STADSNIEUWS
Steun voor de Joodsche
vluchtelingen
9s!e Jaargang
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1938
No. 24126
EERSTE NEDERLANDSCHE N.v.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Twee arrestaties
IM. NOOMEN
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ctsTper regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.33
per week f.0 18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per 3 nrnd.j
lbZTKG van herman rutters.
Mozart's scheppend genie.
heer Herman Rutters, muziekredac-
r van het „Algemeen Handelsblad",
lt gisteravond ln de Muziekschool der
tschapplj voor Toonkunst een interes-
te lezing gehouden over „Mozart's
eppend genie", met een kort woord ln-
id door den directeur dier school, den
r Franco Mendes.
kundige spreker greep eerst terug
r het Jaar 1906, toen op grootsohe wijze
'acht werd, dat Mozart 150 Jaar daar-
r werd geboren. Twee gedachten waren
overlieerschend, n.l. die van den be
den Mozart-bewonderaar Otto Jahn en
anderen, n.l. „Over Mozart zijn de
.n reeds lang gesloten" en het „Terug
Mozart".
algemeene opinie was, dat over Mo-
geen nieuws meer was te vertellen;
zag hem als de vroolljke, kinderlijke
zijn muziek als licht, vroolijk en
/attelijk. Mozart was het uit den hemel
llen genie, men achtte zijn muziek
geheel origineel. Merkwaardig ls,
deze typische 19de eeuwsche opvatting
dig daarna geheel ondergraven en In
gestort is. Nieuwe ontdekkingen en pu-
'tles gaven op Mozart als mensch en
kunstenaar een totaal andere visie,
jitvoerig zette spr. uiteen, dat Mozart
szlns het onbezorgde kind was, gelijk
i tijd werd afgeschilderd. Inte-
deel: hij was evengoed een mensch met
gden en gebreken, met Inzinkingen van
e neerslachtigheid, met worstelingen
strijd en slechts door harden arbeid
"t hij zijn genie ontwikkeld. Ook was
I niet origineel, maar zijn kunst werd
anderen iBach, Handel, Gluck enz.i
"ivloed en hU had evengoed moeite met
'poneeren.
een breedvoerige biografisohe ulteen-
g van Mozart's leven, dat op nauwe-
36-Jarigen leeftijd eindigde ln vol-
n armoede, lichtte de heer Rutters
elementen nader toe, die voeren tot
beter Mozartbegrip, In dit verband he
elde spr. de tragiek van Mozart's
derklnd"schap, de tragische verhou-
tusschen vader en zoon en die tot de
vrouwen, die den grootsten invloed
lozart hadden, nl. Aloisla en Constance
"r, welke laatste zijn vrouw werd.
zart's muzikale jeugdreizen waren
blijk niet anders dan kermisvertoonln-
en het „wonderktnd"schap legde de
voor zijn later ellendlgen lichamellj-
toestand.
verhouding tusschen vader en zoon
noodlottig, hoewel de eerste altijd het
met Mozart heelt voorgehad en de
3 Mozart zijn vader steeds boven
stelde. Vader en zoon begrepen
der echter niet meer, sinds de laatste
zelfstandig denkend mensch was ge-
'en.
vader zag het geluk voor den zoon
ts ln eer, achting, roem, welstand en
goede carrière, terwijl de zoon een ge-
andere levensroeping had: deze wilde
nheld scheppen, het „muzlekmaken"
f hem. Dit leidde tot tal van confllc-
die spr. nader toelichtte. De vader
veelal dingen, die den zoon naar den
gang gedreven hebben,
i Aloisia Weber de vrouw, die steeds
ootste plaats ln zijn leven heeft be
en, en die hem maakte tot den rijpen
en rijpen componist, het huwelijk
Constance heeft vader en zoon van
der verwijderd.
het tweede deel van zijn lezing be
lt de heer Rutters Mozart's scheppln-
waarin hij er op wees, dat het grootste
daarvan „gelegenheids"muz!ek was.
reven op bestelling.
..vrije" kunstenaar, schrijvend naar
'fatle, bestond in zijn tijd nog niet.
sch ls geweest, dat Mozart in het
e dat hem van Godswege het meest
mo weinig heeft te doen gehad. De
met Salzburg was voor hem een in-
ke noodzaak, die de vader niet begre-
heeft. De opera was Mozart's eigen-
levensideaal; te betreuren is, dat hij
talie op 14-jarigen leeftijd te onrijpe
en moest schrijven.
tvoerig besprak de heer Rutters Mo-
s universaliteit, doch dat hij op geniale
"les toch tot „Mozart" omwerkte,
fen uiteenzetting over den geest van
s muziek als uitdrukking van het
terleele, het abstracte, ln tegenstei-
k>t het concrete van de huidige mu-
wekte spr. op tot het „omhoog tot
wiens muziek rust ln de bewo-
eid van deze tijden brengt. Speciaal
'te spr. zich hierbij tot de jongere
ratle.
deer Franco Mendes heeft den heer
voor zijn lezing hartelijk dank be-
goede vangsten.
De politie alhier heeft aangehouden den
36-jarigen fabrikant G. de G. uit Den Haag,
die ervan verdacht wordt zich te hebben
schuldig gemaakt aan oplichting tot een
bedrag van f. 800 ten nadeele van een Letd-
sche firma en van diefstal van f. 300 van
een Rotterdamsch bedrijf. Bovendien heeft
hij vermoedelijk eenige valsche handteeke-
ningen geplaatst, zoodat hij ook wegens
valschheld in geschrifte zal worden ver
volgd.
De G. trad voor belde firma's als ver
tegenwoordiger ln Engeland op en slaagde
er ln door tal van valsche orderbrieven e.d.
gedurig geld los te krijgen.
Op 29 Juli van dit jaar werd in het filiaal
der Velo-waschmachines aan de Breestraat
uit de brandkast een bedrag van f. 125 ge
stolen door een persoon, die den heer des
huizes te spreken vroeg en van de afwezig
heid van het personeel misbruik maakte om
zijn slag te slaan.
In verband hiermede is te Zwolle aange
houden de 35-jarlge F. W. H., Dultscher van
geboorte, die reeds 9 jaar ln de gevange
nis heeft doorgebracht en wegens meerdere
diefstallen werd gezocht. H. heeft bekend
dit bedrag alhier te hebben ontvreemd.
DE LUCHTBESCHERMINGSOEFENING
VAN WOENSDAG J.L.
fokkers ver. .4) s.v."
Bovengenoemde vereeniging hield haar
eerste tafelkeuring in café J. v. Meizen;
als keurmeester trad op de heer Joh. A. P.
Stahlecker uit Den Haag De Dennlngmees-
ter, de heer J. Groeneveld die de functie
van voorzitter waarnam, sprak in zijn
openingswoord zijn vreugde uit over de
groote opkomst. Er waren zelde hij ruim 70
nummers ingeschreven. Te ruim half
twaalf sloot de voorzitter deze goed ge
slaagde keuring.
Wat er nog haperde
Het Hoofd van den Luchtbeschermings
dienst verzoekt opname van het navol
gende
De burgerij heeft behoudens een heel
enkele uitzondering uitstekend mede
gewerkt aan het welslagen van de verduis
teringsoefening op Woensdag jl. Er werden
fouten en tekortkomingen geconstateerd,
doch deze bleken meestal te wijten te zijn
aan nonchalance bijna nimmer aan onwil
of opzet.
Werd door de controleurs op de tekort
komingen gewezen, dan werden deze on
middellijk verholpen.
De meest voorkomende was lichtdoor-
strallng door te dunne gordijnen. Ook ble
ken verschillende gordijnen niet hoog ge
noeg te hangen, waardoor aan de boven
zijde der ramen licht uitstraalde.
Nog te vaak werd uit onnadenkend
heid ln een huis een licht opgestoken in
kamers en gangen, die niet of niet vol
doende „lichtdicht'1 waren. Nu eens waren
het kinderen, die naar bed gingen, dan
I weer oudere menschen, die bezoekers in- of
uitlieten, die een „zee van licht" veroor-
I zaakten. Belde de controleur ergens aan om
op een tekortkoming te wijzen, dan was
veelal de eerste reactie het aanknippen
van het licht ln de gang.
Er waren te veel nieuwsgierigen op
straat; hopelijk zal dit euvel bij een vol
gende oefening wel afnemen. Doch als men
bij een dergelijke oefening op straat loopt,
denke men er toch vooral aan op de trot
toirs te loopen en niet op den rijweg; dit
laatste was te veel het geval.
Bij een volgende oefening houde men
met het bovenstaande rekening.
Deze oefening ls voor allen, ook voor
hen, die haar hadden voor te bereiden of
te leiden en voor de overheidsdiensten, die
daarin een werkzaam aandeel hadden,
leerzaam geweest. Zoo bleek o.m. dat de
dagbranders van de gedoofde gaslantaarns,
nog te veel licht gaven. De noodlge aan
dacht wordt zooals vanzelf spreekt
daaraan en aan andere gebleken euvels be
steed.
Voor de volgende oefening wordt weder
om op aller algeheele medewerking ge
rekend.
Zoals de mist het uitzicht op de
weg belemmert, ontbreekt bij velen,
het uitzicht op een onbezorgde
toekomst, door het gemis aan een
goede levensverzekering.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
3478
(Ingez. Med
s.s.r.
bestuur van de Societas Studiosorum
atorum af deeling Leiden is voor
laar 1938—1939 als volgt samengesteld:
a«nn Duyvendijk, praeses; H. Neefjes,
p. j. j versluys, fiscus; F. A.
^•assessor II; Ph. Koning, assessor II.
Het lot der Duitsche Joden
is in dezen tijd vol van na
meloos leed! Als dieren ver
jaagd uit hun woningen, ge
scheiden dikwijls van hun
naaste verwanten, beroofd
van hun bezittingen, hon
gerig en in doodsangst zwer
ven zij langs de grenzen der
omringende landen in de
hoop eindelijk een opening
te vinden in het traliewerk
van buitenlaJidsche verbods
bepalingen, waarlangs zij het
veilige land bereiken kun
nen.
Nederland, zoo heeft om
o.i. zeer begrijpelijke rede
nen dr. Colijn in de Tweede
Kamer gezegd, kan niet toe
staan dat deze vreemdelin
gen in onbeperkt aantal hier
binnenvallen, maar het is
bereid te helpen zooveel dat
in zijn vermogen ligt.
En die bereidheid vindt
men overal bij ons Volk, dat
vervuld is van een innig me
delijden met de stakkers, die
thans ronddolen, ver van
huis en erf, zonder eenig on
derdak en zonder eenig
perspectief. Men mag van
meening verschillen over de
vraag hoever de Nederland-
sche hulp zich zal uitstrek
ken. maar dat er geholpen
moet worden staat vast.
Reeds is een aantal kin
deren over onze grenzen ge
voerd, reeds zijn ook ver
schillende ouderen het lajid
binnengekomen, dat door de
tijden heen bekend is ge
weest om zijn hulpvaardig
heid. Doch daarbij alleen
kan het niet blijven. De re
geering zal een tweetal kam
pen inrichten, waar de vluch
telingen tijdelijk verblijf kun
nen houden, en ook elders
zijn gebouwen beschikbaar
gesteld voor hen, die door
onze Overheid worden toe
gelaten. Maar hun verzor
ging kost geld. Er moet ge
zorgd worden voor ligging,
voor voedsel en kleeren en
de daarvoor benoodigde be
dragen zullen vermoedelijk
in hoofdzaak door particu
lier initiatief moeten worden
bijeengebracht. Dat er in die
richting reeds pogingen aan
gewend worden, heeft men
ook in ons blad o.m. in een
advertentie kunnen lezen,
waarin aankondiging werd
gedaan van een fancy fair
te Oegstgeest, terwijl in ver
schillende kerken, blijkens
de door ons vermelde berich
ten, extra-collectes gehou
den worden.
Er is echter hier tc lande
een centrale organisatie, wel
ke zich met de hulpverlee
ning heeft belast en wij
meenen. naast een woord
van aanbeveling voor de lof
waardige pogingen van an
deren, hier een opwekking te
moeten doen tot het storten
van bijdragen op postreke
ning 214.500 Amsterdam, ten
name van het „Prof. D. Co-
hen Noodfonds 1933", het
fonds dat indertijd in het
leven geroepen is door het
comité voor bijzondere Jood
sche belangen, dat zijn bu
reau gevestigd heeft in de
Beurs voor den diamant
handel, Kamer 85, Weesper-
plein 4, Amsterdam-C., tele
foon 53908.
Dit Comité is te Leiden
vertegenwoordigd door den
penningmeester der Ned. Ir.
Gemeente, den heer M. de
Marcas, postrekening No.
117566.
UITREIKING VAN MOBILISATIEKRU1SEN
Herdenking van de demobilisatie.
Ingewijden was het bekend, dat de afd.
Leiden van den Nat. Bond „Het Mobilisatie-
kruis" de laatste jaren een kwijnend bestaan
leed, ja dat men zelfs met plannen heeft
rondgeloopen om de afdeeling maar te ont
binden. Dank zij echter het initiatief van
enkele vooraanstaande Leidsche ingezete
nen, zijn deze plannen niet doorgegaan. In
tegendeel, een krachtige actie bracht een
gunstig resultaat en zorgde ervoor, dat Lei
den thans een hechte schakel is in de ket
ting van den landelijken Bond. Dat het
bestuur ernst maakt met het voor oogen ge
stelde doel: het mobilisatiekruis in nog
breederen kring ingang te doen vinden, be
wees gisteravond de grootsch-opgezette
propaganda-feestvergadering in de Stads
gehoorzaal, waar tevens het feit herdacht
is, dat precies voor twintig jaar tot demo
bilisatie werd overgegaan.
Onder hen, die de met vlaggedoek ver
sierde Stadsgehoorzaal vulden, merkten wij
o.m. op den gamizoens-commandant, over
ste Buurman, den commandant van de
Leidsche Burgerwacht, overste van Mens,
luit.-gen. H. A. Cramer, voorzitter van den
Nat. Bond „Het Mobilisatiekruis", kolonel
Plantinga, maj. Hagens van de Vereen, van
Res.-Officieren, den heer Ten Cate Brouwer,
voorzitter van de Kamer van Koophandel
en oud-voorzitter van de Leidsche afdeeling
van „Het Mobilisatiekruis" en vele afge
vaardigden van bevriende corporaties.
Mr. van der Tas, voorzitter van de afd.
Leiden heette allen welkom om dan met
een enkel woord te wijzen op de mobilisatie
in de jaren 19141918. toen duizenden man
nen daadwerkelijk hebben getoond Neder
lander te zijn in den vollen zin des woords.
Ook vandaag nemen deze mannen, die zich
in den Bond „Het Mobilisatiekruis" veree-
nigd weten ,nog hetzelfde standpunt in.
Rondom den troon van Oranje staan zij nog
steeds gereed de zelfstandigheid van Neder
land te beschermen.
Nadat spr. dan nog het veertig-jarig re-
geeringsjubileum van Koningin Wilhelmina
had gereleveerd, verzocht hij ter eere van
ons Koninklijk Huis twee coupletten van
het Wilhelmus te zingen, aan welk verzoek
spontaan werd voldaan.
Na dit woord van welkom werd door de
Timdelerclub het eerste bedrijf van het
historisch spel „Tien ure heit de klok" op
gevoerd. De Timdelerclub, die dit spel tij
dens de jubileumfeesten meerdere malen
opvoerde en waarvan wij indertijd een uit
voerige beschouwing gaven, oogstte ook dit
maal een groot succes.
Bij monde van luit.-gen. H. A. Cramer is
in den loop van den avond aan twee-en-
twintig daarvoor in aanmerking komende
personen het mobilisatiekruis uitgereikt.
Voordat spr. hiertoe echter overging, heeft
hij ln een korte rede nog gewezen op het
doel van den Bond. Als oud-gemobiliseerden,
aldus spr., wenschen wij onze zelfstandig
heid te verdedigen. Onze Bond leeft uit een
nationaal gevoel en ziet zich geschaard rond
den troon van Oranje. Eenheid en saam-
hoorigheid wenschen wij voorts onder alle
oud-gemobiliseerden aan te kweeken en te
onderhouden. Daarnaast dient de Bond ook
nog een charitatief doel en wenscht hij,
waar noodig, oud-gemobiliseerden te steu
nen indien zij, buiten hun schuld, in moei
lijkheden zijn geraakt. Spr. eindigde met
een woord van propaganda voor het schoone
ideaal, dat de Bond zich steeds voor oogen
heeft gesteld. Hierna ging spr. over tot de
uitreiking van de mobilisatiekruisen aan de
twee-en-twintig oud-gemobiliseerden. die op
het podium waren aangetreden. Twee cou
pletten van het volkslied en een driewerf
hoera op H. M. de Koningin besloten deze
plechtigheid.
Vermelden wij nog. dat het Leidsch Salon
orkest o. 1. van den heer J. Plu deze uitste
kend geslaagde feestelijke samenkomst met
voortreffelijke muziek opluisterde en dat de
dames der Timdelerclub aan het einde der
uitvoering met bloemen gehuldigd werden.
BINNENLAND.
Minister Goseling over het vluchteüngen-
probleem (4e Blad).
Voorloopjg verslag inzake de begrooting
van buitenlandsche zaken. (4e Blad).
Moordaanslag te Den Haag; meisje licht
gewond. (3e Blad).
Vreeselijke vondst te Amstenrade (Gemengd
3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel - Prijshoudende markt
Oploopende koersen - Amerika na la
ger opening vast - Beleggingsmarkt
stil.
BUITENLAND.
De Duitsche Joden-vervolging. (Buitenland.
Ie Blad).
Italië sluit zich aan bij de vloot-overeen-
komst. (Buitenland, le Blad).
De Engelsche herbewapening. (Buitenland,
le Blad).
Geen eenheid bij de Fransche radicaal
socialisten. (Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 3 VAN HET 3de BLAD.
Voor ons land wordt buiig weer ver
wacht, met wisselende bewolking.
De temperatuur zal vooral in den
nacht dalen, de wind blijft Weste
lijk en matig tot krachtig.
Hedenmorgen seinde de Bilt aan
alle posten:
STORMSEIN NEERHALEN,
BLIJFT OP UW HOEDE.
STICHTING TOT BEVORDERING VAN
DE BELANGEN VAN DEN HORTUS
BOTANICUS.
Tijdens het tweede bedrijf deed zich nog
een incident voor. doordat een al te vroo-
lijke student tot de zaal was doorgedrongen
en daar lawaai veroorzaakte. Er moest poli
tie aan te pas komen om hem te verwijderen
en daarbij verzette hij zich zoo krachtdadig,
dat de politie hem maar meenam naar het
politiebureau. En aangezien eenige vrienden
probeerden hem te „ontzettenmoest zij
daarbij eenige malen gebruik maken van
den gummistok, waarbij flinke klappen
vielen.
A s. Donderdag zal het 50-jaar geleden
zijn, dat onze stadgenoot J. Nievaart als
I dekenwever ln dienst trad bij de textiel-
I fabriek der firma Gebrs van Wijk en Co.
Propaganda voor de bijenteelt.
Gisteravond vond in de collegezaal van
het Botanisch Laboratorium de uitreiking
plaats der prijzen, toegekend aan de deel
nemers van den plantenwedstrijdplan
ten gekweekt uit onbekend zaad. Dit zaad
werd in Maart aan de deelnemers verstrekt
ten einde in September de gekweekte plant
met beschrijving, benevens een gedroogd
exemplaar in te leveren.
De voorzitter der Hortus-stichting, de
heer A. J. M. van Dijk, kon twee prijzen
uitreiken en drie eervolle vermeldingen.
Den len prijs ontving W. v. Katwijk, den
2de prijs S. Bouwer
Vervolgens deed de hortulanus, de heer
Veendorp. eenige mededeelingen be
treffende het gedenkboek, dat is uitgege
ven bij gelegenheid van het 350-jarlg be
staan van den Hortus Botanicus
Daarna werd gedraaid de Bijenfilm, uit
gaande van de afdeeling Leiden en om
streken van de „Vereeniging tot Bevorde
ring der Bijenteelt ln Nederland", waartoe
ook uitgenoodigd waren de leden van de
..Kon. Ned Maatschappij voor Tuinbouw en
Plantkunde".
De voorzitter van de afdeeling Amster
dam, de heer R. C. A. Koers, gaf belang
rijke toelichtingen bij de uitermate in-
ressante opnamen van het bijenleven en
besloot met de uitnoodiging aan de leden
van de Hortusstichting tot een bezoek aan
het uitgebreide Bijenpark te Amsterdam
De voorzitter van de afdeeling Leiden, de
heer Meyn. sprak de hoop uit. dat deze
avond tevens een opwekking was geweest
tot voldoende deelneming aan een cursus
voor bijenteelt, die in Januari a.s. zal wor
den gehouden.