Toch nog een onderhoud tusschen Chamberlain en Hitier Een Duitsch memorandum aan Praag Tsjecho Slowakije mobiliseert 79 ste Jaargang ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1938 No. 24079 Frankrijk roept reservisten op HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN1 Kiest nooit in den blinde weg Dit nummer bestaat uit ZES bladen EERSTE BLAD verwacht LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden ■van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 30 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden f.235 per week Ti-V-v-VATV f.035 Franco per postTf. 2:35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f.0.80 per 3 mnd> EEN zeer bewogen avond ligt achter ons, waarvan de gevol gen nog niet zijn te overzien. Zooals bekend, had Chamber lain te Godesberg in een nota verzekeringen gevraagd. Het antwoord bleef uit tot gistermiddag half vier. Dit bracht niet het gewenschte resultaat en nadat tusschen de „minderen" (v. Rib- bentrop. Henderson. Wilson e.a.) nog overleg was gepleegd besloot Chamberlain Hitler nog slechts een afscheidsbezoek te brengen en hedenmorgen naar Engeland terug te vliegen. Dit beteekende een volledige mislukking van Godesberg! Het afscheidsbezoek van Chamberlain, dat om halfelf werd gebracht, is echter weer uitgegroeid tot een bespreking, die pas hedennacht om half twee eindigde. Hitier heeft Chamberlain een memorandum overhandigd, dat deze aan Praag zal voor leggen. Hij vertrekt echter hedenmorgen. Zelf verklaarde Chamberlain, teruggekeerd in Petersberg: „Men kan dit niet een volkomen mislukking noemen." Het schijnt, dat Hitler in zijn memorandum eischt, dat direct een deel van het Sudeten-land door Duitsche troepen zal worden bezet. Of Praag daartoe bereid zal zijn? Nadere bijzonderheden. Van semi-officieele zijde wordt verklaard dat aangenomen kan worden, dat het be zoek van Henderson en Wilson aan Von Ribbentrop en de briefwisseling tusschen Hitler en Chamberlain opheldering der wederzijdsche standpunten ten doel heb ben gehad. Volgens Havas zou de voornaamste moei lijkheid, die leidde tot de eerste onderbre king der bespreking te Godesberg (het uit stel van het onderhoud van 's morgens i veroorzaakt zijn door den eisch van Hitier. dat de Sudeten-Duitsche zóne, welker gren zen zouden worden vastgesteld in gemeen schappelijk overleg tusschen Duitschland, Frankrijk en Engeland, door de Duitschers bezet zou moeten worden, vóór dat eenige bespreking gevoerd zou worden. Daartegenover zou Hitier er in toestem- mgn, dat de definitieve Duitsch-Tsjecho- Slowaaksche grens zou worden afgebakend door een internationale commsisie, zooals het Fransch-Britsche plan voorstelde Over het verloop van het gesprek tus schen Henderson en Von Ribbentrop wordt nog gemeld: Gedurende genoemd onderhoud verwij derde Von Ribbentrop zich om zich naar Hitler te begeven. Nadat hij terugkeerde, werd nog een kort gesprek gevoerd. Henderson en Wilson verlieten hotel Dreesen te 19 uur 25 om haastig naar Petersberg terug te keeren. Daar spraken zij met Chamberlain en vervolgens deelde Wilson den journalisten In de hal van het hotel mede: „Henderson en ik zijn in hotel Dreesen geweest en lk heb twee gesprekken met Von Ribbentrop gehad. Volgens de plannen van het oogenblik zal Chamberlain van avond laat een bezoek aan Hitier brengen en morgen i>er vliegtuig naar Londen te- rugkeeren. Horace Wilson deelde voorts aan de pers mede: Hoewel in het laatste onderhoud tusschen Hitler en Chamberlain nieuwe po gingen zullen worden in het werk gesteld, kan men op het oogenblik aannemen, dat de besprekingen mislukt zijn. Dit zag er dus al zeer somber uit! Bij het afscheidsbezoek is echter de situatie weer iets gewijzigd. Hitier begon den Britschen premier en de Britsche regeering mede namens het Duitsche volk zijn dank te betuigen voor de pogingen tot het vinden van een vreed zame oplossing van het Sudetenduitsche vraagstuk. Daarop volgden nadere besprekingen, die eindigden met de overhandiging van een Duitsch memorandum, dat het definitieve standpunt van Duitschland ten aanzien van den toestand in het Sudetenland bevat. De Britsche premier heeft op zich genomen, dit memoran dum aan de Tsjecho-Slowaaksche re geering over te brengen. Von Ribbentrop en Henderson waren aanwezig en van tijd tot tijd ook de onder staatssecretaris van buitenlandsche zaken, von Weizsaeeker en de eerste medewerker van den Britschen premier, Horace Wilson. De overige leden begeleiders van Chamber, lain brachten evenals de in het hotel aan wezige Duitsche heeren den tijd in de overige vertrekken van het hotel door Om 1.28 verlieten de Führer en Neville Chamberlain onder algemeene spanning der aanwezigen de conferentiekamer. Hitier begeleidde den Britschen premier door de hotelhal naar zlin auto. waar hij hartelijk afscheid van hem nam. De Führer wenschte zijn gast in het bijzonder een goede thuis reis. Een speciale correspondent van Havas meldt nog: Nadat Hitier geweigerd had zijn in stemming te verieenen op basis van het Britsche regclingsvoorstel, heeft Cham berlain zoo meldt men in Britsche krin gen, op zich genomen, aan Praag de Duitsche oplossing voor te leggen, in houdende een veel grooteren en veel spoediger gebiedsafstand en zonder Duitsche verplichtingen. Het pessimisme bij sommige leden der Britscbe delegatie is te wijten aan den duidelijken indruk dat de Tsjecho. Slowaaksche regeering deze voorstellen niet zal kunnen aanvaarden. De voor stellen zijn vannacht ook meegedeeld aan Parijs en andere hoofdsteden. In Duitschland heerscht echter nog eenig optimisme. De ontkenning van Chamberlain, dat de nieuwe toestand een mislukking kan ge noemd worden en de verklaring welke hij aflegde toen hij z,ch naar zijn slaapkamer begaf, n.l. „het woord ls thans aan de Tsjechen", vertegenwoordigen het heer- schende algemeene gevoelen in Duitsch land Volgens Duitsche kringen was het laatste onderhoud tusschen beide staats lieden hartelijk van toon. Er valt niet aan te twijfelen of Chamberlain heeft een uit stekenden indruk op de Duitsche openbare meening gemaakt Volgens inlichtingen uit Italiaansche bron zou het standpunt van het rijk als volgt zu'n: Het rük eischt: 1, afstand binnen acht dagen van door een compacte Duitsche be volking bewoonde gebieden., d.w.z. gebieden met een bevolking, welke voor minstens 70 of 75 procent Duitsch is: 2. volksstemming in andere districten met een duidelijk Duitsche meerderheid: 3. afsehaffine van Duitsche en Tsjechi sche bevolkinzseilandjes resp. op Tsjechisch en Sudetengebied. door middel van een uhwlsseline der bevolking: 4 het rijk zou er niet in' toestemmen de grenzen te waarborgen van den nieuwen Tsjechischen staat, indien Polen en Hon garije hun garantie weigeren, hetgeen in feite gelijk zou staan met een steun der eischen van deze beide landen. Frankrijk's houding. Gistermiddag is te Parijs de delegatie der linksche partijen weer bijeengekomen. Socialisten en communisten oefenden cri- tiek uit op de politiek der regeering: de communisten brachten zelfs twee op bijzon der heftigen toon opgestelde resoluties ter tafel. Deze werden verworpen. De socialist Auriol erkende de in-opportuniteit van de bijeenroeping der Kamers. Hij verlangde echter dat Daladier alle leiders der Kamer- groepen zou ontvangen, teneinde hen van den internationalen toestand op de hoogte te brengen. Dit voorstel werd aangenomen waarbij alleen de communisten tegenstem den. De secretaris-generaal heeft daarna dit verzoek aan den chef van het kabinet van den minister-president overgebracht. Deze laatste verzekerde dat Daladier zoo spoedig mogelijk in gunstigen zin hierop zou ant woorden. De soc. radicale afgevaardigden hebben, na hun bijeenkomst met Daladier, met al gemeene stemmen een motie aangenomen waarbij zij opnieuw hun vertrouwen in Daladier uitspreken. In geheel Frankrijk is vanmorgen aan de gemeentehuizen een biljet aange plakt, waarbij de reservisten van som mige lichtingen terstond worden opge roepen. Deze maatregelen vullen de ter dekking van de grens noodzakelijke strijdkrachten aan. Het is een der laat ste veiligheidsmaatregelen vóór de alge meene mobilisatie. Kiest nooit een haard of haard kachel in den blinde weg, maar gaat naax een specialist. U vindt bij ons een met groote zorg gekozen sorteering HAARDEN en HAARDKACHELS uit de beste fabrieken. Laten wij aan de hand van onze ervaring U demonstreeren, welke de meest geschikte haard of haardkachel voor U is. Ook al om dat Uw portemonnaie een woordje mee spreekt, hebt U een betrouwbaar adres noo- dig. - Vergeet niet, dat onze ruim 40-jarige ervaring op verwarmingsgebied ten volle tot Uw dienst staat. 233 Komt nog heden In onze Magazijnen, U slaagt zeker en naar genoegen. HET HAARDENHUIS JAN DE NIE ZONEN Kort Rapenburg 10 Heerengracht 112 Telef. 25 - Smederij sinds 1894. - Tel. 1549 (Ingez. Med.) Minister-president Daladier had tegen over een delegatie van de sociaal-radicale partij verklaard, dat voor het geval Tsjecho- Slowakije alsnog het slachtoffer zou worden van een niet-uitgelokten aanval. Frankrijk onmiddellijk alle vereischte maatregelen tot bijstand zou treffen. De meening van Leon Blum. Blum schrijft in de „Populaire": gaat de Fuehrer zijn leger bevel geven datgene te overschrijden, dat nog de Tsjecho-Slowaak sche grens is? Zoo hij het doet, ondanks óe Engelsch-Fransche voorstellen, ondanks GISTERAVOND 10 uur 40 is door het radiostation Praag Nielnik een proclamatie omgeroepen van president Benesj", waarbij de algemeene mobilisatie van het Tsjecho-Slowaaksche leger wordt gelast. Het decreet werd eerst in het Tsjechisch en daarna in het Duitsch voorgelezen. Het bepaalt, dat alle weerbare personen tot 40 jaar, zich onverwijld naar hun standplaatsen moeten begeven. Paarden, rijtuigen, automobielen en particuliere vliegtuigen worden opgeëischt. Elk civiel luchtverkeer is verboden. Militaire berichten zijn aan strenge censuur onderworpen. De proclamatie besluit met den volgenden oproep: „Burgers, het beslissende oogenblik is aangebroken. Het wel slagen hangt af van iedereen. Laat ieder zijn krachten in dienst stellen van het vaderland. Weest dapper en trouw. Onze strijd is een strijd voor rechtvaardigheid en vrijheid. Leve Tsjecho- Slowakije!" In de straten der Tsjecho-Slowaaksche hoofdstad was het direct vol met een jui chende menigte. De opwinding en geest drift waren enorm. Iedere automobiel werd aangehouden en den bestuurder gelast of verzocht, reservisten naar de stations te vervoeren. Alle gezantschapsgebouwen, en in het bijzonder de Duitsche legatie, worden krachtig door politie en militairen be waakt. Aan alle zaken en instellingen is een waarschuwing gezonden om voorbereid te zijn op luchtaanvallen, en alle vensters zijn verduisterd. De correspondent van Reuter bevond zich in een Tsjechische stad aan de grens van het Sudetengebied, toen het mobilisatiebe vel door de radio kwam. De mededeeling werd met gejuich en applaus ontvangen en toen het volkslied speelde, stond elkeen zwijgend stil. Daarna schudden de mannen elkander de hand, trokken hun jassen aan, en gingen naar buiten om zich aan te ge ven bij het plaatselijke aanmeldingsbureau. Vannacht om 1 uur 30 heeft de Praag- sche radiozender een officieuze mededee ling gedaan over de beraadslagingen der regeering, voorafgaande aan het mobilisa tiebevel. De regeering heeft moeten constateeren, zoo luidt de mededeeling, dat de tot dus ver genomen maatregelen niet voldoende waren, gezien het feit, dat andere landen buitengewone maatregelen hadden getrof fen. Gisteravond vond een bespreking plaats tusschen leidende personen, waar van het resultaat was, dat het noodig is andere lichtingen op te roepen, terwijl de omstandigheden vereischen, dat de maat regel zoo spoedig mogelijk wordt uitge voerd. Als gevolg van deze overweging, is de ministerraad bijeengekomen, die besloot tot mobilisatie over te gaan. Henlein's antwoord. Henlein heeft tot de Sudeten-Duitschers den volgenden oproep gericht: ..Benesj heeft in zijn hazardspel de laat ste kaart uitgespeeld. Hij heeft, steunende op een in strijd met de grondwet zijnde militaire regeering, de algemeene mobili satie afgekondigd. Gij, mijn volksgenooten in het vaderland, weet waarom het gaat. Geen Duitscher zal op Duitschers schie ten, geen Hongaar op Hongaren, geen Pool op Polen. Benesj heeft niet het recht, u tot een vrceselijken broeder moord te dwingen. Aan zijn mobilisa- tiebcvcl zal geen Duitscher gevolg geven. Over korten tijd zult gij vrij zijn". BINNENLAND. De leger-oefeningen afgelast. Verloven en bewegingsvrijheid ingetrokken (Binnen land 4e Blad en Laatste Ber. Ie Blad). Wat het Werkfonds deed (4e Blad). De oefeningen der Lichte Brigade geëindigd (3e Blad). Prinses Juliana nog niet hersteld (Binnen land, 4e Blad). Pleidooi voor centraal vliegveld; de Winter- dienst der K.L.M. (3e Blad). BUITENLAND. Chamberlain uit Godesberg vertrokken (le Blad). De sancties in den Volkenbond (Buitenland, le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAG. 1 VAN HET VIERDE BLAD. Voor morgen wordt nog droog vrij warm weer verwacht, doch er blijft eenige kans op onweer- De bewolking zal echter vermoedelijk iets zwaarder zijn en de tempera- ratuur iets minder hoog worden dan heden. De wind blijft zwak tot matig uit het Zuidoosten. het offer, dat Praag zich getroost heeft, dan zou het Fransch-Tsjechische pact in werking treden. Daladier heeft het gister avond verklaard. Het Tsjechisch-Russische pact zou in werking treden. Litwlnof heeft het verzekerd. Engeland zou er noodzake lijk aan te pas komen. Heeft Chamberlain zich daartoe niet verplicht door de nieu we eischen van den Fuehrer als onaan vaardbaar te verwerpen? Ik durf er zelf niet op te antwoorden. Laat Roosevelt, de grootste autoriteit ter wereld, toch eens spreken. De tijd gaat voorbij en elk uur telt. Rusland en Tsjecho-SIowakije. In de politieke commissie van den Vol kenbond heeft Litwinof verklaard, dat de Tsjecho-Slowaaksche regeering, nadat zij het Duitsch-Fransch-Engelsche ultimatum reeds aanvaard had, gevraagd heeft, of de sovjet-regeering zich nog gebonden achtte door het verdrag met Tsjecho-SIowakije, indien Duitschland nieuwe eischen zou stel len, de Britsch-Duitsche onderhandelingen zouden mislukken en Tsjecho-SIowakije zou besluiten zijn grenzen met de wapenen te verdedigen. De sovjet-regeering, aldus Litwinof. heeft geantwoord, dat. wanneer Frankrijk in deze omstandigheden hulp zou bieden, het verdrag in werking zou treden. In Tsjecho-SIowakije. Generaal Faucher, het hoofd der Fran- sche militaire missie in Tsjecho-SIowakije heeft bij de Fransche regeering zijn ont slagaanvrage ingediend en gevraagd van zijn functies ontheven te worden. Tezelf- der tijd wordt medegedeeld, dat hij zich ter beschikking heeft gesteld van de Tsje chische strijdkrachten. Hij heeft de Tsje chische nationaliteit aangenomen. In het land der Sudeten moet over het algemeen rust heerschen, al hebben zich nog enkele Incidenten voorgedaan. De Tsjechische autoriteiten handhaven de orde in het geheele gebied. Zij treden met de grootste omzichtigheid op en hebben opdracht onnoodige botsin gen te voorkomen. De „Egerer Zeitung", het orgaan der Henleinisten, publiceert een oproep, die

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 1