LAATSTE BERICHTEN
De nieuwe voorstellen
van Praag
LEID5CH DAGBLAD - Eerste Blad
Woensdag 7 September 1938
De strijd in het
Verre Oosten
Redactie 1507
Luchtaanvallen
Directie en
Administratie 2500
Met de ELTAX
TELEFOON 666
Thans aan de Sudeten-Duitschers
medegedeeld
Onze telefoonnummers
met Brandbommen
Binnenland
De overleden hertog van Covadonga en zijn echtgenoote.
k*
BELGIË.
Kaakslag voor een minister.
Op het oogenfclik, dat de Belgische minis
ter van transportwezen, df. H. Marok gis
teren zijn ministerie verliet, kwam de direc
teur-generaal van den Belgisch-Luxem-
burgschen dienst voor toerisme, oud-kolo
nel Pulinx op den minister toe en gaf hem
enkele slagen in het aangezicht.
De minister had zich op openbare bijeen
komsten op alles behalve lovende wijze over
dezen dienst uitgelaten.
Er werd proces-verhaal tegen den kolo
nel opgemaakt.
DUITSCHLAND.
De nationale prijzen Langer diensttijd.
Rijksminister dr. Göbbels heeft gister
middag medegedeeld dat de nationale prij
zen dit jaar zijn toegekend, de eerste aan
dr. Todt. bouw-lnspecteur-generaal voor
den Duitschen wegenbouw, de tweede aan
dr. Porsche, constructeur van de K.D.F.-
volksauto en de derde aan de vliegtuigbou
wers Heinkel en Messerschmidt gezamen
lijk.
Men verzekert dat de Duitsche reser
visten onder de 45 jaar, die nog niet in
dienst geweest zijn, drie maanden in plaats
van 8 weken zullen moeten dienen. De Nach
richtentruppen, de verbindingstroepen, die
in Duitschland speciale afdeelingen vor
men. zullen echter zestien weken dienen.
De verlenging wordt hiermede gemoti
veerd dat de oorspronkelijke periode van
acht weken te kort is om recruten op te
leiden.
De aartsbisschop van Salzburg heeft een
mededeeling gepubliceerd, waarin gezegd
wordt, dat het annuleeren der rechtsper
soonlijkheid aan particuliere scholen niet
beteekant. dat die scholen gesloten worden.
De ouders blijven het recht behouden hun
kinderen naar roomsch-katholieke scholen
te zenden.
ITALIË.
De anti-Joodsche maatregelen.
De Amerikaansche ambassade heeft
gisteravond stappen gedaan bij de Ita
liaansche regeering, teneinde opheldering
te vragen ten opzichte van de nieuwe
anti-Joodsche decreten, in het bijzonder
betreffende de Amerikaansche in Italië
verblijf houdende. Joden.
Naar de Daily Herald meldt, heeft de
heer Pin to, de rijkste Italiaansche Joodsche
katoenexporteur te Alexandrië (Egypte)
die in zijn testament driekwart van zijn
vermogen nagelaten had aan Italiaansche
liefdadigheidsvereenigingen en scholen, op
het Italiaansche consulaat zijn testament
opgevraagd en voor de oogen van den con
sul verscheurd.
De Joden in Egypte zullen voortaan
Italiaansche goederen en Italiaansche ver
zekeringsmaatschappijen boycotten en
Jocdsche firma's zullen hun Italiaansche
personeel ontslaan.
naar de MAAS-VERLICHTING Rotterdam
3^"" nog slechts 2 dagen
HEDEN 7 en MORGEN 8 SEPTEMBER.
Naar de indrukwekkende en onvergetelijke
verlichting van Dam, Westertoren en
majestueuze grachten van AMSTERDAM,
een schouwspel, dat ge niet moogt missen,
HEDEN 7, DONDERDAG 8, VRIJDAG 9 en
ZATERDAG 10 SEPTEMBER
Prijs per persoon f. 1.50.
Vertrek Beestenmarkt 7.30 n.m.
Plaatsbespreken gratis - Stationsweg 47a.
6836
(ïngez. Med.)
ZUID-AMERIKA.
De staatsgreep in Chili.
Volgens de laatste over de revolutlonnaire
gebeurtenissen in Chili ontvangen berichten
werd deze beweging geleid door de natlo-
naal-socialistisohe partij.
Alle leiders dezer partij, zoowel te San
tiago als In de provincie, werden gear
resteerd.
Het aantal slachtoffers blijkt achteraf
nog al mee te vallen: er zijn slechts enkele
dooden.
Het nieuwe aanbod der Tsjecho-Slo-
waaksche regeering is gistermiddag
door Ashton Gwatkin uiteengezet aan
de leiders der Sudetenduitsehe partij,
Kundt en Rosche. Vernomen wordt, dat
het resultaat gunstig was.
Runciman was ook aanwezig en heeft
aan de bespreking, die Van langen duur
was. deelgenomen.
Om halfteven zijn de beide Sudeten
duitsehe gedelegeerden ontvangen door
Hodza om met hem te spreken over een
hervatting der onderhandelingen.
De minister-president heeft 's middags
vergeefs op hen gewacht.
Dit bezoek werd tot dsn avond uitgesteld,
daar de beide Sudetenduitschers nogal laat
uit Asch waren teruggekeerd, waar zij met
Henlein een onderhoud hebben gehad, die
intusschen te Neurenberg is gearriveerd.
Havas zegt, dat men nog niet weet. of
hier sprake is van een misverstand of dat
de Sudetenduitschers tijd hebben willen
winnen.
De voornaamste punten van
het voorstel.
De voornaamste punten van het nieuwe
voorstel der regeering te Praag zijn:
1. De aanbeveling van beginselen voor
een evenredige tewerkstelling van ambte
naren in overeenstemming met de sterkte
der bevolkingsgroepen:
2. Tewerkstelling van ambtenaren in hun
eigen nationale districten;
3. Gebiedsdeelen zullen politie krijgen van
de eigen nationaliteit;
4. Een nieuwe taalwet, gebaseerd op vol
komen gelijkheid der talen:
5. Hulp aan Industrieën in Duitsche dis
tricten, die door de crisis het meest getrof
fen werden, in het hijzonder door een lee
ning van 700 mlllioen kronen, welke op
voordeelige voorwaarden zullen worden
verstrekt;
6. Gelijkheid van den nationalen status
op de basis van nationale autonomie door
de invoering van een stelsel van kantons.
Personen van Duitsche nationaliteit zullen
daarbij zelfbestuur krijgen binnen de gren
zen der gebieden, waar de Duitsche bevol
king de meerderheid heeft.
Alle kwesties, niet de nationale eenheid
betreffende, zullen plaatselijk worden be
handeld.
De Integriteit van de grens en de staats-
eenheid zullen doeltreffende waarborgen
krijgen;
7. In alle centrale bestuurslichamen zul
len speciale afdeelingen worden in het leven
geroepen, waar aangelegenheden, de natio
naliteit betreffende, door leden dier natio
nale groep zullen worden behandeld;
8. De nationale rechten der burgers wor
den beschermd door speciale wetten (tegen
denationallseering) en gekozen vertegen
woordigers van de verschillende nationali
teiten in de verschillende vertegenwoordi
gende lichamen zullen het recht hebben
bezwaar te maken tegen eenige inmenging
in de rechten of belangen van hun speciale
volksgroep. Voor iedere nationaliteit zullen
speciale registers worden ingesteld.
9. Er zullen direct maatregelen worden
genomen op de punten, die geen wetge
vende maatregelen verelschen.
Ten aanzien van <\c noodzakelijkheid
van nieuwe weltten wordt bepaald, dat de
regeering deze zal voorbereiden in samen,
werking met de Sudetenduitsehe partij en
deze bij hét parlement zal indienen. Zij
zullen zoo spoedig mogelijk ln werking
treden.
Oxfordgroep-beweging voor
geestelijke herbewapening
der volken.
ZUID-AFRIKA.
De nationale partij.
In een te Paarl gehouden vergadering
der nationale partij, waarin door de leiders
redevoeringen werden gehouden, is de vol
gende motie aangenomen:
„De partij vereenigt zich van ganscher
harte met de politiek van neutraliteit in
een komenden oorlog, omdat dat de groot
ste waarborg is voor onze veiligheid en
onze vrede".
Malan, de partijleider verklaarde: ..En
geland is niet meer de sterke militaire
macht, welke het was in het verleden. Het
zou Zuid-Afrika niet die bescherming kun
nen geven, welke men zich voorstelt".
Rede van dr. Frank Buchman.
In een te In'erlaken gehouden bijeen
komst van twee duizend menschen. ver
tegenwoordigende 42 landen en behoorende
tot de Oxfordgroep-beweging voor geeste
lijke herbewapening der volkeren, heeft de
leider dezer beweging, dr. Frank Buehman
in een lange rede o.m. betoogd, dat nu
de wereld op een tweesprong Staat de
ineenstorting van onze stelsels nog zou
kunnen worden afgewend door een staat
kundige leiding.
Spr. betoogde, dat men voor de keuze
staat; leiding of kanon. Wil moeten luis
teren naar leiding, of wij zullen moeten
luisteren naar het kanon Wli moeten den
gedachtengang van de volkeren veranderen
en hebben niet alleen iets noodig tegen een
onmiddellijke crisis maar tegen steeds
terugkeerende spanningen.
Nu komt de geest van Interlaken en
wanneer dan een groot staatsman zegt. dat
de volkeren, geestelijk leiderschap noodig
hebben beamen de menschen dit wel, maar
gaan toch door met precies datgene te
doen. waarin zij zin hebben. Nu is er één
ding om een waarheid zooals geestelijk
leiderschap te onderscheiden Het Is iets
anders om zoo te leven dat dit de voort
durende werkelijkheid wordt in het leven
van een volk.
Indien wij van plan zijn. volkeren te her
scheppen en te hervormen, dan Zullen velen
onzer zelf herschapen en hervormd moeten
worden.
De oxfordgroep-beweging is een slag
orde van door God geleide menschen. die
voortdurend een werkelijken oorlog ont
ketenen tegen zelfzucht. Hetgeen wli hier
in Interlaken doen aldus spr. is de
natuurlijke en normale levenswijze aangeven
voor lederen man. ieder huisgezin, voor
ieder volk.
Goddelijke leiding is de vergeten factor
!n de wereldpolitiek van vandaag. Denkt
eens zoo zeide spr. aan iemand als
Jeanne d'Arc die haar land redde De stem
van God werd de stem van wijsheid en
rede voor haar volk. Dit is ook hetgeen dit
tijdperk noodig heeft. De stem van God
moet wederom de stem des volks worden.
Veronderstelt eens aldus spr dat
eder mensch uitgerust zou zijn met een
geestelijke bewapening van Gods' leiding.
Denkt eens wat een kracht dat zou zijn
door de geheele wereld heen. Men zou dan
te voorschijn roepen die latente krachten,
die wij vaak verbergen onder een dek
kleed van valsche reserves Indien nu deze
latente krachten vrijgemaakt en gemobili
seerd zouden worden zouden wii de noodige
krachten kunnen ontwikkelen om het den
ken en leven van een geheele wereld te
veranderen.
De strijd ara Hankau.
De drie Japansche legers, die gemeen
schappelijk naar Hankau oprukken, heb
ben gisteren nieuwe vorderingen gemaakt.
In het centrum zijn de Japanntis, naar
zij melden, doorgedrongen tot op ongeveer
honderd mijlen ten Noorden van Hankau.
Op hun rechterflank hebben de Japanners,
naaj verluidt, Tai Karig veroverd. De Chl-
neesche troepen hebben, naar Domei meldt,
in den nacht, op 4 Sept. den Noordelijken
dijk van de Gele Rivier nabij Wen Hsien
doorgestoken in een wanhopige poging, den
Japanschen opmarsch te stuiten. Het gat
m den dijk is volgens uit Peiping ontvan
gen berichten ongeveer honderd meter
breed en het water stroomt ongeveer knie
hoogte de nabij gelegen districten binnen.
Japanneezcn schieten wederom een
verkeersvliegtuig neer.
Officieel wordt medegedeeld, dat de Ja
pansche luchtstrijdkrachten wederom een
viiegtuig van dc Eurasia neergeschoten
hebben op 30 mijl ten Zuidwesten van Han
kau. Het feit heeft zich gistermiddag voor
gedaan. De eenige inzittende, een Chi-
neesche piloot, is gedood.
Zoowel het Japansche departement van
buiteniandsche zaken als de admiraliteit
hebben herhaald, dat het onmogelijk is, de
veiligheid te waarborgen van Chineesche
vliegtuigen, die in de zone vliegen der op?
raties van de Japansche troepen.
Beroep van China.
De permanente gedelegeerde van China
te Genève heeft den secretaris-generaal
van den Volkenbond een nota doen toe
komen, welke „aanvullende bijzonderheden
oter het gebruik van oorlogsgas door de Ja
pansche troepen in China" bevat.
De nota is o.a gebaseerd op een rapport,
onderteekend door vijf medici van het
Roode Kruis, die in Mei 1.1. te Soe Tsjau
soldaten hebben behandeld, die door gas
waren bedwelmd en op documenten. welke
gevonden zijn op de lijken van Japansche
officieren in de omgeving van Antring In
Juni j.l. In de Chineesche nota wordt ver
der gewezen op het gebruik van gas door
de Japanners ln de maanden Juli en Augus
tus, met name te Joel Tsjang, waar dui
zend Chineesche soldaten zouden zijn ge
dood door fosgeengas en op 1 Sept. in den
sector Sing Tse, waar een geheel bataljon
door gas omkwam. Te Tau Hoea Tsien zou
eveneens een half regiment door gas om
het leven zijn gekomen.
Wist U. dat bij
MEXICO.
Hooggerechtshof verwerpt beroep van
petroleummaatschappijen.
Het hooggerechtshof heeft het beroep,
dat de petroleummaatschappijen, welker
bezittingen zijn onteigend, hadden aange-
teekend tegen het vonnis van de admini
stratieve districtsrechtbank, verworpen. Dit
vonnis had de in Maart j.l- door het ar
bitrage- en verzoeningsgerecht gevelde be
slissing. waarbij de arbeidscontracten, welke
tusschen de arbeiders in de petroleumin
dustrie en de oliemaatschappijen beston
den. nietig verklaard en de maatschappijen
veroordeeld tot het uitkeeren van belang
rijke schadeloosstellingen aan de arbeiders.
(op 2 lijnen)
PALESTINA.
De terreur.
Bij diverse aanslagen zijn gisteren weer
twee Joden en vier Arabieren gedood Gis
teravond is aan de Noordelijke grens een
landmijn ontploft, luist op het oogenbllk
dat een autopatrouille passeerde. Twee sol.
daten werden gedood en vier gewond.
de best uitgeruste brandweer niet
in staat is alle branden tegelijk
te blusschen en daarom de ge
heele bevolking moet trachten
in eigen huis zeli ieder begin
van brand te blusschen
Nadere inlichtingen verstrekt de secre
taris van de aid. Leiden der Ned. Ver.
voor Luchtbescherming, dr. T. Potjewijd,
Boerhaavelaan 37. Leiden.
De feestviering in Indië.
Aneta meldt uit Batavia:
De verschillende groepen der bevolking,
die de hoofdstad bewonen, wedijveren weer
in de versieringskunst, terwijl de verlich
ting, die is aangebracht, zoowel ln de be
nedenstad, de bovenstad als Meester-Cor-
nells, op diverse plaatsen dermate aantrek
kelijk is, dat zelfs het groote terrein van
den pasar Gambir daardoor naar den ach
tergrond wordt verschoven.
Met name mag nog worden genoemd de
prachtige toegangspoort tot het Chineesche
marktplein in Oud-Batavla, het „Banken-
kwartier" met het kantoor van de factory
der Nederlandsche Handel Mij. als het mid
denstuk. enz.
In de bovenstad zijn op en aan het Ko
ningsplein verschillende groote gebouwen
eveneens verlicht, waarbij ook het hoofd
bureau van politie en andere openbare ge
bouwen. Dit alles wordt overheerscht door
het zoeklicht van den pasar gambir, en de
met oranje-lampjes geïllumineerde antenne
van de N.I.R.O.M., die de verbinding van de
hoofdstad met de verder gelegen deelen van
den Indischen archipel en Holland door
middel van dit oranje en de aethergolven
symboliseert.
Het Wllhelminapark, waar vele klapper-
boomen met lichtjes zijn omzoomd, vertoont
een wemeling van volksmassa's, die zich
verder ook in de andere centra van de stad
verspreiden.
Behalve deze gemeenschappelijke uitin
gen op het gebied van verslering, kunnen
ook duizènderlei lndividueele prestaties wor
den bewonderd, welke zich openbaren in
■■ersierde huizen, fietsen en auto's of feest-
kleedij.
Dit alles getuigt van de groote nationale
vreugde, terwijl de gemeenschappelijkheid
van deze viering verder nog tot uiting komt
ln samenzang op plaatsen waar velen sa
menkomen, zooals op feestterrassen, bio
scoopgebouwen, de tentoonstelling op het
Koningsplein, enz.
Vele duizenden trekken rond door de ver
schillende deelen van de stad en inderdaad
zijn er dagen voor noodig om het geheel
rustig te kunnen beschouwen, aangezien
overal iets te doen is, hetzij 's morgens, het
zij in de koelere avonduren.
De verschillende jeugdorganisaties hiel
den een welgeslaagden optocht, waarin
waren opgenomen praalwagens, versierde
fietsen, enz. Deze optocht trok .in een
feëeriekeen lichtstoet door de stad.
Duizenden woonden gisteravond het
vuurwerk bij, dat op het Koningsplein werd
afgestoken, terwijl dit eveneens het geval
was met het vuurwerk op Tandjong Priok
en in Meester Cornelis.
In den na-avond werd gisteren ten pa-
leize door den gouverneur-generaal en me
vrouw van Starkenborgh een receptie ge
houden ter gelegenheid van het regee-
ringsjubileum. Zeer velen woonden, in rok
of in groottenue gekleed, deze receptie bij.
Ook hier kwam de vreugdestemming tot
uiting. De receptie duurde tot midder
nacht.
De dag van heden ving aan met een
zanghulde van de leerlingen van u.l.o.-
scholen in verschillende plaatsen in Indië,
waar tallooze kinderstemmen met Neder
landsche, Maletsche, Javaansche, Soenda-
neesche en Madoereesche liederen uiting
gaven aan de blijdschap van deze dagen.
Op het Waterlooplein werden sportfees-
ten gehouden voor militairen. Hiervoor
bestond groote belangstelling en verschil
lende militaire autoriteiten waren hierbij
tegenwoordig.
Eenzelfde beeld als de hoofdstad in deze
dagen vertoont, wordt 'ook bericht uit tal
looze andere plaatsen in Nederlandsch-
Indië. Allerwege vinden huldebetoogingen
plaats, worden dankdiensten gehouden en
zijn zeer uitgebreide feestelijkheden geor
ganiseerd.
Te Ampenan werd o.a. een krans gelegd
op het Lombok-monument. Ongeveer 5000
schoolkinderen uit de Minahassa brachten
een aubade aan den resident van Menado,
terwijl te Medan 3000 schoolkinderen voor
den gouverneur van Sumatra zongen.
Uit alle berichten blijkt wel hoe wordt
gewedijverd om de intense belangstelling
en deelname van de zijde van alle kringen
en rassen der samenleving in Nederlandsch-
Indië tot uiting te brengen. De Indische
archipel toont In deze dagen een ontroe
rende eenheid.
Ook van de zijde der pers, zoowel door de
Europeesche als de Inheemsche en Chi-
neesch-Malelsche bladen, wordt zeer groo
te belangstelling aan den dag gelegd voor
het regeeringsjublleum. Bijna alle bladen
hebben geheele frontpagina's gewijd aan
artikelen over de afgeloopen regeerings-
periode van H M. de Koningin, terwijl ver
schillende dagbladen met extra-edities uit
kwamen.
Een koude herfst verwacht.
De. verwachting van het Kon. Ved.
Meteor. Instituut te De Bilt voor de drie
herfstmaanden September, October en
November luidt:
De herfst zal waarschijnlijk te koud
zijn.
Een voorspelling voor de afzonderlijke
maanden kan niet worden gegeven.
Wat de neerslag betreft, moeten nog
enkele gegevens afgewacht worden.
AAN DE GEVOLGEN OVERLEDEN.
Zooals wij reeds meldden, werd gister
avond op den Loosduinscheweg, bij het
Capitoltheater te Den Haag, het 6-Jarig«
meisje T. de V. aangereden door een auto
welke bestuurd werd door A. J. R., uit
Poeldijk.
In den loop van den avond is het kind
in het R.K. ziekenhuis aan het Westelnde
overleden.
ONGELUKKEN OP DEN NIEUWEN BIJKS-
WEG TE HAARLEMMERMEER.
Gistermiddag om 2 uur raakte op den
nieuwen Rijksweg in Haarlemmermeer de
bestuurder van een motorrijwiel op de duo
waarvan een dame was gezeten, de macht
over zijn stuur kwijt.
De motor sloeg over den kop. De be
stuurder werd licht gekwetst. De duo-rijd
ster mej. Z. uit Amsterdam, werd ernstig
gewond naar een ziekenhuis in Amsterdam
overgebracht.
Hedenmorgen omstreeks 5 uur had op
den nieuwen Rijksweg in Haarlemmermeer
op het kruispunt bij het viaduct over den
Schipholweg een botsing plaats tusschen
een autobus van Amsterdam op Edam van
de firma O. te Amsterdam, welke gelukkig
geen passagiers vervoerde, en een personen
auto uit Amsterdam, waarin de familie D.
was gezeten, die met vacantie op reis was.
Het voorste gedeelte van de autobus werd
geheel in elkaar gedrukt. De chauffeur kreeg
verscheidene kwetsuren door glasscherven.
Van de personenauto werd het linkerdeel
vrijwel geheel vernield. De bestuurder, die
bekneld geraakte en wiens borstkas ver
moedelijk werd ingedrukt, werd ln zorgwek-
kenden toestand uit de wrakstukken be
vrijd. Ook de andere twee Inzittenden wer
den ernstig gewond en naar een ziekenhuis
te Amsterdam vervoerd.
DOODELIJK AUTO-ONGEVAL TE
EEMNES.
Op den rijksweg onder de gemeente Eem-
nes is vanochtend omstreeks vijf uur een
auto, welke uit de richting Amsterdam
kwam en waarin behalve de bestuurde
mevr. van der Sluis uit Baarn zat, tenge
volge van den mist van den weg geraakt e
tweemaal over den zijkant geslaven.
na de wagen tot staan kwam. De bestuur»
bleef ongedeerd, doch mevr. van der
was onmiddellijk dood.
2-1
