JBmdt
njflt 'n ontdekking!
De hulp aan de Joodsche
vluchtelingen
79ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 19 November 1938
Vierde Blad
No. 24126
Begrooting
van Binnenlandsche Zaken
VISSCHERIJ-BERICHTEN
Critiek op de Luchtbescherming
FIETSLICHT
De antwoorden van België en Zwitserland op de
Nederlandsche stappen
Kinderen dwalen langs
de grens
SIGAREN
Financieele verhouding
I tusschen Rijk en Gemeenten.
Aan het Voorlooplg Verslag der Tweede
j ömer over de begrooting van Binnen-
ïndsche £aken Is het volgende ontleend:
Ook ditmaal werd gewezen op den onbe-
I iredigden toestand ten aanzien van de
lijkverbranding, die plaats heeft zonder
Jat zij wettelijk geoorloofd is. Een wette
lijke regeling werd dringend noodig geacht.
Enkele leden bepleitten op principieele
uonden verbod van de lijkverbranding.
Publieke eerbaarheid.
Vele leden vestigen opnieuw de aan-
I cacht van den minister op het steeds
voortschrijden van de zedenverwildering.
I Nu meer en meer blijkt, dat de verdedi-
I ging van de publieke eerbaarheid in han-
I Jen van vele gemeentebesturen absoluut
I onvoldoende ls. rijst de vraag of de tijd
I niet rijp ls voor een wet, die althans de
I ergste excessen tegengaat. Zij zouden het
I nardeeren, Indien de minister ter zake
I het overleg met zijn ambtgenoot van justi-
I lie zou willen heropenen.
I Andere leden ontkenden, dat hier te
I lande van voortschrijdende zedenverwilde-
I fing gesproken kan worden. Reeds daarom
I gevoelden zij aan bijzondere maatregelen
I geen behoefte.
1 Bioscoopwet.
Verscheidene leden vestigden er de aan-
I dacht op. dat bij enkele burgemeesters
I aai juist begrip blijkt te bestaan omtrent
'in bevoegdheid ten opzichte van het ver-
ïeden van fllmvertooningen.
Sommige burgemeesters hanteeren deze
I bevoegdheid, alsof zij kunnen optreden aJs
I «en instantie naast de centrale commissie.
Idle beoordeelt of een film in strijd ls met
ld! openbare orde of goede zeden. Gevraagd
Iverd of de minister deze burgemeesters wil
Iduidelijk maken, dat zij met een dergelijk
Ioptreden hun bevoegdheid te buiten gaan.
I Verscheidene andere leden drongen daar-
Irategen aan op verruiming van de be-
ly.oeedheden van de burgemeesters ten
|unelen van de toelating van films.
Rtfk en gemeenten.
Vele leden waardeerden, dat de Regee-
ing in dr Mlllloenennota mededeelt een
tdere regeling te overwegen van de
taucleele verhouding tusschen het Rijk en
K gemeenten, waarbij aan een deel van de
Vvv.ar.de bezwaren zou kunnen worden
;gemoet gekomen.
Veie leden betwijfelden evenwel, of de
|morstellen, welke de Regeering in uitzicht
lelt. In voldoende mate de gewensohte
Ivrbetering zullen brengen en of zij in
I mmige opzichten zelfs niet een achter
uitgang zullen beteekenen.
in dien het de Regeering werkelijk ernst
Ik met het herstel van de zelfstandigheid
■der gemeenten, aldus deze leden, dan moet
■zij trachten te voorkomen, dat de gemeen-
|len noodlijdend worden. Dan zal het echter
(dig zijn, de wet betreffende de finan-
Icieele verhouding tusschen het Rijk en de
(tmeenten aan de gewijzigde omstandig
heden aan te passen en voor de dekking
■van de werkloosheidsuitgaven, de uitga
ven voor steun aan kleine zelfstandigen en
de kosten van armenzorg een gewijzigde
regeling vast te stellen. Zoolang de kosten
van armenzorg, waartoe gerekend wordt de
steun aan kleine zelfstandigen, door stel
selmatige overheveling op groote schaal
van rijkssteungevallen stijgen, zullen tal
van gemeenten niet of niet blijvend gehol
pen kunnen worden.
Verscheidene leden drongen aan op een
vlottere afdoening van de goedkeuring der
gemeente begrootingen.
Vele leden vestigden er de aandacht op,
dat de bemoeienissen van de Regeering
met en haar toezicht op het beleid der ge
meenten eer toenemen dan afnemen. Dit
verschijnsel hoezeer ten deele ook ver
klaarbaar als gevolg van de financieele af
hankelijkheid der gemeenten van het Rijk
blijft in de kringen van hen, die de ge
meentelijke zelfstandigheid beschouwen
als een onmisbare voorwaarde voor een
doelmatig bestuur, ongerustheid wekken.
Zelfstandigheid der gemeenten.
Een van de bedenkelijkste wijzen van
inmenging in het bestuursbeleid der lagere
organen, achtten deze leden de nog steeds
groeiende neiging van de Regeering om
den gemeentebesturen per rondzendbrief
zoogenaamde „aanwijzingen" te geven, die
ln wezen bevelen zijn.
Met de circulaire-politiek is het thans
reeds zoover gekomen, dat zelfs aan finan
cieel nog geheel zelfstandige gemeenten
„aanwijzingen" worden gegeven. Met klem
drongen deze leden er op aan, dat de Mi
nister deze politiek zal staken, wijl daar-
525
Oe BOSCH fietslomp - *n juweel
tje von hedendoogsche techniek
voldoet oon de hoogste eischen.
Geen storingen, mooi helder, vèr-
sfrolend licht. Steeds betrouwboor.
Prijzen i 6 Volt, 1,8 Wotl F. 6.25
6 Volt, 3 Watt met Alni-
mogneetstoal F. 7.50.
Let op het merk Rotodyn.
Verkrijgbaar bij den Erkenden
Rijwielhandel.
NV. WILLEM VAN RIJN
AMSTERDAM C KEIZERSGRACHT 171 S/JJ
TEIEEOON 31301 l« LUREN)
(Ingez. Med.)
mede het Initiatief en het verantwoorde
lijkheidsgevoel bij de lagere organen wor
den afgestompt.
Ernstig keurden deze leden het voorts af,
dat de Minister gemeenten dwingt, soms
verder dan de gemeentebesturen toelaat
baar achten, te bezuinigen op noodzake
lijke uitgaven in het belang van de volks
gezondheid.
Openbare orde.
Enkele leden stelden de vraag, of hand
having van de burgerwacht nog wel nood
zakelijk is. In vele plattelandsgemeenten is
dit instituut ontaard in een scherpschut-
tersvereeniging en wordt het subsidie ln
hoofdzaak besteed voor het houden van
schietwedstrijden. Zij zouden het doeltref
fender vinden, wanneer omzetting in een
luchtbeschermingsdienst plaats vond.
Andere leden daarentegen meenden, dat
deze instelling vooral in de huidige om
standigheden niet diende te worden afge
schaft. Zij zouden kunnen meegaan met
een betere reglementeering van de taak
en zoo noodig gewijzigde besteding van de
gelden.
Luchtbescherming.
De gang van zaken ten aanzien van de
luchtbescherming werd door vele leden
onbevredigend geacht. In de eerste plaats
merkten zij op, dat niet wordt nagekomen
de bij de behandeling van de wet betref
fende bescherming tegen luchtaanvallen
gedane toezegging, dat de maatregelen,
welke voor rekening van de gemeenten ge
nomen zouden moeten worden, geen noe
menswaardige kosten zouden medebrengen
en niet tot nieuwe verplichtingen van
eenigen omvang zouden lelden.
In de tweede plaats wezen deze leden er
op, dat de Regeering bij de totstandkoming
van deze wet met nadruk heeft verklaard,
dat het maken van schuilplaatsen ten be
hoeve van het publiek voor rekening van
het Rijk zou komen. Nu maakt de Regee
ring van de omstandigheid, dat thans meer
aandacht wordt besteed aan schuilloop-
graven dan aan kelders, gebruik om bij
rondzendbrief van den Minister van Sociale
Zaken te verklaren, dat dit een gemeente
lijke aangelegenheid ls, maar dat de ge
meenten daarvoor een bijdrage uit het
Werkloosheidssuhsidiefonds kunnen ver
krijgen. Deze leden achtten het onjuist,
dat dat reeds overbelaste fonds wordt be
zwaard met uitgaven, welke bij de be
grooting van Binnenlandsche Zaken thuis
beheoren.
Verscheidene leden merkten op. dat, nu
aan de gemeenten der derde gevarenklasse,
elke bijdrage uit 'sRijks kas wordt ont
houden en in de practijk is gebleken, dat
de gemeenten der eerste en tweede klasse
onvoldoende rijksbijdragen ontvangen, de
noodzakelijkste voorzieningen geheel on
voldoende worden getroffen of zelfs geheel
achterwege blijven.
Samenvoeging van gemeenten.
Verscheidene leden drongen opnieuw
aan op meerdere samenvoeging van ge
meenten.
Sommige leden bepleitten samenvoeging
van de Haagsche randgemeenten bij
's-Graverrhage.
Vele leden betoogden, dat ondanks de
belangrijke verbetering in de volkshuis
vesting in ons land, die-In den loop der
jaren is tot stand gekomen, op dit gebied
nog veel te doen valt.
Verscheidene leden betreurden, dat de
Minister zich blijkbaar op het standpunt
stelt, dat voor alles de particuliere onder
nemers in de behoefte aan arbeiders
woningen moeten voorzien. Dit standpunt
achtten zij onjuist.
Andere leden kwamen tegen dit betoog
op. Zij drongen er integendeel op aan, dat
de Minister bij de behartiging van de
belangen van de volkshuisvesting er voor
zal waken, dat de particuliere bouwnijver
heid niet in nog grootere moeilijkheden
wordt gebracht.
Q
In verband met den noodtoestand onder
'e Duitsche Joden, van wie groote aantal
en zich thans aanmelden aan de Neder-
andsche Oostgrens om toegelaten te wor-
'en in Nederland, hebben wij ons gewend
het comité voor bijzondere Joodsche
™ngen, ten einde te vernemen hoe het
JP het oogenblik met de hulpactie in Ne-
«and gesteld is.
De voorzitter van genoemd comité, de
A. Asscher en de secretaris, prof. dr.
Cohen, hebben ons daaromtrent in een
(verhoud o.m. het volgende verteld:
vii' 15 ont2aglijk moeilijk uit te maken,
el*e slachtoffers het eerst geholpen moe-
J1 worden. Het aantal mannen, vrouwen
P onderen, die in hopeloozen toestand
I. «eeren, is zóó groot, dat de regeering,
Eh met cic menschelijke gevoelens
lór v ®aarne ZÜ °°k zon willen, niet an-
ItirieM dan een selectie toepassen. Er zijn
Ibi i =eweest °ver te streng optreden
It'r en™c grensambtenaren. Van hieruit
Irithih niet worden beoordeeld. Helaas
I'm"» onderzoek naar wie in Nederland
|y';'n!'n moeten worden tijd. Wij heb-
I sitk bijzondere waardeering voor het
|i(T) Van hooge ambtenaren, die tot
I den nacht hebben doorgewerkt om
I levallen af te doen Dat in sommige
lirh onc,nnks de haast de afhandeling
I "icht n°S te lanR duurt. ligt buiten de
ïaiiijvan ons comité en van de regeering.
"Wend blijft het comité er bij de
l'iStri
lisjj! f..°P aandringen om toch zoo snel
fcllJk is, doorgang te verleenen. Zulks
It-chti omdat bet comité de strikte ver-
,nS op zich heeft genomen, dat geen
enkel toegelaten slachtoffer eenig werk in
handel of nijverheid zal verrichten of op
de arbeidsmarkt drukken zal.
Vandaar dan ook, dat het comité bij
de regeering heeft aangedrongen op de
inrichting van vluchtelingenkampen.
De kosten van een en ander een be
drag, dat in de millioenen loopt, heeft
het comité voor bijzondere Joodsche
belangen volledig op zich genomen.
Wel wetende, dat het daarbij in buiten
gewone mate kan rekenen op steun van
Joodsche zijde, maar niet minder en
dat is reeds gebleken, op steun van
alle mogelijke niet-Joodsche kringen.
De houding van Zwitserland.
In antwoord op de stappen der Neder-
/andsche regeering, welke de vraag gesteld
heeft of Zwitserland bereid is eenige faci
liteiten te verleenen voor de toelating van
Joodsche vluchtelingen uit Duitschland,
heeft de Zwitsersche Bondsraad het poli
tieke departement opgedragen de Neder
landsche regeering de verzekering te geven,
dat Zwitserland alles doet wat in zijn
vermogen ligt ten gunste-van de vluchte
lingen. Het Zwitsersche antwoord zegt dan
o.m.: „Zwitserland kan voor de uit Duitsch
land komende vluchtelingen slechts een
doorgangsland vormen. Het eedgenoot
schap kan derhalve op zijn gebied geen
stroom vluchtelingen opnemen zonder in-
dividueele controle.
Zijn grenzen zijn echter niet volkomen
gesloten. Alle aanvragen om toelating,
welke zeer talrijk zijn. worden zorgvul
dig bestudeerd en individueele machti
gingen worden zooveel mogelijk ver
leend. Het spreekt vanzelf, dat deze
maatregel afhankelijk is van de mo
gelijkheden tot definitieve vestiging
voor vluchtelingen uit Duitschland,
welke mogelijkheden elders zouden
kunnen worden gevonden. Met het toe
nemen dezer mogelijkheden zou de toe
lating ln Zwitserland stijgen.
Het Belgische standpunt.
Ook België heeft de Nederlandsche regee
ring geantwoord. De Belgische minister
president, Spaak, heeft gisteren den Ne-
derlandechen gezant te Brussel, baron Van
Harinxma thoe Slooten, ontvangen. Onze
gezant heeft den Belgischen premier de
vraag gesteld of België zich zou aansluiten
bij de hulpverleening ten gunste van de
Joodsche uitgewekenen uit Duitschland.
Spaak heeft baron Van Harinxma thoe
Slooten herinnerd aan hetgeen België reeds
had gedaan ten aanzien van hulpverlee
ning aan vluchtelingen uit Duitschland.
De Belgische regeering heeft het on
derbrengen georganiseerd van ongeveer
1500 vluchtelingen in twee centra, een
te Merxplas, het tweede te Marneffe.
Wanneer andere landen de meening
mochten zijn toegedaan, dat een aan
vullend gebaar noodzakelijk is, zou
België de mogelijkheid om zich daarbij
aan te sluiten ln gunstige overweging
nemen.
Aan de Duitsche grens.
De Joodsche perscommissie deelt mede:
Van de Ned e rl andsch-Du 1 tsohe grens
werd gisterochtend om halfelf van zeer
betrouwbare zijde het volgende mede
gedeeld: Sinds eenige dagen dwalen in
de bosschen langs de Nederlandsch-
Duitsche grens en ook verder in de
omgeving Joodsche kinderen rond. die
waarschijnlijk vader- en moederloos
uit onbekende steden en dorpen hier
heen zijn geloopen. Wanneer zij aan de
Nederlandsche grens komen, worden
zij door de Nederlandsche grensbewa
king in veiligheid gebracht.
Vragen van den heer Albarda.
Het Tweede Kamerlid Albarda heeft aan
den minister van Koloniën de volgende
vragen gesteld:
1. Is het waar, dat onlangs aan Duitsche
reizigers van Joodschen bloede, passagiers
op de „Johan van Oldenbarneveldt", die
Java wilden bezoeken, door een immigra
tie-ambtenaar te Batavia verboden is daar
aan land te gaan. hoewel deze reizigers wel
te Sabang en te Belawan aan den wal
waren geweest en zij konden aantoonen,
niet voornemens te zijn, zich in Neder-
landsch-Indië te vestigen, en dat door dien
Zoo'n sublieme melange, in zoo'n kearig model
een zóó fijne „Uiltje" tegen zulk een bescheiden
prijs... dat is werkelijk een ontdekking! De
nieuwe Uiltje-collectie brengt vele van der
gelijke verrassingen, de een al smakelijker dan
de ander! Informeert eens spoedig bij uw win
kelier. Hij heeft ook handige, mooi-gedeco-
reerde Uiltje-blikken van K) s tides, voor
feestelijke gelegenheden.
Uittil
Subliem 5 ct.
Penaal 6 ct.
Bolknak 8 ct.
N.V SIGARENFABRIEK JL* BOfcSA"
(Ingez. Med.)
DE HARINGVISSCHERIJ.
(Van onzen visscherij-medewerker).
Met de groote visscherij onder den Engelschen
wal is het gedaan. Dit wil echter niet zeggen,
dat het daar met de vangsten geheel en al af-
geloopen is. Dit is niet het geval; er waren de
afgeloopen week nog verschillende schepen, die
mooie vangsten gedaan hebben, wat wel bleek
uit den aanvoer van versche haring. De prijs
van de versche was varieerend; in het begin
van de week was de markt zeer vast. Dinsdag
morgen liepen de prijzen bij geringen aanvoer
zelfs tot boven de f. 4.De vraag uit Duitsch
land was echter niet groot; het blijkt, dat de
Genehmigungen afgegeven worden, naar ge
lang van behoefte aan haring. Daar de Duitsche
markt de laatste weken ruimschoots voorzien
is door aanvoeren van eigen treilers en vanuit
Engeland, schijnt men thans de invoervergun
ningen voor haring uit Holland slechts lang
zaam af te geven. Voor het moment is dit
natuurlijk voor ons jammer, doch het is te ver
wachten. dat het straks wel in orde zal komen,
daar Duitschland toch verplicht is het vast
gestelde bedrag af te nemen.
De toestand op de gezouten-haring-markt
bleef ongewijzigd. Tengevolge van de door de
Reedersvereeniging vastgestelde prijzen is het
marktverloop thans wel wat eentonig. Men
weet van te voren wat de haring waard is en
wat deze op zal brengen. Toch werkt het
systeem uitstekend en het is voor den handel
ambtenaar van die reizigers is verlangd,
dan zij schriftelijk zouden verklaren, niet
ais „Ariërs" te kunnen worden beschouwd?
2. Indien de eerste vraag bevestigend
wordt beantwoord, wil de minister dan
mededeelen. om welke redenen dien reizi
gers is verboden te Batavia aan land te
gaan?
3. Wil de minister mededeelen, of hij
het beleid van den immigratie-ambtenaar
te Batavia goedkeurt en, indien hij dit niet
goedkeurt, welke maatregelen zijn genomen,
om te voorkomen, dat in den vervolge on
derscheid wordt gemaakt tusschen Jood
sche en niet-Joodsche reizigers?
Fabriekspersoneel staat per
centage van loonen af.
In een gisteravond op initiatief van twee
jeugdige fabrieksarbeidsters eener garen-
spinnerii te Gouda gehouden vergadering
van het personeel waarbij 300 personen
aanwezig waren mef algemeene stemmen
het besluit genomen van hoog tot laag
voorloopi? voor den tiid van drie mannden
een procent van het verdiende weekloon of
salaris af te staan voor daadwerkelijke hulp
voor de vluchtelingen. Over drie maanden
zal. indien nog verdere hulp noodig is,
een nieuw besluit worden genomen.
van belang, dat de prijzen op eenzelfde peil
blijven en men niet iederen dag het risico loopt
van een dalende markt, zooals dit het vorig
jaar het geval was. Bovendien ls het van groot
belang, dat de haringvoorraad zich in handen
bevindt van den handel en voor het restee-
rende gedeelte door de Reedersvereeniging is
opgekocht; die in tegenstelling met de vele
speculanten van het vorig jaar een vaste prijs
politiek volgt.
Met den export bleef het bevredigend gaan.
Binnenkort is de jaarlijksche stilstand te ver
wachten, die meest tegen St. Nicolaas aan
vang t en ongeveer tot Kerstmis duurt.
Zaterdag j.l. is men in Engeland gestopt met
het inzouten van haring. Dit jaar werden on
geveer ruim 360.000 vaten ingezouten tegen
480.000 in 1937.
De Engelsche visschers klagen over een zeer
slecht seizoen. De prijzen waren belangrijk
lager dan het vorig jaar en tengevolge van te
streng doorgevoerde beperking werd minder
haring geland.
De Engelsche curers hebben dezelfde klacht
over de haring als wij. nl. dat de haring dit
jaar bijzonder klein valt. De voorraad bestaat
dan ook overwegend uit small-Matties.
De eerste Hollandsche schepen zijn deze week
naar Het Kanaal vertrokken om daar hun ge
luk te beproeven. De Kanaalvisscherij heeft de
vorige week goede resultaten opgeleverd; het is
te hopen, dat de visscherij daar nog wat zal
aanhouden en dat de Hollandsche schepen er
op het einde van het seizoen nog wat van
zullen profiteeren.
DE AFGELOOPEN WEEK TE IJMTJIDEN.
(Van onzen correspondent).
Wel waren er deze week geen dertig- a veer
tigduizend kisten haring aan den afslag, zooals
de laatste weken, maar toch was de aanvoer
nog behoorlijk. Er werden 21.500 kisten aan
gevoerd door een zestigtal loggers en 8 Engel
sche drifters en de prijzen waren de hoogste
van het na-seizoen. De exporteurs behoeven
echter nog niet bang te zijn dat het al naar het
einde loopt; als het ten minste zoo gaat als
verleden jaar. kan er nog heel wat komen,
want toen kwamen er de eerste weken van
December nog honderd a honderd-dertig sche
pen per week binnen en sloot de laatste week
van genoemde maand af met vijftig schepen.
De exporthandel is zeer willig tegenwoordig,
hetgeen wel blijkt uit de prijzen en zoodoende
maken de loggers nog mooie besommingen. Tal
van schepen brengen het tot f. 800 a f. 1000 of
zelfs hooger.
We hadden deze week twee feiten, die ge
boekstaafd dienen te worden: de ..Erin" was
Maandag en Dinsdag aan de markt van de
verre visscherij. Het werd een groote teleur
stelling. want de vangst bedroeg slechts 2000
manden, terwijl verleden jaar reizen van 3000
4000 manden werden gemaakt, De besom
ming was f. 4400 en ook als men daarbij de
f. 2500 rukssubsidie telt blijft het nog een
poover resultaat. De ..Delft" bracht van een
Noordzeereis f. 6400 aan den wal! Dat ss heel
wat beter.
De „Erin" heeft het ditmaal wel bijzonder ver
gezocht; zij heeft gevischt in de buurt van Kaap
Kanin op ongeveer 70 mijl van Spitsbergen.
Ze had voor haar thuisreis 8 a 9 dagen noodig
wat tevens de „leeftijd" is van de laatst ge
vangen visch; de vangst was dus tamelijk „be
legen" en dit heeft een groote rol bij de prij
zen gespeeld.
Het tweede feit. dat gememoreerd dient te
worden in de maiden-trip van de „Viking
Bank" die 100» manden opleverde met een be
somming van f. 4250. Geen slecht begin. Het
moet een heel goed schip zijn, een beste trek
ker.
Er waren deze week eenige booten, die goede
reizen maakten. Dat waren behalve de reeds
genoemde „Delft" en „Viking Bank" de „Cor-
nelis de „Haarlem" en de „Amsterdam"; ver
der waren de besommingen over het algemeen
matig, er waren gelukkigen en minder geluk
kigen. Tot de laatste behooren vooral de sche
nen die Dinsdae aan de markt waren. D?ze
dag was minder dan de andere dagen van de
voor-week.
KATWIJK a. ZEE. 10 Nov.
Aan den afslag 4 partijen haring: Volle 9.30
8.70; Ijle 6.60; Steurharing 7.95—7.50.
