De uitbreidingsplannen van
Leidschendam
Naar de nieuwe Gemeenschap
LEID5CH DAGBUD - Vicrtó Siao'
Donderdag t December 1938
PARLEMENTAIR OVERZICHT
Een Nederlandsch cultuurcentrum
te Parijs
Tweede Kamer.
Fraai bouwwerk van
Ir. Dudok
Wijzigingen na samenvoeging van Stompwijk
Veur
KREYMBORG
SP
en
(DN/T IN IITIIREN
Groote actie van het R.K. Werklieden-verbond
Inleidende bijeenkomst
van drie-jarige actie
BEGROOTING VAN ONDERWIJS I
KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN.
(Van onzen parlementairen medewerker).
Gistermiddag was de Kamer genaderd tot
de bespreking van het lager onderwijs.
Bij wijze van hors d'oeuvre kregen we
eerst nog een stemming, die het hooaer
onderwijs betrof. Het ging om art. 40 der
begrooting. dat bij de kosten voor de Tech
nische Hoogeschool een post van f. 20 000
uittrekt voor wetenschappelijke onderzoe
kingen ten behoeve van de techniek De
heer Schouten en anderen hadden bezwaar
gemaakt tegen dit artikel, omdat zij den
post voorbarig vonden, zoolang er niet met
ver=e.hillende colleges overleg was gepleegd.
Bij de stemming was de uitslag: 41 tegen
41. Heden overstemmen.
Toen dus: Lager Onderwijs.
Het liet zich aanzien, dat een heele reeks
sprekers hierbij tal van wenschen en wen
ken betreffende de lagere schooi zou uiten.
Natuurlijk vormden in die discussie de leer
lingenschaal en de positie van de onderwij
zers. d.w.z. van de acte-bezitters. een be
langrijk punt Er kon echter niet veel
nieuws meer van worden gezegd. De argu
menten tegen de huidige leerlingensciraal
zijn méér dan bekend, en ook tegen de po
sitie van de z.g. „kweekelingen-met-acte".
„Waarom noemt men hen toch kweekelin-
gen?", vroeg dr. Vos. Ze wórden niet meer
opgekweekt tot onderwijzer, ze zijn het. al
hebben ze geen baan. Opnieuw noemde hij
het. in hooge mate „beschamend", dat een
zoo groot deel dezer jongemenschen zonder
betaling hun taak op de school moeten ver
vullen; naast iedere 7 gesalarieerde onder
wijzers werkt er één zonder vergoeding.
Daarom noemde hij het een sympathieke
poging, welke de heer Tllanus met een
amendement heeft gedaan, om door mid
del van het instituut der .surnumeraire on
derwijzers" aan méér personen een bezol
digde positie in school te geven. Dr. Vos
was nieuwsgiering naar de meening van
den Minister daarover en vooral naar een
mededeeling, welk effect het amendement
zou hebben! Er moet iets voor deze jonge
onderwijzers gedaan worden, vond dr. Vos
en hij oordeelde drie maatregelen vóór
alles noodig. om tot een goeden toestand
te komen bij het lager onderwijs:
ten eerste, verbetering der leerlingen-
schaal; ten tweede, verlenging van den
leerplicht en, ten derde, vervroegde vrijwil
lige pensionneering (op 55 jaar».
De heer Vos wees er nog op, dat er voor
de onderwijzers zoo goed als niets wordt
gedaan, naast het vele geld dat voorhand-
arbeiders wordt beschikbaar gesteld.
In ongeveer dienzelfden geest hebben an
dere afgevaardigden gesproken.
De heer Thijssen riep uit, dat er bij het
lager onderwijs verscheidene kwesties zijn.
maar dat er voor hem op het oogenbllk
bovenal één kwestie is: de leerlir.genschaal.
Zoolang we met deze school zitten, wordt
alle verbetering van het onderwijs tegen
gehouden, aldus de heer Thijssen. en hij
gaf een plastische schets van het werk van
den onderwijzer in de klas, om aan te too-
nen, dat dit onmogelijk tot zijn recht kan
komen, als het aantal leerlingen te hoog
is Dit feit heeft van het opvoedend onder
wijs gemaakt een dril-systeem, een onder
wijs op lager peil. Daarom is het noodig
riep de heer Thijssen uit dat het on
derwijzers-korps uit de Kamer de bood
schap krijgt: er wordt aan verbetering ge
werkt. Maar nu zegt men weer, dat er geen
geld is.Hij vroeg echter, of men uit het
werkfonds niet wat geld voor het onder
wijs kan afstaan, of dat men het geld niet
kan vinden bij de nieuwe belasting-plan
nen en hij stelde een motie voor, waarin
wordt uitgesproken dat verbetering in de
personeels-voorziening door verbetering
van de leerlingenschaal urgent is.
Het was een rede, deze speech van den
heer Thijssen, die regelrecht uit het hart
van een ervaren onderwijs-man kwam, en
daarom was het jammer, dat zoo weinig
leden er naar luisterden.
Er volgde nog een lange rij van spre
kers, mevrouw Bakker-Nort. en de heeren
Van Sleen. Roosjen, Woudenberg, Krol, Van
Dijken, Zijlstra, Van Houten, Wijnkoop,
Drees en Zandt
En als een eindelooze echo klonk uit dit
debat het woord: leerlingenschaal, leerlin
genschaal, leerlingenschaal.
Klonk de klacht, dat de Regeering er
geen geld voor beschikbaar wil stellen.
Klonk de kreet, die wees op dezen nood
voor onderwijs en onderwijzers
Intusschen, van-meer dan één kant er
kende men, dat men deswege niet zijn cri-
tiek mocht richten op dezen minister al
leen, omdat het hier een kabinetszaak
geldt. De anti-revolutionnaire heer Roosjen
verklaarde, dat ook zijn fractie gaarne de
leerlingenschaal verbeterd zag, maar nu het
kabinet zegt, dat er geen geld voor is, moet
men er zich bij neerleggen. Het amende-
ment-Tilanus vond ook hij wel sympathiek
maar feitelijk bevat het een wijziging van
de Onderwljs-wet, namelijk de invoering
van een nieuw Instituut (surnumerair-on
derwijzers). Ook nog enkele andere afge
vaardigden steunden dat amendement,
maar de heer Van Houten achtte het een
lapmiddel. De heer Krol klaagde, dat blijk
baar het eene Departement een wit voetje
heeft boven het andere, anders zou de Re
geering voor Onderwijs wel wat meer be
schikbaar stellen; de heer Wijnkoop maak
te de opmerking, dat de roomsche fractie
wel zwijgt in dit debat, maar dat ook zij
verantwoordelenk is voor de situatie met be
trekking tot de leerlingenschaal en de heer
Zandt protesteerde opnieuw tegen het vele
geld. dat aan de kloosterlingen-onderwijs
krachten wordt ten koste gelegd.
En voortdurend klonk aldus de echo:
leerlingenschaal. leerlingenschaal, leerlin
genschaal.
De roomsche fractie zweeg
Over de andere onderwerpen zullen wij
maar zwijgen. Slechts worde vermeld, dat
de heer Drees een scherp protest uitte te
gen het feit. dat de „Dultsche school" in
Den Haag en enkele andere steden volledig
uit onze overheids-kas worden betaald, om
dat de Regeering ze op grond van de wet
als Nederlandsche scholen beschouwt. Maar
zei de heer Drees hier wordt bij de
leerlingen de voortreffelijkheid van het I
Duitsche ras gepropageerd op onze kosten.
Toen Oostenrijk bij Duitschland werd ge
voegd. vlagde deze Nederlandsche school.
Heden voortzetting.
Morgen opening door president
Lebrun.
(Van onzen Partjschen correspondent)
Morgen zal te Parijs een gebeurtenis
plaats grijpen, die niet alleen belangrijk
zaï zijn voor de Nederlandsche kolonie te
Parijs, maar ook en vooral voor het aan
zien van Nederland's cultuur in den vreem
oe. Immers, des middags om half drie zal
de President der Republiek, Lebrun, in te
genwoordigheid van talrijke Fransclre en
Nederlandsche autoriteiten officieel het
Nederlandsche studentenhuis, het „Collége
Ncerlandais", in de Cité Universitaire, ope
nen. Eindelijk zal dus ook Nederland offi
cieel vertegenwoordigd zijn in die prach-
i ge stichting, die ware „Cité" van studen
ten uit alle deelen der wereld. Een neele
stad is het daar geworden in den loop der
jaren. Rondom het kerngebouw, dat dank
zij de koninklijke giften van den heer
Emile Deutsch de la Meurthe den 9den
Juli 1925 geopend werd. zijn langzamer
hand 19 Fransche en bultenlandsche stich
tingen verrezen, die plaats bieden aan 2400
studenten. In een allercharmantste moge-
ving tusschen groen én bloemen verrijzen
daar aan de Zuidelijke grens van Parijs de
paviljoens van Engeland en de Vereenigde
Staten, van België. Zwitserland en Zwe
den, van Japan. Spanje, Argentinië, Dene
marken, Cuba, Canada, Monaco en Indo
china. En daartusschen de gebouwen der
Fransche provinciën, van verschillende
Fransche wetenschappelijke instellingen en
niet te vergeten de paviljoens, die voor al
len gemeenschappelijk zijn: restaurant,
feestzalen, bibliotheek, muziek-, schouw
burg- en sportzalen en verderop in het
prachtige park, dat alle gebouwen omringt,
tennisbanen, een zwvmbad en sportter
reinen. Ideaal is het daar voor de studee-
rende jongelui: tegen matige prijzen kun
nen zij daar gedurende hun studiejaren
een kamer huren, die hun al het moderne
comfort biedt, zij kunnen er rustig en on
gestoord studeeren en er tegelijk in het
gezelschap van hun studiegenooten de
noodzakelijke verpoozing vinden, geestelijk
zoowel als lichamelijk.
De geschiedenis van het Nederlandsche
paviljoen strekt ons land niet direct tot
eer. Met geestdrift was in Juli 1926 het
initiatief van wijlen den heer A. Preyer
begroet, die 60.000 gulden beschikbaar
stelde voor een Nederlandsch Huis. indien
van andere zijde een gelijk bedrag werd bij
eengebracht, wat aan het inmiddels ge
stichte comité van actie binnen enkele
maanden gelukte, zoodat reeds den 7den
Nov. daaropvolgend de stichtingsacte kon
geteekend worden. Aanvankelijk werden
de plannen ontworpen voor een gebouw
van 60 bedden, doch het bleek spoedig, dat
betere exploitatie-resultaten verwacht
konden worden, indien het huis minstens
100 bedden bevatte, wat het Comité van
Actie deed besluiten zijn plannen uit te
breiden, temeer daar een beter gelegen
terrein op die voorwaarde verkregen kon
worden en de toenmalige conjunctuur deze
uitbreiding ook volkomen wettigde Tal
rijke giften stroomden binnen zeer korten
HJd toe en met kracht kon dan ook aan
de uitvoering der plannen van architect
W. M. Dudok worden gewerkt, zoodat den
lCden Nov. 1929 de eerste-steen-leggling
kon plaats hebben en aan den verderen
afbouw flink kon worden doorgewerkt.
Nu is het November 1938. doch in die
tusschenliggende Jaren brak de crisis. De
giften werden schaarscher en schaarscher,
hielden eindelijk vrijwel geheel on zoodat
het werk eerst eenige malen onderbroken
en tenslotte geheel stilgelegd moest wor
den. Od dn( noeenblik was een som uitge
geven van 700.000 gulden en naar raming
was er nog een bedrag van 400 000 gulden
noodig. Het leek bijna hopeloos dit bedrag
in deze tijdsomstandigheden nog bijeen te
krijgen, maar het lukte tenslotte, dank zij
qc onvermoeide enereie van den Neder-
landschen gezant te Parijs, thr. dr. Lou
don, die eindelijk er in slaagde van dc re-
gecurz do toezegging te verkrijgen, dat
zij 200.000 gulden uit de staatskas beschik
baar zou stellen op voorwaarde, dat een
gelijk bedrag van particuliere zijde zou
worden bijeengebracht. Een Nationaal Co
mité en een Com v van Actie, gepresi
deerd resp. door mr. D Fock en dr. R. A.
Zimmerman, werd gevormd en eindelijk
kon de bouw worden voortgezet.
Een klein deel van het Nederlandsche
huis was intusschen gereed gekomen en
werd door een dertigtal vrouwelijke stu
denten bewoond. En nu is het huis stamp
vol! Nog is de officieele opening niet ge
schied en reeds wonen in het prachtige
Hollandsche gebouw, het eerste, dat men
ziet, wanneer men van uit de stad aan de
Cité Universitaire een bezoek brengt. 100
mannelijke en vrouwelijke studenten, on
der wie een veertigtal Franschen is er.
enkele anderen van andere bultenlandsche
nationaliteit.
Het prachtige (7 vetdiepingen hooge)
bouwwerk van architect Dudok, rijzig en
siank met zijn hoogen toren is in twee af-
deelingen verdeeld: een vleugel voor 32
mannelijke en een tweede vleugel voor de
vrouwelijke studenten, die naar verkiezing
alleen een kleinere of met een vriendin
samen een grootere kamer kunnen bewonen
Die tweevleugels, streng van elkaar ge
scheiden, bevinden zich aan voorzijden van
ce gemeenschappelijke zalen, een gezellige,
lichte hall. waar de bewoners 's morgens
het ontbijt en 's middags thee kunnen ge
bruiken. de groote gezelschapszaal, waar
voordrachten, concerten en filmvoorstel
lingen gegeven kunnen worden, met op de
eerste verdieping een breede galerij, die
thans als schrijf- en studiezaal dienst doet
en de muziekzaal. In deze gemeenschap
pelijke zalen zijn de muren door verschil
lende Nederlandsche artiesten smaakvol
versierd. In de groote gemeenschapszaal
ziet men fraaie wandkaarten van Neder
land en Nederlandsch Oost-Indië, waarop
op origineele wijze de centra van Neder
landsche cultuur aangegeven zijn en die
een schepping zijn van den kunstschilder
Doeve. op last van den heer Wolf Jzn„
schenker van de inrichting dezer zaal, uit
gevoerd. In de muziekzaal zijn twee toe
passelijke wandschilderingen aangebracht
door den Nederlandschen schilder Gerard
Hordijk, een geschenk van onzen gezant
te Parijs, die het blijvend huldeblijk, dat
hem op zijn 70sten verjaardag werd aan
geboden, voor zijn geliefd zorgenkind, het
Nederlandsche studentenhuis, tjestemde.
Eindelijk een kleurrijk mozaïek, den stam
boom van Prinses Juliana voorstellende
cie stichting draagt den naam van onze
Kroonprinses vervaardigd en ten ge
schenke aangeboden door prof. Molkenboer.
i, v
WA AR BORG-K LEED mnc
a//tUx. Zy
Waarborg Kleeding
is 't merk voor echl en
fijn kleermakerswerk
4276
(Ingez. Med.)
De samenvoeging van de beide ge
meenten Stompwijk en Veur tot een
gemeente Leidschendam. heeft tot oor
zaak gehad dat ook de uitbreidings
plannen van beide gemeenten samen
voeging en wijziging eischten. Dit ge
schiedde door den ontwerper den ar
chitect H. van der Kloot-Meyburg. Het
nieuwe plan is bezien aan de hand van
verkeerswegen, bevolking etc., terwijl
de kern Stompwijk. wegens ver verwij
derde ligging als een afzonderlijk plan
is behandeld.
De indceling.
Het nieuwe plan bestaat uit: l. Het uit
breidingsplan der gemeente Leidschendam
dat omvat: a. het goedgekeurde uitbrei
dingsplan van de v.m. gemeente Veur, dat
met uitzondering van het hieronder ge
noemde. gedeelte ongewijzigd ln het nieu
we plan is opgenomen, b. het uitwerkte
plan tot part, herziening van het b.g. uit
breidingsplan voor het deel. begrensd door
de Vliet, de grens der gem. Voorburg, de
trambaan der N.Z.H.T.M. en een lijn lood
recht op de Vliet op ca 140 M. ten N.O.
van de Rietvlnksche Watermolen, 'dit plan
ls reeds In beginsel goedgekeurd); c, het
deel van de v.m. gem. Stompwijk bpgrensd
door een lijn evenwijdig aan de Starrevaart
op 225 M. N.O daarvan, de geprojecteerde
rijksweg 4a. de Goowetering (gedeeltelijk
omgelegd), de spoorbaan Z.H.E.S.M. en de
Vliet, verder een smalle strook langs den
Westvlietweg met een plaatselijke uitbrei
ding tusschen Park Leeuwerrbrug en de
grens van Rijswijk. 2. Het uitbreidingsplan
Kern Stompwijk. vormende een afronding
van de bebouwde kom ter weerszijden van
de Meerlaan met smalle stronken aan belde
zijden van de Stompwljkschevaart tot de
Knlplaan aan den eenen kant en aan de
andere zijde tot de gemeentegrens. 3, Het
plan voor het geheele gebied der gemeen
te tot aan de spoorbaan den Haag-Lelden.
Plan Leidschendam. Hoofdverkeerswe
gen: Behalve de beide spoorwegen en
den rijksweg den Haag-Gouda-Utrecht
welke het plan plaatselijk doorsnijden,
is als belangrijkste verkeersweg welke
grooten invloed op het plan uitoefende,
te noemen de geprojecteerde rijksweg
4a Rijswijk-Amsterdam, welke op de
grens van Rijswijk en op ca. 300 M. N.O.
van den Brockweg een verbinding
krijgt. Een tweede belangrijke weg zal
zijn die. welke wordt gedacht vanal de
bovengenoemde aansluiting op den
rijksweg N.O. van den Broekweg naar
den Haag-Oost-Wassenaar. De moge
lijkheid wordt daarbij open gehouden
dat deze weg over den rijksweg wordt
doorgetrokken tot aan den rijksweg Den
Haag-Utrecht. Deze weg zal een op
en afrit krijgen bij den Vlietweg en
waarschijnlijk over den Vlietweg, de
Vliet en den Veurschestraatweg worden
geleld om aan het einde van dc dr.
Bcguinlaan op Voorburgsch gebied a
niveau uit te monden op een rond ver
keersplein met voortzetting aan de an-
dere zijde in de richting Den Haag-
Wassenaar.
Door gedeeltelijke omlegging en verbree
ding van den Veursche Achterweg kan een
rechtstreeksche verbinding vanaf het
knooppunt naar Voorschoten en Lelden tot
stand worden gebracht, waardoor dan de
Veurschestraatweg wordt ontlast en het
verkeer bulten de bebouwing wordt geleid.
Vanaf den Achterweg die vla het Verkeers
plein ln Voorburg, in verbinding kan wor
den gebracht met de Pr Bernhardlaan en
de ontworpen weg naar .Marlot en Wasse
naar, zal in de toekomst een voorname in
gang tot de gemeente ontstaan.
Deze weg, aangelegd als Parkweg zal bil
behoefte kunnen worden doorgetrokken
over de Vliet naar den Kostverlorenweé
Daar deze totstandkoming nog ligt in het
verre verschiet, zal teneinde de Damriraat
te ontlasten een doorbraak moeten plaats
hebben, gericht op de westelijke slulsbruz
(de raad heeft reeds f.250 gevoteerd voor
het ontwerpen van dit plant. Bij de Star
revaart is een haven- en industriekwartier
geprojecteerd, welke een weg krijgt over ce
sluizen en vla den reeds verbreeden Ach
terweg naar den Vlietweg gaat; de smalle
Leldschekade zal dan geen doorgaand vor
keer meer behoeven te verwerken
In het v.m. Stompwijk kan in de eerste
plaats als secundairen verkeersweg worden
genoemd de Vlietweg. Tusschen den West
vlietweg en den Rijksweg naar Leiden 4a,
is een secundaire verkeersweg ontworpen]
welke loopt van de aansluiting op den rijks
weg op de grens van Rijswijk, over de
spoorbaan en den Rijksweg den Haag-
Utrecht en nabij het viaduct van de Z.H.E.
S.M, uitmondt op den Westvlietweg.
Bebouwing, I
In verband met de te verwachten samen,
stelling der bevolking ls de bebouwing ver-
deeld in vijf hoofdrubrieken en wel volks
woningen. woningen voor kleine midden-I
stand, middenstand en betere middenstand!
en villa's of landhuizen voor beter gesi-1
tueerden. In het plan ls plaats voor 50001
woningen. Volkswoningen, bewoners met in-l
komen van f.8001400, aantal 712. klelnel
middenstandswonir.gen bewoners met eenl
inkomen van f 14002600, aantal 2268. Hier-1
van zullen ca. 100 hulzen verplicht tot win-l
kei moeten worden ingericht. Midden-I
standswoningen bewoners met een inko-l
men van f. 26004000, aantal 1260. Beteref
middenstandswoningen bewoners met eeni
Inkomen van f.4000 (aantal 574). Villa's,!
bewoners met een Inkomen van f. 6000 en|
hooger, aantal 175.
Openbare en bijzondere gebouwen,
Voor scholenbouw zijn de noodige terreiJ
nen gereserveerd. De scholen omgeven!
door sport- en speelvelden zijn ten deeiej
tot groepen vereenlgd en wel zoodanig, dad
naast een rustige omgeving, de kinderen!
zoo weinig mogelijk verkeerswegen moeten|
passeeren.
Industrieterreinen;
De Westvlietweg krijgt geen uitbreiding
voor industrie, terwijl aan de Starrevaartl
een havencomplex ls ontworpen voor in-l
dustrle, en sport. Rondom deze haven is v 4
dustrie ontworpen, omvangrijke en hinder
veroorzakende bedrijven welke niet lal
woonwijken kunnen worden toegelaten]
kunnen hier dan een plaats vinden. Twea
industrieterreinen benevens twee andera
terreinen ln v.m. Veur alsook de houthaal
del van de fa. Ham aan den Westvlletwejl
zullen in de toekomst naar hier moeby
verhuizen.
Buitenplaatsen, plantsoenen, sporl-J
en speelvelden.
De fraaie buitenplaatsen langs de Vilei
zijn behouden gebleven. Langs de hoofdJ
verkeerswegen zal een strook groen mes
worden vergeten; verder zijn groei.-: hei-I
gen ontworpen. Achter het Park Leeuwei.J
berg is een sportveld ontworpen. evenaJ
aan den Achterweg in het v.m. Veur. Dssrj
r.aast U aan een tweetal sporthavens lar?a
de Vliet gelegenheid gegeven tot ultbrer-e
ding.
NIEUWE UITGAVEN VOOR DE JEUGD.
Verschenen bi) H. P. Leopold's Uitgevers-Mijl
Den Haag:
„Barendje's Wonderlijke Reis" en KseïJ
het domme eendje", twee zeer geslaagde prer
tenboeken van Plet Marée. met verhaal r
Antoinette van Dtlk.
In de groote zaal van „Bellevue" te
Amsterdam zijn gistermiddag, op in-
stignatie van het R.K. Werkliedenver
bond in Nederland de besturen van alle
Roomsch Katholieke vak- en stands
organisaties, bonden en vereenigingen
op cultureel en wetenschappelijk ter
rein met de oversten van orden en con
gregaties bijeengekomen ter bespreking
van een driejarige actie onder de leuze:
„Naar de nieuwe gemeenschap".
Van de ongeveer zevenhonderd aan
wezigen noemen wij slechts mgr. dr. J.
de Jong, R.K. Aartsbisschop v. Utrecht,
mgr. J. P. Huibers, bisschop van Haar
lem en prof. mr. C. P. 31. Romme minis
ter van sociale zaken.
De heer A. C. de Bruin, voorzitter van het
R.K. Werkliedenverbond sprak het ope
ningswoord uil. Hij stelde het doel der bij
eenkomst ln het licht: de hervorming van
ons maatschappelijk leven in christelijken
zin.
Rede mr. dr. D. Beaufort O.F.M.
Hierna sprak mr. dr. D. Beaufort O.F.M.
lid van de Tweede Kamer, over „De nieuwe
gemeenschap". Spr. behandelde vooreerst
den achteruitgang van het gemeenschaps
leven op elk gebied. Eigenlijk zijn de oor
zaken hiervan terug te voeren tot den om
keer van de Juiste verhouding tusschen
God en mensch.
Een nieuwe geest ls ten leven gewekt in
het evangelie van den autonomen mensch.
Terwijl het Christendom met zijn ge
meenschapszin en zijn sterke gebonden
heid het individu juist vrij maakte, hem
herstelde in zijn persoonlijkheldswaarde,
bracht de breuk met het Christendom de
heerschappij van het lndlvuallsme juist
onvrijheid en nieuwe onderworpenheid.
Waarlijk, de wereld snakt naar een bete
re samenleving. De scherpste strijd ls ge
boden tegen de ideologieën en stelsels, die
thans de wereld pogen te regeeren, maar
alweer Juist is de bewering, dat zij alle ten
doel hebben de wereld een ander aanzien
te geven de menschheid gelukkiger te ma
ken.
De sfeer is niet ongunstig. En daarom te
meer zij heel ons willen en kunnen, ons
denken en doen gericht op het grootsche
Ideaal: naar de nieuwe gemeenschap.
De sociale wetgeving het wegsnijden van
misstanden, het scheppen van rechtszeker- i
heid en veiligheid, de zorg voor tijden dat
arbeiden niet mogelijk is, het is alles1
van hooge waarde, maar de hoofdfout werd
niet weggenomen, dat kon ook niet zoo
lang de tijd er niet rijp voor was, maar
hoe dan ook: de foutieve structuur bleef.
Zoo bezien ls de weg terug als vanzelf
aangewezen: de natuurlijke verbondenheid
weer tot gelding brengen, het organisch
karakter aan de maatschappij hergeven,
het opbouwen eener nieuwe gemeenschap.
Behalve het terugdringen van de staats
bemoeiing en het hergeven van verant
woorde vrijheid aan de bedrijfsgenooten en
het verdwijnen van chaotische verhoudin
gen in productie en handel, brengt de
nieuwe gemeenschap dat het beleven der
zedenwet weer veel gemakkelijker, voor
velen eerst weer praktisch mogelijk wordt.
Thans staan wij op een der keerpunten
der wereldgeschiedenis: Van de versplinte
ring van het individualisme naar de gebon
denheid ln de nieuwe gemeenschap. Opgang
of verval? Dit laatste, als het nieuwe slechts
een dood mechanisme zou blijken, product
van totalitaire systemen. Maar opgang, als
aan de samenleving haar natuurlijke ver
bondenheid, aan de maatschappij haar or
ganische eenheid wordt hergeven.
Hierna was het woord aan den heer J
Asberg, die een belangrijk aandeel had ln
de organisatie van het plan „Naar de nieu
we gemeenschap" en die nader ln détails
uiteenzette wat het Werkliedenverbond
heeft bereikt Inzake de propaganda voor
dit nieuwe plan.
Vervolgens spraken namens hun organi
saties de heer ir. F. Guljé. voorzitter van de
Algemeene Katholieke Werkgeversvereni
ging, de heer A. N. Fleskens, voorzitter van
den Ned. R.K. Boeren- en Tuindersbond,
jhr. P. G. M. van Meeuwen, voorzitter van
de St. Adelbertsvereeniging, mevrouw C.
Boudens—van Heel namens de katholieke
moeders. Jan Beerends van het Katholiek
Gemeenschapsoord en de heer J. G. Goo-
den, praeses van de Unie van Katholieke
Studentenverenigingen hun sympathie uit
voor het streven „Naar een nieuwe gemeen
schap".
Toespraak mgr. dr. J. de J°"lj
Daarna sprak de R.K. Aartsbisschop vat
Utrecht, mgr. dr. J. de Jong. Mgr. De Jon»
legde den vinger op den ontzettenden noofl
van de menschheid en spoorde aan den wefl
op te gaan, dien de Paus ons wijst. Zij, ciifl
een leidende functie bekleeden moeten de(|
principes bestudeeren. en wat vooral tri
langrljk ls, toepassen ln onze eigen omp'
ving. Dit vraagt offers, maar wij moetea
den nieuwen mensch aantrekken, volgenf
Paulus woord. Moge God ons de kracht tol
die innerlijke vernieuwing schenken. Daarj
toe gaf de Aartsbisschop zijn bisschoppen
lijken zegen.
In zijn slotwoord wees de voorzitter cr "P
dat na deze initiatiefvergadering een alge-j
meen comité van actie uit sociale organisa
ties zal worden gevormd. Het episcopaavi
van Nederland staat achter deze actie. yoaj
geestelijken en leeken ls deze actie
vraagstuk meer.
Telegram aan H.M. de Koninri11
Ten slotte stelde spr. voor aan H-M. <j®
Koningin eht volgende telegram te riemen.
Majesteit,
Op initiatief van het R.K. Werkl!edenyer-|
bond in Nederland zijn heden in Am "O
dam bijeengekomen een groot, aantal voor-t
aanstaande personen en vertegenwooio -
gers van katholieke organisaties op aIle"]
gebied, ten einde zich te beraden ovel\
groote actie om het Nederlandsche voik
doordringen van de noodzakelijkheid
sociale rechtvaardigheid en socla'^.. oe.'
en een daarop gebaseerde werkelijke s i
meenschap ,„,J
De vergadering van oordeel dat SI 'J
mede op de beste wijze zich aansla:it wji
oproep tot moreele en geestelijke nsro
pening. welke Uwe Majesteit heen ,J
dnen, betuigt opn'ruw trouw en aan -
lijkheld aan Uwe Majesteit en I
Gods zegen af voor Vorstenhuis en R
De Bruijn, voorzl««r-
2-4 I
