De reorganisatie van den
Hortus Botanicus
79sie JaargangLEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 21 October 1938 Derde Blad No. 24101
Ingebruikstelling van een centraal kassencomplex
Prof. dr. E. G. M. Baas Becking
spreekt de openingsrede uit.
AUDEC
OilOt-ZEFP POEDEf
CREiïlF •IOTIOM BADZOUT J
GEMENGD NIEUWS
VRAGENRUBRIEK
In tegenwoordigheid van vele auto
riteiten, onder wie de directeur-gene
raal van den arbeid, de directeur-
generaal van onderwijs, kunsten en
wetenschappen, curatoren der univer
siteit, het bestuur der Academische
Senaat, hoogleeraren enz., is heden
middag het nieuwe kassencomplex
van den ruim 350-jarigen Hortus
Botanicus officieel in gebruik genomen.
Prof. dr. L. G. M. Baas Becking.
Onthulling gedenkplaat.
In de tropische waterkas werd eerst als
sluitstuk een gedenkplaat aangebracht
door de dochtertjes van den hoogleeraar-
directeur, prof. Baas Becking en van den
hortulanus, den heer Veendorp. Prof dr.
L. G. M. Baas Becking wees er in een korte
toespraak op. dat de mensch zoo zeer van
planten afhankelijk is, dat wij gedwongen
i kennis te nemen van de plantaardige
levensverschijnselen. De studie van dit
plantenleven kan niet geschieden dan door
stadie om haar zelfs wille. De zuivere stu
die kan weer niet geschieden zonder dat
men hieraan vreugde heeft. Aan den
grond van de wetenschappelijke vreugde
ligt steeds schoonheidsbesef en zoo sluit
zich de kring. Want de leek ziet de plan
ten aan en verwacht aesthetische emotie.
Wil men stichten een tehuis voor plan
ten, dan zal men met al deze elementen
rekening moeten houden.
Thans nadert dit huis zijn voltooiing.
Aan de noordzijde zijn wij begonnen, aan
de zuidzijde verzocht spr. den jongedames
Baas Becking en Veendorp thans het
sluitstuk te willen aanbrengen.
De officicele heropening.
In een na deze plechtigheid gehouden
bijeenkomst heeft prof. dr. L. G. M. Baas
Becking een rede gehouden, waarin hij er
I op wees, dat Suringar, gesteund door
Witte, den ouden academischen tuin heeft
groot gemaakt en dat diens opvolger en
sprekers voorganger Janse, een der eerste
moderne botanische instituten heeft nage
laten, dat nog als een zeer bruikbaar labo
ratorium zou kunnen worden aangemerkt
als het aamtal studenten 20 pet. kleiner
ware. De tuin had echter zijn beteekenis
voor onderzoek en onderwijs verloren: in
de eerste plaats door den vervallen toe
stand der kassen, maar ook door het feit,
dat steeds getracht is het sortiment te
ver groo ten. waardoor een vrijwel ondoor
dringbaar oerwoud was ontstaan tusschen
Witte Singel en de Binnenvestgracht. Uit
voerig schetste spr. de bezwaren van dezen
toestand en het gevoel van vreugde en
verwachting, waarmede de toezegging van
curatoren werd ontvangen om aan dien
toestand een einde te maken. Spr. gewaag
de vervolgens van de onderhandelingen en
besprekingen met de verschillende depar
tementen en diensten en schetste de
phasen van den bouw, onder het dage-
lijksche toezicht van den opzichter der
rijksgebouwen, den heer J J. van Nes,
dien prof. Baas Becking als aandenken
een pijp aanbood van een in den hortus
opgegraven pijpenkop, van een steel voor
zien door leden van den staf van den
academischen tuin.Voor de tweede maal
werd deze eere-pljp de eenlge decoratie,
welke de Hortus kan toekennen uitge
reikt. Prof. Baas Becking gaf vervolgens
een korte beschrijving van de nieuwe kas
sen en den nieuwen tuinaanleg, welke nog
niet geheel zijn voltooid. Dat thans de
oflicieele ingebruikneming plaats vindt is
tweeledig egoïstisch. Wanneer het werk
gereed zal zijn. zal spr. waarschijnlijk in
het buitenland vertoeven prof. Baas
Becking gaat n.l. naar Indië in verband
met de reorganisatie van 's Lands Planten
tuin te Buitenzorg en het winterseizoen
zal dan zoo ver zijn gevorderd, dat een
feest in den Hortus misplaatst zou zijn.
Spr. wide tenslotte herdenken het begin
van dezen tuin. een der oudste acade
mische instellingen en Charles de l'Ecluse,
den man, die zoo daadwerkelijk aan de
inrichting daarvan heeft meegeholpen.
Dit werk, deze kassen, zijn saamgevlochten
ter eere van Clusius. Saamgevlochten van
het ijzer in zijn betonnen geraamte. Moge
dit vlechtwerk even hecht blijken als de
wetenschap, die het zal hebben te dienen.
Andere sprekers.
Hierna voerde het woord de voorzitter
van de Stichting tot bevordering van de
belangen van den Hortus, de heer Van
Dijk, die o.m. mededeelde, dat het gedenk
boek ter gelegenheid van het 350-jarig
bestaan van den Hortus, samengesteld
door den hortulanus, den heer Veendorp
en prof. Baas Becking, is gereed gekomen.
Spr. bracht dank aan allen, die aan deze
uitgave hebben medegewerkt.
De president-curator der universiteit,
mr. A. van de Sande Bakhuyzen, de rector -
magnificus prof. dr. P. C. Plu, en de
decaan van de faculteit der wis- en na
tuurkunde, prof. dr. W. J. de Haas. hebben
hierna gelukwenschcn aangeboden, waarbij
zij o.m. prof. Baas Becking hebben gehul
digd voor zijn krachtig initiatief en zijn
werk in het belang van den Leidschen
academischen plantentuin,
Na afloop der officieele openingsplech
tigheid begaf het gezelschap zich naar bul
ten ter bezichtiging van de in den Hortus
aangebrachte veranderingen.
Voor den aanvang en tijdens den bouw
van het centraal complex, dat in totaal 19
kassen omvat, publiceerden wij daarover
reeds vele bijzonderheden, zoodat wij ons
ditmaal willen bepalen tot een vermelding
der hoofdzaken.
De bouw van het nieuwe kassencomplex
werd in 1937 mogelijk door een bijdrage
van f. 130.000 uit het Werkfonds. De ver
nieuwing was noodig daar de uit 1856 en
1887 dateerende kassen geheel waren ver
ouderd en bouwvallig waren geworden.
Sommige kassen waren daarenboven te
laag om er de planten tot volledige ontwik
keling te laten komen. Andere kassen daar
entegen waren weer zoo hoog, dat zij 's win.
ters niet warm waren te stoken. De bouw
van het nieuwe kassencomplex heeft dan
ook naast de practische ook economische
voordeelen, omdat nu met één verwarmings
installatie zal kunnen worden volstaan.
Hoe de Hortus er thans uitziet.
Het algemeen aspect van den Hortus,
meer in het bijzonder van het z.g.n.
systematische tuindeel daarvan, is to
taal veranderd. Alle her en der over
Origin.
f.aeons
sprenkel
flacon
-.75
osca
Een unieke creatie van "4711" is het
door de vrouw van verfijnde smaak
uitverkoren parfum Tosca. In Tosca Eau
de Cologne vindt Gij dit parfum gecom
bineerd met het heerlijk vcrfrisschen-
de van echte "471L" Eau dc Cologne.
1046
(Ingez. Med.)
den tuin verspreid liggende kassen zijn
verdwenen met uitzondering van de
oude Oranjerie en een in het verlengde
daarvan gelegen kleinere kas, datee
rend uit de 18de eeuw. Iri de plaats
daarvan is een gebouw verrezen ter
grootte van 60 jt 30 meter, waarvoor
men eigenlijk met moeite plaats heeft
kunnen vinden.
Immers de Hortus staat zóó vol met his
torische boomen, dat er voor een gebouw
van dergelijke afmetingen ternauwernood
plaats was. Na rijp beraad is het complex
geprojecteerd in een U-vorm tegenover den
hoogsten boom van den tuin, den prach-
tigen Japanschen Gingko biloba, dateerend
van 1785 en vermoedelijk het oudste der
buiten Japan voorkomende exemplaren.
Staande bij dezen boom vinden wij in den
linkervleugel van voor naar achter: twee
kassen voor vetplanten. vier kweekkassen
en op een iets hoogér niveau de kas voor
de Victoria Regia met daaronder, in het
souterrain, zes kleine laboratoria met vier
proefkassen. Vooral deze laboratoria betee-
kenen een groote aanwinst. De gigantische
Victoria Regia deelt haar residentie met
andere water- en tropische klimplanten.
Tevens vinden wij hier een groot reservoir,
dat alle kassen van regenwater voorziet.
Ter rechterzijde van deze kas, in den ver
bindingsvleugel derhalve, treffen wij twee
sub-tropische en drie tropische kassen aan,
waarop rechts een tropische vollegrondskas
ter groote van 15 x 15 meter aansluit. De
rechtervleugel van het gebouw wordt in
beslag genomen door kassen voor economi
sche planten, cactaceën en andere koude en
gematigde gewassen. Bovendien zijn er nog
90 vierkante broeibakken.
Het geheele complex beslaat een opper
vlakte van ruim 1400 vierkante meter, het
geen een aanmerkelijke uitbreiding betee-
kent. Dat deze alles behalve overbodig was,
moge blijken uit de simpele mededeeling.
dat tot voor kort 300 orchideeën in één kas
bij en op elkaar stonden.
Ook de tuin zelf heeft ingrijpende veran
deringen ondergaan, al verkeert deze reor
ganisatie nog ten deele in „staat van wor^
dihg". Een der meest opvallende dingen is
o.a., dat het aantal grintpaden aanmerke
lijk is vermindérd, terwijl de resteerende
paden aanzienlijk smaller zijn gemaakt. Een
der architecten, die bij dezen „ombouw" van
advies diende, sprak over den vroegeren
Hortus als over een „grintwoestijn". Voor
een dergelijke kwalificatie bestaat thans
geen reden meer. Ook de verdere tuinindee-
ling onderging belangrijke wijzigingen: zoo
werd een uitgebreid rosarium aangelegd,
waarvan een ten geschenke ontvangen zon_
newijzer het middenstuk vormt; voorts zijn
de historische boomen gegroepeerd in een
afgerond geheel, het arboretum, ter grootte
van Vt hectare; werd de z.g.n. oude rots
herschapen in eén muurbeplanting en is
een vijver gegraven, terwijl in het aan de
Sterrewacht grenzende tuindeel nog diverse
reorganisatie-plannen op uitvoering wach
ten. Men hoopt daarmede in het volgend
voorjaar gereed te zijn.
ELECTRISCHE TREIN OP REPARATIE
WAGEN GEREDEN.
Geen persoonlijke ongelukken.
Men meldt aan het ,,Vad.":
Gistermiddag is bij den onbewaakten
overweg op den Breudijk bij Harmeien een
extra electrische trein op den aldaar staan-
den reparatiewagen van de Ned. Spoorwe
gen gereden. Aangezien de arbeiders op dat
moment niet aan het werk waren en zich
niemand op of bij den wagen bevond, is
niemand gewond. Wel echter is de repara
tiewagen meer dan 800 meter met den
trein, die een vaart van 120 K.M. had, mee
gesleurd en totaal vernield. De electrische
trein is slechts licht beschadigd. Ais ge
volg van een en ander moest het trein
verkeer over één spoor geleid worden, om
de opruimingswerkzaamheden te verge
makkelijken. De ploegbaas en de arbeiders
bleken niet op de hoogte van de komst van
dezen extra-trein. Er wordt een onderzoek
ingesteld waaraan dat te wijten is.
LOCOMOTIEF ONTSPOORD TE
AMSTERDAM.
Gisteravond om even over half acht is op
het Oostelijk eiland van het Centraal Sta
tion te Amsterdam, even buiten de overkap
ping, een lichte rangeerlocomotief door on
tijdige wisselbediening ontspoord.
Door deze ontsporing, die geschiedde op een
knooppunt van wissels, werden de sporen
2 tot en met 7 buiten dienst gesteld, zoodat
alle vertrekkende en binnenkomende treinen
naar en van 't Gooi en Utrecht via de spo
ren 8 en 14 moesten worden geleid. Gelukkig
gebeurde het ongeluk niet op een spitsuur.
Het groote forensenverkeer hadden de
spoorwegen reeds verwerkt, zoodat het mo>
gelijk was alle treinen met ongeveer 25 min.
vertraging te laten binnenkomen en vers
trekken.
Pas tegen één uur hedennacht was
stremming opgeheven.
DOOR ELECTRISCHEN STROOM GEDOOD
Gistermorgen is op het terrein van de
oude gasfabriek aan den Oostzeedijk te Rot
terdam, achter de Libellenstraat, een ern
stig ongeluk gebeurd, dat den 51-jarigen
monteur J. Scheffer het leven heeft gekost.
Op het betreffende terrein is, in de nabij
heid van het oude transformatorhuisje, een
nieuw groot transformatorhuis opgetrokken
en gistermorgen was men bezig om kabels te
verleggen van het oude gebouw naar het
nieuwe. Men werkte in een cel in het nieuwe
transformatorhuis waar de stroom in ver
band met de werkzaamheden was uitge
schakeld. De monteur Scheffer, die blijk
baar niet wist, dat in de andere cellen de
stroom van 5000 volt niet was uitgescha
keld, begaf zich in een andere cel en nog
voor men eenige waarschuwing tot den
man kon richten, zagen de andere arbei
ders een groote vlam, waaruit het lichaam
van S. totaal verkoold te voorschijn kwam.
ONDER EEN AUTO GERAAKT.
Eergisteravond is op den weg Zuidwolde
Hoogeveen de 19-jarige arbeider R. V., die
te paard van zijn werk huiswaarts keerde en
geheel rechts hield, door een vrachtauto, be
stuurd door A.S. uit Hoogeveen, aangere
den. De jongen viel van zijn paard en werd
ernstig gewond. Het slachtoffer werd naar
het ziekenhuis te Hoogeveen vervoerd, waar
het eenigen tijd later is overleden.
MOTOR TEGEN BOOM GEBOTST,
Twee gewonden.
Op de Daan Fockemalaan te Amersfoort
had gisteravond een ernstig motorongeval
plaats. De 46-jarige schilder M. v. d. Panne
uit Leusden reed met zijn motor met zijspan
in de richting Utrechtscheweg. Bij het links
uitwijken om een auto te passeeren is de
motor geslipt en tegen een boom gebotst. De
bestuurder brak een arm en bekwam ern
stige snijwonden in het gelaat. Zijn 19-
jarige zoon, die op den duo zat. liep een
diepe wonde achter het linkeroor op en
klaagde over pijn in de borst. De 16-jarige
zoon, die in de zijspan zat, bleef ongedeerd.
Bij geneeskundige onderzoek bleek, dat de
motorbestuurder bovendien een zware her
senschudding had bekomen. Hij is naar het
ziekenhuis „De Lichtenberg" overgebracht.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
TAIFOEN TE TOKIO.
Een taifoen van matige kracht heeft zich
van de Bonineilanden een weg naar het
Noorden gebaand en gisterochtend Tokio
bereikt. Het tramverkeer werd ontwricht,
scholen werden gesloten, de telefonische
verbindingen werden verbroken, terwijl de
benedenverdiepingen van 10.000 huizen
onder water staan.
De taifoen heeft in de prefectuur Ka-
gosjima groote schade aangericht. Meer
dan 200 personen zijn om het leven geko
men; 600 menschen zijn gewond en velen
worden vermist. Er zijn verder 30.000 dak-
ioozen. meer dan 2000 huizen zijn vernield.
Te Tokio zijn verscheidene huizen inge
stort en duizenden boomen ontworteld. Ook
te Jokohama is groote schade aangelicht.
De schepen varen niet uit. Zeven passa
giersschepen w.o. de 11.000 ton metende
.Antenor" zijn over tijd. Het stoomschip
„Jamaboeki Maroe" dat 5.000 ton groot is,
is tegen een golfbreker gevaren.
ERNSTIGE TRAMBOTSING IN MILAAN.
Gisterochtend zijn te Milaan twee tram
treinen met elkander in botsing gekomen.
De trams zaten vol arbeiders, die zich naar
hun werk begaven. Er zijn vijftig personen
min of meer ernstig gewond Eén persoon
is aan ziin wonden bezweken. Twee rijtuigen
werden geheel vernield.
L. v. d. L. te L. Wendt U tot tot den direc
teur der Ambachtsschool, den heer G. E. E.
Kuyntjes, Haagweg 4.
ARBEIDER VAN DAK GEVALLEN
Zwaar gewond opgenomen.
Gisterochtend waren drie werklieden be
zig met het afbreken van het dak van een
huis op den hoek van de Slotmakersstraat
en de Speelmanstraat te Leeuwarden. Een
hunner, H. Faber uit Huizum, stond met
één been op den zolder en met het andere
in de dakgoot, terwijl hij bezig was de
pannen van het dak te nemen. Plotseling
begonnen de boven hem liggende pannen
te werken en naar beneden te glijden. De
man werd meegesleurd en stortte van acht
meter hoogte op straat. Met zware hoofd
wonden, een gebroken pols en andere won
den is hij per ziekenauto naar het Diaco-
nessenhuis overgebracht. Hbld.
Gs&cht op een deel van het nieuwe kassencomplex. De hooge boom rechts op de foto is de meer dan 150 jaar oude Japansche
Gingko biloba, welke in 1785 voor f. 50 van een Portugees werd aangekocht.
DE „HUNZE 13" GELICHT.
Men is er eindelijk in geslaagd het wrak
van de iHunze 13", welk schip op het IJscel-
meer, ter hoogte van het eiland Marken,
is gezonken, te lichten. Een sleepboot van
de firma D. Goedkoop en Zonen heeft het
wrak op sleeptouw genomen naar Amster
dam,
„Ja, nu weet ik werkelijk niet, welke van
die twee ik zal nemen!"
