;ÉF
DOUWE
EGBERTS
Millioenen-fraude te Amsterdam
79ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 15 October 1938
Vierde Blad
No. 24096
De militaire maatregelen in de periode
van spanning
Regeering is tevreden en erkentelijk
Oub-föoll.
."Pyptabaft
Justitieele inval in een bank
Heel Nederland werkte mede
Waar nijverheid en handel
samen gingen
CoopvaertlOc
RECHTZAKEN
De directeur gearresteerd
Vele gedupeerden
Het Departement van Defensie schrijft
ons:
Na de verlenging van den eersten oefen
tijd van 5'/i maand tot 11 maanden in
Maart van dit jaar, gaan zooals bekend
tweemaal per jaar de manschappen, die
gedurende 5 maanden geoefend zijn bij de
Ie bataljons der regeminten infanterie,
over naar de lie bataljons om bij deze ba
taljons gedurende de overige 6 maanden
van dezen oefentijd hun opleiding te vol
tooien. Deze II bataljons zijn meerendeels
gelegerd in grensgarnizoenen. Hierdoor be
schikt de regeering gedurende het geheele
jaar over infanterie welke zij in geval
van internationale politieke spanning
onmiddellijk kan aanwenden tot het be
veiligen van onze landsgrenzen en van de
kust. Bij deze grens- en kustbeveiliging zijn
tevens ingeschakeld de politietroepen, de
kustartillerie en de luchtstrijdkrachten,
terwijl in vredestijd is voorbereid om
van het oogenblik af, waarop de hierbo
ven genoemde strijdkrachten hun gevechts
opstellingen hebben ingenomen de toe
gangswegen tot het hart des lands door
het aanbrengen van hindernissen en het
uitvoeren van vernielingen af te sluiten.
Uiteraard wordt bij de bewaking der kust
en voor controle van de voornaamste wa
tertoegangen en havens gebruik gemaakt
van personeel der Koninklijke Marine en
van het in vredestijd in dienst zijnde ma
terieel der vloot.
Voor het geval de internationale politieke
toestand zich dermate mocht verscherpen,
dat de hierboven geschetste veiligheids
maatregelen als onvoldoende zouden moe
ten worden aangemerkt, waren maatrege
len voorbereid om door het oproepen
van groot-verlofgangers de grenstroe
pen aanzienlijk te verstreken en de lucht-
afweerm id delen in werking te brengen.
De eerste maatregelen.
Begin Sepember waren de internationale
verhoudingen van dien aard, dat besloten
werd de politietroepen in het grensgebied
samen te trekken.
Op 2 September waren de dienstplichti
gen van de Ie bataljons omgegaan naar
de He bataljons. Na aankomst in hun nieu
we (grens-)garnizoenen hadden terstond
eenige kleine oefeningen in de grensbevei-
liging plaats en werd voor 1516 Septem
ber een groote oefening bevolen. Door de
Koninklijke Marine werden tegelijkertijd
oefeningen gehouden in verband met de
bewaking der voornaamste zeehavens.
Inmiddels waren de politieke omstandig
heden van dien aard geworden, dat het
wenschelijk werd geoordeeld ook na 16
September de troepen in de onmiddel
lijke nabijheid van hun opstellingen te
houden; zij werden derhalve voor zoo
veel noodig ingekwartierd nabij de ge
vechtsopstellingen. welke zij in geval van
nood zouden moeten bezetten. Het behoeft
nauwelijks te worden vermeld, dat de voer
tuigen volledig werden bepakt, dat de
scherpe munitie werd uitgegeven en dat
het verleenen van verlof en van bewegings
vrijheid aanzienlijk moest worden inge
perkt en tenslotte zelfs geheel moest wor
den ingetrokken. Voorts was aan de troe
pencommandanten en commandanten der
maritieme middelen medegedeeld, dat zij
maatregelen moesten nemen, die waarborg
den dat binnen zeer korten tijd. na ont
vangst van het desbetreffend bevel, de op
stellingen konden worden ingenomen.
27 September.
Zóó brak den 27 September aan. In den
namiddag van dien dag waren de binnen-
komende berichten voor de regeering aan
leiding niet alleen om de gevechtsopstel
lingen te doen innemen, doch ook om ter
stond de groot-verlofgangers, die bestemd
waren om de grensbeveiligingstroepen te
versterken, door de burgemeesters te doen
waarschuwen, dat zij zich gereed moesten
houden voor opkomst onder de wapenen.
Gedurende den nacht van 27 op 28 Sep
tember werden o.a. door de lie bataljons
de gevechtsopstellingen verder ingericht,
de versperringen verbeterd en het aantal
hiervan nog uitgebreid.
Zoodoende waren in zeer korten tijd alle
toegangen tot ons land langs de Zuid- en
Oostgrens door een geheel stelsel van hin
dernissen bewaakt door personeele voor
zien van mitrailleurs en pantserafweerge-
schut afgesloten, terwijl aan de kust
door de Kon. Marine in nauwe samenwer
king met de Kon. Landmacht de noodige
maatregelen waren genomen om onze ha
vens tegen een overval over zee te ver
dedigen.
Door de zoowel aan de land- als aan de
zeezijde genomen maatregelen, gaf de Re
dering blijk, dat zij vastbesloten was, onze
neutraliteit tegen elke aanranding te ver
dedigen.
verlofgangers opgeroepen.
In den vroegen morgen van 28 Septem
ber werden inderdaad de hiervoren be
doelde groot-verlofgangers opgeroepen.
De opkomst van dit personeel is naar
wensch verloopen.
Dank zij de zorgvuldige voorbereiding
door de P.T.T. en de groöte medewerking
van de gemeentelijke overheidsorganen had
de oproeping zeer snel na verzending van
het desbetreffend telegram plaats. Door de
dienstplichtigen werd met den grootsten
spoed aan die oproeping gevolg gegeven,
waarbij van alle beschikbare middelen voor
snel vervoer werd gebruik gemaakt. Ook
hierbij werd van alle zijden groote mede
werking ondervonden, getuige het feit, dat
vele particulieren hun auto's ter beschik-
*n? s^den, teneinde de dienstplichtigen
ei naar hun opkomstplaats te vervoeren.
hw?peggin8 van wapenen en uitrusting
^el°ver>t algemeen doelmatig te zijn
«tscnied; het op oorlogsvoet brengen der
onderdeelen had onder leiding hunner
commandanten een vlot en ordelijk ver
loop. De vervoeren van de gemobiliseerde
onderdeelen van hun opkomstplaatsen naar
hun oorlogsopstellingen te voet, per
auto dan wel per spoor, afhankelijk van
den af te leggen afstand en de plaats der
opstellingen waren tevoren voorbereid.
Zoodoende was het mogelijk, dat een groot
aantal de'achementen reeds in den avond
van den dag van oproeping, het gros van
de onderdeelen bij het aanbreken van den
dog volgende op dien der oproeping, hun
oorlogsopstellingen hadden ingenomen. Na
aankomst in deze opstellingen werd on
middellijk begonnen met de verdere ver
sterking van het terrein, het maken van
loopgraven, hindernissen, enz.
Daarmede waren de maatregelen tot het
veiligstellen van een eventueel volgende
algemeene mobilisatie afgesloten.
Spanning neemt af.
Donkere wolken bleven zich ook den 28
September aan den politieken hemel sa
menpakken. De regeering vond hierin aan
leiding nog op dienzelfden dag de waar
schuwingen te doen verzenden aan het per
soneel, dat bij vóórmobilisatie onder de
wapenen moet komen. Op 29 Sepember was
de internationale toestand echter reeds zoo
danig verbeterd, dat de voorgenomen op
roeping van dit personeel mede aanleiding
was. dat op 30 Sept. de noodige bevelen
konden uitgaan om den arbeid aan de
grensversterkingen te doen eindigen en de
aangebrachte hindernissen weder te doen
opruimen.
Het behoeft zeker geen betoog, dat ook
de niet bij ae grensbeveiliging betrokken
onderdeelen van de weermacht op 27, 28 en
29 Sept niet stil hebben gezeten, doch dat
ook daar met groote voortvarendheid is
gewerkt aan alle voorbereidende maatre
gelen, die aan de mobilisatie moeten voor
afgaan.
Na deze spannende dagen werden ge
leidelijk de genomen maatregelen inge
trokken. Op Woensdag 5 October konden
de opgeroepen groot-verlofgangers weder
naar hun haardsteden terugkeeren. terwijl
op Donderdag 6 October de lie bataljons
hun vredesgarnizoenen weder binnenruk
ten.
Algemeene opmerkingen.
Tenslotte mogen hier nog eenige alge
meene opmerkingen volgen.
Over het algemeen liet de stemming van
den troep niets te wenschen over; met ernst
en vastberadenheid deden allen, van hoog
tot laag hun plicht; vermoeienissen werden
met opgewektheid gedragen.
Zoowel de openbare diensten, welker me
dewerking voor een vlotte uitvoering der
maatregelen onontbeerlijk is, als de ge
meentelijke autoriteiten hebben in alle op
zichten hun volle medewerking verleend. In
het bijzonder mogen wel worden genoemd
de Post- en Telegraafdienst en de spoor
wegen. waaraan zeer hooge eischen zijn
gesteld (een groot deel van het personeel
der P.T.T. en der N.S. heeft veelvuldig ook
des nachts dienst moeten doen ten be
hoeve van het doorloopend openhouden
van kantoren, stations en baanvakken) cn
die in alle opzichten voortreffelijk werk
hebben geleverd. Voorts is bij de troepen-
vervoeren groote medewerking ondervon
den van verschillende autobusdiensten en
vrachtauto-ondernemingen.
Van de bepolking werd allerwege groote
steun en sympathie ondervonden, terwijl,
„last not least", hulde moet worden ge
bracht aan de Nederlandsche pers, die door
haar kalme, bezadigde berichtgeving elke
paniekstemming heeft weten te voorkomen
en door haar juiste voorlichting er toe
heeft bijgedragen om de genomen maat
regelen rustig en ordelijk te doen verloo-
pen.
Ongetwijfeld zal, wanneer de rapporten
van de verschillende commandanten zijn
ontvangen, blijken, dat de getroffen voor
bereidingen hier en daar nog gebreken ver-
toonen en aanvulling en verbetering ver-
eischen. De legerleiding zal zeker niet na
laten. die aanvullingen en verbeteringen
aan te brengen en uit de gebleken tekort
komingen de noodige lessen te trekken.
Men vergete echter niet, dat ons leger zich
nog in een tijdperk van reorganisatie en
sinds vorig jaar van opbouw bevindt.
Reeds thans echter kan worden vast
gesteld, dat hetgeen in de afgeloopen
dagen is geschied, reden geeft tot groo
te voldoening en erkentelijkheid, dat
op den ingeslagen weg kan worden
voortgegaan en bovertal. dat in moei
lijke omstandigheden op de volle toe
wijding van militairen van hoog tot
laag en op de medewerking van plaat
selijke autoriteiten, openbare diensten
en bevolking in alle opzichten kan wor
den gerekend.
Schout 15C
per '/i ons
ontstond welvaart en weelde. - Een van deze weelde-
uitingen, de Oud-Hollandsche Pijptabak, is nu gemeengoed
geworden. Vraag Uw winkelier
1313
(Ingez. Med.)
HAAGSCHE RECHTBANK.
De opgebroken weg.
Op een opgebroken gedeelte van den weg
te Rijpwetering had de aannemer A. van
H. uit Leiden den fietser P. L. M. V. uit
Zoeterwoude aangereden.
De laatstgenoemde viel en liep een
schouderfractuur op. De kantonrechter had
den aannemer veroordeeld tot f. 5 boete
subs. 5 dagen hechtenis, van welk vonnis
verdachte in hooger beroep kwam.
Als getuige werd o.m. gehoord de op
zichter der Provincie F C. Priester uit Lei
derdorp, die meende dat de fietsér nog wel
had kunnen uitwijken, indien hij op den
berm van den weg terecht was gekomen.
De officier van Justitie in zijn requisi
toir meende, dat geen voldoende bewijs
van de schuld van verdachte aanwezig
was, daar ook de fietser onvoorzichtig had
gereden. Daarom vroeg hij vrijspraak.
De verdediger kon zich hierbij aanslui
ten en merkte op, dat zoowel de auto als
de fietser vrijwel gelijk op het opgebroken
deel waren, terwijl het' uitzicht voor ver
dachte niet vrij was.
De Rechtbank zal over 14 dagen uit
spraak doen.
De justitie te Amsterdam heeft in
haar strijd tegen de zwendelbanken en
banken met een twijfelachtige reputa
tie en voor het publiek gevaarlijke
praktijken, weer een goeden slag ge
slagen.
Gistermiddag hebben de rechtercom
missaris. mr. Dijksterhuis, de officier
van justitie, mr. dr. A. J. van Thiel, de
subs, officier mr. H. O. Wassenbergh,
de inspecteur van politie Dijkstra, chef
van de handelspolitie en de rijks-
accountant Stil een inval gedaan ten
kantore van de Commanditaire Bank-
vereeniging, Wiegerinck, Muschter en
Co., gevestigd Keizersgracht 213, te
Amsterdam.
De justitie heeft de beide firmanten,
de heeren Wiegerinck en Muschter ge
arresteerd. Zij worden verdacht van
hoogst belangrijke verduisteringen, het
totaal tekort wordt geraamd op niet
minder dan anderhalf mülioen gulden.
Ook een directeur van een N.V., die
in hetaelfde gebouw een kantoor had,
en die samenwerkte met de bank is
aangehouden.
De aangehoudenen ontkennen.
Het was tegen halt drie gistermiddag
toen het parket, de deskundigen op
bankgebied en eenige rechercheurs in
het bankgebouw verschenen. De officier
van justitie had een verlof aan de
rechtbank gevraagd tot het doen van
deze huiszoeking op groote schaal.
Het was een hcele consternatie in
het kantoorgebouw, waarin ongeveer
tien personen, in dienst van deze
Comm. Bankvereeniging, rustig aan den
arbeid waren, een arbeid, die onmiddel
lijk werd gestaakt toen de justitieele
autoriteiten in de lokalen verschenen.
In het privékantoor waren de beide
directeuren aanwezig. Na vertoon van
het verlof tot huiszoeking, door de
rechtbank afgegeven, werd in alle lo
kalen en in het bijzonder in de brand
kasten en safes een nauwkeurig onder
zoek ingesteld.
Reeds geruimen tijd bestond bij de ju
stitie en de politie het vermoeden, dat door
de banlc op onjuiste wijze zaken werd ge
daan. waarvan de cliënten de dupe werden.
Ook in beurskringen gingen over deze zaak
zonderlinge geruchten. Reeds meer dan eens
is door cliënten, die zich gedupeerd achtten
omdat zij hun vorderingen niet betaald
kregen, het faillissement van de bank aan
gevraagd. Steeds weer wisten zü hun las
tige cliënten op de een of andere manier
tevreden te stellen, zoodat de faillisse
mentsaanvrage weer werd ingetrokken.
Vele cliënten hadden geld en vooral ef
fenten aan de bank in leendepot gegeven,
de bank verkreeg hierdoor het. recht de
effecten te beleenen en met het aldus ver
kregen geld transacties te doen. De cliën
ten kregen dan van de bank een hoogere
rente dan de effecten pleegden te geven. Vele
mensehen zijn door de hoogere rente over
gehaald hun in effecten belegde spaargel
den aan de bank toe te vertrouwen.
Deze effecten zijn bij de huiszoeking niet
teruggevonden, wel leege ruimten, waar
zich effecten moesten bevinden.
Ook waren er cliënten, die effecten in
rekening courant hadden gegeven tot zeer
hooge bedragen. Ook van deze effecten,
vele honderdduizenden waard is niets terug
gevonden bij het zeer nauwkeurige onder
zoek van de justitie en de recherche.
Maar hiermede is het onderzoek nog
niet ten einde geweest. De bank dreef
nog enkele andere naamlooze vennoot
schappen. waarvan zü het effectenbezit
als bankiers onder zich had tot een be
drag van eenige tonnen gouds. Ook bij
deze N.V.'s is een onderzoek ingesteld.
De effecten, die op het kantoor van de
bank behoorden te ziin bleken even
spoorloos verdwenen als de rest.
Ook van dc bezittingen van deze naam
looze vennootschappen is niets terugge
vonden.
Zooals wij reeds schreven, wordt het to
tale tekort ruwweg geschat op anderhalf
a twee millioen gulden.
Juist op tijd.
De vennooten zagen reeds eenigen tijd
geleden in. dat de zaken snaak zouden loo-
pen en om moeilijkheden zooveel mogelijk
te voorkomen, waren zij van plan een ge
heel nieuwe NV. op te richten. Daarvan
zouden dan stroomannen-handlangers di
recteuren worden en de bestaande N.V. zou
dan worden ondergebracht ih de nieuw op
te richten naamlooze vennootschap. De
justitie is echter juist op tijd gekomen en
met haar tijdig ingrijpen is waarschijnlijk
voorkomen, dat deze reeds zoo ingewikkelde
fraude nog ingewikkelder zou worden.
Dat het den heeren niet aan de noodige
brutaliteit ontbreekt, blijkt o.a. uit het feit,
dat zij od de eerste pagina van het Politie
blad veelbelovende advertenties van hun
bankzaak lieten opnemen. Deze advertentie
zal nu wel voor de laatste maal zijn ver
schenen. De beide directeuren zijn in
politiebewaring gesteld en ook de procura
tiehouder is aangehouden.
Er zijn nog zelden zooveel papier en boeken
in beslag genomen als bij deze huiszoeking.
Een groote poHtie-uitrukauto is volgeladen
aan het hoofdbureau teruggekeerd. Het zal
voor den rijksaccountant Stil, die in vele
groote bankfraudes zijn omvangrijke en
doorwrochte rapporten heeft uitgebracht,
geen gemakkelijke en zeker een zeer tijd-
roovende zaak zijn om uit deze bergen
boeken en andere bescheiden zijn klare
rapporten te distiileeren.
De bank is na den inval der justitie ge
sloten. Het voor-onderzoek, het hooren der
gedupeerden en andere getuigen zal onge
twijfeld maanden in beslag nemen.
De gedupeerden.
De bank had o.m. alle aandeelen van een
verzekeringsmaatschappij in haar bezit,
zoodat zij in feite de directie voerde. Van
dat effectenbezit is geen cent over. De be
drijfsleiders van de verzekeringmaatschap
pij echter, die waarschijnlijk zagen aan
komen, dat de zaken mis zouden gaan heb
ben de afgesloten verzekeringsposten voor
het overgroote deel ondergebracht bij an
dere verzekeringen, zoodat de verzekering
maatschappij de belangen van haar cliën
ten in veiligheid gebracht had. doch door
dit onderbrengen was de maatschappij
vrijwel geliquideerd.
Voorts dreef de Commanditaire Bankver
eeniging Wiegerinck. Mutscher en Co.. een
huizenmaatschappij. Ook daarvan had zij
het grootste deel der aandeelen in haar be_
zit. De huizen waren gecedeerd aan een
groote hypotheekbank, zoodat ook deze zaak
weinig effectief vertoont.
Betreffende de groote sommen aan effec
ten. die zii in leendepot hadden vernemen
wij. dat zii aan hun cliënten, behalve het
dividend 2 z.g. stukkenhuur uitkeerden.
Daar staat tegenover, dat wanneer men
effecten bij een solide bank in open be
waargeving deponeert men iets minder dan
de rente uitgekeerd krijgt. De bank was lid
van de Vereeniging voor den Effectenhan
del. zoodat de waarborgsom, bü de vereeni
ging gestort, tot het actief kan worden ge
rekend Ook had de bank nog een depot
bii een groote bankinstelling, doch waar
schijnlijk ligt dit depot onder nul of zal het
net gedekt zijn
Er is practisch niets meer.
Een accountant heeft voor een crediteur
van de bank reeds ongeveer een maand
geleden een onderzoek ingesteld bij de bank
en ook toen was reeds duidelijk, dat er
practisch gesproken niets meer was, wat de
SPOORWEGEN CONTRA SOMMELING.
Vandaag zijn voor de eerste (civiele)
kamer van de Haagsche Rechtbank de
pleidooien gehouden in een procedure,
aanhangig gemaakt door de Nederlandsche
spoorwegen tegen de N.V. Sommeling's
automobielbedrijf. Zooals bekend exploi
teert deze vennootschap een geregelden
autobusdienst tusschen hof- en hoofdstad
vice-versa.
De spoorwegen stellen nu dat deze dienst
als onrechtmatig moet worden beschouwd,
in strijd met het reglement autovervoer
personen (R.A.P.), in elk geval in strijd
met de wet op de openbare middelen van
vervoer. De spoorwegen eischen in de
eerste plaats een schadevergoeding voor
den tijd van 1 Januari 1938 tot de stop
zetting van het bedrijf en in de tweede
plaats een verbod om verder te exploitee-
ren met een dwangsom van f. 250 per rit.
Na een uitvoerig pleidooi kwam mr. C. R.
C. Wyckerheld Bisdom, die optrad voor de
Ned. Spoorwegen tot de conclusie, dat de
exploitatie van den autobusdienst in strijd
is met het R-AP., dat het R.A.P. verbin
dend is, als ook de wet openbare vervoer
middelen en concludeerde, dat naast de
N.V. de heer Sommeling privé aanspra
kelijk is.
Voor Sommeling voerde daarna mr. de
Grooth het woord
Pleiter wilde het geheele R.A.P. niet on
verbindend noemen, alleen art. 2 achtte
pleiter in strijd met de wet. Maar ook al
neemt men aan, dat het geheele R.A.P. niet
verbindend is, dan herleeft niet vanzelf de
wet openbare vervoermiddelen.
De uitspraak is bepaald op 11 November.
Wederverkoopers vragen
leveranciers
om dagbladreclame.
Een groote Amerikaansche bierbrou
werij heeft dit jaar haar dagblad
reclame met 50 »/o uitgebreid, terwijl
zij minder van andere reclamemid
delen gebruik maakte. Het verzoek
van de wederverkoopers der William
Simon Brewery om meer dagblad
reclame voor het merk, heeft o.a. tot
dit besluit bijgedragen. 1322
Van grooten invloed moet ook het
voorbeeld zijn geweest, dat enkele
groote adverteerders de laatste jaren
hebben gegeven. Deze hadden nl.
de prominente plaats die zij in hun
branche innamen, verloren tenge
volge van allerlei experimenten met
nieuwe reclamemiddelen. Zoo gauw
mogelijk zijn deze bedrijven echter
teruggekeerd tot het beproefde en
primaire reclamemiddel: dagblad
reclame.
bank haar bezit kon noemen. Anderhalf
jaar geleden had een financieel weekblad
te Amsterdam reeds een alarmeerend arti
kel over de bank geschreven, wat tot gevolg
had. dat vele depos.to's bii de bank werden
opgevorderd, welke deposito's toentertijd
alle zijn terugbetaald.
De bank diende toen een eisch tot scha
deloosstelling in bii de rechtbank tesen het
weekblad en de rech'bank wees ir. haar
vonnis een schadeloosstelling van 2000 gul
den toe
Naar wii nog vernemen zullen ook waar
schijnlijk vele kleine spaarders de dupe zijn
van deze bank-„krach".
