WOENSDAG 30 NOVEMBER 1938
No. 24135
Reeds 2500 vluchtelingen door
families opgenomen
STADSNIEUWS
De staking in Frankrijk verre
van algemeen.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
79sfe Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Ook zijn 130 kinderen
toegelaten
Onrechtmatig steun
getrokken
Geen koude winter,
zegt de Bilt
De „Wilde Zwanen"
I in boekvorm
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30ctsTper regel voor aflvertentles uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van tms Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10. ets., porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztjn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f.0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -t- portokosten.
(voor binnenland t. 0.80 per 3 ntnd.>
Uiteenzetting van mr. Van Angeren.
In de groote zaal van het departement
ran buitenlandsche zaken in Den Haag,
heelt mr. J. R. M. van Angeren, secretaris
generaal van het departement van justitie,
hedenmorgen ln een persconferentie een
uiteenzetting gegeven van het probleem der
Joodsche vluchtelingen.
Voorop stelde spr., dat Nederland het
eenige land ls geweest dat practisch iets
i-oor de Joodsche vluchtelingen gedaan
heeft. Van directe toelating in andere lan
den ls weinig te merken.
Hoezeer de regeering ook begaan is met
het lot der Joden ln Duitschland, toch kan
lij slechts een beperkt aantal toelaten.
Daarover zijn bijna allen het eens. Ne
derland kan niet zijn grenzen openstellen
voor 7 a 800.000 Joden. Wij moeten ons dus
beperken; met andere woorden een keuze
doen.
Reeds vóór 7 November werd het asyl-
recht toegepast. Toen al gingen er in Am
sterdam stemmen op, die daartegen pro
testeerden. Deze zaak is heel anders dan
die der Duitsche en Belgische vluchtelin
gen ln oorlogstijd, omdat men toen ult-
iicht had, dat dezen ons land weer zouden
rerlaten. Verder is er de mogelijkheid van
onderbrenging. Wij kunnen de menschen
niet toelaten als wij ze niet kunnen huis-
resten. Vervolgens: de kwestie van de
volksgezondheid, een belangrijke factor van
dit vraagstuk.
Ten slotte de financieele omstandigheid,
cie een belangrijke rol speelt. Wil de re
geering met al deze factoren rekening hou
den dan is het duidelijk dat zij de grenzen
niet zoo maaT open kan stellen, zelfs niet
op een kier. In dat laatste geval krijgen
ie niet de menschen, die wij willen hebben,
maar vooral die menschen, die men in
Duitschland kwijt wil.
Het systeem der vergunningen.
Drie categorieën komen in aanmerking
voor toelating: zij, die een vergunning
hebben van den minister van justitie,
zij die kunnen doorreizen en de nood
gevallen.
I Een vergunning wordt o.m. afhankelijk
gesteld van het feit, dat gegadigden niet
en laste komen van de gemeenschap. De
:egeering moet waarborgen hebben, dat fa
milieleden zich hun lot aantrekken.
Wat de kinderen betreft, over hun toe
lating adviseert het kindercomité. Voor die
kinderen is in de eerste plaats quarantaine
oodig en later tehuizen. Bij families kun-
r.en zij maar niet zoo worden binnengela
ten. Daarvoor kan de regeering niet de
verantwoordelijkheid dragen.
De moeilijkste categorie is die van men-
'-:hen van middelbaren leeftijd. Hier moet
vooral aan de toekomst worden gedacht en
in verbond hiermede zijn kampementen
overwogen Het loslaten van al die men
schen zou het Joodsche vraagstuk wel eens
Kcr ongunstig kunnen beïnvloeden. Het
kampement heeft ook voordeelen voor even-
titeele evacuatie.
Wat betreft hen, die rechtstreeks kun-
I hen doorreizen, ook hier heeft de regeering
groote moeilijkheden. Wie een spoorkaar-
I tje voor Londen heeft en een brief van zijn
dochter. dat er een haantje op hem wacht,
wordt heusch niet in Engeland toegelaten.
Ook Amerika biedt niet zooveel mogelijk
heden als wel eens gedacht wordt. Sprekers
informaties hebben hem geleerd, dat het
nieuwe quotum pas over een jaar verruimd
Kiu kunnen worden.
De noodgevallen.
Ons systeem inzake de noodgevallen, al
ius spreker, is als volgt:
Wij sluiten de grenzen, maar wij laten de
menschen beperkt toe. Iemand, die de reis
naar de grens heeft ondernomen, zonder
Papieren, Ls niet plotseling noodgeval ge-
korden. Bij werkelijke ernstige noodgeval
len zooals een vrouw met een klein kind-
I lei hebben de grenswachters instructies om
zich in verbinding te stellen met het hoofd
van de grensbewaking en den vreemdelin-
tendienst. Het geval wordt dan grondig be
keken. Men gaat na of die vrouw met haar
kindje ergens kan worden opgenomen.
Stel dit geval: een man meldt zich aan
ie grens met 4 kinderen, over wie hij zich
ontfermd heeft. Dat is geen noodgeval. Die
®an moet de verantwoordelijkheid over die
'Ier hem vreemde kinderen, waarvan hij
misschien niet eens de namen kent, zelf en
alleen dragen. Aan den opzet» van het door
'Pr uiteengezette systeem moet worden
'astgehouden. Hoe druk het departement
'an justitie het heeft, blijkt, dat er wel
Jcns 300 aanvragen per dag zijn binnenge
komen.
Dag
en nacht wordt er gewerkt.
Van de groep, die door families wor
den opgenomen, zijn cr sinds 7 Novem
ber ongeveer 2500 toegelaten en los van
i'e groep 130 kinderen.
Het kindercomité heeft thans voor
gesteld op zeer korte termijnen nog
vele kinderen toe te laten. Daarover
zullen nog besprekingen worden ge
voerd.
De kwestie der kampementen, qua
rantaine enz. is een kwestie van bin-
nenlandsche zaken. Daar wordt met
alle kracht aan gewerkt.
De financiën.
Hoe is de financieele gang van zaken?
Als men f. 1.50 per persoon rekent en
4000 vluchtelingen zou toelaten komt men
tot f. 2.200.000 per jaar. Spr. zegt, dat de
grootste opbrengst eener collecte de
Emmabloem f. 64.000 heeft opgebracht.
Hoe goed die collectes ook zijn, men over
schatte haar nut niet.
De regeering kon niet anders handelen
dan zij deed. eenmaal het systeem aan
vaard hebbende, dat spreker geschetst
heeft. Het ls hard voor sprekers medewer
kers om te hooren, gelijk ook hier en daar
in de bladen is geschreven dat justitie geen
christelijke liefde kent: die hebben wij wel,
maar wij hebben ook vaderlandsliefde.
Na zijn rede heeft de heer Van Angeren
nog diverse vragen beantwoord. Het was
hem niet mogelijk een opsomming te geven
van het aantal zoogenaamde „nood-geval-
len", omdat deze telefonisch worden behan
deld en niet geregistreerd worden De vraag,
hoevele kampementen er zullen komen en
waar, kon hij niet beantwoorden. Het de
partement van binnenlandsche zaken be
handelt deze zaak. Het tempo van het bin
nenlaten van Joodsche kinderen ls afhan
kelijk van het tempo waarin de lijsten van
de verschillende comité's binnenkomen.
Dat er op justitie hard gewerkt wordt kan
blijken uit het feit, dat er op het oogenbllk
méér vergunningen voor toelating van
kinderen verstrekt zijn dan er binnenko- j
men. De regeering is vol belangstelling voor
hetgeen de overige regeeringen zullen doen.
Er is echter gfen enkele reden, dat wan
neer Engeland en Amerika Iets zouden
doen, Nederland een doorgangshuis zou
moeten zijn. Is de scheepvaart tusschen
Duitschland eenerzij ds en Engeland en
Amerika anderzijds niet volkomen nor
maal?
Verder betoogde mr van Angeren, dat
België practisch geen vluchtelingen toelaat.
Wél zijn er eenige kampementen, maar
daarin zijn gehuisvest Joodsche vluchtelin
gen, die vóór November het land waren
binnengekomen en die in de groote steden,
zooals Brussel en Antwerpen, teveel waren.
Hoeveel vluchtelingen zullen er worden
toegelaten? Er staajt de regeering een getal
voor oogen, dat spreker nog niet noemen
kan.
VIJF GEVALLEN GECONSTATEERD.
De Gemeentelijke Dienst voor Maat
schappelijk Hulpbetoon heeft bij de politie
aangifte gedaan, dat aldaar vijf gevallen
van steunfraude zijn geconstateerd. In to
taal beloopen deze gevallen een bedrag van
eenige honderden guldens. De politie stelt
een nader onderzoek ln.
Het Kon. Ned. Met Insti
tuut te De Bilt deelt mede:
Betreffende het karakter
van den komenden winter,
DecemberFebruari, kan
worden medegedeeld, dat de
becijferingen met een waar
schijnlijkheid van 2 op 3
aangeven, dat de tempera
tuur hooger zal zijn dan
normaal en de neerslag on
geveer normaal.
vJ
OPGRAVINGEN TE APAMEA IN SYRIË.
Lezing van prof. Mayence uit Brussel.
In het Rijksmuseum van Oudheden al
hier heeft gisteravond prof. Mayence uit
Brussel een lezing gehouden over de opgra
vingen te Apamea (Syrië).
Het volgende ls eraan ontleend:
In den herfst van 1937 heeft de Belgische
archeologische missie haar zesde opgra
vingscampagne aangevangen op de plaats
van de oude Romeinsche stad Apamea in
Syrië. Het doel was ditmaal den aanleg van
de stad nader te bestudeeren en het onder
zoek naar enkele belangrijke gebouwen ver
der voort te zetten. Het betrof hier de oos
telijke basilica, de synagoge en het theater.
De reeds zoo rijke collectie mozaïeken, in
de ruïnen der stad gevonden, Ls met nieuwe
stukken vermeerderd. Van de synagoge
stamt een fragment van de mozaïekvloer
van de groote zaal, gedecoreerd met geome
trische figuren.
Onder de oostelijke basilica, ongeveer 1
m. onder het niveau van den vloer van dit
gebouw, is een aantal decoraties gevonden,
die tot een ouder gebouw behoord hebben.
De onderzoekingen aan het theater zijn
zoo ver gevorderd, dat men een voorloopig
grondplan heeft kunnen samenstellen. De
achtermuur had een lengte van niet min
der dan 145 M.. het ls een van de grootste
gebouwen van deze soort, die tot nog toe
bekend zijn.
Onder de vondsten verdient voorts in de
eerste plaats een stéle vermeld te worden
met een hittltische inscriptie in hiërogly-
phenschrift.
Ook in het grafveld werd een onderzoek
ingesteld, waarbij men interessante gege
vens heeft kunnen verzamelen over plan en
aanleg der graven.
[lllltllll 1H - 2111111111!
I Voor slechts 30 cent. 1
LEIDSCHE ONTSPANNINGS-VEREEN.
Vischwedstrijd.
Gistermorgen hield bovengenoemde ver-
eeniging voor haar leden een vischwed
strijd te Oude Wetering aan de „Staal".
Om pl.m. halfacht werden de hengels te
water gebracht. Het weer was buitenge
woon fraai en de vangst vrij goed. Er werd
ruim 18 pond visch aan de schaal gebracht.
De uitslag was als volgt:
le pr. R. Schreuder. 2e pr. C. v. d. Nieu-
wendijk, 3e pr. J. Schuchhard. 4e pr. W.
Schouten, 5e pr. H. Roodakkers tevens ex
tra prijs voor de zwaarste visch, 6e pr. B.
de Roo, 7e pr. J. C. Plug. 8e pr. J. v. Pola-
nen, 9e pr. M. Eradus, 10e pr. J. v. d. Lucht,
lie pr. T. Herreur, 12e pr. C. v. d. Voort, 13e
pr. C. Schaap, 14e pr. P. Hartevelt. 15e pr.
D. Vermeulen, 16e pr. H. Mieloo, 17e pr. Th.
Roodakker. 18e pr. J. Heusden, 19e pr. Azier
De vereeniging heeft mede dank zij de
medewerking van de directeuren van den
Soc. Dienst, en Maatsch. Hulpbetoon een
prettigen vischwedstrijd gehad.
CREMATIE PROF. Mr. D. VAN BLOM.
De crematie van het stoffelijk overschot
van prof. mr. D. van Blom. in leven hoog
leeraar in de staathuishoudkunde en de
statistiek aan de Universiteit alhier, is
vastgesteld op Vrijdag a.s. na aankomst van
trein 11 uur 40 te DriehuisWesterveld.
Uit de berichten, die ons uit Frankrijk bereiken, blijkt, dat de
staking verre van algemeen is en de C.G.T. ongetwijfeld de
nederlaag lijdt tegenover het doortastende optreden der
regeering.
Het spoorwegverkeer verloopt normaal en de publieke diensten
ondervinden slechts weinig hinder.
Alleen in enkele plaatsen, als Marseille, is het stakingsparool
vrij goed nagekomen.
In de mijnen wordt door 5085 pet. der arbeiders gemiddeld
gewerkt.
Incidenten van eenige beteekenis deden zich nog niet voor.
(Men zie hier achter voor bijzonderheden).
Hebt U al voor Uw kinde- 1
E ren een exemplaar gekocht
2 van Andersen's „Wilde Zwa-
1 nen", nu dit prachtige
sprookje bij ons in boekvorm
M is verschenen? I
- Zoo niet, haast U dan!
M Voor slechts dertig cent kunt -
2 U Uw kroost een groot ge-
5 noegen bereiden.
Ook bij onze agenten in de
omliggende plaatsen kunt u
H bestellen! E
miIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
CHR. WERKGEVERSVEREENIGING.
Voordracht over „Trust en Kartelvorming".
De heer G. A. v. d. Ley uit De Steeg heeft
gisteravond voor de afd. Rijnland van de
Chr. Werkgeversvereeniging in het café-
restaurant „In den Vergulden Turk" een
voordracht gehouden over „Trust en kar
telvorming".
Spreker ving zijn rede aan met een ver
wijzing naar het rapport door de Commissie
in zake ordening van het bedrijfsleven, uit
gebracht aan het hoofdbestuur der Chr.-
Hist. Unie. Hierin vindt men o.a. een uiteen
zetting van de factoren, die leiden tot aan
eensluiting in het bedrijfsleven, tot de z.g.
trust- en kartelvorming.
Deze trust- en kartelvorming neemt
steeds grooteren omvang aan.
Het is echter een merkwaardig verschijn
sel, hoe weinig de werkelijke omvang ge
kend wordt. Het aantal publicaties, dat
hierover verschenen is, is nog uiterst be
perkt. Van de zijde der betrokken bedrijfs
groepen wordt dienaangaande zooveel mo
gelijk het stilzwijgen bewaard.
Zelfs het Centraal Bureau van de sta
tistiek publiceert hierover slechts weinig
bijzonderheden, welke in de pers af en toe
voorkomen. Voor zoover spr. bekend is, zijn
alleen van de zijde van den georganiseerden
landbouw eenige publicaties over deze eco
nomische machtconcentraties gepubliceerd.
Spr. noemt het niet toevallig, dat juist in
landbouwkringen hieraan groote aandacht
wordt geschonken. Want vooral de landbou
wende bevolking ondervindt hiervan zeer in
het bijzonder de nadeelige gevolgen. In het
onlangs verschenen Ordeningsrapport van
het Kon. Ned. Landb. Comité wordt dit
verschijnsel terloops besproken. Het rapport
vestigt er de aandacht op. dat er van vrije
prijsvorming eigenlij Iq al sinds lang voor
een heele serie artikelen geen sprake
meer is.
Onder de groote internationale concerns
trekt de Unilever het meest de aandacht.
Het machtige Unilever-concem is vóór
alles geïnteresseerd bij de margarine-in
dustrie. De fabricage van dit product is in
Nederland en een groot deel van Europa en
Amerika vrijwel geheel in haar handen.
Ir. Stallinga noemt voor Nederland een
percentage van 85°/» voor margarine en 80".'»
voor zeep. De omzet aan zeep en margarine
zou over 1936 in totaal bedragen hebben
760 millioen gulden. Het Unilever-concem
is een zgn. „holding compagnie" Het aan
tal dochter-maatschappijen is legio.
De huidige concentratie is ontstaan door
de fusie van een viertal ondernemingen, die
ieder voor zich reeds voordien een enorme
macht vertegenwoordigden, t. w. het Jur-
gens Concern, het van der Berg-concern.
het Schicht-concern en het Lever-concern.
Het Schicht-concern opereerde voorname
lijk in midden-Europa, en Lever had enor
me belangen in Afrika met eigen plantages.
Bovendien had deze onderneming reeds
voor de fusie een eigen vloot van walvisch-
vaarders.
De bemoeiingen van deze „groote vier"
zijn na de fusie, die geleidelijk tot stand
kwam. nog enorm uitgebreid. Volgens Stal
linga beschikt dit concern over een kapi
taal met inbegrip van de reserves en obli
gatie-leeningen van 1.5 milliard gulden.
In de laatste jaren is vooral de afzet van
veevoer enorm toegenomen. Deze bedraagt
drie keer zooveel als de heele Nederlandsche
consumptie van koeken en meel.
De bemoeiingen gaan verder uit tot de
vleeschwaren-industrie (de Unox) met een
productie in 1937 van 48 millioen k.g. en
naar den vischhandel (in 1937 bedroeg de
waarde van den omzet. 36 mill'oen milden)
gecondenseerde melk. kaas en boter.
Verder heeft de belangensfeer zich uitge
breid tot de productie van natronloog, wa
terglas, sodaproducten. kunstmest, houts
kool, beendermeel, verpakkingsartikelen,
chemische producten, vitaminen enz. Par
fums. toiletartikelen, huidcrême, eau de
cologne.
Voorts tot den handel in katoen, huiden,
textiel, ijzerwaren enz.
Het concern beschikt over mijnconcessies.
plantages en heeft groote belangen in tal
van winkelondernemingen, die zijn onder
gebracht in dochter-maatschappijen. In
ons land is de Unilever bij pl.m. 500 win
kels geïnteresseerd.
Spr. wees op de gevaren, die hieruit voort
vloeien voor de middenstand.
Vervolgens stond spr. nog stil bij het
Nestlé-concern, waarvan o.a. de Galak te
Rotterdam deel uitmaakt met tal van par
ticuliere zuivelfabrieken, en het Philips-
kartel.
BINNENLAND.
De Defensiebegrooting door de Tweede Ka
mer aangenomen. (4e Blad).
Voor de Joodsche kolonisatie-plannen is nu
vier millioen beschikbaar. (Binnenland,
3e Blad).
Duitsch commentaar op het verbod inzake
voetbalwedstrijd Nederland-Duitsch
land. (Sport, 3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Vaste markt Geringe affaire - Ame
rika hooger Beleggingsmarkt stil -
Fransche fondsen willig.
BUITENLAND.
Hasja gekozen tot president van Tsjecho-
Slowakije. (Laatste Berichten, le Blad)
Roosevelt en de verhouding tot Duitsch
land. (Laatste Berichten, le Blad).
Komt Mussolini naar Londen? (Buitenland
4e Blad).
Geruchten over een Duitsch voorstel in
zake de bewapening. (Buitenland, 4e
Blad).
Redevoeringen van Kennedy en Eden.
(Buitenland, 4e Blad).
Codreanu, de leider der IJzeren Garde in
Roemenië, bij een ontvluchtingspoging
gedood. (Laatste Berichten, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
In onze omgeving zal de wind
aanvankelijk tot krachtig toene
men en later een weinig ruimen.
Het weer wordt regenachtig en
buiig, met later opklaring. De
temperatuur zal iets guurder
worden.
Hedenmorgen is aan alle pos-
geseind:
Weest op uw hoede"
Met een beroep op publicaties van den
Economische Voorlichtingsdienst, wees spr.
op de fatale gevolgen, die monopolistische
ondernemingen kunnen hebben ten aan
zien van de positie van het landbouwbe
drijf. Spr. eindigde zijn betoog met de
vraag te stellen, in hoeverre ook de overheid
die stimuleerend optreedt ten aanzien van
het ordeningsstreven, een taak heeft ten
opzichte van de voortschrijdende machts
concentraties van de groote internationale
ondernemingen.
VEREEN. VOOR MISVORMDEN.
Statutenwijziging aangenomen.
In de gisteravond onder voorzitterschap
van den heer ir. A. G. Bosman gehouden
drukbezochte ledenvergadering der Ver
eeniging voor Misvormden zijn na eenige
gedachtenwisseling de door het bestuur
voorgestelde wijzigingen in de statuten met
groote meerderheid <3615 st.) aange
nomen.
DE VERLICHTING VAN DEN HAAGWEG
In de verlichting van den Haagweg. wel
ke nog steeds geschiedde met ouderwet-
sche lantaarns, die weinig licht gaven, is
nu een belangrijke verbetering gebracht.
Van de Spoorhavenbrug af tot aan de
Boschhuizenbrug zijn aan beide zijden
flinke electrische booglampen geplaatst,
die 's avonds den Haagweg helder ver-
lichtea
