SCHUDT UW LEVER
WAKKER
Binnenland
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 13 Juli 1938
Derde Blad No. 24016
Het Rijksmuseum Kröller-Müller
79sie Jaargang
FAILLISSEMENTEN
In het Nationale Park de Hooge Veluwe is een buitengewoon
mooi overgangsmuseum verrezen, dat nog niet de helft be
vat van de kunstverzameling, welke mevr. H. E. L. J. Kröl-
lerMuller in 1935 aan het Rijk ten geschenke aanbood!
Wanneer zal het door prof. H. van de Velde te Brussel ont
worpen groote museum, waarvoor 15 jaar geleden de funda
menten reeds rijn gelegd, gereed komen?
Uiterlijk lijkt het overgangsmuseum, ingericht voor een gedeelte van de Kröller-
Müllerkunstverzameling ln het Nationale Park de Hooge Veluwe, een steenklomp.
(Van onzen specialen verslaggever).
„De Regeering zoekt naar werkobjecten
ter bestrijding van de werkloosheid. Welnu,
ln het Nationale Park de Hooge Veluwe
bevindt zich zulk een object: de fundamen
ten van het museum, waarin de geheele
kunstverzameling van mevrouw H. E. L. J.
Kröller-Müller ondergebracht zou moeten
worden, zijn aan den voet van den Fran-
schen Berg reeds gelegd. Een 15-tal laren
geleden werd met den bouw begomien.
Maar de hooge kosten noopten tot bezin-
nmg. De bouw werd gestaakt, het woord
was aan de Regeering1
Mr. H. P. Marchant, voorzitter van de
Slichting Kröller-Müller, staande bij de
fundamenten van het geprojecteerde groote
mu eum, zegt het niet zonder nadruk. Bijna
15 jaar heeft de Regeering de gelegenheid
gehad om in het Nationale Park een wer
kelijk bijzonder museum neer te zetten,
waarin een kunstverzameling, waaTtoe
meesterwerken behooren, ondergebracht
zou kunnen worden. De Regeering heeft
dit werkobject, waarvoor de plannen en
het bouwmateriaal gereed zijn, niet. nog
niet aanvaard. De Stichting, waarvan het
bestuur het terecht betreurde, dat de kunst
verzameling, welke mevrouw Kröller-Müller
in 1906 reeds bijeen begon te brengen, niet
aan het publiek vertoond kon worden, heeft
toen besloten in het Nationale Park de
Hooge Veluwe een overgangsmuseum te
bouwen, waarin een gedeelte van de ver
zamelde kunstschatten tentoongesteld kon
worden. Dit overgangsgebouw, gelegen in
het midden van het Park. dicht bij de
Pampejt, ls heden, ln aanwezigheid van
een drietal ministers, geopend.
Het mag direct gezegd worden, dat het
overgangsmuseum, ontworpen door prof.
Van de Velde, die ook de plannen voor het
groote museum ontwierp, wat de inrichting
betreft, wedijveren kan met het buitenland.
Uiterlijk is het gebouw, voornamelijk opge
trokken uit geelgrijze baksteen nog te koel.
te veel steenklomp. Maar zü die eenmaal
binnen zlin, vergeten dit, wanneer de
Drachtige kunstschatten uit een werkelijk
unieke kunstverzameling de aandacht op-
eischen.
De indeeling.
In het overgangsmuseum, dat ruim 95
meter lang is en een grootste breedte van
ongeveer 55 meter heeft, bevindt zich
achter den gebogen glaswand aan den voor
gevel eerst een ruime vestibule, met links
de garderobe en rechts de dienstvertrekken
en dienstwoning.
Uit de vestibule geven twee doorgangen
toegang tot de eigenlijke museumruimten.
De direct achter de vestibule gelegen zaal
heeft twee zij-kabinetten en geeft toegang
tot een groote middenzaal met aan elke
ziide twee kabinetten. Uit de middenzaal
heeft tpen door een grooten glaswand uit
zicht op de binnenplaats met vijveraanleg
en een beeldhouwwerk van Mendes da
Costa. Rondom de binnenplaats liggen vier
zalen van 16 x 16 meter, vrij uit
loopend in vier op de hoeken liggende
zalen van 6 50 x 6.50 meter. Achter dezen
kring van zalen volgt weer een middenzaal
van ruim 20 meter lang met aan elke zijde
drie kabinetten en een kleine zaal aan het
einde.
Alle genoemde zalen en kabinetten zijn
door open doorgangen met elkander ver
bonden. De laatstgenoemde kleine zaal geeft
via afsluitbare deuren toegang tot nog twee
expositiezalen en een bergplaats.
Alle museumzalen ontvangen het daglicht
door op het dak gebouwde glaskappen. De
buitenzijden van deze kappen zijn afgedekt
met draadglas terwijl de horizontale leg-
ramen, aangebracht op plafondhoogte,
voorzien zijn van opalineglas.
Alle zaalwanden en plafonds zijn gepleis.
terd en fijn geschuurd en daarna met
waterverf geschilderd. De overgangen van
muren op plafonds zijn uitgevoerd met
groote holle hoeken Alle uitwendige hoe
ken, ook de doorgangen, zijn afgerond.
De kelders bevinden zich onder de woning
en bevatten ruimten voor: schakelborden
voor de electrische installatie, pompinstal-
latie voor de watervoorziening, centrale
verwarmingsinstallatie en bergruimte.
Hoewel het museum practisch brandvrij
is gebouwd, is toch een brandleiding aan
gelegd van de voorzijde af tot achterin het
gebouw. Daarop zijn de brandkranen met
slangen, straalpijpen en slangstoelen ge
monteerd. De watervoorzieningsinstallatie
met actieve reservepomp, zorgt er voor, dat
steeds op voldoend bluschw-ater kan worden
gerekend. Voorts is op het gebouw een
bliksembeveiliging aangebracht. Hiertoe zijn
alle glaskappen en uitstekende deelen van
afleiders voorzien, alle verbonden met een
om het. gebouw in den grond aangelegde
ringleiding met een tweetal aardpunten.
De uitvoering.
Het geheele werk is uitgevoerd ln werk
verschaffing, met tewerkgestelde vaklieden
uit de gemeente Arnhem. Wat maar .moge
lijk was ls ter plaatse vervaardigd De be-
noodigde grint voor de betonwerken ls in
werkverschaffing gegraven. Op 18 Mei 1937
werd met het graafwerk begonnen en 4
Juni j.l kon met de inrichting worden
aangevangen.
In totaal hebben ongeveer 250 arbeiders
op langeren of korteren termijn arbeid
verricht. Er hebben aan den bouw gewerkt:
grondwerkers, metselaars, opperlieden, tim
merlieden, ijzervlechters, stucadoors, sme
den. electriciens, verwarmingsmonteurs,
steenhouwers, tegelzetters, schilders en iso_
leerders. Ook een meubelmaker en een
stoffeerder hebben arbeid verricht.
Hoe het groeide.
Goed dertig jaar geleden is mevrouw H.
E. L. J. Kröller-Müller begonnen haar
kunstverzameling bijeen te brengen, waarbij
zij zich als hoofddoel stelde een aanschou
welijk beeld te geven van de ontwikkeling,
zoowel van den indlvldueelen modernen
kunstenaar als van de kunst onzer dagen
in het algemeen. In enkele tientallen jaren
is mevrouw Kröller-Müller, wier adviseur
steeds de heer H. P. Bremmer was, ln haar
ideaal geslaagd. Het resultaat werd een
unieke verzameling, thans tot een bedrag
van 5 millioen gulden verzekerd.
In 1928 werd voor de geheele verzameling
de Kröller-Müller Stichting in het leven
geroepen en 7 jaar later werd zij aan het
Rijk ten geschenke aangeboden. In 1937
verkreeg tiet Riik definitief den eigendom.
Thans kan het publiek, zij het dan ook
minder dan de helft van de geheele ver
zameling, welke o m. omvat 1300 schilde
rijen, 4000 origineele teekeningen, 275 beeld
houwwerken, Chineesch porcelein, cera
miek, 1100 lithographieën, een bibliotheek
met ongeveer 600 deelen en een groot aan
tal meubelstukken, in dit museum met
eigen oogen aanschouwen.
De grootste belangstelling zal daarbij on
getwijfeld uitgaan naar de 250 aanwezige
werken van Vincent van Gogh. Met uitzon
dering van een 30-tal teekeningen en
aquarellen zijn al diens werken, welke
eigendom zijn van het Rijksmuseum Kröi-
ler-Müller, in het middengedeelte van het
overgangsmuseum opgehangen, waardoor
bereikt is. dat de bezoekers een zoo volledig
mogelijk beeld krijgen van de ontwikkeling
van dezen grooten Hollandschen schilder.
Hoewel Van Gogh's werk de kern van het
museum is, hebben zij, die het inrichtten,
er voor gezorgd, dat ook een klein gedeelte
van de andere schilderstukken en kunst
voorwerpen te zien zijn, zoodat het tentoon,
gestelde een overzicht geeft van alle kunst
uitingen, niet alleen van de zoogenaamde
moderne kunst", maar ook van 16e en 17e
eeuwsche meesters.
Van de moderne schilders zijn werken
van Meiners. H. Fantin Lour, Floris Verster
i positieve realismeG. H. Breitner, Ge
broeders Maris, is. Israels impressionisme i
G Seurat. P. Signac (PointilUsme), A. Her-
bin, P. Picassa iCubismei en van P. Mon
driaan en B van de Leek (abstracte kunst)
in de verzameling aanwezig. Daarnaast
bevat zij werken van kunstenaars, die een
op zich zelf staande plaats innemen, omdat
hun persoonlijkheid te sprekend in hen
was om onder den invloed te komen van
algemeen heerschende intenties (J. Toorop,
A. J, Derkinderen, Johan Thorn Prikker en
W Degouve de Nuncquesi. Lang niet alle
werken van deze meesters zijn in het mu
seum te zien, evenmin als de talrijke oude
schilderijen, waartoe als voornaamste de
werken van Italianen uit het quattrocento
en cinquecento i Tintoretto. Moroni en El
Greco), van Duitsche meesters iL. Gra-
nach, H, Baldung Grien) en van Holland-
sche meesters (Jan Steen, A. van Ostade,
Jan van Goyen, N. Maes en A, H. van
Beyeren) behooren. Maar de greep, welke
de inrichters van het museum uit de ver
zameling gedaan hebben, verdient een eere-
saluut, omdat men er' op werkelijk lofwaar
dige wijze in geslaagd is het belangrijkste
naar voren te brengen. En zoo is het niet
alleen met de schilderijen, maar ook met
de beeldhouwwerken, het porcelein en
ceramiek.
Een zeer mooi ingericht museum, waar
in het bijeengebrachte op ongewoon mooie
wijze belicht wordt door de groote dak
ramen. Ondanks de prachtige inrichting
voldoet het gebouw echter niet. De bezoe
kers zullen het verlaten met het verlan
gen, ook het andere gedeelte van de ver
zameling te zien. En dat kan niet, want
de niet-tentoongestelde kunstschatten lig
gen in donkere bergplaatsen opgeslagen.
Daarom is het te wenschen, dat de
Stichting niet al te lang zal moeten wach
ten op het sein, dat de bouw van het
groote museum kan aanvangen. Honder
den teekeningen van dit zoo imposante
gebouw zijn tot in de kleinste details ge
reed, duizenden blokken Maulbronner
zandsteen liggen vlak bij de reeds gereed
gekomen fundamenten te wachten op de
nijvere handen der arbeiders. En in Maul-
bronn wachten duizenden andere blokken
zandsteen op het sein tot transport.
De Stichting is gereed voor den bouw
van het imposante geheel, dat prof. Van
de Velde te Brussel voor de kunstverzame
ling van mevrouw KröllerMüller heeft
geschapen. Thans ls het woord aan de
Regeering, die steeds op zoek is naar
werkobjecten en die hier, in het Nationale
Park de Hooge Veluwe een werkelijk
unieke gelegenheid tot nuttigen arbeid
heeft!
(Nadruk verboden).
Kring bloemist-winkeliers van
den Nederlandschen
Tuinbouwraad.
Het interieur is echter vol schoonheid, vol van voorname schilderijen, beeldhouw
werken, porcelein en ceramiek. Op deze foto een interieuropname, waarin men een
ouzonder kijkje krijgt op de constructie der dakramen, welke het geheele tijdelijke
museum een zeer aparte belichting geven.
Algemeene vergadering te Haarlem.
Te Haarlem heeft de kring bloemist
winkeliers van den Nederlandschen tuin
bouwraad gisteren zijn algemeene verga
dering gehouden onder leiding van den
kringvoorzitter, den heer C. Thim uit Am
sterdam. Nadat besloten was, aan H.M. de
Koningin een bloemengroet te sturen en
het overlijden van den heer M. W. Dop-
penberg was herdacht, deed de voorzitter
eenigc mededeelingen over de „Bloemen-
expresse", de organisatie van bloemhan-
delaren, welke zorg draagt voor een vlo-
te uitvoering van bestellingen over de ge
heele wereld. Dit geschiedt in samenwer
king met de „Fleurop" en de „Florist te
legraph delivery", de Engelsch-Ameri-
kaansche organisatie, welke op dezelfden
leest is geschroeid.
Ook in het jaarverslag van den secre
taris .den heer D. Admiraal, was een groo
te plaats aan deze voor den bloemenhan
del zoo belangrijke organisatie ingeruimd,
waarvan het publiek steeds meer gebruik
maakt. Voorts vermeldde het verslag, dat
momenteel in Nederland ruim 2200 bloe
menhandelaren zijn gevestigd. De resul
taten van de nationale bloemencampag-
ne zijn niet gunstig geweest. Eenige ver
betering viel te constateeren in de om
zetten op moederdag.
Na goedkeuring der financieele jaar
stukken en een bespreking van de vesti
gingswet kleinbedrijf kwam een voorstel
van de patroonsvereeniging „Eiland Dord
recht" aan de orde inzake het tegengaan
van den potplantverkoop uit auto's op
weekmarkten. Na eenige discussie werd
besloten, deze aangelegenheid in handen
De familie Taets van Amerongen heeft het kasteel Renswoude als steunpunt afge
staan aan de reeds over het kasteel Harderbroek beschikkende
stichting „Nationaal Centrum".
te stellen van het kringbestuur ter af
doening.
De Amsterdamsche bloemisten patroons
vereeniging had voorgesteld onder de
kringleden een referendum te houden
over de vraag, of zij hun zaken op den
Zondag van den moederdag geopend of
gesloten willen houden. Het voorstel on
dervond zeer weinig instemming zoodat
het van de agenda werd afgevoerd.
Een voorstel van het kringbestuur. om
aan H.M. de Koningin ter gelegenheid
van haar regeeringsjubileum een hulde
blijk aan te bieden, werd met algemeene
stemmen aangenomen. Bij de bestuurs
verkiezing werden in de vacatures, ont
staan door periodiek aftreden van dc hee-
ren J. F. Bekker, Haarlem en J H. Beurs-
gens, Sittard, gekozen de heeren W. Teu-
nissen te 's-Gravenhage en P. Boerma te
Maastricht.
Na de vergadering vertrokken de afge
vaardigden naar Zandvoort, waar zij na
een gemeenschappelijken maaltijd een
cabaretavond bijwoonden, afgewisseld door
een vuurwerk, aangeboden door de plaat
selijke vereeniging voor vreemdelingen
verkeer.
Ter gelegenheid van de jaarvergadering
was des morgens een sterrit met versierde
auto's naar Haarlem gehouden. De jury
kende aan Utrecht 'Tin eersten, aan Rot
terdam den tweeden en aan Amsterdam
den derden prijs toe.
ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN
en U zult 's morgéns „kiplekker"
uit bed springen.
lederen dag moet Uw lever minstens een liter gal
ln Uw Ingewanden doen stroomen. Wanneer deze
stroom van gal onvoldoende is. verteert Uw voedsel
niet, het bederft. U voelt U opgeblazen. U raakt
verstopt. Uw lichaam is vergiftigd en U bent
humeurig, voelt U ellendig en ziet alles somber in.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen.
U moet CARTER S LEVERPILLETJES nemen om
een liter gal vrij te doen stroomen en U zult weer
geheel fit zijn. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on
overtroffen om de gal te doen stroomen.
Eischt Carter's Leverpillctjes bij apothekers en
drogisten, f. 0.75.
Kol. Dorren neemt ontslag.
Kolonel C. J. O. Dorren, chef van het
corps mariniers te Rotterdam, heeft met
Ingang van 1 September a.s. ontslag uit
den militairen dienst gevraagd. Kolonel
Dorren ls thans 58 jaar. Zijn ontslagaan
vrage is gebaseerd op langdurigen dienst.
Kolonel Dorren is in I860 te Breda ge
boren en werd in 1901 2e luitenant, in
1905 le luitenant. Teruggekeerd uit de
West kwam hij eerst te Rotterdam en ging
van daar naar Indië, waar hij tot kapitein
werd bevorderd. Daarna kwam hij bij de
zeemilitie hier te lande en bij het Kon.
Instituut voor de Marine. In 1923 ging ko
lonel Dorren weer naar Indië om in 1927
te repatrieeren.
Hij werd toen geplaatst bij de afdeeling
mariniers te Rotterdam. In 1930 ging hij
weer naar Indië, waar hij tot 1934 bleef
als oudst aanwezend officier der mariniers
en president van den Zeekrijgsraad te
Soërabaja.
In 1934 kreeg hij het bevel over de ma
riniers te Rotterdam en volgde zijn be
vordering tot kolonel.
De groote roep, die van het militaire
optreden van het corps uitgaat, is zeker
niet in hel minst aan de voortreffelijke
leiding van dezen geboren militair te dan
ken. (Tel.)
„PIET HEIN" SCHUT TE DELFZIJL.
Op weg naar Oostzee.
Het Prinselijk jacht „Piet Hein", met
jhr. Röell aan boord, is gistermiddag van
Friesland uit om de stad Groningen heen
door het nieuwe Van Starkenborghkanaal
naar Delfzijl gevaren, waar het te laat
aankwam om nog te kunnen schutten.
Naar wij aldus de „Telegraaf" uit
Delfzijl hoorden ligt het in de bedoeling,
heden te schutten en dan buitenom de
Elbe op te varen tot Briinsbüttel, het
Keizer Wilhelmkanaal op, vermoedelijk
naar Kiel, waar men verwacht dat. het
Prinselijk Paar aan boord zal gaan.
2412
Ungez. Med.)
J. M. Knuvelder, de commissaris der Ko
ningin ln de provincie Utrecht, jhr. mr,
dr. L. H. N. Bosch Ridder van Rosenthal,
dr. C. van den Berg, directeur-generaal
der volksgezondheid, die minister Romme
vertegenwoordigde, de burgemeester van
Utrecht, mr. dr. G. A. W. ter Pelkwijk,
verscheidene hoofdinspecteurs en inspec
teurs der volksgezondheid, afgevaardigden
der vereenigingen. met welke het Wit-Gele
Kruis in den raad van overleg voor volks
gezondheid en ziekenverpleging samen
werkt, vertegenwoordigers van de zuster
organisatie „Het Groene Kruis", alsmede
eenige afgevaardigden uit België, waar
men sinds korten tijd bezig is een organi
satie als „Het Wit-Gele Kruis" te stich
ten.
Hierna was het woord aan arts V. Nolet
uit Oldenzaal, die een inleiding hield over:
„De ordening van de gezondheidszorg".
Vervolgens sprak dr. H. Koenen uit
Maastricht over „De zorg voor moeder en
kind", en zuster A. van der Meyden uit
Eindhoven, over „De plaats van de wijk
verpleegster in het Kruiswerk".
R.K. WERKLIEDENVERBOND.
In de gisteren te Nijmegen gehouden
vergadering van het R.K. Werkliedenver
bond werd. na een inleiding van den heer
J. Asberg. goedkeuring gehecht aan een
drie-jarenplan voor een, in het a.s. najaar
door het verbond te beginnen gecentrali
seerde propaganda-actie voor de sociaal-
economische ideeën, welke de beweging
voorstaat en zooals die tot uitdrukking
komen in de encycliek „quadragesimo
anno". Voor deze propaganda wordt
f 150.000 bestemd. Met 28—7 stemmen
hechtte de vergadering goedkeuring aan
het door het bestuur voorgestelde finan-
cieringsvoorstel.
De hedenmorgen voortgezette vergade
ring werd bijgewoond door minister Gose-
ling, minister van Justitie en vice-voorzit-
ter van den raad van ministers.
NATIONAAL CONGRES
„HET WIT-GELE KRUIS".
Ter gelegenheid van het vijftienjarig
bestaan der federatie.
Ter gelegenheid van haar vijftienjarig-
bestaan is de nationale federatie „Het Wit-
Gele Kruis" heden ln Tivoli te Utrecht in
congres bijeengekomen, onder voorzitter
schap van oud-minister mr. T. J. Ver
schuur.
Deze opende de vergadering met een
rede, waarin hij allereerst de vele gasten
welkom heette. Hieronder bevonden zich
de aartsbisschop van Utrecht, mgr. dr. J.
de Jong, die vergezeld was van deken Th.
DE AARDAPPELPRIJZEN.
Het Tweede Kamerlid van Sleen vraagt
den minister maatregelen tc nemen.
Het Tweede Kamerlid van Sleen heeft
aan den minister van Economische Zaken
de volgende vragen gesteld:
1. Is het den minister bekend, dat in
verband met den ontstellend hoogen prijs
van de aardappelen een groot deel van het
minder-koopkraehtig publiek sinds gerui-
men tijd niet bij machte is zich van dit
Hollar.dsche volksvosdsel bij uitnemendheid
te voorzien?
2. Wat denkt de minister te doen om aan
dezen onhoudbaren toestand, die niet alleen
ernstig ongerief voor de consumenten, maar
daarnaast financieele schade beteekent voor
consumenten, producenten en distribuanten
zoo spoedig mogelijk een einde te maken?
Vernietigd in appèl: Wed. L. T. KulkSpaan
derman te Leiden.
Opgeheven wegens gebrek aan actief: O,
Zuurdeeg, Leiden.
