STADSNIEUWS
79ste Jaargang
DMAG 1 NOVEMBER 1938
No. 24110
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Andersen's sprookjes
Leidsche Schouwburg.
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets."per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
■van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindspiein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f.2.33
per week f. 0.1»
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnil>,
nederl. ver. van postzegel
verzamelaars.
Viering van het 20-jarig bestaan der
afd. Leiden en Omstreken.
De afd. Leiden en Omstreken van de Ne-
derlandsche Vereeniging van Postzegelver
zamelaars heeft haar 20-Jarlg Jubileum ge
vierd met een feestelijke bijeenkomst In
restaurant .Savoy". Om half negen open
de de voorzitter, de heer J. A. A. v. d. Horst
de bijeenkomst met een hartelijk woord
van welkom tot de aanwezige leden en ln
het bijzonder tot de gasten, de heeren dr.
Kroon en Eeltjes, belden mede-oprichters,
cn den heer E. Schmeltz, oud-lid. In het
kort schetste de voorzitter de geschiedenis
van de afdeellng en ontvouwde vervolgens
het plan om ter gelegenheid van dit jubi
leum binnenkort een propaganda-tentoon-
stelling in Leiden te houden. Het hoofd
bestuur van de Ned. Ver. van Postzegel
verzamelaars en verschillende vooraan
staande phllatelisten hebben hun mede
werking reeds toegezegd. Met algemeene
stemmen werd dit plan goedgekeurd, zoo
dat ln dit winterseizoen voor het eerst ln
Lelden een groote postzegeltentoonstelling
zal worden georganiseerd.
De secretaris las vervolgens brieven voor
van den algemeenen voorzitter van de Ver
eeniging en van den administrateur der
aldeeling Verkoop, die belden hun beste
wenschen voor den groei en den bloei van
de afdeeling aanboden. Namens het hoofd
bestuur bood de penningmeester, de heer W.
Bchmeltz. ieder Ud een verrassing aan in
den vorm van een aantal postzegels, het
geen zeer Sn den smaak viel, vooral toen
bleek, dat de keus door den heer Schmeltz
gedaan, voortreffelijk geslaagd bleek te
rijn.
Het woord werd daarna gevraagd door
tl. Kroon, die ln het kort vertelde, hoe in
September 1918 door wijlen dr. Weebers de
eerste stappen waren gedaan om tot het
oprichten van een VeTeenlging van Post
zegelverzamelaars in Leiden te komen. Sa
men met de heeren dr. Kroon en Eeltjes
en wijlen den heer P. Zuurdeeg had hij
op 15 Oct. 1918 een vergadering belegd ln
Calé „Neuf" en tot deze vergadering ver
schillende phllatelisten uit Leiden en om
streken genoodigd. In deze bijeenkomst
werd de afd. „Leiden en Omstreken" van
de Vereeniging van Postzegelverzamelaars
opgericht. Van de tegenwoordige leden wa
ren de heeren v. d. Horst en Gathier bil
de oprichting aanwezig en traden als lid
toe. In het bijzonder wilde spreker er op
wijzen, hoe ln de afdeeling steeds een voor
treffelijke geest heeft geheerscht en de le
der elkaar steeds met raad en daad ter
zijde hebben gestaan. Met harteliike wen
schen voor de toekomst besloot dr. Kroon
zijn van groote sympathie voor de afdee
ling getuigende réde.
Nadat nog eenige door de aanwezigen
meegebrachte collecties waren bezichtzd,
werd de avond besloten met een gezellig
souper.
NEDERLANDSCHE JEUGDBOND
VOOR NATUURSTUDIE.
Excursie der afd. Leiden.
Gisteren hield de afdeeling Leiden van de
N. J. N. een excursie naar Hoek van Hol
land, welke door prachtig weer begunstigd
werd. De vogeltrek was nog in vollen gang.
Vele troepen trekkende spreeuwen werden
waargenomen. Op de pier te Hoek van
Holland werden verschillende paarse en
drieteen-strandloopertjes en twee voorbij-
'liegende aalscholvers gezien. Tusschen de
steenen van de pier bevonden zich vele
zeedieren zooals de zeeanemoon, Actinia
•equina; een witte, rose, gele en roode
'arlëteit van Heforidium dianthus; vele
"uroerslakken en alikruiken en vier exem
plaren van de schaalhoorn (Patella vulga
ris i. waarvan er twee met zeepokken be
steld waren. Deze werden echter, daar zij
n°g vrij zeldzaam zijn, niet medegenomen.
Om hatfdrie werd voldaan de terugtocht
"aar Leiden aangevangen.
LEIDSCHE RADIO VEREENIGING.
Clubavond.
Gisteravond werd wederom voortgang
stgeven aan den soundercursus, welke staat
odder leiding van den heer Nieuwenhuizen.
allereerst werd de voorgaande les herhaald,
waarna weer eenige nieuwe morseteekens
werden bijgeleerd. Beurt voor beurt wer-
oen de aanwezigen achter den seinsleutel
Beroepen ten einde in de bediening hier-
an ook handigheid te verkrijgen, terwijl
toelloorders de seinen moesten opne-
'■n Na de pauze gaf de heer Maas een
eschouwlng over het kaartlezen en kaart-
klj de vossejachten. Wegens tijd-
cena moes'; het kaartgebruik tot een vol
genden
avond worden uitgesteld.
lE®SCHE BELASTING OPHAALDIENST.
Genoemde dienst heeft in de afgeloopen
al«=!ï f" lcl-922.30 aan de Rijksontvangers
r,ii. "en, benevens f. 1381.51 aan den
®een te-Ontvanger.
HERDENKING DER HERVORMING.
Door „Prot. Nederland" en de Evangelische
Maatschappij.
Prot. Nederland en de Evangelische Maat
schappij hebben gisteravond samenkomsten
belegd, waarin de hervorming is herdacht.
In de Marekerk.
Voor Prot. Nederland, welke vereeniging
in de Marekerk bijeen kwam, trad ds. H.
Bakker, herv. pred. te Amsterdam als spre
ker op.
Dr. J. S. C. Locher sprak, na lezing van
Rom. 3 21-31, een inleidend woord, waar
bij hij o.m. wees op de groote beteekenis,
dat heden het feit der hervorming mag
worden herdacht.
Ds. H. Bakker sprak vervolgens over „De
zegen der kerkhervorming", Na een korte
inleiding wees spr. er op, dat Luther het
aangedurfd heeft om de R.K. kerk aan het
wankelen te brengen. Toch gaat het op
31 October niet om Luthers werk. De kerk
hervorming ls een daad van God. Het mon-
nikje van Wittenberg was slechts een in
strument in Gods hand.
Achtereenvolgens zette spr. uiteen de
beteekenis der kerkhervorming, waaruit zij
opkomt en welke gevolgen zij heeft gehad.
Sprekende over de vraag wat de kerk
hervorming is, merkte ds. Bakker op, dat
als een katholiek deze vraag beantwoorden
moet, hij zou zeggen: „Zij is niet anders
dan ongehoorzaamheid en opstand tegen
de kerkelijke overheid, tegen den paus.
zy is het voorspel van de Fransche revo
lutie".
Wie de kerkhervorming echter onbevoor
oordeeld ziet, mag niet spreken van een
voorspel der Fransche revolutie. Da t is de
grootste miskenning van den zielehonger,
van den allergrootsten geestelijken nood,
waarin het volk juist door de verwereld
lijkte kerk van Rome was -gebracht.
Meet spr. een antwoord geven, op de
vraag,-dan zegt hij: „Precies wat het woord
uitdrukt, hervorming, reformatie van Gods
kerk. Een hervonj^ng overeenkomstig den
eisch welken God stelt ln Zijn woord. In
Luthers tyd ging de bijbel onder het dichte
struikgewas van fantastische heiligenver
halen en pronkerige ceremonieën geheel
schuil. Luther heeft het ware licht van
Gods Woord, dat als onder een korenmaat
verborgen was, op den kandelaar mogen
plaatsen".
De kerkhervorming is het wonder van
Gods genade. Door de kerkhervorming
kwam er beweging in Gods kerk op aarde.
Men begeerde èn persoonlijk èn als kerk
weer te leven naar het Woord van God.
In het tweede gedeelte van zijn rede
gaf ds. Bakker allereerst een uitvoerige
beschrijving over den persoon van Luther,
om dan een oogenblik stil te staan bij het
aanplakken van de 95 stellingen op den
stillen avond van den 31sten October 1517
op de deur van de slotkapel te Wittenberg,
waarmede Luther den stryd met Paus en
priesterschap heeft aangebonden.
De kerkhervorming heeft een totalen
ommekeer in kerk en maatschappy te voor-
schyn geroepen. Door de kerkhervorming
kwam de mensch anders te staan tegen
over God. Een ommekeer kwram er ook in
den eeredienst van Gods gemeente. Tevens
is door Luthers daad de scherpe scheids-
lyn weggevallen, welke Rome trok tusschen
den geestelijken stand en de leeken.
Aan het eind van zijin rede zette ds. Bak
ker nog met nadruk uiteen, dat onze tijd
het Woord Gods even noodig heeft als in
Luthers dagen. De mensehen tasten in den
schemer, zij zoeken en zy weten zelf niet
wat. Daarom zullen wij ook iin dezen tyd
den fakkel van Gods Woord hoog houden.
Gods Woord is een macht voor den enke
ling maar ook voor kerk en maatschappy.
In de Waaische Kerk.
In de Waaische kerk aan de Breestraat
had de Evangelische Maatschappij een
hervormingsavond belegd. In dezen dienst
sprak ds H. H. Dorgelo, Ned. Herv. pred.
te Naarden over .JProtestantsche graal
ridders".
Ds. Dorgelo. die vooraf een gedeelte uit
Bfez. 6 las, begon met de vraag te stellen,
of de protestanten zich wel duidelijk den
grootem zegen der hervorming bewust zijn.
Het protestantisme spreekt ons van den
directen band. welke er is tusschen God en
de menschen. Na te hebben uitgeweid over
de legende van de Graal, wees spr. op de
taak. die de graalridders in deze legende
als trouwe wachters van het heiligdom
vervulden.
Vervolgens wees spr. er op, dat de kerk
in geestelijken en stoffelijken nood ver
keert. En ondertuschen zet de godloozen-
beweging haar actie voort.
Maar al te zeer hebben de kerken ge
zocht naar wat verdeelt en niet naar wat
samenbrengt. Te betreuren is het. dat zoo
veel jongeren en ouderen de kerk den rug
hebben toegekeerd. Onder deze omstandig
heden stellen wy ons de vraag of er nog
protestantsche graalridders zijn. die het
heiligdom willen bewaren en dit dan niet
in Roomschen doch in protestantschen zin.
Met nadruk zette ds. Dorgels uiteen, dat
alleen het protestantisme, dat steeds tot
de bron, het evangelie, wenscht terug te
gaan, ons voor afbrokkeling kan bewaren.
Wij Drotestanten moeten als trouwe
graalridders het heiligdom van ons geloof
bewaren. En tweeërlei taak hebben wy
hierby te vervullen en wel één in uitwen-
digen en één to inwendigen zin. Uitwendig
Heden begint een nieuw
sprookje, getiteld
„Duimelijntje".
moet zij tot uiting komen in ons medeleven
en offervaardigheid met onze protestant
sche kerk. Inwendig openbaart zij zich in
het diepste wezen van het protestantisme
en dat is de kracht van den levenden God
zelf. Tegenover dit diepste wezen van het
protestantisme stelde spr. de leer van
Rome. om dan het optreden van Luther
I tegen deze leer in het licht te stellen. Twee
i machten staan tegenover elkander. Rome
en het protestantisme. Heerlijk is het. te
weten, dat bij het protestantisme de waar
heid Gods geen dogma is, maar een levende
kracht en dat het protestantisme een
formeel beginsel heeft met een positieven
inhoud.
Met een enkel woord weidde spr. verder
uit over de opkomst van het protestantisme,
waarbij hij aantoonde, dat het gansche
I protestantisme is uitgebreid tot een „Mili
tia Chxisti". Laten wij, aldus spr., als prot.
graalridders, al is het dan in verschillende
regimenten, dienen den eenen grooten
Leidsman, Jezus Christus.
Tenslotte stond spr. nog stil bij de nood
zakelijkheid om de hoogere eenheid, die in
de religie wordt gevonden, te beleven.
Wordt deze hoogere eenheid onder de pro
testanten van verschillende kerken en lan
den gevonden, waarvan de congressen te
Lausanne. Stockholm en Edinburg getuig
den, te betreuren is het. dat de R.K. kerk
apart blijft staan etn zegt „Erken eerst de
autoriteit van den Paus en dan zullen wij
met U onderhandelen". Het is, aldus spr.,
de tragiek van de R.K. kerk, dat zij te veel
overtuigd is van eigen voortreffelijkheid.
Ds. Dorgelo eindigde met er op te wijzen,
dat het zoo hoog noodzakelyk is dat de
protestanten samen optrekken tegen de
groote macht van het ongeloof en den
sterken invloed vam Rome.
Nadat ds. Dorgelo nog opgewekt had zich
bij de Eva-ng. Mij aan te sluiten, sprak dr.
J. Riemens, Herv. pred. alhier, een slot
woord.
INSTITUUT VOOR TROPISCHE
GENEESKUNDE ROTTERDAM—LEIDEN.
Jaarlijksche ledenvergadering.
In het Instituut voor Tropische Genees
kunde alhier is gistermiddag de algemeene
ledenvergadering gehouden van de Vereeni
ging Instituut voor Tropische Geneeskunde
RotterdamLeiden. Nadat prof. dr. P. C.
Flu het jaarverslag der vereeniging had
uitgebracht, bracht de geneesheer-directeur
van het Havenziekenhuis te Rotterdam, dr.
A. A. Hulshoff het jaarverslag van dit zie
kenhuis over 1937 uit. Het volgende is er
aan ontleend:
Het ziekenhuis kon de taak. waarvoor het
was opgericht, in alle opzichten volbrengen.
Het aantal hulpzoekenden was gioot; groot
was ook het aantal, dat genezen of althans
zeer veel verbeterd, het ziekenhuis verliet.
Het aantal opgenomen patiënten bedroeg
869 tegen 635 in 1936, dus een toename
van 30 °/o.
Het totaal aantal verpleegdagen bedroeg
23257 of gemiddeld per dag 63.7 patiënt,
tegenover in 17186 verpleegdagen of ge
middeld per dag 47.
De drukste maand was November met
2241 verpleegdagen of gemiddeld per dag
74.7 patiënt. Meerdere dagen was het zie
kenhuis maximaal gevuld tot boven de 80
patiënten.
Vooral ook het aantal klassepatiënten
nam sterk toe n.l. 2362 verpleegdagen of
10.1 °/o van het totaal.
Ook dit jaar was de belangstelling voor
het ziekenhuis groot. Meerdere buitenland-
sche en binnenlandsche ziekenhuis-autori
teiten en besturen kwamen het bezichtigen
en vonden hier vaak belangrijke gegevens.
Het financieele resultaat van 1937 mag
zeer gunstig genoemd worden. Dank zij de
hooge verp'.eegsterkte daalden de exploita,
tiekosten per patiënt en kon dank zij het
zeer zuinige beheer een exploitatie-over
schot geboekt worden. De ontvangsten heb
ben bedragen f. 119.887. w.o. aan verpleeg-
gelden. enz. f.115 001, de uitgaven hebben
bedragen f. 97.123. zoodat het exploitatie
overschot heeft bedragen f. 22.734.
Aan het eveneens door dr. A A Hulshoff
uitgebracht verslag over de polikliniek
.Leuvehaven" afdeeling: inwendige- en
tropische ziekten is het volgende ontleend:
Het bezoek blyft toenemen. Het aantal
nieuwe gevallen bedroeg 790 (v. i. 734); het
aantal consulten bedroeg 2330 (19351
De vergadering herbenoemde tenslotte
tot bestuursleden: den voorzitter, prof. dr.
A. W. Nieuwenhuis en de heeren J. Rvo-
perda Wlerdsma, E. Ruys en W. Wilton
NICUW/
FRITZ HIRSCH OPERETTE.
Hor' mein Lied, Violetta
Hirsch imiteert Napoleon.
De titel van bovengenoemden Sohlager
heeft tevens den titel geschonken aan de
operette van Bodanzky en Strecker, gister
avond in een vrywel geheel gevulden
Schouwburg door het Fritz Hirsch-gezel-
schap gebracht. Ja, niet waar, een naam
moet er nu eenmaal zijn! Deze naam heeft
echter maar een heel klein beetje te maken
met den inlhoud, die zoo ongeveer gelyk is
aan die van zoovele andere operettes. Men
kent het bekende recept van een lach en
een traan, een dosis sentimentaliteit, fleu
rige zang, enkele dansen, wat grappen; zoo
krijgt men een smakelijke cocktail en mits
goed geserveerd, smult het publiek er
danig van.
En dat is ook gisteravond weer het geval
geweest, want Fritz Hinsch bezit volkomen
de gave van het goed serveeren, wat zeggen
we, van het smakelyk maken van „keistee-
nen", zooals de volksmond wel eens pleegt
te zeggen. Het wil ons niettemin voorkomen,
dat hij voor deze operette toch wel al zijn
krachten zal hebben moeten inzetten, want
tot de beste hoort ..Hor' mein Lied. Violetta"
zeker niet. Vooral het tweede bedryf heeft
iets rommeligs, we zouden kunnen spreken
van revue-achtigs, dooh Hirsch weet het
wel weg te werken 1
De inhoud? Keizer Napoleon vertoeft te
Weenen en zyn officieren worden tot over
de ooren verliefd op de Wiener Madel. De
keizer vindt flirten bert. doch verbiedt het
trouwen. Dat is een leelijke streep door het
hart van een tweetal dezer officieren, die
resp. de doohter van een koekenbakker en
een bloemenmeisje willen huwen. Dank zij
het feit, dat de keizer zich een zyner liefste
avonturen uit zyn loopbaan als jong offi
cier herinnert de naam van het bloe
menmeisje, Violetta. is de directe aanlei
ding daartoe komt echter tenslotte alles
natuurlyk voor elkaar en eindigt de operette
met twee gelukkige paartjes. Het. is de kei
zer zelf. die een „misverstand" tusschen
Violetta en haar Armand, onwillens en on
schuldig door hem zelf veroorzaakt, uit 'den
weg ruimt. Het Corsikaansche lied uit den
titel is ingeweven als beeld uit het verleden
van den keizer.
Zooals gezegd, het. gezelschap doet ook
deze operette-cocktail wederom uitmuntend
BINNENLAND.
Uitbreiding automatische overwegbeveili
ging bij de spoorwegen. (Binnenland,
3e Blad).
De Haagsche dierentuin weer bedreigd.
(Binnenland, 3e Blad).
Opening luchtbeschermingstentoonstelling
te Amsterdam. (Laatste Berichten, le
Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS:
Stille handel Ongeanimeerde markt
Weinig koersverandering Amerika
hooger Beleggingsmarkt kalm.
BUITENLAND.
Bevordering in het Duitsche leger. (Buiten
land, le Blad).
Mutaties in de Engeische regeering. (Bui
tenland, le Blad).
De ontmoeting tusschen de Buigaarsche en
Zuid-Slavische premiers. (Buitenland,
le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Voor de eerstvolgende 24 uur
wordt koud buiig weer verwacht.
De wind wordt West tot Zuidwest
en zal in kracht afnemen.
De Bilt seinde hedenmorgen aan
alle posten:
„Wordt verwacht storm uit het
Zuidwesten met ruimende wind."
smaken. De vrouwelyke aanwinst van het
gezelschap, Erika Druzovic. was een byzon-
der charmante Violetta. Zoowel haar spel
als haar zang welk een buigzame, aange
naam klinkende stem! dienen ten zeerste
geprezen. Ook de nieuwelinge Gretl Tüchler,
als dochter van den koekenbakker, mocht
er zijn! Bgon Karter en Salghini. twee oude
bekenden, vervulden de rollen der verliefde
officieren naar behooren. Paul Harden was
een goede Napoleon, dien hy vrij van het
oaricaturale wist te houden, al dreigde de
rol zelf daarto» wel aanleiding te geven. En
dan was er natuurlijk Fritz Hirsch zelf hij
speelde den guitigen koekenbakker met het
smeuige accent waarover hij zoo by uitstek
beschikt. Maar toch zagen wy hem wel eens
„fyner" dan in deze rol. Niet vergeten mag
worden Walter Triebei als overste Savigny,
een prachtig volgehouden creatie en ten
slotte willen wij den bakkersleeriing van
Sylvia Grohs niet onvermeld laten uit het
lange programma.
Aan costumes en decors was als steeds de
grootste aandacht besteed en Hans Licb-
tenstein had het orkest wederom volledig
in zijn hand.
Herhaaldelijk daverde het applaus dcor
de zaal en aan het slot volgde een ovatie.
LEIDSCHE SPAARBANK.
By de Leidsche Spaarbank is in de
vorige maand (October 1938) ingelegd
f. 569.372.98 en terugbetaald f. 440.155.95;
134 nieuwe inleggers zijn ingeschreven en
81 boekjes werden geheel uitbetaald.
Het te goed der 19050 inleggers, inclusief
1586 deelnemers aan den Afhaaidienst, be
droeg einde October 1938 f. 9.024.867.94.
In 6542 posten is in deze maand door den
Afhaaidienst ontvangen f. 19.041.
AMBTSAANVAARDINGEN LEIDSCHE
UNIVERSITEIT.
Prof. dr. P. A. H. de Boer. benoemd tot
gewoon hoogleeraar in de faculteit der god
geleerdheid aan de Ryksuniversiteit alhier
om onderwijs te geven in de uitlegging van
iiet Oude Testament, de geschiedenis van
den Israëlitischen godsdienst en van de Is
raëlitische letterkunde, zal zyn ambt aan
vaarden met het uitspreken van een inau-
guieele rede op Vrijdag 11 November a.s. te
4 uur nam. in het Groot-Auditorium van
het Academiegebouw.
De heer A. A. Snyder, arts. toegelaten
als privaat-docent ln de faculteit der Gc-
neeeskunde aan de Ryksuniversiteit alhier,
om onderwys te geven in de sociale ver-
zekeringsgeneeskunde, zal zijn colleges
aanvangen met het uitspreken van een
openbare les op Donderdag 10 Nov. a.s. te
4.15 uur in het Klein Auditorium van het
Academiegebouw.
CONCERT IN „ENDEGEEST".
Gisteravond werd door het Dubbelman-
nenkwartet ..Inter Nos". dirigent de heer
Henri Welbooren in de Centrale Ontspan
ningszaal van ..Endegeest" een concert ge
geven. De geneesheer-directeur heeft na
mens de vele aanwezigen aller dank uitge
sproken.
Ter gelegenheid van de verschijning
van het 800ste nummer van Virtus Con
cordia Fides", het orgaan van het Leidsche
Studentencorps is het blad deze week in
de corpskleuren gedrukt, d. w. z. met
blauwe letters op wit papier.
