Steeds somberder wordt de situatie De tijd begint te nijpen.... Chamberlain vreest o,doch hoopt nog op vrede WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1938 No. 24081 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt. 79sie Jaargang Verklaring van Daladier Zending van Wilson mislukt Britsche vloot gemobiliseerd Minister Colijn voor de radio Dit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD verwacht Een oorlog is slechts voor zeer groote belangen gerechtvaardigd LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets:per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons BLad gevestigd zijn Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchéque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zljnr per 3 maanden f. 2 3S per week f.0.18 Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.) STEEDS meer pakken de donkere wolken zich samen. Het is alsof Duitschland geen stap meer terug wil doen en hardnekkig vasthoudt aan den datum van 1 October. Zelfs Chamberlain moest een zeer pessimistischen toon doen hooren, al zal hij zijn pogen den vrede te redden tot het laatste oogenblik voortzetten, daarbij gesteund door Daladier. Roosevelt's vredes-oproep is door Hitier afgewezen, maar ook Amerika's president legt zich nog niet neer bij het onherroepe lijke, hij heeft thans een internationale conferentie voorgesteld. Zal de korte tijd, die ons nog van 1 October scheidt, de zoozeer gewenschte ontspanning brengen? Daladier heeft gisteravond de volgende verklaring afgelegd: Aan het einde van dezen nieuwen crisis- dag moge ik twee dingen vaststellen: Wat het binnenland betreft wil ik ander maal wijzen op de volmaakte orde, die in het geheele land heerscht, op de koelbloe digheid en de discipline, waarmede de vei ligheidsmaatregelen worden uitgevoerd, die wij gedwongen zijn te nemen. Op internationaal gebied is de wor steling om den vrede nog steeds niet ten einde. De onderhandelingen worden voortgezet. Denkt niet, dat onze diplo matie werkeloos toeziet. Nog heden heeft zij in talrijke hoofdsteden voor den vrede gewerkt. Zelf oud-strijder, behoef ik wel niet te zeggen, dat de regeering, waarvan ik de leiding heb, geen enkele mogelijk heid, om in eere den vrede te handha ven, onbenut zal laten. Sir Horace Wilson heeft direct na zijn terugkeer te Londen de regeering ingelicht en rapport uitgebracht. Wilson bracht uit Berlijn geen enkele concessie mede. Naar verluidt heeft sir Horace Wilson getracht van Hitier een verlenging van den termijn voor overdraging van het Sudeten-Duitsche gebied tc verkrijgen. Hij kreeg een definitieve weigering te hooren. Hieraan werd verbonden de mededeeling. dat Hitler te verstaan gaf. dat indien hij vanmiddag om 2 uur nog geen bevredigend antwoord van Praag zou hebben ontvangen „hij zich voorbehield, de noodige maatre- gelen te nemen." Men gelooft, dat Hitier doelde op de al- gemeene mobilisatie, waartoe de order Maandag, tijdens de rede van den rijks kanselier, verwacht werd, en die zonder twijfel slechts in verband met Chamber lain's brief is uitgesteld. Maar, gelukkig, wordt dit alles uit Ber lijn als valsch gekenmerkt. De minister-president, dr. H. Colijn, zal heden avond om half negen over de drie zenders een radio rede houden. De Britsche admiraliteit deelt mede, dat besloten is bij wijze van voorzorgs maatregel de vloot te mobiliseeren. Dit besluit is in de gisteravond gehouden zitting van het kabinet genomen. Uit de door de admiraliteit gegeven bij zonderheden blijkt, dat het geen totale mobilisatie is, daar een aantal reservisten nog niet wordt opgeroepen. Echter is de reserve der klasse b of de koninklijke vloot- reserve, die thans moet opkomen, veel be langrijker dan de koninklijke marine re serve, die pas in het uiterste geval en als aanvulling wordt opgeroepen. De Engelsche staatscourant publiceerde voorts een „order in council", waarin machtiging wordt gegeven tot de mobilisa tie van de eenheden der militaire lucht macht en de hulpluchtmacht. In het besluit wordt uiteengezet, dat „Zijne Majesteit op raad van en in overleg met zijn Privy Council verklaart, dat er buitengewone om standigheden bestaan" en dientengevolge den minister van luchtvaart order geeft alle maatregelen te nemen, die hem noodzake lijk zullen voorkomen voor de mobilisatie der luchtmacht. Naar Reuter meldt, heeft het ministerie van oorlog medegedeeld, dat besloten is, een organisatie voor vrouwen op te richten, die in tijd van nood zekere hulpdiensten zal verrichten, in samenwerking met het gere gelde leger. In vredestijd zal de organisatie voor ver schillende hulpdiensten worden gebruikt. Voor de organisatie zijn noodig 25.000 per sonen. hierbij inbegrepen 2000 officieren. De organisatie zal den naam dragen „auxiliary territorial service". Een Londensch avondblad schrijft: „Blijf kalm en graaf". Dit is het beeld, dat Londen biedt. In de tuinen der huizen en in de parken worden loopgraven gegra ven, voor de bevolking om te schuilen bij luchtaanvallen en op pleinen en op som mige daken wordt luchtdoelgeschut opge steld. Na het sluiten van de kantoren namen verscheidene kantoorbedienden taxi's, om zich naar het hoofdkwartier van de lucht bescherming te begeven. De ondergrondsche spoorwegmaatschappij deelde mede. dat acht stations gesloten zul len worden voor dringende werkzaamheden. Bootwerkers weigeren Duitsch schip te laden. De havenarbeiders te Kings Lynn heb ben geweigerd een lading van 100 ton giet ijzer aan boord te brengen van het voor Hamburg bestemde Duitsche stoomschip ..Specht". De havenarbeiders vreezen, dat deze lading „over enkele dagen tegen Enge land zal worden gebruikt". In Tsjecho-Slowakije. In Tsjecho-Slowakije heet de rust thans vrijwel volkomen. Het aantal Sudeten-Duitsche vluchtelin gen is tot 233.700 gegroeid. Sidor, de Slowaaksche autonomistische afgevaardigde, heeft door de radio tot het Slowaaksche volksdeel gesproken en mede gedeeld, dat dr. Tiso, de leider van de Slo waaksche katholieke volkspartij, de partij van wijlen pater Hlinka, de laatste dagen tot tweemaal toe een onderhoud met presi dent Benesj heeft gehad. Het resultaat van deze besprekingen was, dat aan de lang gekoesterde wen- schen van het Slowaaksche volk zal worden voldaan. BINNENLAND. Versterking der grenstroepen; het perso neel in werkelijken dienst geroepen. (Buitenl., 3e Blad). Drama te Rotterdam; poging tot moord en zelfmoord. (Gem. 3e Blad). BUITENLAND. Een nieuwe oproep van Roosevelt voor den vrede. (Ie Blad). De reactie op Chamberlain's rede. (Ie Bl.)# Britsche demarge te Rome. (Ie Blad). Èr wordt een wat koelere nacht met plaatselijken ochtendmist ver wacht. Morgen overdag zal het meest zwaar bewolkt zonder regen van beteekenis zijn, de wind zal zwak tot matig uit Zuid-Oost tot Zuid-West draaien. Sidor wekte zijn Slowaaksche volks- genooten op den staat te steunen en te waken tegen onlusten in het Slo waaksche deel des lands. Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll 1Illllllllllllllllllllllllllllllll Met merkbare ontroering vervolgde de minister-president: „Hoe verschrikkelijk, hoe ongeloofelijk fantastisch is het, dat wij loopgraven graven en gasmaskers beproeven, omdat volken in een afgelegen land twisten, volken van wie wij niets weten. Het schijnt bijna onmogelijk, dat een twist, welke in beginsel reeds is bijgelegd, een reden tot een oorlog zou worden. Ik kan begrijpen, waarom de Tsjechische regeering zich niet in staat achtte de voorwaarden aan te nemen, welke haar zijn voor gelegd in het Duitsche memorandum. Ik voel evenwel, na mijn besprekingen met Hitier. dat indien slechts tijd werd gelaten, het mogelijk zou zijn een regeling te treffen. Ge weet reeds, dat ik alles heb gedaan, wat een man kan doen om dit geschil bij te leggen. Na mijn bezoeken aan Duitschland besef ik zeer goed hoe Hitier zich gevoelt. Hij moet de voor vechter zijn van de zaak der Duitschers, aan wier grieven tot- nutoe niet is tegemoet gekomen. Hij heeft mij persoonlijk gezegd en gisteravond heeft hij het herhaald, dat wanneer het vraagstuk der Sudeten geregeld zal zijn, de territoriale eischen van Duitschland in Europa vervuld zullen zijn. Na mijn eerste bezoek aan Berchtesgaden deed ik aan de Tsjechische regeering voorstellen, die de kern gaven van wat hij verlangde en ik was zeer verrast, bij mijn terugkeer in Duitschland te vernemen, dat hij verlangde, dat het gebied onmiddellijk aan hem zou worden overhandigd en onmiddellijk door de Duitsche troepen zou worden bezet, zonder dat eerst een regeling werd getroffen voor de bescherming der inwoners van dit gebied, die geen Duitschers zijn en niet in het Duitsche rijk wilden worden opgenomen. Ik moet zeggen, dat ik deze houding onredelijk vind. Indien de reden hiervan is, dat Hitier twijfelt aan de bedoelingen van de Tsjechische regeering in het uitvoeren van de belofte en het overgeven van het gebied, dan heb ik aangeboden om uit naam van de Britsche regeering de woorden van de Tsjechische regeering te garandeeren en ik ben er zeker van, dat de waardf van onze belofte nergens wordt onderschat. Ik zal de hoop op een vreedzame regeling niet opgeven, noch zal ik mijn pogin gen voor den vrede opgeven zoolang hoop bestaat. Ik zou niet aarzelen een derde bezoek te brengen aan Hitier, indien ik zou meenen, dat het iets zou helpen, doch op het oogenblik zie ik niet, wat ik verder voor nuttigs zou kunnen doen op den weg van bemiddeling. Toch zijn er enkele dingen, welke wij kunnen en moeten doen, thuis. Nog steeds worden vrijwilligers gevraagd voor de verdedi ging tegen aanvallen uit de lucht, voor brandweer en politie en de territoriale eenheden." De minister-president vroeg vervolgens mannen zoowel als vrouwen hun diensten aan te bieden. „Weest niet bevreesd, wanneer ge hoort van mannen, die onder de wapenen zijn geroepen voor de verdediging tegen luchtaan vallen of om de schepen te bemannen. Dit zijn slechts voor zorgsmaatregelen, welke de regeering in tijden als thans moet nemen. Zij beteekenen geenszins, dat wij besloten zijn oorlog te gaan voeren of dat de oorlog voor de deur staat. Hoe zeer wij ook sympathie moeten gevoelen voor een klein land, dat door een grooten, krachtigen buurstaat wordt bedreigd, kunnen wij evenwel niet in alle omstandigheden het geheele Britsche Imperium in een oorlog storten alleen ter wille van dit land. Als wij zouden moeten strijden, dan zou dit om belangrijker redenen moeten zijn. Ik ben zelf een man des vredes in het diepst van mijn ziel. Een conflict tusschen volkeren is voor mij een nachtmerrie, doch wan neer ik overtuigd was, dat eenig volk voornemens was om de geheele wereld te regeeren door de vrees voor zijn kracht, dan ben ik van meening, dat tegenstand moet worden geboden. In een dergelijke overheersching zou het leven van volken, die in de vrijheid gelooven, het leven niet waard zijn. Oorlog is even wel een schrikkelijk ding en we moeten wel bij onszelf te rade gaan, voor wij er toe overgaan en wij moeten er vólkernen zeker van zijn dat waarlijk groote belangen op het spel staan en de drang om alles te wagen voor de verdediging dezer belangen als onweerstaanbaar beschouwd moet worden, nadat alle gevol gen overwogen zijn. Op het oogenblik vraag ik u zoo kalm mogelijk de gebeurtenissen der komende dagen af te wachten. Zoo lang de oorlog nog niet begonnen is, is er altijd hoop dat hij voorkomen kan worden en ge weet dat ik voor den vrede zal werken tot het laatste oogenblik. GISTERAVOND hebben de luisteraars in geheel Engeland en in de Vereenigde Staten geluisterd naar de rede, welke minister-president Chamberlain, in zijn werkkamer in Downing- street no. 10 heeft uitgesproken. Chamberlain verklaarde, dat hij heden in het parlement een verklaring af zal leggen over de gebeurtenissen, welke hebben geleid tot den huidigen angsti- gen en critieken toe stand. Hij voegde hier aan toe: „Het was niet mogelijk eerder een verklaring af te leggen, toen ik heen en terug over Europa vloog en de toestand zich ieder uur wijzigde. Doch vandaag is het voor kor ten tijd kalm en ik wensch een paar woor den te zeggen tot de jonge mannen en vrou- ven van Engeland en het 3ritsche Rijk, en mis schien ook wel tot an deren. Eerst moet ik iets zeggen 'ot hen, die mij of mijn vrouw hebben geschre ven in deze weken, om ons te zeggen, dat zij dankbaar waren voor CHAlfBERI/AIN mijn pogingen en ons hun hoop op mijn succes verzekerden. De meeste van deze brieven waren afkomstig van vrouwen, moeders en zusters van onze eigen landgenooten. Doch er waren ook ontelbare brieven van anderen; behalve uit Frankrijk, België en Italië, zelfs uit Duitschland. Het was hart verscheurend de groeiende belangstelling, welke hieruit bleek, te lezen en de groote opluchting, wanneer zij te vroeg dachten, dat het gevaar voor oorlog geweken was." „Op het oogenblik zie ik niet, wat ik mogelijk nog zou kunnen doen door bemiddeling.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 1