Uiltje Zaterdag 12 November lij) IE 'QlïWfpoe E De Leidsche Bioscoop-Programma's LEEDSCH DAGBLAD - Eerste Bied WIÊÊÊÊÊM SMIT-INSTRUMENTEN-LEI DEN W*9 /siG/ SIGAREN -SLUIT DE REDE GOD UIT?* Prof. dr. J. de Zwaan spreekt voor de N. C. S. V. In het groot-auditorium der Universiteit heeft gisteravond prof dr. J. de Zwaan, hoogleeraar in de theologie aan deze Uni versiteit gesproken over ..Sluit de Rede God uit?" Prof. de Zwaan, die in de plaats van prof. dr. mr. D. G. Rengers Hora Liecama. die wegens ongesteldheid verhinderd was, als tweede spr. in de lezingen-cyclus „Vier avonden in de Academie", georganiseerd door de N. C. S. V. optrad, werd Ingeleid door den praeses van de Ned. Chr. Stu- aenten-Vereenlglng, den heer Hardeman. Prof. De Zwaan, die vervolgens het woord verkreeg, zeide,. dat de vraag „Sluit de Rede God uit?" gemakkelijk met ja of neen te beantwoorden lijkt. Zij eischt ook een eigen en persoonlijk antwoord! Eerst moet men echter weten wat men met het ongewone woord „rede" in onderscheiding van het gewone woord „verstand" bedoelt. Spr. ontwikkelde eerst wat hij de „naieve opvatting" noemde. Dan is de ..rede" de „x". die in de menscjiheid verschijnt als een kracht, die den geestesarbeid der men- öchen de eeuwen door voortbracht en gaan de houdt, Dat is een kijk op de wereld, een „wereldbeschouwing". Iedere opvatting van wat „rede" bedoelt, sluit echter ook een „geloof" in en zoo beantwoordt men op dit standpunt de gestelde vraag dikwijls door dezen collectieven geest der menschheid zoowel .JSde" als „God" te noemen. Dit antwoord is veel te oppervlakkig, b.v. om dat men bij het woord God ook denkt aan de schepping. Maar ook wat .Rede" be doelt is dan slechts oppervlakkig bezien. Bij nadere beschouwing stuit men n.l. op „denkwetten", op de eigen structuur van wetenschappen, op de behoefte der rede om desondanks alles te ordenen naar een en kelvoudig patroon. Omdat de rede, in den mejisch verschijnende, zelf doel der „wer kelijkheid" blijkt te zijn. ontmoet men in deze ..rationalistische opvatting" der rede (waarbinnen de voorafgaande opgesloten ligt het geloof, dat de Rede een reali teit ls van hoogere orde. die tegelijk de grond is van wat wij „werkelijkheid" en „wereld" noemen. Ook hier beweert men, aldus spr., dat Rede en God sléchts twee namen voor dezelfde zaak zijn. Die opvat ting is echter sterk eenzijdig. Bij het woord God toch denkt de menschheid niet aan een zaak en niet aan een ordenend grond patroon der „werkelijkheid", dat tenslotte siechts uit telbare meet- of weegbar? re laties zou bestaan. Er bestaat dan ook een meeromvattende derde opvatting van: het woord „Rede", die spr. de „mystieke op vatting" wilde noemen. Daarbli wordt dat deel der „werkelijkheid", dat niet door het gewone wetenschap-vormende denken te grijpen is. langs den weg der „intuïtie" gevat. De groote vraag treedt daarbij in een ander licht: die weg zou wellicht tot kennis van. God kunnen leiden. Inderdaad getuigen de mystici een werkelijkheid te ontmoeting, andersoortig dan alle andere. Deze mystieke opvatting van „Rede", hoe overladen met naaiwerk is absoluut geen bezwaar als gij maar in 't bezit zijt van een KWALITEITS naaimachine van „Meerpoel" I Wist U dat een kwaliteits machine abso luut niet duur behoeft te zijn? ALLÉÉN BREESTRAAT 171 - TEL. 2657 "3095 (Ingvc. Med.) redelijk ook. is meestal verworpen door hen,, die opze vraag het meest onder de aandacht der wereld gebracht hebben, de z.g. rationalisten. Bij de „mystieke opvat ting" sluit n.l. de „rede", zij het dan langs een slechts voor zeer weinigen begaanba- ren weg. zeer zeker God in. Het blijft ech ter de vraag of de ..godheid", waarvan zij spreken identiek is met wat elders bedoeld .wordt. Want dit is een weg van den mensch tot God, dit is ontdekking en niet open baring. Spr. ontwikkelde verder, buiten theo'.o- gischen beschouwingen blijvende, hoe openbaring, abstract geformuleerd „actie van den Anderen Kant", het centrale punt is in godsdienst en Christendom en ein digde met de woorden: Wij weten inder daad nog niet, wat de rede in de toekomst ooit vermogen zal, maar aangezien zij de gave is. die den mensch tot mensch maakt, laten wij, naar het woord van Christus „God liefhebben" ook „met ons verstand", ja „met al onze krachten". MAATSCHAPPIJ DER NEDERLANDSCHE LETTERKUNDE. Prof. dr. P. Valkhoff over: „Lamartine in Nederland". Gisteravond heeft prof. dr P. Valkhoff voor de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde een voordracht gehouden over het onderwerp: „Lamartine in Nederland". Hij herinnerde er aan, dat indertijd dr. J. H Kool in een voortreffelijk proef schrift de resultaten heeft medegedeeld van een onderzoek betreffende de ont vangst, die de eerste dichtbundel van La martine, de .Méditations". hier te lande gevonden heeft. Spreker heeft op dit on-; öerzoek voortgebouwd en ook nagegaan hoe andere werken en daden van den groo- ten Franschman hier beoordeeld zijn. HOOGTEZONNEN PHILIPS HANAU OOK IN HUUR DEMONSTRATIE DESVERLANGD AAN HUIS PROSPECTU'S OP AANVRAAG ROOMBURGERLAAN D E STKLTN O TG E R E P A'R-A'T I E S TELEF. 1663 LEIOEN 3098 (Ingez. Med.) Als een wonder verscheen in 1820 In het '.even van de réveilmannen Willem van Hogendorp. da Costa en de Clercq die direct tot het gemoed sprekende religieus getinte poezie van Lamartine. Zij spraken van „onzen Lamartine" en da Costa wilde hem nastreven in het Nederlandse!) Hij zong hem toe en vertaalde hem evenals vele anderen: Sifflé. mevrouw Bilderdijk, ter Haar, Jurriaan, Moulin, Rati, ten Kate, Wap. De oude Bilderdijk maakte zelfs in 1823, zich richtend tot de vaderlandsche jongelingschap, een transpositie van een zeer reactionnalre ode van Lamartine. Deze zelf was toen reeds aan het verande ren. hetgeen bleek uit een groot gedicht op Socrates en een ander over het het levenseinde van Byron. Bilderdijk kon zich daar niet mee vereenigen en riep pit: „Het is alles het herstelde heidendom". Voor- loopig evenwel bleef Lamartine nog de vereerde dichter voor jonge Hollanders. Lamartine en Byron worden in één adem genoemd, en dikwijls tegenover elkander gesteld, zooals door den Gronin ger dichter Spandaw. lil 1832 begon Lamartine zijn reis naar het Oosten. Een dichterdroom, sinds lang gekoesterd, werd daarmede vervuld. Fees telijk ontvangen door sjeiks en emirs, wekte hij verbazing en bewondering door ziin vrijgevige weelde. In Syrië en Palestina leerde hij het. Mohammedanisme kennen. Hii heeft bezwaren tegen het fatalisme, dat doodend is voor de geestelijke energie, maar hii bewondert een godsdienst, die twee groote verplichtingen aan den mensch heeft opgelegd: het gebed en de naasten liefde, „Le voyage en Orient," verscheen hier al spoedig in een vertaling van Jan J. H. Wap. een groot Lamartine-vereerder, die den Franschen meester een rouwgedicht had toegezonden bij gelegenheid van het sterven van diens dochtertie in Syrië, waarop Lamartine met een zeer mooi ge dicht geantwoord heeft. Wel had Lamartine gebeden bij het Heilige Graf en zijn diepsten eerbied uit gesproken voor het christendom, doch zijn christendom was niet meer dat der Katho lieken. noch dat der Calvinisten. In Frank rijk Zwitserland en ons land werden .Le voyage en Orient", en latere werken, als „Jocelyn" en „La chute d'un ange" met te. leurstelling door vroegere bewonderaars gelezen. Toch prezen al zijn critici de schoonheid der geschilderde taiereelen, de muziek van zijn taal. Lamartine had in het Oosten het bericht ontvangen van zijn verkiezing tot kamerlid. Als politicus heeft hij zich bil geen der partijen van het Louis-Philippe bewind aangesloten. Met zijn christelijk liberalisme stond hij alleen en hij wilde alleen staan. Zijn redevoeringen ais kamerlid bewijzen dat deze „poëet" dikwijls een juister en grootscher kijk op de toekomst heeft ge had dan vele zoogenaamd practische be roepspolitici. Hii sprak in 1831 reeds profetische woor den over de toekomst der dagbladpers: „Voordat deze eeuw ten einde is. zal het journalisme al het menschelijk denken weergeven. De menschheid zal haar levens boek dag aan dag schrijven". Ook zijn prachtige redevoering in 1838 over de toekomst der spoorwegen toont zijn voorspellenden geest. In 1847 stond Lamar tine aan het hoofd' van de oppositie tegen de reactionnair geworden politiek van den Burgerkoning. Zijn „Histoire des Giron- dins", zijn redevoeringen te Macon en el ders, wekten ontzaglijke geestdrift. 24 Fe bruari 1848 scheen hij het lot van Frank rijk in handen te hebben. Hii had den troon kunnen reden voor den kleinzoon van Louis Philippe door het regentesseschap der hertogin van Orleans te verdedigen, doch hij heeft een voorloopig bewind voor gesteld. waarin hij minister van buiten- landsche zaken werd. Hier te lande heeft Lamartines optreden van '47 en '48 veel beroering gewekt. Na de verschrikkelijke uitbarsting van Juni '48. die Lamartine niet heeft kunnen verhinderen, was zijn politieke rol uitge speeld. Het kwam er voor hem nu nog slechts op aan zich te bevrijden van den „Uiltje" is de sigaar voor feestelijke gelegen! heden! Of liever gezegd: „Uiltje" rooken is een feestelijke gelegenheid op zichzelf! Heerlijk die geur, dit aroma! Die prachtige brand, zoo wit! Daar zijn de'duurste tabakken aan te pas gekomen en de beste meleerders in 't land! Rookt gauw eens zoo'n superieure sigaar uil de nieuwe Uiltje-collectie. Vraagt Uw leverancier de handige, mooi-gedecoreerde Uiltje-blikken van 10 stuks. Ze gaan gemakkelijk in den zak. „O* U(ll|*-serl« «r*k f Ik mark hal Ir» winkel. Talkon* nlauara an tavrtdan gaaichtan! Rook» U al Ulltja Subliem 5 ct. Penaal 6 ct, Bolknak 8 ct. N.V SIGARENFABRIEK „LA BOLSA". KAMFEN 3082 (Iogez, Med.) ontzettenden schuldenlast, die op hem drukte en die veroorzaakt was door een te luxueus leven, doch vooral door een onuit puttelijke vrijgevigheid. Hij weigerde eiken steun van Louis Napoleon en trachtte zich te verdedigen tegen zijn schuldeischers door een voortdurenden uitputtenden let terkundigen arbeid. In Nederland bleef hij enkele vereerders behouden, zooals Jan Wap, die zijn tijdschrift „De civllisateur" als „De volksbeschaver" vertaalde, en hem uitnoodigde in Nederland te komen als de gast van hem en anderen. Men kan zeggen dat na 1848 de belang stelling voor Lamartine in ons land zeer gering was. Een goede studie over hem van Busken Huet, en een gedicht van Schaep- man, hier en daar een artikel, enkele ver talingen, ziedaar de geheele oogst van die periode. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd voor het candidaatseXam Nederlandsche taal- en letterkunde de heer H. C. Landheer (Leiden) voor het candll daalsexamen klassieke taal- en letterkwJ de, de heer P. J. v. Litsenburg (Den Haas j voor het doctoraal examen rechten: men E. Beelaerts van Blokland—Hazelhoi Roelfsema (Eindhoven) en voor het pro paedeutisch examen theologie de heer W. dj Jong (Drachten, Fr.) Wil Nederland geestelijke invlo blijven uitoefenen op zijn omgevini en niet alleen die van anderen onder-| gaan, dan dient grote zorg beate» aan opvoeding en onderwijs. Verbetering der leerlingenschai is dringende eis. K. 0. V,| 3016 (Ingez. Med Trianon-Theater. Een film van Fred Astaire en Ginger Rogers is voor velen een hoog tepunt uit het fllmseizoen en wie de uit stekende dans-prestaties van dit artisten- paar aanschouwt, moet ten volle erkennen, dat hier een topprestatie geleverd wordt. Deze zang- en dansfilms zijn een traditie geworden en leder Jaar trekken zij tallooze bewonderaars. En hoewel wij wel eens be ter geslaagde films van dit danspaar za gen, is Carefree ongetwijfeld een voorbeeld van verfijnde filmkunst. De hoofddans uit deze film is de reeds beroemd geworden „Yam" die hier door Fred Astaire en Gin ger Rogers op unieke wijze wordt gecreëerd. Het is echter meer een gezelschapsdans en dit komt de aandacht, die men zoo gaarne aan de hoofdfiguren schenkt, niet ten goede Maar niet alleen deze „Yam" ook de andere dansen worden op bewonderens waardige wijze ten uitvoer gebracht. Iets heel bijzonders en origineels is de door Fred gedanste „golf-dance" waarin hij al dansende een spelletje golf speelt, terwijl de droom"-dans van het danspaar een soepelheid en gratie te aanschouwen geeft die een waar genot voor het oog zijn. De Intrige ls eenlgszins dwaas en onaanneme lijk, doch de manier waarop zij gebracht werdt. doet dit totaal vergeten en het ge heel ls een kostelijke film geworden met vlotte, meermalen zeer geestige dialogen, vroolijke dansscènes, en prettige liedjes, door Fred Astaire en Ginger Rogers op de hun eigen wijze tot een zeer genoegelijk schouwspel gemaakt. Voor de pauze draait een Lumina-ftim met de bekende Dultsche filmspeelster Do rothea Wleck in de hoofdrol, bijgestaan door Karl Ludwlg Diehl en de juegdige actrice Jutta Freyba. Het verhaal is de veelvuldig voorkomende geschiedenis van het schoolmeisje, dat verliefd wordt op den nog jeugdigen leeraar, terwijl ook een lee- rares genegenheid voor dezen koestert. Het Is een aardige film met goede momenten en de hoofdrollen worden op gevoelvolle wijze vertolkt. Lido-Theater. Een meesterwerk ls de schepping „In Oud-Chlcago". Want het sluitstuk op dit boetend verhaal uit het midden der vorige eeuw vormt de histori sche brand op den Ssten October 1874, toen heel Chicago in vuur ten onder ging en deze catastrophale ramp, welke in een ster ken cimax ontwikkeld is, Ls een wonder van techniek. Het allesvernietigende vuur plant zich met een ongekende snelheid voort, ellende en verschrikking, angst en dood met zich meebrengend, en wat hier de cameratechniek tot stand gebracht heeft stelt alles op dit gebied, de aardbeving in San Francisco incluis, in de schaduw. Doch alvorens deze ramp zich over Chicago uit stort, heeft zich een boeiende familieroman afgespeeld, die op zeer knappe wijze sa mengevlochten is met. het Chicago van pim. 1870, waar corruptie en verderf, verval- sching en gemeenc Intrigue hoogtij vieren. De geschiedenis, welke hier in een zoo slui tend en harmonieus verhaal verteld wordt, geeft het leven weer van een Iersche emi grantenfamilie, waarvan de stamvader in het gezicht van Chicago sterft, na een ge vaarlijken wedren tu&schen zijn huifkaren een trein. Zijn zoons gaan uiteenloopende wegen op. Dion is de man van de corrup tie die zijn politieke tegenstanders af maakt, voordat zij hem afmaken. Jack is advocaat, die niets liever wil, dan de cor ruptie uitroeien en dan ook lijnrecht te genover zijn broer komt te staan. Schitte rend worden die tegenstellingen van het maatschappelijk leven naast elkander uit gestippeld. Maar dan stoot de koe van mrs. o'Leary een lamp om en in een ommezien is Chicago één groote vuurzee. Het ls harde realiteit, deze tienduizenden, die vluchten voor den doodDe rolbezetting is bui tengewoon sterk. De Ritz Brothers geven vooraf met hun dolle grappen en komische fratsen een reeks schetsen ten beste in „Als de maan schijnt over Kentucky". Hun humor ls mo gelijk wat uitbundig, maar men amuseert er zich niettemin kostelijk mee. De parodie „Sneeuwwitje, de dansgirls, of de Hill- kllies" is tenslotte van een prachtige onrtische kracht. Luxor-Theater. De reeks van opwin dende avonturen-films over den Rooden Pimpernel trok indertijd even groote be langstelling als de boeken, welke daarover van de hand van baronesse Orcszy ver schenen zijn. En nu de Pimpernel terugge keerd is, sprak het vanzelf dat men in Luxor, waar deze film gisteravond voor de eerste maal gedraaid werd, een druk be zoek verwachten kon. Als altijd heeft het publiek zich ook nu weer kostelijk ver maakt over de vele trucs, welke door den Engelschman en zijn moedige vrienden, aangewend worden om Fransche ter dood veroordeelde aristocraten te redden van de guillotine en den Franschen speurder Chauvelin om den tuin te leiden. Wie de vorige films zag. moet er daarbij even aan wennen dat de hoofdrollen thans door an dere personen voorgesteld worden. Leslie Howard, die een zoo weergaloos gave creatie van den Pimpernel gaf, heeft thans plaats gemaakt voor Barnes en natuurlijk ls diens opvatting een geheel andere dan van Ho ward. ZIJ accentueert minder de tegenstel ling tusschen den fat en den held, maar zij opent toch vele mooie perspectieven, welke ook in dit avontuur cachet aan de film geven en spanning en sensatie schen ken aan den strijd met den zelf door den dood bedreigden Chauvelin, die tenslotte door zijn „grootsten vijand" gered wordt uit de handen van het woedende gepeupel, dat heel de Fransche hoofdstad onveilig maakt, zoodra Robespierre ten val is gebracht Een Ufa-film „La Habanera" houdt na de pauze de aandacht der toeschouwers in Luxor gevangen, een film met de tegen woordig zoo populaire Zarah Leander in de voornaamste roll Zij vertoeft op het eiland Portorlco, waar zij Zweedsche van geboorte in een romantische opwelling in het huwelijk getreden is met een warm- bloedigen, en zeer heerschzuchtlgen land edelman, dien zij niet verstaat en ook nooit verstaan zal. Tien jaren van haaf leven gaan in ellende voorbij, doch dan komen twee doctoren uit Stockholm met een speciale opdracht naar het eiland. Bei den willen zij trachten de bacillen te ont dekken, welke ieder jaar den gevreesden Portorico-koorts veroorzaken, en bovendien voelt een van hen zich gedreven door het verlangen naar de vrouw aan wié door een jeugdliefde vele herinneringen verbonden zijn. Moeilijke omstandigheden ontstaan er dan. de verwikkelingen volgen elkaar op, want op het eiland duldt men de vreem delingen niet, angst als men heeft dat hun publicaties den handel op Portorido scha den zullen, terwijl in de woning van den edelman echtelijke twisten ontstaan dooi de komst van den Zweedschen dokter en door 't onbedwingbaar verlangen der vrouw om, mét haar zoontje, voor goed naar Zwe den te vertrekken. De film heeft een goed gevonden slot en Zarah Leander Ls voortreffelijk in haar rol van de vrouw, die in haar liefde teleurge- seeld is en slechts leeft voor haar kind. Prachtig zijn die vele momenten, waarin zij den blonden knaap vertelt van het koele Noorden, van de sneeuw en de wouden en weemoedige liederen zingt uit het verre vaderland! Er is prettige muziek bij en er is overtuigend spel. ook in de bijrollen, die over het algemeen sterk zijn bezet. Casino-Theater. Zelden zal een film titel zoo goed het karakter van een film hebben weergegeven, als de titel van het weergalooze Ufa-product „Vluchtelingen". Deze rolprent speelt zich af in het onrus tige China, waar schrik en ellende demen- schen ten deel vallen. En het is juLst die beklemmende sfeer van rampzalig lijden en van gejaagd voortvluchten. welke on ophoudelijk de hand van een groot kun stenaar verraadt. Want Gustav Weicky. die belast was met de regie, is inderdaad ten volle geslaagd in de weergave van de aparte, Oostersche sfeer Men moet zich eens even indenken, dat dit herrezen China uitsluitend in de film-ateliers bestaar. heeft. Het verhaal zelf is geweven om een vijftigtal Russische vluchtelingen, die zich in het stadje Charbin bevinden, zonder be scherming en met de groote kans, eik oogenblik een prooi voor den vijand te zul len" worden. Het zijn Wolga-Dultschers en nu eens heeten ze Russen te zijn en dan weer géén Russen. Het beste voor hen was de internationale nederzetting te bereiken maar deze weigert hun den toegang. De vluchtelingen probeeren een uitweg te vin den, onder aanvoering van een dulvels- kerel, die vroeger in Chineeschen gouver nementsdienst geweest is. Op een verlaten stations-emplacement vinden zij een trein met een locomotief. Helaas, er is geen per soneel meer en de rails zijn stukgeschott- doch 's nachts slagen de vluchtelingen er- In de rails te repareeren en Juist op het| oogenblik, dat de Russen een aanval on-l dernemen, ls de baan gereed de vluch-f telingen ontsnappen aan het gevaar. L Prachtig is die strijd van dat handje w| menschen in beeld gebracht met Hans Al-I bers in een bravourrol en Kathe von Na-| gy als een dapper meisje. Een zeer goedeF creatie geeft ook Eugen Klöpfer. L De tweede film ls „Cowboy-eer", eeni spannende rolprent, waarin de verledeni week overleden Fred Kohier een hoofdrol' speelt. Rex-Theater De beroemde tenor Ben-1 jamino Glgll zingt en speelt in „JU Wf mijn leven" en dus zal 's werelds onover-| troffen meester van het bel-canto zijn I bliek weer in extase brengen. Achtereen-I volgens zingt hij een reeks Itallaanschef liederen en een aantal opera-fragment®! In een scenario, dat hem op het 1U' Ie'| schreven schijnt. Hij Is de beroemde z*H ger Mario Monti, die er met Blanca, #1 vrouw van zijn zangleeraar Scarpa vW| door is gegaan. De teleurgestelde echtge- noot gaat met het kind, Mary, naar Affl'-I rika, ten einde zijn verdriet te vergeter-1 Hij geraakt daar aan lager wal en >J| Bianca dit verneemt, gaat zij hem opi«'l ken om het kind te zien, want BiaKJI heeft toch niet het ware geluk gevonowi bij Mario. Haar man weigert echter te reg'l gen. waar Mary zich bevindt en nu Is "J Mario, die een edelen inborst toont te I ben. Hij begrijpt, dat het celuk van Blan"l gelegen is in het weerzien van Mary »l derhalve besluit hij het kind te gaan ken. Mary wördt gevonden en zoo elnot dit. gevoelige verhaal met een blij Dit is de omlijsting, waarbinnen zich aantal zangscènes laat genieten van schen omvang. Men ziet Benjamin® j»® op het tooneel en het publiek is ent" I siast over zijn fenomenalen zang. i| De nieuwe ontdekking Isa Miranda. "I de moeilijke taak zijn tegenspeelster I en zij deed dit niet onverdienstelük „i I De kortgeleden overleden Warner o' '1 heeft één van zijn laatste Charlie t .1 creaties vertolkt in „Paniek op Broad? en met zijn Oostersche wljsgeerigne»1 (Kt in „rallies up i Oostersche wijsgeerigheid I scherpzinnigheid heeft hij weer een o'=l kend spannend avontuur beleefd.I Ingewikkelde geschiedenis, die iuW*1" boeiend Is.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 2