De strijd aan den Ebro
REISPROBLEMEN?
ELTAX 666
SCHUDT UW LEVER
WAKKER
Centraal vliegveld is
noodzakelijk
LEID5CH DAGBLAD - Eerste Blad
Dinsdag 2 Augustus 1938
De strijd in Spanje
Luchtaanvallen!
De strijd in het
Verre Oosten
De controverse K.L.M.-K.N.I.L.M.
Rond het
Tsjecho-Slowaaksche
vraagstuk
informeer dan bij
Logica wint het van plaatselijke overwegingen
Beschouwingen over het
nationaliteitenstatuut.
Drie ministers hebben gistermiddag te
Praag hun standpunt ten aanzien van het
nationaliteiten-vraagstuk uiteengezet.
De minister van lichamelijke opvoeding,
Zeeek, die in de regeering de nationale
eenheid vertegenwoordigt, verklaarde te
Nachod o.a.:
„Iedere oorlog in Midden-Europa
zou een totale wereldoorlog beteeke- I
nen. De demagogie, de leugenachtige
propaganda en de onbesuisdheid heb
ben in Europa een zoodanige situatie
geschapen, dat het doen van een on-
voorzichtigen stap voldoende is om een
conflict te doen uitbreken. In dit geval
zijn wij bereid, onze republiek tot den
laatsten droppel bloeds te verdedigen.
Niemand, aldus de minister, heeft aan
zijn nationaliteiten zooveel rechten gege
ven als wij; het kiesrecht en de even-
redige vertegenwoordiging. Wij hebben
haar meer scholen gegeven dan aan het
Tsjechoslowaaksche volk zelf. Wij kunnen
overleg plegen, doch de grenzen, de een
heid. de souvereiniteit en de onafhanke
lijkheid van onzen staat moeten onaan
getast blijven. Alle loyale burgers van
dezen staat moeten eveneens al hun ver
plichtingen hebben".
De nationale socialistische minister
van P. T. T., Tuckny, zeide in een te
Hlinska gehouden rede o.a.: „Wij zijn
bereid, voor den Europe6chen vrede de
grootst, mogelijke offers te brengen.
In het statuut geven wij den Duit-
schers, wat hun op gTond van hun ge
talssterkte toekomt. Doch het voor
naamste punt van de eischen van
Karlsbad, de territoriale autonomie,
kunnen wij tot geen enkelen prijs
verleenen, zélfs niet indien onze bui-
tenlandsche vrienden en onze bond-
genootenhet verzoeken. En indien
iemand ons aanvalt, zouden wij niet
langer de duif zijn, die bereid is, zich
door een wild beest te laten verslinden.
De socialistische minister Necas ver
klaarde te Velke Mezlricl; „Het gaat niet
om capitulatie, het gaat er om, te komen
tot een accoord, doch een tweezijdig
accoord. Hoe tevredener de burgers van
onzen staat zijn, des te sterker zal de
republiek zijn".
De brochure van Kundt.
Gisteren is de op 23 Juli door afgevaar
digde Kundt aangekondigde brochure ge
publiceerd. Het eerste deel behelst den tekst
der op 30 Juni aan de Sudeten-Dultsche
partij voorgelegde regeerlngsvoorstellen (het
z.g. nationaliteiten-statuuti met ter verge
lijking daartegenover gedrukt de tot dus
verre voor dezelfde onderwerpen geldende
rechtsvoorschriften.
Het tweede deel bevat een juridische cri-
tiek op de regeeringsvoorstellen. Beide dee-
len hebben geen betrekking op de regee
ringsvoorstellen betreffende het z.g.n. zelf
bestuur, daar deze voors^llen nog r.iet ge
publiceerd en ook nog m\t in hun geheel
aan de partij zijn overhanfcgd
De Sudeten-Dultsche partij wijst er op,
dat door deze publicatie niet wordt vooruit
gegrepen op de bepaling van een politiek
standpunt.
In de brochure wordt er op gewezen,
dat ook in deze voorstellen uitgegaan
wordt van de gedachte van een Tsjechi-
schen nationalen staat, waarin de an
dere volken en volksgroepen slechts
een tweederangsrecht bezitten naast
de Tsjechen als staatsvolk.
De principieele kwestie. nJ. de waarbor
ging van rechtsgelijkheid der volken en
volksgroepen, ziet men over het hoofd.
Dit nationaliteitenstatuut beteekent dan
ook opnieuw een verhindering de verwer
kelijking van deze doelstelling en een ver
der vasthouden aan de verderfelijke ge
dachte van den Tsjechlschen nationalen
staat.
De brochure geeft dan in zes punten ant
woord op de vraag: Wat heeft den nationa
len vrede tot dusverre verstoord?
Deze punten hebben aile betrekking
op bevoorrechting der Tsjechen. Het
zesde punt luidt: de politiek van den
staat is gevoerd met voorbijzien van de
nationale verbondenheid van zijn volks
groepen met haar moedervolken. Om
den staat bekwaam te maken voor bo
vennationale taken moeten de volken
en volksgroepen in de grondwet erkend
worden als constitueerende elementen
van den staat en moet die grondwet
hun aandeel vastleggen in de leiding
en vormgeving van den staat volgens
het beginsel der rechtsgelijkheid.
De ware rechtelijke en politieke ge
lijkheid kan In een uit vele volken be-
staanden staat als Tsjecho-Slowakije
slechts tot stand gebracht worden,
wanneer niet slechts de gelijkheid der
afzonderlijke staatsburgers, maar ook
de gelijkheid der volken en volksgroe
pen in de grondwet gewaarborgd en in
feite in acht genomen wordt.
Ten aanzien van het ontwerp ten opzich
te van de talen vraagt de brochure waar
om dit als nieuwe talenwet wordt aange
duid, aangezien het, op kleine wijzigingen
na, niets anders behelst dan de tot dusverre
bestaande talenwet benevens eenige bepa
lingen der tot dusverre bestaande uitvoe
ringsverordening, die uiterst nadeelig ge
weest zijn voor de niet-Tsjechisch-Slowaak-
sche volksgroepen.
OORSPRONKELIJK FRONT
DER REPUBLIKEINEN
HEROVERD GEBIED
OPMARSCH DER REP
FRANCO'S STELLINGEN
HULPBRUGGEN OVER
DEN EBRO
0 1fdy KM
Bovenstaande kaart geeft de krijgsver
richtingen weer aan het Ebrofront. In den
nacht van 25 Juli ontketenden de Republi
keinen een onverwachtsch goed voorbereid
offensief langs de rivier de Ebro. Vanaf
Mequinera tot Amposta strekt de door
braak zich over een lengte van 150 K.M
uit. De Ebro-rivier werd gelijktijdig op elf
plaatsen door de Republikeinen via nood
bruggen overgestoken, welke in alle stilte
en geheimzinnigheid waren gebouwd.
In de twee uiterste punten Mesqulnera
en Amposta werden de linkschen terugge
slagen, maar vanaf Fayon tot Benifallet
gelukte het den Republikeinen vasten voet
aan den Westelijken oever van de Ebro te
krijgen.
Alhoewel de berichten van Burgos en
Barcelona met elkander ln strijd waren,
bleek het naderhand dat het inderdaad
juiit was dat de linkschen een aanmer
kelijk frontgedeclte rondom Candesa had
den heroverd.
Dit gedeelte is op de kaart aangegeven,
eveneens het oorspronkelijk front. Momen
teel blijven de linkschen op Candesa op
rukken; ln het Zuiden beheerschen zij een
gedeelte van den straatweg naar Alcaniz;
in het Noorden probeeren zij vanaf Vilalba
contact te krijgen met hun Zuidelijke
legers om zoodoende Candesa in te sluiten.
Op de kaart ziet men hoe de Franco-
legers in een hachelijke p06itie gebracht
zijn.
Om een front In den rug van den vijand
te brengen, zijn de Nationalen bij Fayon
overgegaan tot den aanval; de luchtmacht,
van Franco bestookt daarom onophoudelijk
de aangelegde noodbruggen aan den Ebro
om den vijand te beletten deze rivier bij
eventueelen terugtocht over te trekken.
Rondom Candesa houden zij den weg naar
Caspe vrij, van waar zij versterkingen ver
wachten.
Op de kaart ziet men de Franco-stellin
gen weergegeven met de opmarsch-rich-
tlngen der linkschen.
Nadruk verboden i
PALESTINA.
De actie der Arabieren Gevechten bij
Nabloes.
Nabii Toelkare zijn de lijken ontdekt van
twee Arabieren, die door schoten gedood
waren. In een briefje, dat oo de kleeren
van de slachtoffers was gehecht, werd ge
zegd. dat de twee mannen gefusilleerd zijn
op grond van een door den krijgsraad der
Arabieren gewezen vonnis.
Dit incident, dat een herhaling van ver
scheidene andere vorm, wijst op een ge-
perfectionneerde organisatie der opstande
lingen. Volgens de Jongste ontvangen In
lichtingen, zouden de opstandelingen ge
leid worden door een hoogen commandant,
die beschikt over een speciale politie, be
last met het vervolgen van verraders in de
partij. Dezen worden dan voor ern uit
zonderingsrechtbank gedaagd, van welker
vonnis geen beroep mogelijk Is Het hoofd
kwartier der rebellen, waarvan het centrum
zich te Fakoea, een dorpje gelegen in het
berggebied van Beisan en Djenin. bevindt,
zou bureaux omvatten voor den inlichtin
gendienst. spionnage en het heffen van
bijdragen voor de beweging ln specie. Dit
eenhoofdige commando verklaart de nauw
keurigheid der terroristische aanvallen.
Het afloopen weekeinde werd hoofd
zakelijk gekenmerkt door de stelselmatige
vernieling van telefoonleidingen in alle
deelen van Palestina. Te Haifa worden
nieuwe voorzorgsmaatregelen genomen ter
bescherming van den mond van de groote
olieleiding. Er zijn Arabieren gearresteerd
in verband met den bomaanslag van Za
terdag
Drie Britsche soldaten zijn gewond, van
wie een ernstig, tijdens een gevecht met
bandieten nabii Kafrjellud in het gebied
van Nabloes. Zes der bandieten werden
gedood, ter tv ijl negen geweren en een
groote hoeveelheid munitie in handen vie
len van de Engelsche militairen.
9389
(Inge». Med.)
BELGIË.
Koning Leopold naar Zwitserland en Italië.
Koning Leopold is gisteren uit Brussel
naar 't buitenland vertrokken. Hij zal zich
eerst naar Zwitserland en vervolgens naar
Italië begeven.
ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN
en U zult 's morgéns „kiplekker"
uit bed springen.
lederen dag moet Uw lever minstens een liter gal
in Uw Ingewanden doen stroomen. Wanneer deze
stroom van gal onvoldoende ls. verteert Uw voedsel
niet, het bederft. U voelt U opgeblazen, U raakt
verstopt. Uw lichaam ls vergiftigd en U bent
hiuneurig, voelt U ellendig en ziet alles somber In.
De meeste laxeermiddelenzijn slechts lapmiddelen.
U moet CARTER S LEVERPILLETJES nemen om
een liter gal vrij te doen stroomen en U zult weer
geheel fit zijn. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on
overtroffen om de gal te doen stroomen.
Eischt Carter s Leverpilletjes bij apothekers en
drogisten, f. 0.75.
2412
ungee Med.)
De brochure komt tot de slotsom, dat
men uit dit alles slechts kan conclu-
deeren, dat de bedoeling bestaat met
de regeeringsvoorstellen voor de open
bare meening der wereld den indruk te
wekken, alsof een belangrijke stap naar
de nationale pacificatie werd gedaan.
Antwoord van Hodza.
Hodza heeft aan de Sudetenduitsche par
tij geantwoord op door afgevaardigde
Kundt. den gevolmachtigde van Henlein
gestelde vragen.
Uit dit antwoord blijkt:
1. De regeering van Tsjecho Slowakije
blijft van meening, dat het vraagstuk der
nationaliteiten geregeld moet worden in
overeenstemming met de beginselen, welke
uiteengezet zijn ln dat gedeelte van het na
tionaliteitenstatuut, dat op 30 Juni door de
regeering aan de partij der Sudetenduit-
schers is ter hand gesteld.
De regeering handhaaft eveneens de be
ginselen der taalwet, welke denzelfden dag
aan de partij der Sudeten-Duitschers in
den vorm van een wetsontwerp werd ter
hand gesteld.
2. De regeering blijft bij haar voornemen
de besprekingen met de Sudetenduitschers
voort te zetten, zooals was onder oogen ge
zien, reeds voordat kennis was gegeven van
een reis van Runciman.
De bij deze besprekingen ten aanzien van
de voortzetting der onderhandelingen be
studeerde wetsontwerpen blijven geldig.
3. De regeering is van meening. dat de
twee wetsontwerpen over zelfbestuur, welke
op 28 Juli door den president van het hof
voor grondwettelijke kwesties aan de Sude-
tenduitsche partij zijn overhandigd, defini
tief zijn.
Hodza heeft niet geantwoord op vragen
van Kundt. wanneer de Sudetenpartij den
definitieven tekst zou ontvangen van alle
wetsontwerpen der regeering.
Incident bij Presburg.
Volgens de Narodni Noviny heeft zich bij
Bratislawa (Presburg) een incident voor
gedaan. Twee Slowaaksche jongelui kwa
men in een bosch drie Sudetenduitschers
tegen, die alle drie ongeveer achttien jaar
oud waren en witte kousen droegen.
Er ontstond een worsteling.
Een der Duitschers trok een revolver en
schoot op de Slowaken. Een dezer slaagde
erin, den Duitscher te ontwapenen. Een der
andere Duitschers trok toen zijn revolver.
HIJ schoot een Slowaak in de beenen.
De Duitschers vluchtten, doch zij konden
eenige uren later worden gepakt.
DUITSCHLAND.
Het sparen voor dc Volksauto.
De rljksorganisatleleider. dr. Ley, heeft
gisteren ter gelegenheid van 't 75-jarig be
staan der fabriek Leverkusen van de I.G.
Farben te Keulen een redevoering gehou
den, waarin hij om. sprak over den Duit-
schen volkswagen.
Op 1 Augustus, aldus zeide hij. begint de
groote spaaractie. Iedere Duitscher, zonder
enderscheid van klasse, stand of bezit, kan
kooper worden van de volksauto. Met in
begrip van de verzekering is het laagste
bedrag, dat wekelijks gestort moet worden,
vijf rijksmark. Wanneer men dit bedrag
regelmatig stort krijgt men na een tijds
verloop. dat nog moet worden vastgesteld,
een volksauto.
Nog dit jaar zal het eerste deel van de
fabriek, die 450.000 wagens per Jaar zal
kunnen leveren, onder dak zijn. Aan het
einde van het volgende jaar wordt be
gonnen met de loopende productie. Wan
neer de fabriek volledig zal werken, ver
wacht men een j aarlijksche productie van
l'/i millloen volksauto's. De auto zal 990
R.M. kosten en kan bij een voortdurend
onderhouden snelheid van 100 K.M. vast op
den weg liggen.
Per 100 KM. verbruikt de auto zes liter
benzine. De wagen biedt plaats aan een
gezin met vier tot vijf kinderen. Het klim-
vermegen is groot. Zonder onderbreking is
de Groszglockner met een snelheid van
36 K.M. per uur spelend genomen.
Mededeeling van regeeringszijde.
Acht dagen nadat de regeeringstroepen
den Ebro zijn overgestoken, is de Iood van
het front ongeveer als volgt:
In het Noorden hebben de regeerings
troepen een stelling betrokken voor Fayon.
Bijna ln rechte lijn loopt het front vervol
gens naar het Zuiden tot de Ebro bij
Pobla de Masaluca en Fatarellas om naar
het Oosten te bulgen bij Viallalba naar
Corbera. twee kilometer ten Noorden van
Gandesa. Ten Zuiden van Gandesa volgt
het front den Ebro. welke hier een bocht
maakt voorbij Pinell Binifallet en Prat de
Compte om te komen tot de kluis van den
Calvarieberg op een kilometer van Gandesa
en verder te gaan ln de richting van Bot.
Beschermt U tegen de gevolgen van
Bescherming daartegen ls alleen
mogelijk als ieder self daadwer
kelijk meehelpt.
Nadere inlichtingen verstrekt de secre- Fendf Jonke? bij ,het sch»P' klommen aan
_,j t ,r ooord en ontsnapten met den bult, voor-
d' beiden der Ned. Ver. het draadloos te hulp geroepen Brit-
voor Luchtbescherming, dr. T. Potiewijd,1 sche oorlogsschip ter plaatse was ver-
Boerhaavelaan 37, Leiden. schenen.
Hevig offensief der Japanneezen
In Kloekiang.
Domei deelt uit Tokio mede, dat de
Japansche troepen een lievig: offensief
hebben ontketend tegen de Chineesche
strijdkrachten.
De Japansche troepen hebben volgens
dit bericht het vierde Chineesche leger
ten westen van dc Loesjan-bergen, op
eenige kilometers ten zuiden van
Kioekiang, op de vlucht gedreven. Zij
zetten hun opmarsch in dit gebied
voort.
De Japansche strijdkrachten, die in het
Zuid-Westen van de provincie Anhwei ope-
reeren, hebben een algemeen offensief ge
opend tegen de op de grens van Anhwei en
Hoepeh gelegen stad Soesoeng, alsmede te
gen Hwangmei, in het Zuidwesten der pro
vincie Hoepeh, aldus meldt een bericht uit
Nanking. Volgens hetzelfde bericht hebben
de Japanneezen bezitgenomen van Erh-
langho en Sjiwoelitoen, op slechts 8 K.M.
,an de grens tusschen Anhwei en Hoepeh.
De rechtervleugel van de Japansche strijd
macht die den opmarsch naar Hwangmei
is begonnen, heeft Tsjlehhllng veroverd,
dat gelegen is aan de Zuidzijde van het
Tapiehgcbergte tusschen Anhwei en Hoe
peh. Dezelfde colonne bezette daarop Koe-
kiaklao, ongeveer 10 K M. ten Noordoosten
van Hwangmei. De linkervleugel, die naar
3oesoeng oprukt onder dekking van de
luchtmacht, heeft Yetsjallng, ongeveer tien
K.M. ten Noorden van Soesoeng. bereikt.
Politicambtenaren te Sjanghai
gearresteerd.
De politiechef der door de Japanneezen
gesteunde regeering van Groot Sjanghai is
gisteren met 20 hooge ambtenaren van po
litie door Japansche gendarmen gearres
teerd. Zij worden er van verdacht een op
stand tegen de regeering van Groot Sjang
hai te hebben beraamd en gemeene zaak te
maken met de Chineesche vrljscharen. De
Japanneezen zouden vernomen hebben, dat
de gearresteerde ambtenaren een plan had
den ontworpen Potoeng te bezetten. Dat
zou op 13 Augustus moeten gebeuren. De
Chineesche vrijscharen zouden daarbij hun
medewerking verleenen. Het verluidt, dat
in de woning van den politiechef een ta
melijk groote hoeveel wapenen zou zijn ge
vonden. Het verkeer tusschen Sjanghai en
Potoeng is zoo goed als geheel stopgezet.
De Japanneezen treffen reeds voorzorgs
maatregelen met het oog op mogelijke on
geregeldheden.
Britsch stoomschip door zee
schuimers overvallen.
Het Britsche stoomschip „Vincent de
Paul" is door zeeschuimers overvallen op
ongeveer 100 mijl ten noorden van Sjang
hai. De zeeschuimers kwamen met gewa-
ENGELAND.
De hittegolf eischt slachtoffers
Ten gevolge van de hittegolf zijn giste
ren te Londen vijf personen bezweken. In
het Westen des lands hebben gistermiddag
hevige onweersstormen gewoed, welke ge
paard gingen met regen. Tal van plaatsen
staan een halven meter onder water.
Het verkeer moest tijdelijk worden stop
gezet. Het telefoonverkeer is onderbroken.
De te velde staande gewassen hebben ern
stige schade geleden.
ITALIË.
De invoering van de rassenleer.
Op bevel van den secretaris der Fascis
tische partij zullen de politieke, sociale en
wetenschappelijke afdeelingen der fascis
tische universitaire groepen in het bijzon
der haar studie wijden aan 't rasprobleem,
ook met het oog op de nationale cultuur-
wedstrijden tusschen de studenten in den
loop van het volgende jaar.
H
VEREENIGDE STATEN.
Overtreding van de wet op het gebruik
van alcohol.
Het OM. te New York heeft gisteren 103
personen wegens overtreding van de alco-
holwet ln staat van beschuldiging gesteld.
Dit is de grootste „drankzaak" sedert de
opheffing van het drankverbod. Tot de be
schuldigden behooren zes agenten der fede
rale belastingen, vijftien drogisten, tal van
extractfabrikanten en artsen.
In de acte van beschuldiging staat, dat
de beklaagden in de iaatste drie jaren
wekelijks ongeveer tienduizend tonnetjes
drank hebben verkocht, waarop geen ac
cijns was betaald.
De schatkist zou hierdoor voor een be
drag van ongeveer 1,8 millioen dollar zijn
benadeeld.
Aneta meldt uit Batavia:
De directeur van den rijksluchtvaart
dienst in Nederland, de heer v. Ede van der
Pels, is heden door den gouverneur-gene-
zal 4 Augustus met de K.L.M naar Medan
raai ln afscheidsaudlëntie ontvangen. Hij
vertrekken, waar hij één vliegtuig overblijft
ten einde een tocht te maken naar het
Tobameer. Hij zal vermoedelijk 11 Augus
tus weer in Nederland terugkeeren.
In een interview met een vertegenwoordi
ger van Aneta gaf de heer van Ede van der
Pais eenige indrukken weer van zijn bezoek
aan Indië. Hij vermeldde daarbij, dat te
Bandoeng en te Batavia belangrijke be
sprekingen werden gevoerd.
Over de kweatie van het centraal
vliegveld in Nederland verklaarde de
heer v. Ede van der Pais, dat het er voor
Nederland om gaat, om in het lucht
verkeer ingeschakeld te blijven. De
oordeelen, welke men in Amsterdam
voelt voor het behoud van een eigen
vliegveld, wegen volgens het oordeel
der regeering niet op tegen de voordee-
len, welke men van een centraal vlieg
veld kan verwachten. Hij heeft zeil
medegewerkt aan de ontwikkeling van
Schiphol, doch moet erkennen, dat
van een algemeen standpunt gezien
de logica het hier wint van historie en
plaatselijke overwegingen.
Over de controverse tussohen K.N.I.L.M.
en KX. M. zeide de heer Van der Pais, dat,
internationaal gezien, het niet gunstig is
indien deze lang voortduurt. De K.N.I.L.M.
is. qua technisch inzicht, regelmaat van
dienstuitvoering, service en veiligheidszorg,
minstens even goed te achten als de K.L.M.
Het betreft hier twee loten van één stam.
Naar buiten moet Nederland met Indië,
voor wat de luchtvaart betreft, één groote
eenheid vormen, want het gaat naar bin
nen en naar buiten om één groot Neder-
landsch belang. Vooral in het buitenland
staat men sterker bij een innige samen
werking van beide maatschappijen.
Beide concerns moeten elkaar in alle
opzichten telkens aanvullen, en voor groot-
Nederlandsche belangen op de bres staan.
De heer Van Ede van der Pais verklaarde
nog. dat, met het oog op de positie van de
Indische luchtvaart ernstig dient te worden
'overwogen of men thans ook hier tot in
stelling van een luchtvaartraad moet over
gaan, of dat men efficiënter eventueele on
gevallen kan laten onderzoeken door kleine
commissies van uiterst deskundigen. Het
resultaat van een dergelijk onderzoek
strekt immers in de eerste plaats tot lee
ring en voorkoming. De voornaamste taak
van den luchtvaartraad ligt ln het instel
len van een onderzoek naar de oorzaak van
het ongeval en, vanzelfsprekend, is het van
groot belang, dat de leden bestaan nlt
luchtvaartdeskundigen, die geheel onaf
hankelijk staan van luohtvaartinstanties.
2—1
