STADSNIEUWS
PHILIPS' SPECIAALZAAK
De Bilt.
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1938
No. 24120
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
/9ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Het militaire vliegveld
te Valkenburg
Verduisteringsoefening
op Woensdag
16 November
a. s.
Een standbeeld voor Marnix van
St. Aldegonde!
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
IM. NOOMEN
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
A.s. Woensdag
verduisteringsproef
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS, DER ADVERTENTIES:
30"ctsrper regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
Van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer* voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f.2.35
per week f.0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.3
Desondanks: veilig verkeer.
Teneinde het doorgaande verkeer zoo
veilig mogelijk te doen plaats vinden, zul
len a.s. Woensdagavond op den Hooge Rijn-
ijlt, de Plantagelaan, het Levendaal en de
Korevaarstraat tusschen Breestraat en
Levendaal op bepaalde punten afgescherm
de lampen (richtbakens) worden geplaatst.
Deze lampen, in totaal pl.m. 80. zullen de
lijkanten van de rijbaan aangeven, wat
vooral in bochten van groot belang moet
vorden geacht.
Op deze wijze wordt de rechterzijde
van de rijbaan aangegeven door gele
lichten, terwijl de linkerzijde wordt af
gebakend door roode lichten.
De vluchtheuvels worden voorzien van
blauw licht uitstralende lantaarns.
Deze lampen moeten steeds rechts voor
bijgereden worden, ook wanneer de vlucht-
^uvel niet in het midden van de rijbaan
|b gelegen.
Denkt er aan de stoplichten bij het rijden
S het verduisterde stadsdeel afdoende te
■dekken. Gebruikt geen verlichte richting
aanwijzers.
RIJDT VOORZICHTIG.... RIJDT VEILIG.
ieidsche MIJ. VAN WELDADIGHEID.
Plannen om dit monument in
Leiden te plaatsen.
Zooals wellicht bekend, zal op verzoek
der Nederlandsche Regeering 1940 be
schouwd worden als het jaar waarin de
vierhonderdste geboortedag van Marnix
van St. Aldegonde zal worden herdacht.
Naar wij uit goede bron vernemen,
worden er momenteel besprekingen ge
voerd om in Leiden, de stad waar
Marnix van St. Aldegonde in 1598 is
overleden, een standbeeld voor hem op
te richten.
Alhoewel deze plannen zich nog in
een stadium van voorbereiding bevin
den een Comité van Aanbeveling en
Werk-Comité moeten nog worden ge
vormd ligt het in het voornemen om
dit standbeeld te plaatsen aan het einde
van het Plantsoen bij de Plantage.
Jaarlijksche ledenvergadering.
Gistermiddag werd in café-rest. „In den
Jeigulden Turk" de jaarlijksohe algemeene
wgadering der Leidsche Mij. van Welda-
tsheicl gehouden onder praesidlum van
ïej. D. Coeibergh.
De notulen der vorige vergadering wer.
den onveranderd goedgekeurd.
De heer F. H. Sobels bracht verslag uit
Rn de werkzaamheden tn het afgeloopen
jjiar. Hieraan onitleenen we het volgende:
Het aantal aanvragen om hulp nam nog
(leeds toe en was zelfs Iets grooter dan dat
tan het vorige jaar.
Het aantal vaste winitergevallen bedroeg
10. Van deze ondersteunden zijn er 3 on
to de vijftig, 30 tusschen de vijftig en vijf
jen zestig en 41 boven de vijf en zestig jaar,
het meerendeel bestaat uit vrouwen boven
de 65 Jaar. Bovendien werd nog door 308
Wnonen onze hulp Ingeroepen.
Al deze gevallen werden zoo nauwkeurig
mogelijk onderzocht, 74 maal moest een
wigerend antwoord gegeven worden, zoo
dat in totaal 314 gezinnen of personen bij
stand van onze Maatschappij ontvingen.
1 Aan 68 gezinnen (v. j. 171 werd in totaal
1112 Hl. parelcokes verstrekt tegen 1358
.Hl. in het vorige jaar.
Met groote dankbaarheid maakt het be-
feiur melding van een, zeer belangrijke gift.
die HM. de Koningin voor het werk be-
khiklbaar stelde.
Aan giften en contributies werd ontvan-
!en f. 1036 (v. j. f. 816.50) en aan renite werd
smaakt f. 5163.42 (v. j. f. 5580.82), terwijl
Hulpbank een saldo van f. 881.06 (v. j.
f 917.93) kon afdragen.
I Aan schoolgeld en leermiddelen werd be
leed f. 151.32 (v. j. f. 544.43), aan voeding
en Heeding f.58835 (v. j. f. 338.20), de me
dewerkers ontvingen ten bate van de aan
ta toevertrouwde gezinnen f.463133 (v. j.
f6255.94en bovendien werd aan brandstof
1 1132.45 (v. J. f. 1207.36) uitgegeven.
Ten laste van het Kuiperfonds werd
f.2004.91 uitgegeven voor de Pauvres Hon-
teux.
De heer Sobels bracht vervolgens verslag
mt van de Leidscfhe Hulpbank, afdeellng
welKe IR Maart J.l. 75 jaar bestond.
Wat het jaar 1937 betreft, werd medege-
deeld, dat 305 leendnigen werden afgesloten
1. 341) met een bedrag van f. 55738.80
f.62082), terwijl terug werd ontvangen
1- 57837.31 (v. j. f. 60383.58).
Het netto-program van de Hulpbank be-
Jftagt (.877.06 (v. j. f. 917.93). Dit bedrag
aan de Leidsche Mijvan Weldadigheid
worden afgedragen.
„Ds Penningmeester, de heer G. R. D.
iwommelin, bracht vervolgens verslag uit
il? d,e financiën. Het vorig jaar was er een
I ÏJ'tallg saldo van f2200, thans bedraagt
I Het kapitaal bleef op f. 180.000 ge
zwaaid, dat van de Hulpbank op f.87.000
laarverslagen werden onder dank aan
samenstellers goedgekeurd.
dat d uursverkiezing had tot resultaat,
LEIDSCHE KUNSTVEREENIGING.
Opening der tentoonstelling Chris Lebeau.
Gisteravond werd bovengenoemde ten
toonstelling geopend met een korte toe
spraak van mr. J. Slagter, voorzitter der
Leidsche Kunstvereentging. Spreker begon
met welkom te heeten aan den veelzijdlgen
kunstenaar Chris Lebeau, de leden van de
Commissie voor de Lakenhal, waarvan mr.
A. Tepe, voorzitter, en de heer F. G. Rosier,
scretaris, aanwezig waren en verder aan
drs. Pelinck, directeur van het Stedelijk
Museum. Dank bracht spreker aan allen
voor hun medewerking en speciaal ook aan
den heer J. P. J. M. Driessen, directeur der
firma Van Rossum du Chattel, die zorg had
gedragen voor het aankleeden der tafels,
waarop het damast van den heer Lebeau ls
uitgespreid.
De heer Lebeau is te Leiden geen onbe
kende. Vroeger ls reeds grafisch werk van
hem tentoongesteld; ook de wandschilde
ringen in de Oud-Katholieke Kerk zullen
velen bekend zijn.
Deze tentoonstelling is uitgebreider dan
de vorige. We kunnen nu meer kanten van
den kunstenaar laten zien, al zijn we toch
nog niet volledig geslaagd. De zalen zijn
te klein om alles te herbergen, zoodat b.v.
behangels geen plaats konden krijgen en
ook heel wat schilder- en teekenwerk in
depot moest worden gehouden.
Toch meenen we, dat men zich uit het
hier aanwezige wel een beeld van den
kunstenaar zal kunnen vormen. Het werk
spreekt voor zichzelf.
Spreker wil er alleen dit over opmerken:
het is geïnspireerd door twee factoren, ten
eerste door het onderwerp en ten tweede
door techniek en materiaal. De gezonde
wisselwerking tusschen het onderwerp
eenerzij ds en techniek en materiaal komt
het werk ten goede.
Liefde voor de kunst, het liefdevol be
grijpen van het materiaal en de evenzeer
liefdevolle technische behandeling daar
van. spreken ook den beschouwer aan.
Spreker sprak den wensch uit, dat zeer
velen van deze kunst met begrip mogen
genieten.
Nog zelden hebben wij de belangstelling
bij de openingsplechtigheid van een ten
toonstelling zoo groot gezien als ditmaal.
Er was dan ook slechts vluchtig gelegen-
Wij komen er dus op terug,
held van al het werk notitie te nemen.
HULP AAN SPANJE.
Aftredende leden. mej. D. M. J. Coe-
- ircciUii iiu irjcj. jdiia
■wommelm werden herkozen.
erna volgde sluiting der vergadering.
handelsregister
kamer van koophandel.
jjfoieingen:
ffeitrt Verzijl's Electrische Drukkerij,
«ptateeg 5, Lelden. Overleden directeur:
J- Verzijl, Gouda.
I Vw? Su11'' Hooge Rijndijk 2a. Hazers-
Ntatst Kunstaardewerk- De zaak is ver
haar: Zljldijk 28, Leiderdorp.
Druk bezochte propaganda-avond.
De Leidsche sub-commissie „Hulp aan
Spanje" hield gisteravond in de Concertzaal
van het Volksgebouw een zeer druk be
zochte propaganda-bljeenkomst.
De avond werd geopend met een inleidend
woord van mr. D. A, van Eek, waarna de
heer Dankaart. die eenige weken in Spanje
heeft doorgebracht, van zijn ervaringen
vertelde.
In de eerste plaats, aldus spr., vechten de
republikeinsche Spanjaarden voor hun eigen
vrijheid, doch daarnaast bijten zij den spits
af in den strijd tegen het fascisme. Er is
dan ook geen enkele reden voor de Span
jaarden om ons dankbaar te zijn voor den
steun, dien wij hun in den vorm van voedsel
bieden, veeleer zijn wij dank verschuldigd
aan repuMikeinsch Spanje. Onze hulp, al
dus spr., is plicht, geen liefdadigheid.
Vervolgens gaf spr. een beschrijving van
luchtbombardementen, zooals hij die in Bar
celona heeft meegemaakt en van zijn be
zoek aan het Ebro-front.
De schuld van de gruwelen, die in Spanje
worden bedreven, ligt niet alleen bij de dic
tatoriale staten, doch ook bij onze „groote"
democraten, die enkele weken geleden den
„vrede" van München hebben gered en die
het verraad van de niet-inmenging hebben
uitgevonden.
Uitvoerig weidde spr. uit over den uitste
kenden geest, die zoowel bij soldaten als
arbeiders te vinden is. Aan het Ebro-front
Naar wij uit goede bron ver
nemen, is het thans zeker,
dat tot den aanleg van een
vliegveld onder Valkenburg
en Katwijk zal worden over
gegaan.
Het militaire vliegveld komt
te liggen ten Oosten van de
Groote Watering, terwijl ver
schillende gebouwen ten
Westen van deze Watering
zuilen verrijzen.
De toegangsweg zal komen
op het punt, waar thans de
„Mientlaan" ligt, alsmede op
een strook grond naast deze
laan, welke gronden eveneens
door den Staat zullen wor
den gekocht of onteigend.
V.
heeft spr. geconstateerd, dat vele projectie
len door de fascisten afgeschoten en ver
vaardigd in Duitschland met zand zijn ge
vuld. Dit is de hulp, die het onderdrukte
Duitsclie volk aan Spanje biedt.
Tenslotte wekte spr. op om het werk van
het comité daadwerkelijk en krachtig te
steunen.
Na de pauze sprak ds. Rutgers, die even
als de vorige spreker, eenigen tijd in Spanje
heeft doorgebracht.
Helaas, aldus spr., heersoht nog in vele
kringen de meening, dat onze actie een
roode is en dat het republikeinsche Spanje
vergeleken kan worden met Sovjet-Rusland.
Niets is echter minder waar. In het kort gaf
ds. Rutgers een overzicht van de gebeurte
nissen in Spanje na 1931. toen de republi
keinen het bewind in handen namen en
tal van verbijsterende misstanden aantrof
fen. Het leger telde niet minder dan 20.000
beroepsofficieren, waarvan ruim 1000 gene
raals. Te zamen soupeerden zij ruim 3/4 van
de oorlogdbegrooting op. Alle openbare be
drijven en verschillende banken en in
dustrieën werden geëxploiteerd door de R.K.
kerk. 58 van alle sterfgevallen betrof kin
dexen beneden 5 jaar. De boeren en land
arbeiders werden door de groot-grondbezit
ters uitgezogen en onderdrukt.
De hervormingsmaatregelen, welke de
nieuwe regeering nam, waren zeer gema
tigd, doch helaas slaagde de reactie er in
de prachtige republikeinsche plannen te
dwarsboomen en tenslotte wist zij den bur
gerkrijg over Spanje te doen ontbranden.
Tijdens zijn bezoek aan Spanje heeft spr.
groote sympathie voor de republikeinen ge
kregen. Met dankbaarheid heeft hij gecon
stateerd, dat in Spanje nog steeds hard ge
werkt wordt aan den eultureelen en gees
telijken wederopbouw. In het republikein
sche Spanje heerscht een zeer groote per
soonlijke vrijheid, men heeft er eerbied voor
den mensch. Als men daartegenover ziet
wat bij de fascisten gebeurt, dan voelen we
pas goed, aldus spr., welke groote gevaren
ook ons bedreigen.
Ondanks zijn strijd heeft het Spaansche
volk zijn humaniteit behouden en de bewe
ring, dat in republikeinsch Spanje alle gods
dienst wordt vervolgd en alle kerken wor
den vernield, ls een leugen.
Bij duizenden worden den laatsten tijd
bijbels in Valencia-Spanje verkocht.
De houding van de groote democratische
'mogendheden ten opzichte van Spanje
noemde spr. onbegrijpelijk. Het lijkt wel
of zij, die echter de regeeringstafels zitten,
hun aandeelen en hun belangen beter ver
dedigd achten door de fascisten.
Tenslotte werd de realistische film „Het
hart van Spanje" vertoond, waarin niet
alleen een beeld werd gegeven van de ont
zettende verschrikkingen van den burger
oorlog, maar ook van het werk door „Hulp
aan Spanje" op medisch gebied verricht.
Het dubbelmannenkwartet „Inter Nos"
verleende zijn medewerking.
HerfstRegenGladheid
Auto-ongevalPolis N.E.N.
Vergoeding.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
Telef. 302 - Na C uur 2419.
5070 (Ingez. Med.)
RESIDENTIE-ORKEST.
Dirigent: Frits Schuurman.
Soliste: Henriëtte Bosmans.
BINNENLAND.
De herdenking van Neer land's onafhanke
lijkheid. (5e Blad).
Memorie van Antwoord op de Begrooting
van Financiën. (5e Blad).
Minister Goseüng beantwoordt de vragen
over de Justitiebegrooting. (3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel - Prijshoudende stemming
Suiker aan deel en vast - Amerika mee-
rendeels hooger Beleggingsmarkt stil.
Wie de actie wil doen slagen.
Dient daartoe zèli bij te dragen
Laat het THUIS een licht-feest zijn,
Doch vermijdt vooralden schijn
AMENDEMENT VAN DEN HEER
VAN ECK.
De heer v. Eek heeft volgend amende
ment voorgesteld op de verordening inzake
ontsierende reclame:
Degene, tot wien B. en W. hebben beslo
ten een aanschrijving te richten als be
doeld in het eerste lid, kan tegen het be
sluit van B. en W. schriftelijk in beroep
komen bij den Raad. binnen 30 dagen, nadat
de aanschrijving is verzonden. Binnen 30
dagen, nadat het verzoekschrift bij den
Raad is ingekomen, wordt door dezen een
beslissing genomen. De P.-.ad kan zijn be
slissing echter voor den tijd van 30 dagen
uitstellen.
Henriëtte Bosmans.
Het tweede concert van het Residentie-
Orkest stond onder leiding van Frits
Schuurman, wiens ernstige voorbereiding
kennelijk de prestaties van het Residentie-
Orkest. waarover wij de vorige maal in het
geheel niet enthousiast konden zijn, ln
gunstigen zin had beïnvloed.
Het deed ons genoegen hier een jong Hol-
landsch dirigent met groote toewijding en
speciaal In Dvorak's Vijfde Symphonie met
inspireerende energie en stuwkracht aan het
werk te zien.
Als noviteit introduceerde Schuurman
eerst de Variaties en Fuga op een thema
van Joh. Kuhnau, den voorganger van
Bach als cantor der Thomasschule te Leip
zig. Vijf variaties op een streng-klassiek,
rustig en breed thema, dat Andriessen be
grijpelijkerwijs inspireeren kon. omdat het
rijk van inhoud is. Een beschrijving dezer
variaties heeft men in het programma kun
nen aantreffen; het orkest gaf er een ge
acheveerde en zuivere vertolking van. De
homogeniteit van het strijkersensemble was
ditmaal weer grootendeels aanwezig, zooals
wij dat van vroeger gewend waren, er was
duidelijkheid in de stemvoering, er was
vooral een juist stijlbegrip, zoodat wij van
deze dankbare compositie, die bekroond
wordt door een opmerkelijk knap geschre
ven fuga, oprecht konden genieten.
Het tweede piano-concert van Rachmani
noff!
Wélk een opgaaf: zoowel technisch als
geestelijk. Vele meesters speelden het ons
reeds voor, zoodat men onwillekeurig ver
gelijken gaat, hoewel men zich bewust ls
van de ontzaglijke taak. die hier van de
soliste wordt gevergd. Dit grootsche, impo-
neerende en meesleepende pianoconcert be
vat een dosis pianistische en technische
moeilijkheden, die de hoogste eischen stel
len. Voor een vrouw ditmaal was de in
terpretatie opgedragen aan de zoo muzi
kale Henriëtte Bosmans lijkt dit concert
haast tè zwaar. Zij verstaat zeker het poëti
sche, het fantastisch bewogen, het fijnzln-
nig-melodieuze karakter. Om echter de
kracht, de spanning en den gloed weer te
geven, die hier vereischt worden, dient men
vóór alles physiek deze kolossale opgave
volkomen te beheerschen.
Het is moeilijk vast te stellen, waarom
haar weergave ons niet in ieder opzicht be
vredigde. Men weet, dat hier orkest en
vleugel samen en ln weelderig melos op
gaan naar brillante stijgingen en het was
juist in deze forto-passages dat zij door het
orkest in het algemeen nog te veel werd
overstemd. Of dit nu lag aan een zeker ge
mis aan physieke kracht, die wij zooeven
als eerste voorwaarde stelden, dan wel of
het instrument te weinig klankrijk was, of
de soliste het forte lichtelijk „doodsloeg",
zoodat het toucher dan aan klaarte en diep
gang inboette, laten wij in het midden. Feit
is, dat wij de spanning, de gloedvolle be
wogenheid en de kracht soms heviger ge-
wenscht hadden.
Afgezien voorts van een enkele technische
tekortkoming, die even het contact tusschen
soliste en orkest in gevaar bracht en een
enkelen orkest-inzet nadeelig beïnvloedde,
heeft de begaafde Henriëtte Bosmans van
dit prachtige piano-concert toch een in
drukwekkende vertolking gegeven, die haar
groot succes alleszins deed motiveeren. Haar
geconcentreerd, gevoelig musiceeren, zon
der zich één moment aan excessen over te
geven, haar rijp artistiek inzicht en be-
heersching der meer subtiele passages in
een meestentijds harmonisch samengaan
met het orkest, waren even zoovele facto
ren om van dit beroemde pianoconcert we
derom een allergunstigsten indruk te mo
gen ontvangen. Dat het orkest waarin
BUITENLAND.
Goebbels over de anti-Joodsche terreur in
Duitschland. (3e Blad).
Stap der Engelsche regeering te Berlijn.
(3e Blad en Buitenland, le Blad).
Wordt Chvalkowsky president van Tsjecho-
Slowakjje? (Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 3 VAN HET DERDE BLAD.
Het is te verwachten, dat het fraaie
herfstweer ook morgen nog zal
aanhouden. In den nanacht en mor
gen is mist waarschijnlijke De wind
blijft uit Zuid tot West met matige
kracht.
3048
Het officieele waarborg,
schild - P H I LI P S
RADIO 1939 vindt
u het beste gesorteerd
bij de firma Wed. j. P.
VAN BERGE HENE
GOUWEN ZONEN.
Aalmarkt 12 - Tel. 1782
ZIET DE ETALAGE
(Ingez. Meel
zich ditmaal ook de blazers onderscheidden
zoo vlot en soepel medewerkte, was voor
een niet gering gedeelte te danken aan het
intensieve volgen en juiste aangeven van
Frits Schuurman, die de teugels goed in
handen hield.
Henriëtte Bosmans is luide toegejuicht en
liet ook het orkest in de haar gebrachte
hulde deelen. Zij ontving eenige fraaie
bloemstukken.
De dirigent leek ons sedert een vorig maal
sterk vooruitgegaan.
Een uitstekenden indruk heeft Schuur
man tevens gemaakt met de overbekende
Dvorak-symphonie „Aus der neuen Welt",
die hij geestdriftig en enthousiast heeft la
ten spelen. De orkestleden betoonden de
grootste toewijding en namen revanche op
j de minder gunstige indrukken van een
vorig maal. aangevuurd door den uit het
hoofd leidenden dirigent, die deze heerlijke
symphonie voortreffelijk beheerschte in een
1 eerlijke en gezonde opvatting.
