Eere-promotie van H.M. de Koningin
79 ste Jaargang
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1938
No. 24066
Doctor Honoris Causa in de
economische wetenschappen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt.
Promotor was Prof. Dr. H. Fryda
De kinderverlamming
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJSEER ADVERTENTIES:
30 tóvjjer iregel voor aflvertenties -uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties -uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzendihg van brieven
3-0 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijnf
per 3 maanden f. 2.35
per week 7J.Vf.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.'
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mud.)
Hedenmiddag vond te Amsterdam de plechtige eere-promotie
plaats van Hare Majesteit de Koningin tot doctor honoris causa
m de economische wetenschappen.
De Senaat der Universiteit, doordrongen van het bewustzijn,
met welk een diep besef Hare Majesteit steeds de belangrijke
en uiterst moeilijke problemen der economische structuur heeft
behandeld, verleende onze jubileerende vorstin dezen titel uit
erkentelijkheid voor de onverflauwde belangstelling, die Zij in
heel de periode Harer regeering aan den dag heeft gelegd
voor de economische zorgen en eischen des lands.
De ontvangst.
Bij den ingang van de Oudemanhuis-
poort werd het Koninklijk gezelschap ont
vangen door de hoogleeraren prof. dr. H.
Bragmans, prof. dr. J. D. van der Waals
Jr., prof. mr. Paul Scholten en prof. dr.
H. A. van Bakel, nadat de burgemeester,
in zijn kwaliteit van president-curator der
universiteit deze hoogleeraren aan Hare
Majesteit had voorgesteld.
Begeleid door den burgemeester, terwijl
Prinses Juliana door prof. Brugmans en
Prins Bernhard door prof. Scholten verge
zeld werden, en prof. van der Waals en
prof. Bakel volgden, trad de Koningin de
Oudemanhuispoort binnen, waar in de
gang van de poort in een half carré een
eerewacht was opgesteld, die door Hare
Majesteit werd geïnspecteerd. Bij het over
schrijden van den drempel naar het bin
nenplein van het universiteitsgebouw bo
den het dochtertje van den rector-mag-
nificus, prof. Frijda en een kleindoch
tertje van prof. van der Waals, de Ko
ningin en de Prinses bloemen aan.
Op het binnenplein hadden studenten,
leden van de vijf algemeene studenten-
vereenigingen te Amsterdam zich met hun
vaandels opgesteld en krachtig weerklonk
toen de Koninklijke stoet zich over het
plein naar den ingang van het gebouw
voortbewoog, tusschen de oude muren van
dé universiteit, een geestdriftig lo Vivat.
In de vestibule werd Hare Majesteit
verwelkomd door den rector-magnificus
prof. dr. H. Frijda en door den secretaris
van dsn senaat, prof. dr. A. W. de Groot,
terwijl in de senaatskamer in een half
carré opgesteld de wethouders en de ge
meente-secretaris ter verwelkoming aan
wezig waren.
De leden van het college van curatoren,
de secretaris van dit college, de hooglee
raren-assessoren en de leden van de se
naatscommissie ter regeling van de ont
vangst, werden hier aan de Koningin en
het Prinselijk Paar voorgesteld, waama
de stoet, voorafgegaan door de beide pe
dellen, zich naar de aula begaf. Een or
kest v. de studentenmuziekgezelschappen
Sweelinck en Aedon zette, toen de Ko
ninklijke stoet de aula betrad, het Wil
helmus in, onder welks plechtige tonen
het gezelschap naar zijn plaatsen schreed.
Onder de aanwezigen in de geheel ge
vulde aula merkten wij om. op den mi
nister-president dr. Colijn, den minister
van onderwijs, kunsten en wetenschappen
prof. dr. Slotemaker de Bruine, den voor
zitter der Eerste Kamer, mr. baron de Vos
van Steenwijk, den voorzitter der Tweede
Kamer, mr. Van Schaik; voorts de wet
houders van Amsterdam, de curatoren der
universiteit, mr. Trip, Vattier Kraane en
Paul May, de leden van het huldigings
comité, vertegenwoordigers van kerkge
nootschappen. eere-doctoren in hét bin
nenland, de rectores magnifici en secre
tarissen der senaten der Nederlandsche
universiteiten, vele vertegenwoordigers uit
de gymnasiale en middelbare schoolwereld
delegaties van studentenorganisaties en
de prominente vertegenwoordigers van het
economische leven van Amsterdam.
Voorts dr. Boutens, voorzitter vah de
vereeniging van letterkundigen, Cremer,
directeur van de Deli maatschappij mr.
Tydeman, directeur der rijkspostspaar
bank en dr. Heineken, voorzitter van het
bestuur van het concertgebouw.
Rede vah prof. Frijda.
Toen allen gezeten waren, besteeg de
rector-magnificus der universiteit van
Amsterdam, prof. Frijda, den katheder
voor het uitspreken van zijn rede.
Met verlof van Uwe Majesteit aldus be
gon spr., open ik deze bijzondere openbare
vergadering van den senaat van de uni
versiteit van Amsterdam. Het zjj mij ver
gund allereerst Uwe Majesteit welkom te
heeten op deze plaats. Het is niet voor de
eerste maal, dat Uwe Majesteit deze aula
binnengetreden. Het gulden boek der
universiteit bewaart de herinnering van
een bezoek, dat door Uwe Majesteit, ver
gezeld van Hare Moeder, op 27 April 1892
aan de universiteit van Amsterdam werd
gebracht. Het boek en de pen .die enkel en
alleen gediend hebben om bij die gelegen
heid de handteekeningen te vereeuwigen
■van Uwe Majesteit en Haar Moeder, zullen
eerst thans wederom worden gebruikt, zoo
het Uwe Majesteit en Haar kinderen be
hagen zal straks in de senaatskamer met
dezelfde pen van toen in hetzelfde 'boek
Hun naam te plaatsen.
Voortgaande gewaagde spreker van de
belangstelling, die het athenaeum illustrc
reeds in 1813 van den Prins van Oranje
Hedenmorgen arriveerde aan het Paleis te Amsterdam het Collegium van het
Leidsch Studenten Corps ter aanbieding aan H. M. de Koningin van een oorkonde,
"ferboven de hoeren F. E. Vlielander Hein (praeses) en jhr. W. L. Schorer (ab-actis)
mocht ontvangen welke belangstelling van
het Huis van Oranje blijkens het bezoek
van vandaag nog steeds getoond wordt.
Spreker gaf in dit verband in korte trek
ken een overzicht van de geschiedenis der
Amsterdamsche universiteit gedurende de
laatste drie eeuwen. Hij verhaalde hoe na
de oprichting van de doorluchtige school
in 1632 tallooze geleerden en burgers er
hun dorst naar weten kwamen lesschen.
Na de eerste vijftig jaar van grooten bloei,
kwam de terugslag en trad een verslapping
in op elk gebied, zoodat het einde der 17de
en de eerste helft der 18de eeuw een tijd
van diepe inzinking vormden. Wel nam
in het verdere verloop der 18de eeuw de
bloei in zekere mate weer toe, maar daar
op volgde de precaire Fransche tijd, welks
gevaren voor het Athenaeum echter kon
den worden bezworen. In 1814, bij het aca
demisch statuut, werd het Athenaeum van
Amsterdam erkend naast de athenaea van
het rijk en kreeg het als deze een tweevou
dige taak, nj. algemeene verspreiding van
smaak, beschaving en geleerdheid aan den
eenen kant en tevens vervanging van hoo-
geschool en academisch onderwijs ten be
hoeve van hen, die door omstandigheden
verhinderd waren den tijd, noodzakelijk
voor een academische loopbaan, geheel aan
een der hoogescholen door te brengen. Het
eerste deel der taak werd gedurende vele
decennia een groot succes.
Het tweede gedeelte echter ontmoette,
aangezien het athenaeum geen examen kon
afnemen, groote moeilijkheden, welke ech
ter aanvankelijk minder duidelijk aan den
dag traden.
Spr. schetste vervolgens hoe het athe
naeum tot volwaardige universiteit werd
en hoe vanaf dat oogenblik (1876) de ont
wikkeling der universiteit van Amsterdam
in stijgende lijn werd voortgezet. Het aan
tal vakken, dat gedoceerd werd, werd uit
gebreid o.m. met internationaal privaat
recht, Mohammedaansch recht, Sanscrit
enz. Het athenaeum eindigde met 20, de
universiteit begon met 39 hoogleeraren. Zoo
kon, gezien ook het voortreffelijk gehalte
der docenten (namen als Van der Waals,
Van 't Hoff en Hugo de Vries getuigen
hiervan), de universiteit van Amsterdam
haar plaats naast de andere universiteiten
van het land innemen.
Het aantal studenten steeg van ruim 400
in het eerste jaar der universiteit tot ruim
2400 thans, nu men alweer is neergedaald
van den top. Deze sterke toeneming van
het aantal studenten is een verschijnsel,
dat velen niet zonder bezorgdheid gade
slaan. Voor die bezorgdheid is aanleiding
voor zoover het aantal studenten buiten
verhouding staat tot de behoefte in de
maatschappij. Maar de vraag naar ver
schillende groepen van afgestudeerden is
door de ontwikkeling der maatschappij be
langrijk gestesgen. Zoo is er aanzienlijk
meer plaats in de industrie voor physioi en
chemici dan vijftien jaar geleden. Boven
dien zijn in 1915 aan deze universiteit leer
stoelen voor de moderne talen gevestigd,
hetgeen mede de sterke toeneming van het
aantal studenten verklaart en rechtvaar-
dfet.
Meermalen heeft de universiteit van Am
sterdam er blijk van gegeven haar taak
aldus te verstaan, dat het belang der maat
schappij eischt, dat de behoeften der maat
schappij een richtsnoer vormen voor de
universiteit. Zoo nog in 1921, toen de fa
culteit der handelswetenschappen werd op
gericht. De gedachte aan een faoulteit der
handelswetenschappen is altijd min of
meer duidelijk aanwezig geweest gedu
rende de geheele geschiedenis der univer
siteit zonder dat het tot uitvoering was
gekomen. In 1918 eohter nam de senaat
der universiteit de zaak ter hand en dit
maal kon het lang gekoesterde verlangen
•verwerkelijkt worden, zoodat thans reeds 17
jaar de nieuwe faculteit bestaat.
Stonden aanvankelijk de poorten van
het bedrijfsleven geenszins aanstonds wijd
open voor de afgestudeerden der faculteit,
meer en meer is deze aarzeling overwonnen
en tegenwoordig vinden de afgestudeerden
tal van belangrijke plaatsen in de maat
schappij voor hen open. Steeds meer ook
worden de mogelijkheden der faculteit
aangevat en dienstbaar gemaakt aan de
practische eischen. Zoo kan men tegen
woordig opgeleid worden voor het accoun-
tantsberoep. De faculteit is dan ook niet
gebleven een instelling tot opleiding uit
sluitend of hoofdzakelijk voor den handel,
maar is geworden een faoulteit van econo
mische wgtenschappen, gelijk ook sinds
eenigen tijfl in den ivaam tot uitdrukking
komt.
IZijn rede voortzettende besprak prof.
Frijda. den wederkeerigen invloed door de
stad op de universiteit en door de univer
siteit op de stad uitgeoefend, en de be
trekkingen, die tusschen beide bestaan. De
stad. zoo bleek uit de door spr. gegeven
voorbeelden duidelijk, is van groote betee-
kenis geweest voor die universiteit, maar
ook de universiteit is van beteekenis ge
weest voor de stad- Er zijn instellingen, die
voor het geestelijk leven van belang zijnde,
aan de universiteit haar groei danken, I
maar er zijn er ook, die in het geheel niet
zouden zijn ontstaan, zoo er geen univer
siteit bestond. Welke banden ook de univer.
siteit aan de stad binden, vóór alles, zoo
zeide spr., voelen wij ons gebonden aan het
land, en één met de andere universiteiten
in het gevoel van groote vreugde nu ons
land den dag herdenken mag, waarop voor
veertig jaren de regeering door Uwe
Mejesteit werd aanvaard, één ook in onze
groote erkentelijkheid voor hetgeen door
Uwe Majesteit in die veertig jaren voor
Nederland werd verricht. Vol dankbaarheid
voor al wat Gij in den tijd van Uw regee
ring voor ons land zijt geweest heeft de
senaat vooral zich rekenschap gegeven van
wat Gij voor het land waart, toen zijn
economisch leven met groote moeilijkheden
den kamp te voeren had en derhalve meer
dan gewone zorgen eischte. Helaas is dit,
vooral in de afgeloopen 25 jaren, meerma
len en telkens zelfs voor langen tijd, het
geval geweest. Toen de oorlog woedde om
ons henen, de economische betrekkingen
tusschen de landen ernstig werden ver
stoord, is er zware inspanning van krach
ten noodig geweest om een geheele ont
wrichting van het economische leven te
voorkomen. Enkele jaren na het einde van
den oorlog heeft een nieuwe crisis ons land
geteisterd. De rust keerde terug, voor lan
gen tijd zelfs, totdat wederom het econo
mische raderwerk in zijn gang werd ge
stoord en een crisis van ongekenden om
vang en hevigheid uitbrak, die een diepe
inzinking van langen duur in haar gevolg
had.
De economische zorgen van het land,
aldus spreker tot Hare Majesteit de
Koningin, zijn steeds de zorgen ook van
Uwe Majesteit geweest. Met dankbaar
heid gedenken wij het initiatief in de
kommervolle dagen van 1914, door Uwe
Majesteit persoonlijk genomen, dat ge
leid heeft tot de oprichting van het
Koninklijk Nationaal Steuncomité, dat
blijken zou van zulk een ontzaggelijke
waarde te zijn. Talloos zijn de vraag
stukken, van de grootste samengesteld
heid vaak, die de zorg om de econo
mische welvaart van het land te ont
wikkelen of te behouden, met zich
brengt. De groote veranderingen, die
de structuur der wereld de afgeloopen
twintig jaren en vooral sinds de we
reldcrisis, heeft ondergaan, plaatsten
ook ons land voor een veelheid van ge
wichtige en uiterst moeilijke problemen.
Wij kennen de gespannen belangstel
ling, die wij steeds bij Uwe Majesteit
hebben gevonden, wij weten, dat Uwe
Majesteit vol besef van den omvang en
hun diepte, htm steeds de grootste aan
dacht heeft gewijd.
Aan zijn erkentelijkheid hiervoor heeft
de senaat dezer universiteit, waar de
studie van het economisch leven een
groote plaats inneemt, uiting willen
geven. Hij heeft gemeend dit te kun
nen doen door U de hoogste eer te be
wijzen, die hem ter beschikking staat
en zoo Uwe Majesteit het doctoraat in
de economische wetenschappen te ver-
leenen. Het is den senaat een groote
voldoening, dat Uwe Majesteit heeft
toegestemd deze uiting van zijn erken
telijkheid wel te willen aanvaarden.
Sluiting der scholen
verlengd tot en met
17 September.
D© Burgemeester deelt ons
mede, dat hij, op advies van
den geneeskundig-inspecteur
der Volksgezondheid in Zuid-
Holland en na overleg met
den directeur van den Ge
neeskundigen dienst alhier,
besloten heeft den termijn
van sluiting van de scholen
voor voorbereidend, gewoon
en buitengewoon lager on
derwijs, alsmede van de kin
derbewaarplaatsen te ver
lengen tot en met 17 Sèp-
tember 1938
Uitdrukkelijk wijst de bur
gemeester er op, dat, waar
alhier tot nu toe zich niet
meer dan één geval van kin
derverlamming heeft voor
gedaan, er geen reden tot
ongerustheid bestaat en dat
de verlenging van den ter
mijn van schoolsluiting uit
sluitend is geschied met het
oog op den gemiddelden
incubatietijd (d.i. de gemid
delde tijd tusschen de be
smetting en het uitbreken
van de ziekte).
BINNENLAND.
De viering van het regeeringsjubileum van
H. M. de Koningin (4e Blad).
De tunnelplannen te Velsen (Binnenland,
4e Blad).
De werkloosheid weer iets afgenomen (Bin
nenland, 4e Blad).
BUITENLAND.
Iets meer optimisme inzake het vraagstuk
der Sudeten-Duitschers (le Blad).
Motie van Labour tegen de buitenlandsche
politiek der Engelsche regeering (4e BI.)
Verdere vorderingen der Japanners bij Han-
kau (4e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor morgen wordt afnemende
Noordelijke wind verwacht, in den
nacht en vroegen morgen nevel,
later gedeeltelijk bewolkt. De
nacht zal koud zijn. Overdag zal
de temperatuur iets stijgen. Regen
van beteekenis wordt niet ver
wacht.
Thans moge ik overgaan tot de plechtige
handeling der promotie.
De promotie.
Gekomen tot dit punt in zijn redevoering,
daalde de rector magnificus van den
katheder af en plaatste zich er voor, ter
wijl de secretaris v$n den senaat zich uit
de banken der professoren begaf en zich
naast hem stelde- De rector dekte zich,
alvorens de sacramenteele formule uit te
spreken, het hoofd, waarop ook de hoog
leeraren uit hun banken verrezen en zich
eveneens het hoofd dekten.
Bij de eerste woorden van den promotor
verhief zich ook Hare Majesteit van Haar
zetel om staande Haar promotie aan te
hooren.
Uit kracht van de bevoegdheid ons t>Ü
de wet verleend, aldus met bewogen
doch vaste stem de rector magnificus,
volgens besluit van rector en senaat, op
voordracht van de faculteit der econo
mische wetenschap, verklaar ik
Uwe Majesteit, Wilhelmina Helena
Paulina Maria, Koningin der Nederlan
den, Prinses van Oranje Nassau, enz.
enz..
te bevorderen tot doctor in de econo
mische wetenschappen en Haar alle
rechten te verleenen, die door wet of
gewoonte aan het doctoraat in de
economische wetenschappen zijn ver
bonden. Ten bewijze hiervan zal U het
diploma worden overhandigd, door
rector en secretaris onderteekend. en
met het grootzegel der universiteit
voorzien.
Spreker eindigde zijn redevoering met
als tolk ook van den academischen senaat
den wènsch uit te spreken „dat Uw volk
nog vele jaren Uwe Majesteit zijn getuige
nis moge kunnen brengen van zijn liefde
en erkentelijkheid jegens Uwe Majesteit
en Haar Huis.
Nadat de promotie was voltrokken over
handigde de secretaris van den senaat
H.M. de Koningin, het diploma van het
eere-doctoraat.
