Beireis, de „Magneet"
van Helmstedt
Oplossingen
Goede oplossingen
RAADSELS
ANEKDOTEN
Dokter, geleerde, dichter en verzamelaar,
In het laatst van, de achttiende eeuw
werd over geen man ter wereld misschien
zooveel gesproken als over Beireis, den
zonderlingen geleerde van Helmstedt, toen
tertyd een der belangrijkste Duitscfie
universiteitssteden.
Koningen en keizers professoren en
dichters uit alle beschaafde landen hadden
er rraaz een lange reis voor over om hem
te bezoeken en ziln merkwaardige veiza-
melingen te zien.
Beireis was in vele opzichten een soort
achtste wereldwonder! In de eerste plaafij
had hij een zeer ongewone loopbaan achter
zich. In 1730 te Mühlhausen ln Thüringen
geboren studeerde hl) eerst ln de rechte®,
doch wijdde zich later aan een diepgaande
studie der geschiedenis. Zonder ooit ge
woon leeraar in dit vak te zyn geweest,
werd hij in 1759 benoemd tot professor in
de wis- en natuurkunde en spoedig daarop
tot professor ln de medicijnen en de chi
rurgie Tenslotte was hu professor in
zeven faculteiten en gaf dagelijks van vijf
tot twaalf en van één tot zeven uur college
over vijftig verschillende onderwerpen,
bovendien was hij zeer beroemd ais ge
neesheer en hoogst bekwaam in de dicht
kunst en de muziek. Zijn enorm geheugen
was spreekwoordelijk en zijn gezicht en
gehoor bleven tot op hoogen leeftijd voort-
treffelijk.
Doch dit alles was het nog niet eens. wat
Beireis maakte tot de magneet'' van Hefflr-
stedt! Neen, er zweefde zooiets bijzonders
en geheimzinnigs om de figuur van dezen
geleerde, dat de menschen letterlilk nfet
genoeg van hem konden krijgen! Het was
b.v. totaal onbegrijpelijk, waar Beireis, die
van huis uit onvermogend was, de enorme
sommen vandaan haalde om zijn verzame
lingen, die uit de vreemdste en kostbaarste
voorwerpen bestonden, op peil te houden.
Men bracht zijn rijkdom in verband met
geheimzinnige reizen, die hij tusschen 1753
en 1756 had gemaakt en waarover hlf zelf
Beireis.
de wonderlijkste vehalen vertelde. Zoo had
hij b.v. in Genua een woesten Arabischeu
hengst cadeau gekregen, omdat hij de
eenige was. die het dier kon berijden. Hij
had n 1. zoo beweerde hy gemerkt,
dat het paard erop gedresseerd was, den
berijder slechts onder een hoek van 87 gra
den te laten opstijgen!
Later werd echter bekend, dat Beireis zijn
geweldig vermogen met ziin chemische uit.
vindingen verdiend had. Zoo vond hy ver>
schillende verfstoffen uit, hy wist de aller
zwartste inkt. dié toenmaals bekend was.
bereiden en maakte waskaarsen uit plane
ten vetten.
Met dit geld kocht hy te Helmstedt een
mooi huis, waar hy op de tweede verdfe-
ping zyn enorme verzamelingen oude®-
bracht.
Belde men aan de voordeur dan sprong
deze door een geheimzinnig mecandek vane
zelf opep. Uit de keuken kwam de be
diende van den professor te voorschyn en
deze leidde den bezoeker eerst naar een 64
pond zware magneet, waaraan eere; een
boerenjongen met de koperen knoopen van
zijn buis was bin ven hangen. Vandaar ging
dë tocht naar de voorzaal, waar het levens-
groote beeld van een Moor was opgesteld
n\et een pyp in den mond. £|tak men de
tabak in de pijp aan. dan begon de Moor
te rooken als een schoorsteen. Voor een
dpr vensters stond het beeld van een klein,
grijs mannetje; nam men hem een yzeren
der raadsels uit het vorige
nummer.
1. Ben borstel.
2. Prinses Beatrix! beet, R.A.I., prix, steen
3. Ben stoel.
4. Holland! h, vos, dalen, Holland, plaat,
end, d.
3, Soort zoekt soort.
6. Levertraan.
1, Melk, klem.
8. Sinaasappel pil. aas, pan, els.
ontvangen vam
Hennle Legeer, Jettle Heyloo, Adriaan v.
Vliet, Marietje van Vliet, Bernard van Vliet,
Allda Stikkelorum, Koosje Stlkkelorum,
Geertrui de Groot, Emma de Groot, Elly
Schophulzen, Jan Bronsgeest, Bepple Spa
renburg, Piet de Best, All Renslnk, Abram
Fakkel, Lucle Paats, Bepple Faats, Elsje
Boterenbrood, Coba Verllnd, Lydl Boon,
Willy van Rijn, Marietje Laman, Paulus
Laman, Willem Laman, Truida Overduyn,
Tinl Overduyn, Ria Devilé, Leuntje Koeke-
bakker, Mientje van Egmond, Corrie Kraan
Mlentje de Water, Corrie van Weizen, Anny
Bekooy, Bep Crama, Jan Crama, Greti Kips
Lydia Botermans, Frans Pison, Nlek Bak
ker, Jo Drabbe, Ans Nieuwenhuys, Toos de
Vos, Rle de Vos, Joke de Vos, Mlen Ver-
straaten, Ida Maria de Graaf, brief met 4
goede oplossingen zonder naam (met pot
lood geschreven, en er wordt een nieuw
raadsel opgegeven), Henny van Vliet, Lien-
tje Wéeda, Marle Weeda, Rietje Brandt,
Riekje Leemans, Leny Moraal, Annle
Schouten, Joop Schouten, Corrie de Pree,
Nel van der Bijl, Huibertje van Duin, Llesje
van Drie], Ankle van Driel, Truusje Sluy-
mèt.
bol uit de rechterhand, dan spoot daar
ofimiddellijk een straal wateir uit. Weldra
trad nu ook dg heer des huizes binnen: hij
wordt beschreven als een korte, gedrongen
man met een buitengewoon fraalen schedel,
waarop hy steeds een wollen pruik droeg
dn grijze guitige oogen onder borstelige
wenkbrauwen. Altyd even vriendeliik en
voorkomend, liet hy ziln bezoekers de vere
dere merkwaardigheden van zyn huis zien.
In een groot prieel ln den tuin bevonden
zich automaten van den beroemden werk
tuigkundige Vancanson; daar was b.v. een
eend. die onder water dook. water dronk,
graankorrels at en lustig snaterde. De be
wegingen van hals en snavel warén zóó
natuurlyk. dat iedereen geloofde, dat de
eend leefde. Verder zag men een flultspeles,
een houten figuur van byma een meter
hoog, op een bank zitten en men hoorde
hem verschillende eenvoudige liedjes spe
len; de bewegingen van hoofd, lippen en
vingers waren ook weer ,.net echt". Einde-
lijk stonden de bezoekers verbaasd over
een trommelaar, die volgens de regelen der
kunst zijn kalfsvel bewerkte en over ver
schillende rekenmachines. De geheele ver
zameling omvatte 1733 nummers; de mun
tenverzameling alleen werd door kenners
op 20.000 daalders geschat.
Beireis. die zün geheele leven ongehuwd
bleef, hield er vooral voor dien tyd een bij
zondere levenswijze op na. zyn oratbiit be
stond uit kruidenthee met beschuit! 'smid
dags at hu' uitsluitend groente en 's avonds
magere soep. Peulvruchten achtte hy uit
den booze. evenals aardappels. Aan het
gebruik van deze geliefde knolletjes meende
hij dan ook de steeds toenemende domheid
van het menschelijk geslacht te moeten
toeschrijven. Koffie en thee erkende hy
slechts als geneesmiddel: bier en tabak ver
wierp hij geheel. Overigens was hij zeer
gastvrij en zijn gasten, die keurig ontvan-
gfen werden, konden van alle goede gaven
genieten, behalve dan van aardappelen.
Sedert het jaar 1761 was hy geen minuut
meer ziek geweest, hetgeen hy toeschreef
aan zyn verstandige levenswijze, in Sep
tember 1809 Beireis was toen bijna 80
jaar oud brak te Helmstedt de gele
koorts uit en Beireis bleef weken achtereen
onvermoeid ziin patiënten, arm en rijk.
bezoeken, tot hy eindelyk ook zelf door de
koorts werd aangetast en stierf.
(In de raadsels wordt uitsluiten
de nieuwe spelling gebruikt).
voor allen om uit te kieze
de groteren vier; de klein
ren drie goede oplossing»
L
Ingezonden door Martha Roslrv.
Op de beide kruisjeslijnen komt de n
të staan van een dierentehuis.
x
X
xxxxxxxxx
t x i
i X t
X
X
1» De eerste letter van het gevraagd
woord.
3. een deel van de tijd,
3. een meisjesnaam.
4. een naampje, dat Moeder Je zeker wt
eens geeft.
5. het gevraagde woord.
6. een voorwerp, om fets schoon te boet
nen.
7. een tuingereedschap.
8. een lichaamsdeel.
9. een medeklinker.
n.
Ingezonden door Hennle Legeer.
Met welke taal maakt niemand liefst
kennis?
m.
Ingezonden door Annle van der Vos.
Met tweemaal 1 ben ik een metaal, mei
tweemaal a een vijand van de dokters.
IV.
Ingezonden door Marietje Verboom.
Er zaten vier Jongens op een bank, en
ook een zuster van lederen Jongen. Hoeveel
kinderen waren er op de bank?
V.
Ingezonden door Allda Stikkelorum.
Mijn geheel van 11 letters ls een andet
woord voor verjaardag. Met 5, 5. 8 horen
we. Van 9, 2, 2, 11 wordt brood gebakken,
1, 6, 10, 10, 11 betekent gaarne, 3, 4, 5, 6 1!
is een gereedschap. 9, 10, 11 een deel van
een etmaal. 3, 2, 8, 6 een verscheurend die*
7» 6, 10, 10, 11 betekent langzaam.
VI.
Ingezonden door Annie en Gerard Zandvliet
Mijn geheel bestaat uit 9 letters en ll
een plaats ln Friesland. 1, 2, 3 is een ver»
korte Jongensnaam. Ben 3, 5, 6, 7 pronU
vaak aan de vinger. 4, 2, 8, 7 ls niet kori
Efcn 1, 8, 9 ls geen haan, maar een
vu.
Ingezonden door Jannie Boom.
Waarom zyn de veren van een haan al
Mja-mSol glad?
vm,
Jfageaonden door Jan Schneider.
Verborgen dieren,
1» Deze weg ls niets Iangei den het
vdetptTd, Jan.
3 Zit toch niet zo te gapen,
3. Dfe machine ratelt erg.
4, Breng deze brief bij Enning ln 44
Langstraat.
Ingezonden door Jannie Boom.
Conducteur! ,Dle hond mag niet op 18
bank, Mynheer".
Mynheer: „Ik heb voor twee plaatsen be
taald!"
Conducteur: „Dan moet hy met. zijn poo
ien van de bank!"
