STADSNIEUWS
DONDERDAG 1 DECEMBER 1938
No. 24136
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
79sfe Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Zilveren Jubileum van den heer
C. J. van Veen
Bijeenkomst „Eenheid
door Democratie"
De „Wilde Zwanen"
in boekvorm
De Pagina voor de vrouw
Een nieuw sprookje van
Andersen
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS, DER ADVERTENTIES:
30 Tegel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentsfc happen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
Jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend by vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. by maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewysnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden
f. 2.35
per week f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.89 per 3 mnd.»
De heer C. J. van Veen.
Heden was het 25 jaar geleden, dat de
heer C. J. van Veen, wegwerker aan het
station alhier, in dienst trad bij de Ned.
Spoorwegen.
Om 4 uur gistermiddag was hij op het
Bureau van Weg en Werken te Rotterdam,
waaronder Leiden ressorteert, ontboden,
waar de ingenieur der Ned. Spoorwegen, de
heer H. K. C. W. v. d. Veen, hem in har
telijke bewoordingen namens de Directie
der Ned. Spoorwegen geluk wenschte en
hem het gebruikelijke geschenk onder cou
vert aanbood, benevens een oorkonde voor
25-jarige trouwe dienstvervulling.
Hedenmorgen vervoegde zich de heer A.
v. d. Burg ten huize van den jubilaris om
dezen namens het personeel van de sectie
Leiden een salonlamp aan te bieden, ter
wijl aan de echtgenoote van den jubilaris
een bloemstuk werd aangeboden. De heer
Wijnnobel, assistent-opzichter van Weg en
SVerken. alhier, bracht de schriftelijke ge-
lukwenschen over van den heer W. van
Duyn, opzichter bij dien dienst, die verhin
derd was. De heer Wijnnobel wenschte den
jubilaris namens het personeel van Leiden
hartelijk geluk en prees de goede verstand
houding, waardoor de werkzaamheden op
de juiste wijze verricht worden.
UITVAART PASTOOR J. M. VAN BEEK.
Gistermorgen te 10 uur had in de Oud-
Katholieke Kerk aan den Zoeterwoudschen
Singel de uitvaartdienst plaats voor wijlen
den heer J. M. van Beek. rustend pastoor
der Deidsche gemeente. Het kleine kerkge
bouw was overvol met geestelijken, familie,
gemeenteleden en belangstellenden. De
Aartsbisschop van Utrecht, mgr. A. Rinkel,
en de bisschop van Haarlem, mgr. H. T. J.
'an Vlijmen, behoorden tot de aanwezigen.
Vóór de Communiebank lagen fraaie kran
sen, o.a. van de Oud-Katholieke gemeente
en van de vereeniging Cor Unum et Anima
Una. De H. Dienst werd opgedragen door
den pastoor der gemeente, den heer W.
Gol. terwijl de bisschop van Deventer, mgr.
I. H. Berends, in ambtsgewaad in het pries
terkoor plaats nam. Gezongen werd door
hoor en gemeente de Gregorlaansche mis
voor overledenen, waarna mgr. Berends de
plechtigheid der beaarding verrichtte. Ten
slotte sprak de bisschop de aanwezigen toe.
Hij wees op den dank, dien men aan zijn
ontslapen herder verschuldigd is. Aan elke
huldiging had hij zich tijdens zijn leven
onttrokken; één wijze van dankbetuiging
tas er echter, waaraan hij zich nimmer
Jou hebben onttrokken en die hij ook nu
nog gaarne zou aanvaarden: wanneer de
leden der gemeente zich beijverden te le
ren volgens het Evangelie, dat de overle
dene steeds gepredikt had. De spreker stel
de diens karakteristieke eigenschappen in
bet licht „niet te veel en niet te weinig"
en eindigde met hem te danken voor al het
terk. door hem voor Kerk en gemeente
rerricht.
Te een uur hadden zich. ondanks het
fure weder en den stroomenden regen we
der velen, onder wie ook de genoemde ker
kelijke autoriteiten, op het vredige oude
kerkhof te Warmond vereenigd om den
doode de laatste eer te bewijzen. Emeritus
Pastoor P. J. van Harderwijk sprak een
kort, woord van afscheid en uitte zijn vol
doening, dat de overledene rusten mocht
°P de historische plaats, die hij steeds zoo
k(or had lief gehad. Met een dankbetui-
Plg van dr. Van der Steen van Ommeren
Pd Amsterdam, die namens de familie
«Prak, en een gebed, dat uitgesproken werd
door pastoor P. J. van Buuren uit Rotter
dam, was de eenvoudige plechtigheid ten
«inde.
SPREKERS Dr. P. H. RITTER EN
Ds. J. C. FABER.
Gisteravond vond in de tamelijk goed
gevulde zaal van het Leidsche Volkshuis
een bijeenkomst plaats der Ned. Ver. „Een
heid door Democratie", welke ingeleid werd
door den voorzitter der plaatselijke af dee
ling, den heer C. Lau. Deze wekte op mede
te vechten voor het behoud der indlvl-
dueele vrijheid. Wij willen voor alles „men-
cchen" blijven, onze kinderen niet aan den
Staat geven, ons keeren tegen den dwazen
rassenhaat en onze wereldreputatie be
houden van een klein land, waarvan de
inwoners grootsch zijn in hun daden. Wij
willen goede Nederlanders blijven, aldus
spr„ die het Wilhelmus durven zingen.
Rede van dr. Ritter
Het woord was vervolgens aan dr. Rit
ter, die het onderwerp „De democratie in
verweer" behandelde. De aanvaller is al
tijd in het voordeel, hij, die in verweer is,
moet dubbele kracht ontwikkelen. Uitvoe
rig behandelde spr. de toeneming van de
uiterlijke macht der totalitaire staten en
hun invloed na het accoord van Munchen.
met als onmiddellijk gevolg de driestheid
om tot de Jodenvervolging over te gaan.
De regelingen tijdens het accoord van Mün-
chen geschiedden niet volgens het recht.
Zoo werden 850.000 Tsjechen bij Duitsch-
land ingelijfd op grond van het aveïecht-
sche beginsel der zelfbestemming, met
welk beginsel spr. het overigens eens is.
Het accoord heeft de volkomen economi
sche ontwrichting van Tsjecho-Slowakije
tot gevolg gehad; de huidige regeerders
gaan hun bevelen te Berlijn halen. De
macht der totalitaire staten is reeds ont
zaglijk groot en de democratische staten
worden als het ware gedwongen in hun zog.
De dictatuur heeft thans de hegemonie, de
democratie bestaat slechts nog in de An
gelsaksische landen, die verzwakt zijn en
enkele kleine democratische landen. De
rest is totalitair of wordt er door bein-
vloed. Wij zouden er wanhopig onder zijn,
indien wij niet durfden leven uit de eeuwige
idéé: „terug tot het zedelijk bewustzijn,
het principe der menschelijkheid". Er is
geen strijd tusschen ideologieën, maar tus-
schen brute kracht en ideaal.
Indien de macht der totalitaire staten
niet zoo ontzaglijk vergroot was, zou men
mc-t de Jodenvervolging niet begonnen zijn.
Spreker veroordeelde vervolgens deze ver
volging aan de hand der Nat. Soc. begin
selen zelf die de geweldleer niet zouden
huldigen. Het Nat. Soc. systeem vindt leu
zen uit. waarop het dan veroordeelt. Zoo
is bijv. alles wat niet Nazi is, Jood of
Vrijmetselaar. Scherp becritiseerde spreker
hetgeen in Duitschland geschiedde- De
Nat. Soc.-practijk wil orde en tucht, doch
zendt het rapaille de straat op. om de Jo
nen te vervolgen. De democratisch-parle-
mentair geregeerde landen geven volgens
spr. veel meer orde te zien. Hier heerscht
geen Jodenvraagstuk, maar Duitschland
wil ons er toe dwingen. Het menscheiijk
gevoel heerscht echter ook bij 75% der
Duitschers. Doordat de Joden over de
grenzen gejaagd worden, staat onze re-
geering voor groote moeilijkheden. Zij moet
waken voor de Nederlandsche onderdanen
en werkloozen; wij begrijpen dat. Maar
toch vraagt spr. de regeering haar poli
tiek te wijzigen en met erbarmen het
menscheiijk hart te laten spreken. De
vluchtelingen vragen immers -geen defi
nitieve opneming. Ook in ons land is veel
aan te merken, maar uit ontevredenheid
mag men niet het beginsel der vrijheid
opgeven. Na de schijnoplossing der werk
loosheid in Duitschland besproken te heb
ben. drong spr- aan op een spoedig oplos
sing van het werkloosheidsprobleem in ons
iand: doch dit mag niet gaan ten koste
der democratie Spr. uitte zijn leedwezen
over de „isolatie van het Duitsche volk"
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging:
firma B. J. M. Kortmann v/h J. P. M.
pk, Zoutziederij „Het Anker", Zoutkeet-
1, Oegstgeest. Uittr. eig.: H. F. B. M.
prtmann. Nieuwe eigenaar: Jhr. C. C.
{**11. Leiden. Wijz. zaakadres in: Leiden,
"Me Singel 250.
llllllllll lï 11 2IIIIIIIIIII
i Voor slechts 30 cent. 1
S Hebt U al voor Uw kinde- |j
E ren een exemplaar gekocht
E van Andersen's „Wilde Zwa- E
nen", nu dit prachtige
E sprookje bij ons in boekvorm
E is verschenen?
1 Zoo niet, haast U dan!
E Voor slechts dertig cent kunt
Êf U Uw kroost een groot ge-
E noegen bereiden.
Ook bij onze agenten en
E bezorgers in de omliggende
plaatsen kunt u bestollen!
%llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll,=
In plaats van heden zullen wij mor
gen onze Pagina voor de Vrouw opne-
DE DIRECTIE.
en hoopte dit weer als „vrije broeders" te
mogen begroeten. De aantrekkingskracht
van het nieuwe is voor de democratie een
groot gevaar, evenals de bewuste toeleg der
dictaturen in de democratische landen het
anti-semietisme te bevorderen. Onze tijd
toont een gaan van het geestelijke naar
het dierlijke. Tenslotte wekte spr. op tot
getrouwheid aan het beginsel der vrijheid
en wijdde woorden aan de realiteit en
schoonheid der democratische gedachte.
Ds. Faber spreekt
Na beantwoording van eenige vragen
was het woord aan ds- Faber. die sprak
over „De democratie en hare beginselen".
Spr. schetste dezen tijd als een van groo
te verwarring, diepe duisternis en ernstige
dreiging. Wij weten niet wat de dag van
morgen brengen zal. De grondslagen van
ons volksleven staan op het spel, ook het
geestelijk goed der democratie. Het gevoel
van veiligheid, het grootste geluk voor een
mensch en volk, zijn wij kwijt; het gevoel
van wantrouwen en bespied te worden, kan
een mensch den dood indrijven.
Aan de hand van uitspraken van prof.
Bonger en prof. Goudriaan overzag spr. de
democratische begrippen. Voor spr. is de
democratie een religieus begrip, de grond
slag is de gelijkheid der menschen. Spr.
aanvaaTdt een wezensverwantschap der
menschen onderling, waar ook geboren, van
welk vaderland of kleur zij ook mogen we
zen. Deze eenige diepe grondslag voert ons
regelrecht naar Christus en de Christe
lijke cultuur, de ziel van de Europeesche
beschaving. Grondslag is vóór alles ook
de eerbied van den eenen mensch voor
den andere. In het licht van dezen eerbied
ging spr. de methodes na der dictatuur.
Het Nat. Soc. moge verklaarbaar zijn;
het vindt immers zijn bron in het verdrag
van Versailles. Een krachtig en begaafd
volk werd toen ten diepste vernederd en
Clemenceau, de tijger, werkte daaraan als
voornaamste mee. En tijgers kunnen geen
vrede sluiten. Dat vredesverdrag was de
grootste stommiteit tegenover de Duit
schers; 'dat had men eerder moeten be
grijpen. Zij wilden hun eer terughebben
en Hitier heeft deze kreet verstaan, de ziel
van zijn volk aangevoeld. Dat groote werk
heeft hij volbracht, doch thans heeft ..het
beest in den mensch" de leiding gekregen.
Men had in Versailles eerbied voor den
overwonnene moeten koesteren. Daar is de
kiem voor een nieuwen oorlog gelegd- In
dit verband kwam spreker op de Jodenver
volging en vertelde uit eigen relatie ver
schillende gruwelen. Spr kan geen ver
trouwen hebben in methodes, steunend
op geweld, macht en spionnage. Ook in ons
land beginnen reeds de lasterpraatjes en
de duistere methodes. Wijzend op de groo
te werkloosheid en economische moeilijk
heden in ons land, achtte spr. het volko
men begrijpelijk, dat de regeering huiverig
is, de Joden op te nemen.
Toch vond ook deze spr. het absoluut
noodzakelijk voort te blijven gaan. te trach
ten de regeering te overtuigen, dat zij in
den geest van humaniteit dringend verder
moet op den weg naar menschelijkheid. Ge
lukkig zijn niet alle Duitschers het met de
thans gevolgde methode eens: spr. wilde
hun gaarna in dit opzicht de eer geven,
die him toekomt. Prof. Huizinga heeft ge
zegd „Cultuur is beheerschte natuur", doch
onder de dictatuur zijn de remmen losge
laten. De dictatuur is als een besmettelijke
ziekte, die óók wat vat gekregen heeft op
ons volk. Doch wij moeten ons volk sterk
maken, om die epidemie de baas te wor
den- Ook in economischen zin, opdat het
zich te weer kan stellen. Na gewezen to
hebben op de waardevolle goederen der de
mocratie (vrijheid van critiek en van con
trole), zette spr. de bekende doelstellingen
van E. D. D. uiteen, om te eindigen met
de spreuk „Zonder vrijheid heeft dit land
geen toekomst".
Beide redevoeringen werden luide toege
juicht, waarna de heer Lau de bijeenkomst
met een kort woord sloot.
SPEELTUINVEREENIGING
NOORDERKWARTIER.
St. Nicolaasfeest.
Onder groote belangstelling hield de
Speeltuinvereeniging Noorderkwartier gis
teravond haar St. Nicolaasfeest in „Predi
ker". Dapper zong de jeugd de liedjes mee,
die de muziek speelde. Allereerst werden
een paar leuke fimpjes vertoond en toen
Sinterklaas en Piet binnenkwamen, zongen
alle kinderen luid het: „Zie ginds komt de
stoomboot". De ondeugende kinderen, wer
den door Sinterklaas persoonlijk onderhan
den genomen, maar toch deelden ook zij,
evenals alle andere kinderen in de versna
peringen, die werden uitgereikt.
Tot slot volgde nog een leuke teekenfilm.
Het was een goed geslaagde feest en het is
voor de jeugd weer een prettigen avond ge
weest.
!lllllllllllllllllll£
Heden beginnen wij aan een
nieuw sprookje van Ander
sen: „Hans de Stumper". Het
belooft weer een prachtig
verhaal te worden, en wij
vragen nog eens speciale
aandacht.
Hlllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllilillliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiniiiiiii^
LEIDSCHE SPAARBANK.
Bij de Leidsche Spaarbank is in de
vorige maand (November 19381 ingelegd
f. 367 595.66 en terugbetaald f. 303.456.80.
105 nieuwe inleggers zijn ingeschreven en
101 boekjes werden geheel uitbetaald.
Het te goed der 19054 inleggers, inclusief
1593 deelnemers aan den Afhaaldienst
bedroeg einde November 1938 f. 9.089.592.25.
In 5344 posten is in deze maand door den
Afhaaldienst ontvangen f. 15.605.25.
HOOGHEEMRAADSCHAP RIJNLAND.
Vereenigde Vergadering.
In de gisteren alhier gehouden vereenigde
vergadering van het hoogheemraadschap
van Rijnland werd mededeeling gedaan,
dat Gedeputeerde Staten van Zuid- en
Noord-Holland hun goedkeuring hebben
onthouden aan een in 1933 vastgestelde wij
ziging van Rijnland's Algemeene Keur,
strekkende tot het verleenen van de be
voegdheid om aan polders benoorden den
Rijn bij dringend of dreigend gevaar voor
doorbraak of overloopen van boezemwater-
keerende kaden of voor overstrooming van
boezemlanden benoorden den Rijn het bevel
te geven de uitmaling op Rijnland's boezem
te staken. Nu in de vijf jaren, welke tus
schen de vaststelling dezer wijziging en de
beslissing van Gedeputeerde Staten zijn
verloopen, de bemaling van Rijnland's boe
zem aanzienlijk is versterkt de bema
lingscapaciteit steeg in dien tijd van 7 mil-
lioen M3 tot 10 millioen M3 water per et
maal adviseerden Dijkgraaf en Hoog
heemraden, tegen deze beslissing geen be
roep aan te teekenen, daar zij van oordeel
waren, dat de behoefte aan een dergelijke
keurbepaling door deze versterking zeer is
verminderd. Dienovereenkomstig werd be
sloten.
Na behandeling van eenige reclames te
gen aanslagen in Rijnland's bundergeld 1938
werd tot lid der financieele commissie be
noemd de heer J. K. van der Maas te Bent
huizen. en werd als lid der commissie voor
het gaarderboek herbenoemd de heer N.
Zandbergen Wzn. te Oegstgeest.
Besloten werd tot eenige verhuringen en
tot onderhandsche verpachting van de
doorvaartrechten aan 's Molenaarsbrug en
de Zwammerdamsche brug.
In 1880 werd tusschen Rijnland en het
hoogheemraadschap van den Lekdijk Bo-
vendams een overeenkomst gesloten, waar
bij dit hoogheemraadschap zich verplichtte,
den Lekdijk op bepaalde afmetingen te
brengen en te houden en Rijnland een sub
sidie in de kosten daarvan waarborgde van
ten hoogste f. 500.000. In 1880 werd deswege
een subsidie van 480.000 uitbetaald. Met het
oog op de bepalingen dezer overeenkomst
werd thans op verzoek van den Lekdijk Bo-
vendams door de Vereenigde Vergadering
van Rijnland goedgekeurd, dat over een
zeker gedeelte van den dijk onder Wijk-bij-
Duurstede, alwaar de werken voor het Am
sterdam-Rijnkanaal zijn uitgevoerd, en
waar de dijk eenige zakking heeft gekregen,
niet de dijk zelf zal worden opgehoogd, maar
op een door het Rijk aan de buitenzijde
van den dijk gemaakte grondbergplaats een
kleikade zal worden gemaakt op ten min
ste de in genoemde overeenkomst voorge
schreven hoogte.
Daarna werd besloten tot conversie van
het restant eener in 1934 gesloten 4%-lee-
ning, in een leening tegen een rente van
3i/4% met afronding naar beneden van het
leeningsbedrag tot f. 315.000, terwijl tevens
werd besloten tot wijziging van een lee-
ningsbesluit van 1937 en het in 1942 doen
van een extra aflossing van f. 10000 op de
betrokken leening
Op verzoek van de provincie Zuid-Holland
werd besloten tot verkoop aan die provin
cie van twee strooken grond langs het Kat-
wijksche Uitwateringskanaal in de ge
meente Katwijk ten behoeve van het bou
wen van een nieuwe brug in den weg Sche-
veningen-Noordhollandsche grens, voor de
som van f. 9600.
Tevens werd besloten, aan de gemeente
Gouda het terrein te verkoopen van het
voormalig stoomgemaal aldaar met de
daarop aanwezige gebouwen, met uitzon
dering van het emplacement van de brug
over de Hanepraaisluis voor de som van
f. 18210, waarbij Rijnland de Hanepraaisluis
met brug vervangt door een duiker, terwijl
de gemeente een duiker maakt, welke den
voormaligen voorboezem verbindt met de
Fluweelensingelgracht. Daarbij verleent
Rijnland aan de gemeente een vergoeding
van f. 2000 wegens eenige besparingen,
welke hierdoor voor Rijnland worden ver
kregen,
I11 een uitvoerig voorstel deelde het dage-
lijksch bestuur mede. dat het na de groote
versterking der bemaling in de laatste jaren
noodig is geworden, op groote schaal ver
diepingen uit te voeren in een aantal boe
zemwateren. Besloten werd tot uitvoering
van dit werk, te verdeelen over acht jaren.
BINNENLAND.
Tweede Kamer-debat over de begrooting
van onderwijs. (Parlementair Over
zicht, 4e Blad):
Actie van het R.K. Werkliedenverbond;
vergadering te Amsterdam. (4e Blad).
Autobus met 23 inzittenden te Amsterdam
te water gereden; geen persoonlijke
ongelukken. (Gemengd, 4e Blad).
Hevige ontploffing in hotel te Vught.
(Gemengd, 4e Blad).
De zaak-Oss voor den centralen raad van
beroep. Ge Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Stille markt - Lustelooze tendenz -
Weinig veranderde koersen - Amerika
iets hooger - Beleg gin gsmarkt kalm.
BUITENLAND.
Ciano over Italië's houding in de crisis-
dagen. (3e Blad).
Onze Parijsche correspondent over de mis
lukte staking. (4e Blad).
Daladier voor de radio. Vele stakers ontsla
gen. (Ie Blad).
Met Codreanu zijn nog vele andere gevan
genen in Roemenië gedood. (Buiten
land, le Blad).
Anti-Fransche demonstratie te Rome. (Bui
tenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor de kuststrook: Moist krach
tige wind tusschen Zuidwest en
West. Zwaar bewolkt, afgewisseld
met perioden van opklaring. Re
genbuien met kans op onweer.
Guur weer.
Voor het binnenland: Krachtige
tot matige wind uit Zuidwest tot
Zuid. Afwisselend bewolkt. Enkefe
regenbuien. Guur weer.
waarby een proef zal worden genomen of
uitvoering in werkverschaffing dan wel in
aanneming (met machinaal baggeren) het
goedkoopst is.
Aan de gemeente Katwyk werd wegens
het verbranden van de aan haar verhuurde
woning by de Noordwykerbrug een even
redige restitutie van huur verleend.
Een aanslag in Rynland's bundergeld on
der Aalsmeer, wegens water en rietland,
werd oninvorderbaar verklaard.
Tenslotte werd in openbare zitting de be
grooting voor 1939 behandeld; die voor den
gewonen dienst werd vastgesteld met een
totaal aan ontvangsten en uitgaven van
f. 443152,43. die voor den buitengewonen
dienst met een totaal aan ontvangsten en
uitgaven van f. 809897,42.
MILITARIA.
Met ingang van 1 Januari 1939 zijn be
noemd en aangesteld tot vaandrig by het
dienstvak der militaire administratie, resp.
bij het 1ste Regiment Genietroepen en het
lste Regiment Luchtdoel Artillerie de d.pl.
sergeanten-adm. P. Masurel en D. v. d. We
tering van het 4de en 11de Regiment In
fanterie.
Den reserve-kapitein A. A. Schaberg van
het 4de Regiment Infanterie is met mach
tiging van den Minister van Defensie met
ingang van 25 November vergund vry willig
onder de wapenen te komen ten einde ter
beschikking te worden gesteld van den Mi
nister van Buitenlandsche Zaken voor
vluchtelingen-doeleinden.
