STADSNIEUWS
De Duitsche legatie-secretaris
Von Rath overleden
De brug over de Ringvaart
bij Sassenheim
DONDERDAG 10 NOVEMBER 1938
No. 24118
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
YAN HEDEN
Anti Joodsche actie in Duitschland
De Bilt
79sJe Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
PRIJS DEZER COURANT:
Dit nummer bestot uit VIER btoen
EERSTE BLAD
Synagogen in brand.
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
3D ets; per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd sjjn:
per 3 maanden j.L2.3i
per weet .TTfïvii.' iJfA t OJS
Franco per post f.2:35 per 3 maanden 11 potto kosten.'
(voor binnenland f.0.80 per 3 am±ïl
Iieidsche Kamer van Koophandel
verzoekt langere doorvaart-
gelegenheid.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
roor Rijnland heeft een adres gericht tot
oen Minister van Waterstaat, zulks naar
aanleiding van in de Kamer meermalen ge
uite klachten over de geringe openstelling
voor de scheepvaart van de brug over de
Ringvaart van den Haarlemmermeer na-
lij Sassenheim. Aan dit adres is het vol
gende ontleend:
„Den 22en Juni 1938 is door Uwe
Excellentie ter kennis van belangheb
benden gebracht, dat de brug over de
Ringvaart van de Haarlemmermeer in
den Rijksweg no. 4 bij Sassenheim,
slechts geopend mag worden voor sche
pen, welke niet onder de gesloten brug
kunnen doorvaren, tusschen 6 en 7 uur
voorm., of zooveel langer ais noodig is
om de vóór de brug wachtende schepen
te doen passeeren.
Deze regeling heeft thans eenige
maanden gewerkt. De ervaring daarbij
opgedaan, is evenwel van zoodanigen
I urd. dat de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Rijnland zich gedwon
gen gevoelt, tegen deze regeling zeer
ernstige bezwaren in te brengen. Deze
bezwaren betreffen vooral de zeesche
pen, welke ook de binnenwateren be
varen en wel voornamelijk de z.g, kust
vaartuigen en de Katwijkschc loggers.
Het aantal kustvaartuigen, dat de bin
nenwateren bevaart, is de laatste jaren
buitengewoon in aantal toegenomen. Deze
schepen komen dikwijls via het Vlie en ver
volgens via Amsterdam, het Spaarne en
Haarlem naar het district der Kamer. Op
dien weg wordt hun 23 van de 24 uur per
dag de vaart onmogelijk gemaakt, als de
brug maar gedurende één uur geopend
wordt.
De schepen, die via de Noordzee naar
piaatsen in het district der Kamer wen-
schen te gaan, vallen te IJmuiden binnen,
maar Vinden eveneens den weg versperd.
Schepen, welke leeg bijv. uit Leiden ko
men. kunnen voorts wel zeer bezwaarlijk
via Rotterdam en Hoek van Holland naar
Amsterdam gaan voor nieuwe lading, daar
dit een groot verlies aan tijd en geld zou
be teekenen.
De noodzakelijkheid om met de kustvaar
tuigen slechts overdag onze kanalen en
vaarten te bevaren, geeft in verband met
de reeds bestaande bruggen en sluizen een
zeer groot extra oponthoud, wat, o.a. blij
kend uit de hooge liggelden voor deze
schepen, zeer schadelijk is. Indien de te
genwoordige openstellingstijd zou worden
gehandhaafd, zou derhalve geheel Zuid-
Holland, voorzoover het kustvaartuigen be
treft, nagenoeg geheel van Amsterdam en
IJmuiden worden afgesneden. Gezien de
zeer sterke toeneming van het aantal kust
vaartuigen, is dit niet alleen thans, maar
vooral ook voor de toekomst hoogst beden
kelijk.
Voor de toekomstige ontwikkeling van
het district der Kamer, met Leiden als het
grootste industriecentrum, moet een si
tuatie als de bestaande daarom zeer be
denkelijk worden geacht. Ten aanzien van
de loggers, varende van of naar IJmuiden,
is de situatie mogelijk nog erttieker. Voor
de visscherijreeders en het geheele vis-
schersbedrijf van Katwijk, is het van het
allergrootste belang, dat de open verbin
ding, vooral in de route IJmuidenKat
wijk aan Zee, gehandhaafd blijft en niet
gehinderd wordt door bruggen, die slechts
zeer beperkt open gaan. Dat deze open
verbinding voor Katwijk een levensbelang
oeteekent, is reeds jaren achtereen geble
ken uit het feit, dat het Gemeentestuur van
Katwijk in het belang van de reederij en
in samenwerking met deze, alles in het
werk heeft gesteld en moeite noch kosten
gespaard heeft om de vaart van IJmuiden
naar Katwijk te verbeteren. Deze verbete
ring heeft zich vooral bepaald tot het op
diepte brengen en houden dezer vaart en
het op goede doorvaartwijdte brengen van
bruggen langs deze route, waardoor de
Katwijksche loggers met staanden mast
Katwijk kunnen bereiken en weder naar
IJmuiden terugvaren.
Ieder jaar na beëindiging der trawl- en
haringvisscherijseizoenen vaart een groot
aantal loggers van IJmuiden naar Kat
wijk om daar gelost, schoongemaakt, ge
repareerd, onderhouden, getuigd, opge-
j schilderd en weder voor de aanstaande
visscherij ingericht en geladen te worden.
Dat al deze werkzaamheden kunnen ge
schieden in de directe omgeving van den
betrokken reeder is van het grootste be
lang en het behoeft geen betoog, dat deze
behandeling, onder het directe toezicht van
den betrokken eigenaar, aan het bedrijf
zeer ten goede komt. Na het in gereedheid
brengen vaart het schip met zijn beman
ning op naar IJmuiden om zee te kiezen.
Dat de Katwijksche reeders dezen toe
stand bestendigd, Ja zelfs gaarne verbe-
beterd zouden zien, spreekt vanzelf. Het
neen en weer varen van Katwijk naar
IJmuiden geeft hun, behalve dat de werk
zaamheden onder hun directe leiding ge
schieden, een groote besparing aan vrach
ten, reisgelden, enz.; een besparing die hun
bedrijf, vooral in dezen voor de reederij
zoo moeilijken tijd, niet kan prijsgeven.
In de route KatwijkIJmuiden hebben
de loggerschippers reeds tamelijk opont
houd bij het passeeren van bruggen en
vooral van die. welke slechts op vastge
stelde tijden open .gaan. Tot nogtoe waren
dit een paar bruggen, die door het eenige
keeren per dag doorlaten, het mogelijk
maakten in pl.m. 12 a 16 uur deze reis te
maken. Daar des nachts niet met een log
ger door het binnenwater gevaren kan
worden, zal de reis een dag langer duren.
Door het aanleggen der nieuwe verkeers
wegen, waarin bruggen gemaakt zijn, of
nog gemaakt zullen worden, zal het opont
houd steeds grooter afmetingen gaan aan
nemen. Hieraan is natuurlijk niet te ont
komen, doch dit wordt door de reeders als
onvermijdelijk aanvaard, indien het ten
minste zoo geregeld wordt dat de door-
vaartmogelijkheid aanzienlijk wordt ver
ruimd.
Indien in deze route de thans bestaan
de toestand zou blijven bestendigd en in
de nieuw aan te leggen verkeerswegen
meer bruggen zouden komen, die aan de
loggers bij aankomst voor de brug geen
directen tóegang geven, zal dit tot gevolg
hebben, dat voortaan de loggers heen en
weer 3 a 4 dagen onderweg zullen zijn.
Dit zal voor het visscherijbedryf een on
overkomelijk bezwaar opleveren, vooral in
den tegenwoordigen tijd. in welken econo
misch en zonder tijdverlies gewerkt moet
worden, zou een en ander een niet te be
rekenen verlies beteekenen.
Gezien deze hoogst ernstige bezwa
ren, veroorlooft de Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Rijnland zich
Uwe Excellentie dringend te verzoeken,
zoowel uit hoofde van het scheepvaart-
belang, als van het daarmede verband
houdende industrieele belang, alsook
met het oog op de zoo gewichtige be
langen van de visscherijreeders te Kat
wijk, om de vanouds bestaande vrije
vaart weer zoo goed mogelijk te her
openen door een zeeschip, als dit de
bierbedoeide brug niet kan passeeren,
gelegenheid tot doorvaart te doen geven
Voorts verbindt de Kamer daaraan het
dringende verzoek, om speciaal de vaart
van en naar Katwijk ook in de toekomst
zooveel mogelijk te ontzien.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het doctoraal examen In
disch recht de heer F. R. J. Jansen iDen
Haag)
Daar het dagelijksch bestuur van óe
afd Leiden van den Ned. Blindenbond is
afgetreden, is het nieuwe bestuur als
volgt samengesteld: L, Rombaut, vooiz.;
P v. d. Broek, secretaris. Pioenhof 8; J. A.
Verzrlenburg, penningmeester.
De secretaris van de Duitsche am
bassade te Parijs, von Rath, op wien
dezer dagen door den jongen Jood.
Herschel Grynszpan, een aanslag werd
gepleegd, is om half vijf gisternamid
dag aan zijn verwondingen bezweken.
Ofschoon de weinig bemoedigende bulle-
tas der geneesheeren een tragisch einde
el deden verwachten, heeft toch dit over_
óensbericht te Berlijn en in Duiische
'gen te Parijs een zeer hevige opwin-
g teweeggebracht.
Oe Duitsche radio-stations hebben ten
teeien van rouw twee minuten stilte in
eht genomen.
Ambassade-secretaris von Rath was der-
jaar oud. Hil begon zijn diplomatieke
irrière te Parijs, als attaché van de Duit-
the ambassade aldaar. Roland Koester, de
r,malice vertegenwoordiger van Duitsch-
d in de Fransche hoofdstad, appre
teerde in hooge mate de capaciteiten van
en ieugdigen von Rath, een verren bloed
erwant van den ambassadeur. Spoedig
noemde Berlijn hem dan ook op een be
dijken post in Indië. Drie maanden
«eden echter keerde von Rath naar Pa
's terug, thans als ambassade-secretaris.
Gisterochtend had Hitier hem uit erken-
'iikheid voor zijn met gevaar voor leven
gezondheid bewezen trouwe plichtsbe-
acht.nr benoemd tot gezantschapsraad
etste klasse. De diplomaat was toen echter
Feeds .„ervende en bulten bewustzijn. De
teratie waarbij de milt verwijderd werd
JJf weliswaar goed geslaagd, maar het
dad er was bovendien door de moord
en?8?, *°8«ls op twee plaatsen in de maag
v en het lijdt geen twijfel, of deze
"Wen hebben ten slotte den dood veroor-
«ast.
i,"*" tie, door de Duitsche geneesheeren dr,
tin™118 en dr Brandt onder eekend bulle-
jjnt?? den doo<I va" dén Duitschen ge-
7™enapsraad Wordt vastgesteld, dat de
"hotwond" veroorzaaljt k door de hevige
^operatic zoomede de wondbehande-
fartn den Fransc'len chirurg dr. Baum-
t?s'hfVs 00 de mcest zorgvuldige wijze
iWa Svenzeer heeft hei Fransche ver-
Wend P^soneel al zijn krach,en aange-
Onmcïï ?er> Patient te redden",
^middellijk nadat in Duitschland het
Msuws vernomen was, heeft Hitier
den ouders van den gezantschapsraad het
volgende telegram van deelneming gezon
den: „Aanvaardt mijn oprechte deelneming
met het smartelijk verlies, dat u heeft ge
troffen door den laffen sluipmoord op uw
zoon."
President Lebrun heeft zijn adjudant op
gedragen, den Duitschen ambassadeur zijn
deelneming te betuigen.
Minister-president Daladier en de minis
ter van buitenlandsche zaken. Bonnet,
hebben door hun kabinetchefs den Duit
schen ambassadeur hun leedwezen be
tuigd met het overlijden van den gezant
schapsraad.
Ook de secretaris-generaal van de Qual
d'Orsay, Léger, en de chef van den gene-
ralen staf, generaal Colson, hebben
een bezoek van rouwbeklag op de
Duitsche ambassade afgelegd, terwijl de
Fransche zaakgelastigde te Berlijn op het
rijksdepartement van buitenlandsche zaken
de deelneming der Fransche regeering ver
tolkte.
Zooals gezegd, heeft het overlijdensbe
richt hevige opwinding veroorzaakt, aller
eerst in politieke kringen te Berlijn, doch
ook bij het Duitsche volk en de Duitsche
kolonie te Parijs.
In politieke kringen toont men zich mo
menteel nog gereserverd ten aanzien van
de mogelijke gevolgen van dit overlijden;
men verheelt echter niet. dat deze nood
lottige aanslag zeker van invloed zal zijn
cp d? houding der Duitsche autoriteiten in
het Joden-probleem.
In de Protestantsohe kerk werd een korte
dienst gehouden, tijdens welke de ambas
sadeur een lijkrede hield en den overledene
als een gewaardeerd medewerker en trouw
vriend huldigde.
Het stoffelijk overschot werd te kwart
over tien gisteravond overgebracht naar de
Duiische ambassade De kist was gedekt
met. de hakenkruisvlag.
Nadat de laatste bezoekers van de am
bassade waren vertrokken, betrokken de
leden van de ambassade de doodenwacht
bij het stoffelijk overschot van hun mede
werker. dat vermoedelijk naar Duitschland
zal worden vervoerd.
Duitsche perscommentaren.
De „Berliner Lokalanzeiger" schrijft: alle
fatsoenlijke menschen in de geheele wereld
dienen tot bezinning te komen over het
misdadige gestook tegen het Duitsche rijk,
waardoor den moordenaar het wapen in de
hand is gedrukt. Er loopt een vaste lijn van
de daders naar de intellectueele aanstichters
van de moorden, waarvan Gustloff en von
Rath het slachtoffer zijn geworden. Het
..Berliner Tagebiatt" schrijft: de gevolgen
van den aanslag zijn niet die. welke door
de Joden in hun blindenden haat gewild
worden. nJ. een vergiftiging der betrekkin
gen tusschen de volkeren in Europa. Thans
gaat het meer om een afweer en beveiliging
tegen het moorddadig gestook in dienst van
de Joodsche zaak.
De „Berliner Boersenzeitung" schrijft: wij
hebben uit Moskou vernomen, dat de Kom
intern tot een nieuwe actie besloten heeft,
om een toenadering tusschen de democra
tische en de autoritaire staten te verhinde
ren. Is het een toeval, dat bijna gelijktijdig
de schoten in Parijs gevallen zijn? Dat de
Joodsche moordenaar Grynszpan in op
dracht van hooger hand handelde, staat
voor ons buiten twijfel. Wij hopen, dat de
schoten van dezen Jood ook de kringen, die
tot dusver onze houding tegenover het Jo
dendom niet wilden begrijpen, eindelijk
doen inzien, waar de vijand van de orde,
de beschaving en van den vrede staat. Wan
neer de wereld, door dif in te zien. een stap
voorwaarts komt, is hét offer van Ernst von
Rath niet tevergeefsch geweest.
In Duitschland is het reeds tot ern
stige anti-Joodsche bctaogingen en da
den gekomen.
Te Hersfeld is de synagoge geheel in de
asch gelegd. Te Dessau moest de politie in
grijpen, om de Joden te beschermen.
Ook te Berlijn is het tot uitwassen ge
komen Groepjes jongelieden trokken
vanochtend tegen 2 uur door de hoofd
straten en de Westelijke wijken, waar de
Joodsche zaken nog talrijk zijn. Met ha
mers sloegen zij de vensterruiten in.
Nergens werd evenwel geplunderd. De
politie kwam niet tusschenbeide.
De synagoge in de Prinzregentenstrasse
te Wilmersdorf. een der Westelijke wijken
van Berlijn, staat in brand. De brandweer
is bezig het vuur te bestrijden en zij tracht
te verhinderen, dat de brand overslaat
naar een aangrenzend confectiemagazijn.
Een groote menigte slaat het schouwspel
egde. Tal van personen brachten de in het
vieedlngmagazijn aanwezige goederen naar
buiten.
Voorts is nog in 4 andere synagogen de
brand gestoken, o.a. in de Fasanenstrasse.
Te Berlijn zijn over de ingeslagen ruiten
opschriften geplakt, zooals „Fuehrer verlos
ons van de Joodsche pest".
De voornaamste winkelstraten liggen be
zaaid met alle soorten etalagemateriaal,
afkomstig uit Joodsche winkels. Een aantal
Joodsche winkeliers heeft besloten, hun
zaken te sluiten en de ontwikkeling af te
wachten.
Van de hoofdsynagoge in het hartje van
Berlijn zijn alle ruiten ingeslagen en de
ijzeren leuningen vernield. De politie be
lette een groote menigte Joden het gebouw
binnen te gaan. Een sterke politiemacht
bewaakt de omgeving. Personen die foto's
trachten te nemen, worden gearresteerd.
Te Hamburg is de vernieling wel zeer
grondig. Niet slechts de winkelruiten zijn
ingeslagen, doch ook de vensters op de
eerste en tweede verdieping van aan
Joden behoorende kantoren.
Uit Keulen meldt Reuter, dat daar van
nacht de luiken en vensters van Joodsche
zaken en van een uitsluitend Joodsch res
taurant ingeslagen zijn, terwijl binnen alles
werd vernield. Niemand kreeg echter per
soonlijk letsel. De politie bewaakt thans de
vernielde panden.
Leden van Hitiers oude garde, die den
verjaardag van de Putsch van 1923 hadden
gevierd, sloegen te Muenchen de ruiten in
van tal van Joodsche zaken en staken deze
in brand. Om 3 uur hedenochtend ging
men nog steeds door met het inslaan van
ruiten, hetgeen door een enthousiaste me
nigte werd gadegeslagen.
De eenige synagoge, welke nog te Muen
chen was overgebleven, stond hedenochtend
ln brand. Het vuur sloeg over naar een
achter de synagoge gelegen school en van
beid gebouwen is niet veel overgebleven.
Alle mannelijke Jr-odsche inwoners zijn
vanochtend vroeg door de geheime po
litie van hun bed gelicht en naar poli-
tiebarakken overgebracht. Omtrent hun
lot is niets bekend.
Ook te Weenen zijn hedenochtend twee
BINNENLAND.
Koning Leopold van België zal het Belgisch
monument te Amersfoort bezoeketa.
(Binnenland, 3e Blad).
Ons parlementair overzicht. (2e Blad).
De P.T.T.-begrooting; memorie van ant
woord aan de Tweede Kamer. (3e BfcX
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Prijshoudende locale markt - Nauwe
lijks veranderde koersen Amerikaan-
sche waarden meerendeels hooger -
Beleggïngsmarkt stiL
BUITENLAND.
De Turksche president Kemal Ataturk is,
60 jaar oud, hedenmorgen overleden.
(3e Blad).
Palestina wordt niet verdeeld. Engeland
stelt een ronde-tafel-conferentie voor.
(3e Blad).
Een rede van Chamberlain. (3e Blad).
Voortzetting van het debat m het Engel-
sche Lagerhuis. (3e Blad),
De verkiezingen in Amerika brengen den
republikeinen grooter winst dan aan
vankelijk gedacht. (Ie Blad).
De Duitsche minderheid in Roemenië gaat
zich roeren. (Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Het is te verwachten, dat het wol
kendek in onze omgeving geleide
lijk minder dicht zal worden. De
temperatuur zal in dat geval in
den nacht iets lager worden,
waarbij de kansen op ochtendmist
toenemen. Overdag zal het weer
wellicht iets zonniger zijn met
dezelfde temperatuur.
LEIDSCHE BURGERWACHT.
De voorloopige stand.
De voorloopige stand van de schietwed
strijden der Leidsche Burgerwacht ter ge
legenheid van de opening der nieuwe
Schietbanen Utr. Veer 3, is na twee schiet-
dagen als volgt:
1 Korps buks. Leidsche B.W. 169 i buiten
mededinging)2. Oegstgeest. B W. 105.
1. Korps K.S.O., korporaals 1-14 R.I. 316.
Personeel bus. 1. Veldhuis 46. Wassenaar;
2. Alphenaar 40 (6) Leiden: 3. De Wit 40
(5i Leiden: 4. H. P. v. Ek 38. Leiden.
Personeel KSO.. 1 Yperlaan 97, Voor
schoten: 2. Hitzert 96. Wassenaar.
Vrije baan K.S.O.. 1. Yperlaan 288. Voor
synagogen door brand verwoest. Daar ^hoten. 2. Veldhuis 286. Wassenaar: 3. Hit
zijn 5000 Joden gearresteerd. 2erft 285. Wassenaar
De Reutercorrespondent te Weenen meldl 1 Vrije baan buks. 1. De_Wit 86,_Leiden: 2.
dat een menigte van 500 personen, die be
toogingen tegen de Joden hield, vanoch
tend de synagoge te Linz in brand heeft
gestoken. Het gebouw brandde volkomen af.
De staats-secretaris voor de veiligheid te
Weenen. heeft een verordening uitgevaar
digd. waarin onder meer gezegd wordt, dat
de camoufleering van Joodsche zaken te
Weenen meermalen tot verstoring der orde
heeft geleid. Om dit onmogelijk te maken,
heeft men bepaald, dat de Joodsche zaken
duidelijk als zoodanig herkenbaar moeten
zijn, zooals dat ook elders in het rijk het
geval ls.
De rijksleider der SS. en chef der Duit
sche politie heeft de volgende verordening
uitgevaardigd:
Personen, die volgens de wetten van Neu
renberg als Joden gelden, is elk wapenbe
zit verboden. Overtreders worden naar con
centratiekampen gebracht en gedurende
twintig jaar in „Schutzhaft" genomen.
Ceelen 84, Den Haag: 3. H. van Ek 83. Lei
den; 4. Veldhuis 80 27), Wassenaar; 5.
Alphenaar 80 26> Leiden.
Dagprijs voor Zaterdag j.l.: Ceelen, Den
Haag. Dagprijs voor Maandag jX: Yper
laan, Voorschoten.
De wedstrijden worden Vrijdag en Zater
dag (laatste dag) voortgezet.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Ophelfing: P. J. Nieuwesteeg Vaars-
manssteeg 15. Tapijten- en beddenzaak.
Wijziging: Naamlooze Vennootschap Klei-
warenfabriek „Nieuw-Werklust" Rijks
straatweg A 24, Hazerswoude. Vervaardi
gen van en handel drijven in steenen,
dakpannen, tegels, draineerbuizen, bloem
potten enz. Overl. commissaris D. T. Blan
ken, Rotterdam, d.d. 6 Nov. 1938.