dat, zooals wij gisteren vermeld
den, plotseling naar Frankrijk moest ver
trekken, was het Toonkunstbestuur op het
laatste moment zoo gelukkig geweest een
Hollandsch trio te kunnen engageeren. wat
in dezen tijd. waarin onze eigen musici het
niet gemakkelijk hebben, een welkome keuze
was. Vooral wanneer de prestaties den toets
der critiek, die wij aan buitenlanders stel
len, kunnen doorstaan.
Dit nu was zeker met de heeren Cor de
Groot (piano), Hendrik Rijnbergen (viool)
en Piet Lentz (cello) het geval. De eerste
en de laatste hoorden wij dezer dagen tij
dens een der bijeenkomsten van „Een uur
muziek op de Nederlandsche school" en
reeds toen kregen wij den indruk van twee
voortreffelijke musici, wier hoog opgevoerd
technisch kunnen zich paart aan een leven
dige muzikaliteit. Als „Dritter im Bunde"
Hendrik Rijnbergen: eveneens een musicus
van reputatie, wiens evenwichtige bezadigd
heid een weldadigen invloed uitoefent.
Drie uitnemende musici dus. doch, naar
het ons voorkwam, in sommige opzichten
spelend van uit verschillende werelden, hoe
wel in hun samenspel met succes gestreefd
wordt naar zooveel mogelijk harmonie.
Sterke eischen worden aan hun aanpas
singsvermogen gesteld: vooral het contrast
tusschen den qua speltechniek modern, dus
veelszins zakelijk ingestelden pianist en den
meer naar de romantische school neigen
den violist, komt nog tot uiting. Wij laten
nu in het midden, welke opvatting te prefe-
reeren is. Doch bij een gezamenlijk spelen
dient toch, wil men van superioriteit kun
ne getuigen, het verschil geheel overbrugd
te zijn. Dit nu was nog niet steeds het ge
val. hoewel de violist zoo veel mogelijk zijn
best deed. den stuwenden. uiterst exacten
en technisch feilloozen speeltrant van Cor
de Groot te benaderen. Dat Rijnbergen
hierin nog niet bij voortduring kon slagen,
wil echter geenszins zeggen, dat de vertol
kingen ons niet een groote dosis muzikaal
genot gegeven hebben.
Uitnemende musici als zij zijn, wisten zij
van den aanvang af het Trio bes gr. t.
van Mozart de gansche concentratie van
hun auditorium op te roepen. Mozart's be
minnelijkheid kwam tot ons in een pre-
ciuese, fijn afgewogen weergave, waarbij de
pianist echter hier en daar iets te veel op
den achtergrond bleef, misschien als gevolg
van het feit, dat de vleugel niet voldoende
opengezet was. Een buitengewone spiritua
liteit legden de musici aan den dag in
Ravel's verrassend-lnteressant en boeiend
trio in A kl. t„ dat zulk een geweldig con
trast vormde met Mozart en het daarop vol
gende jeugdwerk van Beethoven op 1 No. 2
in G gr. t. Op gevaar af, hiermede pro
testen op te roepen, moeten wij toch ver
klaren, dat de eenvoud van Beethoven's
opus een lichtelijk tammen indruk op ons
maakte, na de brillante spanningen, die
Ravel's geniaal geschreven opus bij ons
persoonlijk had verwekt. Hierin was Cor de
Groot waarlijk superieur: het begrip, de
verfijnde techniek met als gevolg een vol
komen beheerscht, glansrijk toucher, dat
ook in Mozart en Beethoven schier onge-
eveneens parelend klonk, zijn geestdriftige
geanimeerdheid men denke aan de
finale! sleepten de anderen mede, zoo
dat hier van een prachtige weergave ge
waagd mag worden.
Piet Lentz, wiens cellistische gaven eer
bied afdwingen, paste zich uitnemend bij
zijn partners aan en had evenmin moeite,
om zich tot de subtiele finesses van Ravel's
oeuvre om te schakelen Wü voor ons. acht
ten den pianist toch de meester van deze
drie: zijn scherp analyseeringsvermogen,
zijn natuurlijke en brillante pianistiek zijn
tè opmerkelijk, dan dat zij niet zouden do-
BUITENLAND.
Waarschuwing van Chamberlain aan
Duitschland. (Buitenland, le Blad).
Dr. Schacht's bezoek aan Londen. (4e BI.)
Italiaansche pers zet anti-Fransche cam
pagne voort. (Buitenland, le Blad).
Ex-koning Alfonso weer Spaansch borger.
(le Blad).
Amerikaansche leening aan China, (le BI.)
Redevoeringen van Hitier en Goebbels.
(Buitenland, le Blad).
Een eenheidspartij onder koning Carol in
Roemenië. (Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor Zeeland en West-Brabant:
Koudar, geen neerslag van betee-
nis. Betrokken tot zwaar bewolkt.
Matige tot krachtigen Zuidooste-
lijken tot Oostelijken wind.
Voor Groningen, Friesland, Drente
Overijsel en den Achterhoek:
Lichte vorst. Kans op eenige
sneeuw. Afwisselend bewolkt. Meest
krachtigen Zuidoostelijken tot
Oostelijken wind.
Voor het overige gedeelte van ons
land: Temperatuur om het vries
punt. Geen neerslag van beteeke-
nis. Betrokken tot zwaar bewolkt.
Meest krachtigen Zuidoostelijken
tot Oostelijken wind.
mineeren boven de overigens bijzondere
kwaliteiten zijner medewerkers.
In dit ensemble mochten wij dus vele
eigenschappen onderkennen. Indien het
den drie leden gelukt, zich nóg meer op
elkander in te stellen, indien de pétillante
voortvarendheid van den pianist meer toe
groeit tot de. zij het reeds sterk onderdrukte
lyriek van den violist of omgekeerd!
dan zullen wij ook mogen getuigen van de
absolute homogeniteit, die noodzakelijk is,
om van een subliem ensemble te kunnen
spreken.
Wij weten niet, of dit volkomen zal ge
lukken. Daarvoor lijkt ons het verschil in
leeftijd en waarschijnlijk daardoor in
school en opvatting, te uiteenloopend.
Doch ook op de wijze, waarop men giste
ren speelde was er reden te over, om z'°h
van ganscher harte te verblijden over de
prestaties van dit trio. dat als op slag de
genegenheid en bewondering van het warm
applaudisseerend gehoor wist te winnen!
