STEGEMAN'S
LEiDSCH DAGBLAD, Vrijdag 14 October 1938
Vierde Blad
No. 24095
Gemeenferaad van Leiden
Gouwleider Buerckel tegen
„politiek katholicisme"
79sfe Jaargang
Provincialen weg
bewesten Delft-Schiedam
Altijd
4711
Alle onderhandelingen met den clerus afgebroken
Een reeks
strafmaatregelen
(qPORTRET VAN
SPREEKCEL
(Zittiiu van gisteren).
In de zeldzaam „aangekleede" Nutszaal
had gisteren de onverwachte raadszitt.ng
iplaats. Het leek veel od een boerenschuur
met tafeltjes
Voorzitter was de burgemeester mr. A.
Y d Sande Bakhuyzen.
Afwezig met kennisgeving was de heer
Goslinga, die tevens ontslag heeft genomen
als raadslid.
Na goedkeuring der notulen doet de voor
zitter mededeeline van eenige ingekomen
stukken, w.o. missiven van Ged. Staten,
houdende goedkeuring van raadsbesluiten.
AFSCHEID VAN DEN HEER GOSLINGA.
De heer Goslinga, door ziekte verhinderd
aanwezig te zijn, had per brief afscheid
genomen. Hij dankte daarin den raad voor
de ondervonden medewerking.
De VOORZITTER gelooft zich den tolk
van den raad te zijn. als hij de gedachte
uit.datdeganscheraad met leedwezen de.
zen itvergen werker, voor wlen ieder respect
had, zal missen. Steeds heeft hij voor de
gemeente-belangen op de bres gestaan; ook
jaren lang heeft hij als wethouder belang
rijke diensten aan de gemeenschap be
wezen.
Trots verschillen van meening mag ge
zegd, dat een kundig en knap man den
gemeente ontvalt. Soms wekte hij eenige
geprikkeldheid dan weer bespeelde hij de
snaar vari den humor, de raad zal hem
noode missen.
Tenslotte wenschte spr. hem een spoedig
herstel ln zijn zware ziekte, (applaus).
De heer BEEKENKAMP dankte als voor
zitter der A.R. fractie voor deze woorden,
hetgeen in den geest van den heer Goslinga
ls te achten. Hoe men ook moge denken
over diens optreden, hit was ln ieder geval
Iemand met groote gaven die hij op zijn
wijze heeft gegeven voor onze gemeente.
Spr. onderschrijft volledig de goede wen-
schen voor en spoedig herstel.
DE OPVOLGING.
Daar de heer van Es, de vacature Gos
linga niet aanvaardde evenmin als de heer
Schoneveld, ls opvolger de heer mr. Knibbe.
AGENDA.
lo. Praeadvies op het verzoek van prof.
dr. L Knappert om ontslag als Curator van
het Stedelijk Gymnasium. (158)
Confom besloten.
2o. Voorstel tot het inbrengen in de
Sportstichting van het sportveld bij het
militair oefenterrein nabij den Haagweg.
(159)
Confom besloten.
Daar niemand van de rondvraag gebruik
maakt, wordt de openbare zitting gesloten.
De raad gaat over in geheime zitting.
Met den heer Goslinga ls een zeer be
kwaam raadslid, die trouwens als wethou
der van financiën zijn kunnen heeft ge
toond, voor de Sleutelstad verloren gegaan.
Hij was agressief, ontketende soms poli
tieke debatten, waar dit onnoodig of zelfs
niet gewenscht was. het zij zoo. maar het
was een figuur ln den raad. Wie het met
hem aan den stok kreeg, moest zich schrap
zetten!
Veel, zeer veel. heeft hij gedaan voor de
gemeente Leiden, vooral als wethouder en
daarvoor is een oprecht woord van dank
hier alleszins op zijn plaats.
Party-man was de heer Goslinga, hij
kwam er openlijk voor uit, zelfs dan als hij
alleen stond, maar men wist ln dit opzicht
wat men aan hem had Zijn scherpe toon
deed soms het debat fel oplaaien, persoon
lijk werd hij niet; hli stelde principe tegen,
over principe en zelfs zijn tegenstanders
zullen hem blijven gedenken als een waar
dig tegenstander, met wien het een eer was
den degen te kruisen.
Leiden's goede wenschen vergezellen dit
afscheid.
De A.N.W.B. schrijft ons:
Reeds lang bestaan er bij de provincie
Zuid-Holland plannen om een tweede ver
binding tusschen Den Haag en Rotterdam
stand te brengen. De Rijksweg over Rijs
wijkOverschie voldoet weliswaar aan vrij
hooge eischen voor het doorgaande ver-
Keer, doch hij heeft het bezwaar, dat hij
voor het westelijk deel van Den Haag niet
200 gemakkelijk te bereiken is; de rit door
ae stad vordert vrij veel tijd. Voorts levert
oe verbinding van den Haag en Delft met
«eniedam en Vlaardingen het groote be-
t™??1 °p' dat men óf via Rotterdam om
jnoet rijden óf via Overschie. Op den voor
snelverkeer weinig geschikten weg tusschen
yerschie en Schiedam bevindt zich boven
alen een tol.
«et door de provincie ontworpen plan
eneist gen weg. welke den Moerweg in Den
t aag bijna rechtlijnig verbindt met een
punt ten Noordwesten van Schiedam, waar
va«meuwe weg kruisingsvrij, n.l. door middel
na.vic.een -2 g' half-klaverblad, aan den in
(WnlSF Zljnden weg RotterdamMaassluis
Dpitf V?n Holland) zal aansluiten. Ook bij
hei voor een goede aansluiting aan
stratennet dier stad gezorgd worden.
Potjes 0.60 en 0.90
Tuben 0.35 en 0.1
weer
"Matt-Creme", de heerlijke,
matteerende dagcrèmeUitstekend
als onderlaag voor de fijne "4711"
poeder, waardoor U er verzorgd,
frisch en natuurlijk uitziet.
"4711" Cold Cream als de
voedende crème voor de nacht, die
de huid versterkt. Des avonds vóór
de verzorging met Cold Cream,
wordt de huid met "Terci" ge
zichtswater goed gereinigd.
"Terci" gezichtawater des
morgens om de resten van de
Cold Cream te verwijderen. "Terci"
wekt op, versterkt en vernieuwt
het huidweefsel.
1213
CIngez. Med.)
Kon. Ned. Stoomb. My. POSEIDON. 13 Oct.
van Oran te Genua CERES. 12 Oct. 11 u.
n.m. van Amst. te Bremen ORION, 13 Oct.
van Palermo te Malaga.
Kon. Holl. Lloyd AMSTELLAND, uitr., 13
Oct. 5 u. v.m. van Las Palmas.
Halcyon Lyn MAASBURG, 12 Oct. v. Vlaar
dingen te Kirkenaes STAD ARNHEM.
Vlaardingen n. Port Said, 13 Oct. uit den N.
Waterweg.
Rotterdam—Z. Amerika Lijn ALCYONE, 13
Oct. v. Hamburg te R'dam.
Rott. Lloyd DEMPO, uitr., 13 Oct. n.m. 12 u.
50 te Southampton.
Kon. Ned. Stoomb. Mij. PERSEUS. 13 Oct.
van Gothenburg n. Aarhuus.
Diverse Stoomvaartberichtcn MIDSLAND, 12
Oct. van de Theems te Alloa WESTLAND,
13 Oct. v. R'dam te Leith JONGE AN
THONY, Antwerpen n. Setubal, pass. 13 Oct.
Vlissingen BERKEL, 12 Oct. v. Archangel
n. R'dam JONGE ELISABETH. Antwer
pen n. Alexandrië, 12 Oct. van Algiers KA-
TENDRECHT, Schiedam n. Batoum Tuapse,
pass. 13 Oct. Gibraltar KELBERGEN.
Walaroo n. Falmouth, pass. 12 Oct. Finisterre
RANDWIJK. 12 Oct. v. New York te Ham
burg MAJA, 11 Oct. v. Curacao te Genua
SIRRAH, 12 Oct. v. Nuevltas n. Havana
«later bericht) EEM, 13 Oct. v. Sornaes te
Hamina MIJDRECHT, 12 Oct. v. Abadan
n. Suez, daarna verm. n. Engeland SLIE-
DRECHT. 20 Oct. v. Abadan te Liverpool ver
wacht THEANO. 12 Oct. v. Belfast n. Fo-
wey.
die na een vermoeiende dag
Stegeman's échte Geldersche
rookworst op tafel ziet. U weet
wel, met die heerlijke, zachte
rooksmaak. Tjonge, wat een
tractatie! Die van Stegeman is
werkelijk iets bijzonders, 't Is
heusch de moeite waard om
daar speciaal om te vragenl
LET OP of er wel Stegeman
op 't loodje staat.
ln winkels
met ons
raambiljet
1241
(Ingcü. Med.)
Voor het streekverkeer tusschen Den Haag
en Delft eenerzijds en Rotterdam. Schiedam
en Vlaardingen anderzijds moet deze weg
van zeer veel beteekenis geacht worden en
een druk verkeer er op is dan ook te voor
zien.
Aangezien de weg voor een gedeelte door
zeer slap terrein voert, zullen eerst twee
proefvakken worden aangelegd teneinde na
te kunnen gaan op welke wijze het best een
draagkrachtige ondergrond zal kunnen
worden verkregen, n.l. door doorpersing ten
gevolge van een grooten overmaat van zand.
of door gedeeltelijke ontgraving van den
minderwaardigen grond; op 31 October zal
het bestek voor de proefvakken worden aan
besteed.
Gouwleider Buerckel heeft gisteravond
zijn aangekondigde rede gehouden naar
aanleiding van de relletjes te Weenen.
Buerckel verklaarde allereerst, da* be
paalde gebeurtenissen van Vrijdag en Za
terdag in het buitenland verwrongen zijn
weergegeven. In werkelijkheid ging het om
het volgende:
Een aantal politieke geestelijken
heeft getracht de bevolking tegen den
staat op te zweepen. Deze poging is
mislukt, want van de geheele bevolking
hebben slechts een paar honderd brave
oude vrouwen en misleide kinderen
aan den klerikalen oproep gevolg ge
geven. Men heeft gepreekt en op straat
gedemonstreerd, waarbij men enkele
liedjes zong uit den tijd van het Doll-
fussSchuschnig-regiem. Men heeft
getracht de religie! tegen den staat uit
te spelen en heil roepen op kardinaal
Innitzer uit te brengen. Den volgenden
avond heeft zich dan een troep jonge
menschen voor het aartsbisschoppelijk
paleis verzameld en daarbij is het tot
eenige excessen gekomen.
Van 't standpunt van den staat betreft
het hier vergrijpen tegen de openbare
orde. Tegenover een ongehoorde, ver
boden politieke demonstratie eener
zijds, staan enkele uitspattingen aan
de andere zijde.
Het spreekt vanzelf dat de nat.-so-
cialistische staat de gebeurtenissen op
beide dagen ten strengste onderzoekt
en ieder vergrijp tegen het recht en de
orde zal straffen. De nat.-socialistische
staat duldt ter wille van de eenheid
van het volk, onder geen omstandighe
den een politieke oppositie; hij ver
werpt en bestraft gewelddaden en uit
spattingen.
Voortgaande besprak Buerckel de uitleg
ging, die door een zekere buitenlandsche
pers van de gebeurtenissen is gegeven,
welke pers ln de gebeurtenissen de symp
tomen wil zien van een strijd tegen de re
ligie. Daarbij wees Buerckel allereerst op
de tegen het volk gerichte houding van
een deel van den katholieken clerus vóór
den Anschluss. Hij zeide: uit eigen bewe
ging kwam de heer Innitzer na den An
schluss naar den Fuehrer en bood zijn
medewerking aan. Wij hebben weliswaar
ingezien, dat de kardinaal optrad volgens
het beginsel: redde zich wie kan, en der
halve buitengewoon snel zijn vrienden van
den vorigen dag prijs gaf. De Fuehrer ech
ter wilde in Oostenrijk geen veldtocht van
wraak voeren, maar een sterke, alle volks-
genooten omvattende volksgemeenschap
stichten. Daarom gaf ik ook gevolg aan het
verzoek van den kardinaal om te komen
tot een overeenkomst tusschen staat, par
tij en kerk, waarbij religie en eeredienst
beschermd zijn en partij, staat en kerk ln
vrede naast elkander leven.
Aangezien men den machtspolitieken
toestand voor de kerk als ongunstig be
schouwde, ging men eerst in op mijn voor
stellen, bevestigde ze zelfs van den kant
van den kardinaal schriftelijk als geschik
te grondslag voor het samenleven.
Toen scheen plotseling een nieuwe kans
op te duiken. De aartsbisschop van Salz
burg heeft mijn lasthebber met groote
openhartigheid te verstaan gegeven, dat
men in Rome van opvatting is, dat men wel
wat langzaam kon zijn. Want men wist
immers nog niet, hoe de zaak met Tsje-
cho-Slowakije zich zou ontwikkelen.
Dus weer een nieuwe speculatie. Men
hoopt, ja men bidt er wellicht om, dat
het rijk in buitenlandsche politieke
moeilijkheden geraakt. Van den toe
stand, die dan ontstaat, uil men zijn
standpunt jegens volk en rijk afhan
kelijk stellen. Dat is meer dan verraad.
Nu zijn de dingen anders geloopen. De
olkeren van West- en Midden-Europa heb
ben de hangende problemen vreedzaam tot
een oplossing gebracht. Nu was de verle
genheid in het elericalc kamp groot. De
hoop op Tsjecho-Slowakije was vernietigd
en de onderhandelingen met den staat
definitief afgebroken.
Buerckel.
Nu zijn de vorige week Dinsdag de po-
Utiseerende geestelijken in een conferentie
bijeengekomen, waar besloten werd het
volk op te roepen tot een demonstratie
voor het geloof, voor het geloof, dat in
Oostenrijk nooit bedreigd was, voor het
geloof, dat ik als vertegenwoordiger van
partij en staat met den uitdrukkelijken
volmacht van den Fuehrer met bijzondere
bescherming wilde beveiligen.
Buerckel vermeldde op dit punt van zijn
redevoering, dat men de bijeengehaalde
demonstranten heeft doen roepen: „Chris
tus ist unser Fuehrer." De gouwleider ver
klaarde in verband daarmede, dat dit- een j
lastering van den Goddelijken naam is en
een niet.t-e overtreffen gemeenheid, want
Adolf Hitler als Fuehrer van het Duitsehe
volk heeft zich nooit verstout of ook slechts
er aan gedacht Gods Zoon als zijn part-
per uit te dagen, evenmin als Gods Zoon
cr nooit aan heeft gedacht iets wereldlijks
tegenover zich te stellen.
Men heeft dus van deze clericale zijde
den strijd op een politiek terrein willen
schuiven. Dat is godslastering. Daar komc
neg bij. dat Innitzer bij den verderen
kreet: „Innitzer beveel, wij volgen je" on
der zwaar misbruik van het teeken des
k raises uit het aartsbisschoppelijke paleis
de politieke demonstratie tegen den staat
heeft gezegend. Innitzer heeft zich daar
mede openlijk doen kennen als politisee-
rend bisschip. Hij wil dus een politiseerenci
leider zijn.
Hier ontmoet hij het ijzeren en defi
nitieve „neen" van den nationaal so-
cialistischcn staat. Want waar het om
politjek, om volk in den staat gaat, be
staat er slechts één leider, Adolf ITitler
..(Sieg Heil geroep, dat minutenlang
aanhoudt).
Personen als de heer Innitzer hebben
het recht op politieke leiding definitief
en voor altijd verspeeld. Spr. wil niet ra
ken aan de aanspraken op de leiding van
Innitzer in de kerk, hij wil echter den heer
Innitzer den goeden raad geven om aks
kerkleider datgene te doen, dat de Hcere
God hem beveelt en zich niet te maken tot
het werktuig van een anti-Duitsche poli
tiek van het Vaticaan. een politiek, die
met religie en geloof niets heeft uit te
staan. Dan zal hij, Innitzer, ook met. het
volk in vrede leven. Aangezien de natio-
naal-socialistische staat een volksche
ïvchtstaat is. wijst hij de methoden van
h**t geweld ook daar af, waar men ze toch
als een begrijpelijke ractie kan doen gei
den. Het nationaal-socialisme behoeft geen
onderhandelingen te voeren om de verhou
ding tusschen staat en religie op te hei
deren en te beveiligen. Spr. heeft in deze
kwestie slechts gevolg gegeven aan een
^vensch van de bisschoppen. Zulke onder
handelingen zijn ook slechts gevoerd, om
dat men van dqn kant van den staat alles
heeft willen doen om de volksgemeenschap
'no omvatt°r\d en st°rk mogelijk te maken.
Tenslotte verklaarde Buerckel de
discussies en onderhandelingen met
den clerus voor definitief beëindigd en
kondigde een reeks maatregelen aan.
Met het oog op het feit, dat de voor
naamste betrokkenen aan de demon
stratie op Vrijdag Joden en talrijke
Tsjechen zijn geweest, heeft hij, Buer
ckel, besloten:
1. Alle Tsjechische Joden en op
eenigerlei wijze belaste Tsjechen moe
ten binnen den korsten t.ermijn uit
Weenen vertrekken.
2. De kort geleden nog bestaan heb
bende voornemens om aan de kerk het
een of andere jongensseminarium on
danks alles over te laten, zijn opgege
ven, aangezien de politieke geestelijk
heid, zooals zij hier naar buiten trad,
geen waarborg kan geven, dat in deze
scholen een fatsoenlijke jeugd wordt
opgevoed.
3. Met het oog op de groote over
winning in Sudeten-Duitschland had
men ook al plannen voor een amnestie
voor confessioneele politici. Deze am
nestie moet op grond van de gebeur
tenissen uitgesteld worden.
4. Het voorstel van de meest ver
schillende clericale zijde om de invrij-
heidsstelling van Schuschnigg te over
wegen behoort tlians bij Innitzer inge
diend worden.
Voor de verdere betrekkingen tusschen
partij en kerk geldt het volgende:
1. Religieuze aangelegenheden zijn de
zaak van een ieder, individueel. Wie zich
aan het crucifix of aan dergelijke zaken
vergrijpt, wordt tot vijand van het natio
naal-socialisme. Wie naar de kerk wil gaan,
meet dat doen. Wie ver van de kerk blijft,
maakt dat eveneens met zijn geweten uit.
Wanneer echter in de kerk als het huis
Gods tegen den Fuehrer of tegen de na
tionaal socialistische zaak gevloekt wordt,
dan zouden de nationaal socialisten, van
dat oogenbiiK af. met de kerk niets meer
.uit te staan hebben.
2. Het huwelijk en de scholen zijn uit
sluitend aangelegenheden van den str;,t.
De kerk kan hier helpster zijn, maar al
leen dan. wanneer zij staat en partij niet
in gevaar brengt.
3. De openbare straten en pleinen behoc-
ren aan den staat. Men duldt het niet,
dat op staatseigendom aan den staat vij
andige demonstraties gehouden worden,
een poging tot herhaling zal zoo beant
woord worden als men dat moet doen te
genover staatsvijanden.
4 Politiek en vorming van de levensorde
"in het volk zijn uitsluitend aangeleg:n-
heden van partij en staat. De zorg voor
het zieleheil is zaak der religie. Nieï ge
duld zal worden, dat de religie van een
enkeling of de symbolen eener religie be
schimpt worden, ieder heeft het recht op
eerbiediging van een religieuze overtui
ging. In Oostenrijk bestaat een groot aan
tal fatsoenlijke, brave katholieken. Er
hoeft hier een gemeenschaD van geeste
lijken voor de religieuze verbroedering be
staan. Tien dagen geleden echter heeft de
heer Innitzer het lidmaatschap van dezen
bond voor den religieuzen vrede verboden.
Hij Buerckel, zegt dien geestelijken dank.
Zij hebben hun werk niet kunnen voort
zetten. omdat zij Innitzer anders broode
locs zouden hebben gemaakt.
Buerckel eindigde met de woorden:
Wij buigen ons vroom voor den Al
machtige, die ons den Fuehrer heeft
gezonden/Steeds zullen wij nederknïe-
len aan het altaar van onze natie en
wij zullen tot onzen Heerc God bid
den: Heere God, behoudt ons den
Fuehrer".
De redevoering van Buerckel werd voort
durend door stormachtig gejuich en lang
aanhoudenden betoogingen tegen het po
litieke katholicisme onderbroken. Aan 'iet
slot werd de bijval tot ware orkanen van
instemming met de uiteenzettingen van
Pucrcke!.
Nieuwe betoogingen.
Na de door gouwleider Buerckel voor
een ontzaglijke menschenmenigte uitge
sproken redevoering tegen het politieke
katholicisme in Oostenrijk trokken tien
duizenden personen in emdelooze rijen
langs het aartsbisschoppelijk paleis on ae
Stetansplatz Steeds weer werden kreten
tegen het oolitieke katholicisme uitgcs'oo-
ten. Ook werden „Knallerbsen", een soorc
vuurwerk, door de betoogers rondgestrooid,
die tot ontploffing kwamen, wanneer er
op getrapt werd. Om tien uur trokken de
menschenmassa's nog steeds lar.gs he*
aartsbisschoppelijk paleis.
BALDADIGE JFUOD.
Een bewoner van dc Oude Vost k'; r.gt over
de baldadigheid der jeugd, die dezer dagen de
deuren en ramen van vele huizen met klei be
smeurde. Meer politietoezicht ware z.i. ge
wenscht.
