Geen plaats voor twee
luchtvaart-terreinen
BUITENLAND
79 sfe Jaargang
DINSDAG 14 JUNI 1938
No. 23991
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
OFNCIEELE KENNISGEVING
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS
Luchtaanvallen
met Brandbommen
Centraal vliegveld geeft aanmerkelijke
hesparing
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per xegel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen,- - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn;
per 3 maanden f. 2.35
per week iT... f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd>
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd: Voor het doctoraal examen
Geneeskunde de heeren H. A. W. Bam
berger (Voorburg); A. Bijdendijk 1 Amers
foort).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging:
„Klein MinervaHartensteeg 2, Leiden.
Ca(é. Het bedrijf door den eigenaar dezer
zaak uitgeoefend, omvat alleen den in- en
vei koop van sterke dranken, terwijl het
cafébedrijf wordt uitgeoefend door den ver
vanger. den heer J. J. Lucie.
Opheffing:
„Verkos", Voorstraat 13, Voorschoten.
Levensmiddelenbedrijf.
MILITARIA.
De sergeanten le klasse Nijenhuis en v.
Velde van het 3e regiment infanterie
worden met ingang van 1 Juli as. voor
onbepaalden tijd gedetacheerd als instruc
teur bij het Kader Bataljon te Laren. Voor
het volgen van de tweede opleiding bij dat
Bataljon zijn aangewezen de sergeanten
capitulant v. d. Hoeven. Kerkhof. Ver-
hoeff, Haspers, Olieman. Goddijn, Hakker,
Cornelissen, Bokern, Bruin en v. Doorn,
allen van het 4e regiment infanterie. Dit
personeel vertrekt op 4 Juni naar Laren en
keert 22 Oct. a.s. bij het regiment terug.
Het personeel, thans in opleiding te Laren,
keert op 29 Augustus a.s. naar de regi
menten terug.
De navolgende onderofficieren, allen van
het 4c regiment infanterie, zullen voor de
Vereeniging „Generaal Snijders" deelne
men aan de wedstrijden van den Leidschen
Schietbond te Katwijk.
le vijftal: sergt. maj. instr. Blokker en
de sergeanten le kl. Haarden. Middelkoop.
Hoogeveen en Keereweer. Res.: adj. den
Hertogh en v. d. Velden.
2e vijftal: de sergeanten capt.: HakkeT.
van Unen, Cornelissen. v. d. Hoeve en de
Jong. Res Moleveld. Alg. res.: Nijenhuis.
serg. le kl.
VISCHWEDSTRIJD L.O.V.
De Leidsche Ontspanningsvereeniging
hield gisteren een vischwedstrijd in de
Oude Wetering.
Om 5 uur werd per rijwiel uit Leiden
vertrokken. Er werd 2x2 uur gevischt.
De uitslag was als volgt:
B Mieloo. 1ste prijs, tevens houder van
den beker, plus 2 extra prijzen, resp. voor
het grootste aantal en de grootste visch:
2e prijs, W. Eradus; 3e prijs. D. Vermeulen;
4e pr.. N. Nieuwendijk: 5e prijs, T. Eradus;
6e prijs. J. Sehuchhard: 7e prijs, van der
Voort; 8e prijs. P de Haas; 9e prijs. W.
Harteveld; 10e prijs, J. Polanen: 11e prijs,
M. Eradus; 12e prijs, W. Schouten.
De vangst was over het algemeen vrij
goed.
Niet G. maar C. Markusse alhier is ge
slaagd voor het eindexamen Gymnasium,
afd. A.
Gisteravond om kwart voor zeven
arriveerden aan het station alhier per ex
tra trein de leerlingen van de hoogste klas
se der school Pasteurstraat, die een ge
slaagd reisje naar Oisterwijk en omstreken
gemaakt hadden. De kinderen hadden vol
op genoten van de mooie vennen en bos-
schen.
Wist U, dat bij
de best uitgeruste brandweer niet
in staat is alle branden tegelijk
te blusschen en daarom de ge-
heele bevolking moet trachten
in eigen huis zelf ieder begin
van brand te blusschen
Nadere inlichtingen verstrekt de secre
taris van de afd. Leiden der Ned. Ver.
voor Luchtbescherming, dr. T. Potjewijd,
Boerhaavelaan 37, Leiden.
Op de vragen van den heer Van den
Tempel in verband met de stichting van
een nieuw centraal vliegveld voor de bur
gerlijke luchtvaart, heeft de minister van
waterstaat als volgt geantwoord:
De regeering heeft in beginsel besloten
de stichting te bevorderen van een lucht
vaartterrein, dat centraal zal zijn gele
gen ten opzichte van Amsterdam, Rot
terdam en 's-Gravenhage en dat bedoeld
is te zijn de eenige luchthaven des lands
voor het groote internationale verkeer
met landvliegtuigen.
Bij aanvaarding van dit beginsel heeft
de regeering zich doen leiden door de vol
gende overwegingen:
a. Bij de voortschrijdende ontwikkeling
van de luchtvaart in de richting, zooals
deze zich thans met voldoende duidelijk
heid afteekent, n.l. in de richting van
groote en snelle verkeersvliegtuigen en van
de uitoefening van verkeer over steeds
grootere afstanden zonder tusschenlanding
is er op den duur in een klein land als het
onze geen plaats voor twee groote lucht
vaartterreinen, welke beide bedoelen met
de eischen van dat verkeer rekening te
houden. Zulks is te minder het geval,
wanneer die beide luchtvaartterreinen zich
bevinden op een onderlingen afstand van
nog geen vijftig kilometer (omstreeks 10
miuten vliegen).
Besparing noodzakelijk.
Ten einde de kosten en het tijdver
lies, verbonden aan het uitvoeren van
een tusschenlanding op een tweede
op zoo korten afstand gelegen lucht
vaartterrein te besparen, zullen de
luchtvaartmaatschappijen maatregelen
moeten treffen om door een doelma
tige organisatie de lading samen te
brengen op één enkel terrein.
Concentratie op één vliegveld zal
leiden tot aanmerkelijke besparingen
voor de K.L.M.
b. Vaststaat, dat de exploitatie van
luchtvaartterreinen voor het internatio
nale verkeer steeds hoogere eischen zal
stellen aan veiligheidsinrichtingen en ver
dere voorzieningen Wegens de grootte der
kapitalen, welke in dergelijke terreinen
nog zullen moeten worden gestoken, be
staat geen uitzicht op de mogelijkheid
van loonende exploitatie, maar zal gere
kend moeten worden op steeds toene
mende exploitatieverliezen voor de be
trokken gemeenten, alsmede op toenemen
de kosten voor het rijk ten behoeve van
veiligheidsinrichtingen
Deze uit een financieel oogpunt onduld
bare toestand zal vermeden worden door
concentratie op één luchtvaartterrein,
waarmede belangrijke verlaging van over
heidsuitgaven zal worden bereikt.
Meer veiligheid.
c. Het staat vast. dat het in een be
trekkelijk klein gebied alleen dan mogelijk
is de grootst mogelijke veiligheid te berei
ken, wanneer eenheid in de leiding van
het luchtverkeer, in het bijzonder bij om
standigheden van slecht zicht, kan worden
verkregen. Kruising van luchtlijnen op
betrekkelijk korten afstand van een lucht
haven dient daarbij te worden vermeden,
terwijl, zooals de ondervinding heeft ge
leerd. het overlappen of zelfs maar aan
elkaar grenzen van de naderingsgebieden
van luchtvaartterreinen, waarop verkeer
van gelijken aard wordt uitgeoefend, met
een veilige uitoefening van het luchtver
keer in strijd is.
Het gelijktijdig exploiteeren van
twee luchtvaartterreinen voor het
groote internationaal luchtverkeer op
zeer korten onderlingen afstand, het
geen uiteraard iets anders is dan het
beschikbaar hebben van secundaire
luchtvaartterreinen op korten afstand
vah een hoofdterrein, zal dan ook op
den duur met steeds grooter moeilijk
heden gepaard gaan.
d. De belangen van defensie zijn in dit
vraagstuk secundair. Als een centraal
vliegveld voor de burgerlijke luchtvaart
tot stand komt en uit dien hoofde Schip
hol zijn beteekenis voor de burgerlijke
luchtvaart mocht verliezen, zou thans, nu
de aanleg van een of meer militaire vlieg
velden. als gevolg van de uitbreiding van
de militaire luchtmacht, nog slechts in
voorbereiding is. bij de uitwerking van de
plannen met het voor militaire doelein
den beschikbaar komen van Schiphol re
kening kunnen worden gehouden. Mocht
het departement vu:: defensie zich reeds
van de noodig geachte vliegvelden volledig
hebben voorzien, dan zou uiteraard van
aankoop van Schiphol geen sprake meer
kunnen zijn.
Bij het departement van defensie is
voorkeur van het eene militaire lucht
vaartterrein boven het andere niet in het
geding-
Het afwegen van voor- en nadeelen bij
vergelijking van het eene militaire lucht
vaartterrein met het andere zou trouwens
niet gemakkelijk zijn. Ten aanzien van
Schiphol kan worden gezegd, dat het een
belangrijke outillage bezit, welke uiter
aard voor militair gebruik van groote be
teekenis zal kunnen zijn. Anderzijds moet
worden opgemerkt, dat het luchtvaart
terrein Schiphol zich. ten gevolge van een
jarenlang gebruik, in hoofdzaak aan de
eischen van het burgerlijk luchtverkeer
heeft aangepast. Wat een nieuw militair
vliegveld aangaat, uiteraard kan bij het
aanleggen daarvan volledig rekening wor
den gehouden met de eischen van den mi
litairen vliegdienst.
In beide gevallen kan voor laatstge
noemden vliegdienst slechts na geruimen
tijd volledig over het vliegveld worden
beschikt. Tijdelijke oplossingen zullen dus
in beide gevallen moeten worden gevon
den.
De regeering is bekend met de meemng
van de gemeentebesturen van Amsterdam
en Rotterdam, dat door het verlies van een
in de onmiddellijke nabijheid van elk dier
gemeenten gevestigd luchtvaartterrein de
belangen dier gemeenten zouden worden
geschaad.
Uiteraard kan niet worden ontkend, dat
tegenover de voordeelen van concentratie
in den aanvang enkele nadeelen kunnen
staan als gevolg van den overgang naar
den nieuwen toestand, doch naar het oor
deel der regeering zullen de belangen van
de gemeenten Amsterdam en Rotterdam
op den duur het best gediend zijn door
het bestaan van een enkel centraal lucht
vaartterrein. waarop alle belangrijke
luchtverbindingen geconcentreerd zijn en
waar de meest geperfectionneerde inrich
tingen voor de veiligheid aanwezig zijn.
Aan den iets grooteren afstand tot het
centrale vliegveld kunnen voor de deelne
ming aan het luchtverkeer geen overwe
gende bezwaren zijn verbonden, daar dat
vliegveld op een afstand van ongeveer een
half uur per auto van het centrum van
Amsterdam en Rotterdam zal verwijderd
liggen, hetgeen niet anders dan normaal
te achten is.
Ontkend wordt niet, dat de concentra
tie van het luchtverkeer aan beide steden
eenige bedrijvigheid zal onttrekken. Te
genover dat nadeel staan echter de groote,
reeds vermelde voordeelen van de concen
tratie, welke voordeelen ook voor Amster
dam en Rotterdam van beteekenis zijn.
ZIE VOORTS
EERSTE BLAD.
Voordeelen.
Het binnenlandsch luchtverkeer wordt
slechts over vrij korte afstanden uitge
oefend. Hierdoor en tevens door de steeds
voortschrijdende verbetering van de trein
en autoverbindingen zijn aan de ontwik
keling van dit luchtverkeer zekere grenzen
gesteld.
Bij concentratie op één luchtvaartterrein
zal het tijdverlies ten gevolge van de ver
grooting van den afstand tot de centra
van Amsterdam en van Rotterdam in ver
houding tot de korte vliegtijden meer be-
teekenen dan ten aanzien van het lucht
verkeer over grootere afstanden. Zal dus
in enkele gevallen, waarin de luchtverbin-
ding over kleine afstanden een aanzien
lijke tijdbesparing geeft, de uitoefening
van het binnenlandsche luchtverkeer iets
ongunstiger worden, daartegenover staat "|-v n i
dat met een centraal vliegveld de binnen- II 0 K 1
landsche luchtlijnen als aanvoerlijnen in
beteekenis winnen.
BINNENLAND.
De vergadering van „Bloembollencultuur";
motie van het hoofdbestuur aange
nomen. (3e Blad).
Dame te Haarlem onder den trein geraakt
(Gemengd, 3e Blad).
BUITENLAND.
Franco's troepen bezetten Castellon.
(le Blad).
De Chineezen gaan voort dijken door te
steken, (le Blad).
Nieuwe Engelsche defensie-leening (Bui
tenland, le Blad).
LAATSTE BERICHTEN
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
De regeering kan niet inzien, dat de
aanleg van ee*i geheel nieuw centraal
luchtvaartterrein in de plaats van de
bestaande luchtvaartterreinen Waal
haven en Schiphol, wanneer die ter
reinen wordeft overgenomen door het
departement van defensie, een zeer
kostbare proefneming zou beduiden.
Zooals is uiteengezet, is een van de
beweegredenen van de regeering bij
haar besluit om in beginsel dien aan
leg te bevorderen juist geweest, dat
daardoor besparing zou worden bereikt
en dat de mogelijkheid van rendabele
exploitatie zal worden vergroot. De
aan Schiphol ten koste gelegde bedra
gen zijn, voor zoover het de waarde
betreft, welke dat luchtvaartterrein
voor het departement van defensie
vertegenwoordigt, bij een oplossing, als
hiervoor omschreven, niet als verlo
ren te beschouwen.
UITBREIDINGSPLAN.
De Burgemeester van Leiden brengt
ter algemeene kennis, dat een ontwerp
lot herziening (aanvulling) van het plan
van uitbreiding voor de gemeente Leiden,
ten aanzien van gronden, gelegen ten
Noordwesten van de spoorbaan Amstcr-
oam—Rotterdam en ten Zuiden van het
voormalige Psychopathenasyl Pesthuis)
van 15 Juni 1938 tot en met 12 Juli d.a.v.
voor een ieder ter inzage zal liggen ter
gemeentesecretarie (afd. Alg. Zaken),
Rapenburg 12.
De BurgemeSter voornoemd,
A. VAN DE SANJDE BAKHUYZEN
Leiden, 14 Juni 1938. 2829
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Wat willen de dictators?
De Engelsche pers veroordeelt de jongste
rede van Rudolf Hess over Tsjecho-Slo-
wakije in vrij scherpe termen. Men vraagt
zich af. wat Duitschland bedoelt met zulke
felle aanvallen die een overeenstemming
slechts kunnen bemoeilijken.
En wat bedoelt Mussolini? De Ducc heeft
te Cesena Romagne vier bataljons zwart-
hemden beëedigd. In zijn toespraak zeide
Mussolini: Bataljons! Ik vraag u thans:
Zal er voor u in tijd van oorlog iets on
mogelijk zijn?"
Toen de zwarthemden hierop antwoord
den: ..Neen!", zeide Mussolini: ..Eens zal ik
u herinneren aan het antwoord, dat gij mij
op mijn vraag hebt gegeven."
ENGELAND.
Nieuwe defensie-leening.
Heden zal de regeering een nieuwe lee
ning uitschrijven ten behoeve van de na
tionale defensie. De leening zal tachtig
millioen pond sterling bedragen, drie pro
cent rente afwerpen en uitgegeven wor
den tegen een koers van 98 pCt.; de lee
ning zal afgelost worden in de jaren
1954/1958.
In totaal zal met deze ieening voor de
defensie geleend zijn een bedrag van 180
millioen pond, waarbij nog komt. een be
drag van 29 millioen van de laatste be
grooting Men verwacht, dat het totaal
van 209 millioen voldoende zal zijn voor
ongeveer een jaar. ter bestrijding van de
uitgaven voor de defensie met geleend
geld.
DUITSCHLAND.
De kwestie der Oostenrijksohe leeningen
De vertrouwensraden.
De diplomatieke correspondent van Reu
ter zegt. dat men gelooft, dat een Duitsch
memorandum inzake de Oostenrijksche
leeningen de herhaling inhoudt, dat
Duitschland de verantwoordelijkheid voor
deze leeningen afwijst. Tegelijkertijd sluit
het echter, naar men denkt, niet de deur
voor tweezijdige besprekingen.
In alle kringen wordt de grootst moge
lijke reserve in acht genomen ten aanzien
van den inhoud van het. memorandum,
doch de indruk bestaat dat. hoewel de
Duitsche voorstellen over het algemeen niet
aannemelijk zullen blijken te zijn, zij de
basis kunnen verschaffen voor verdere
onderhandelingen.
In ieder geval zou dan de volgende stap
door Londen moeten worden ondernomen.
Indien een regeling onmogelijk zou zijn, is
er reden te gelooven, dat Groot-Brittannië
begin volgende maand een clearing zal
invoeren.
Het bericht, dat Weenen's burg suieester
Schmitz zou zijn overleden, wordt door het
D. N. B. onjuist genoemd.
m
In het vervolg zullen de vertrouwens
raden van het personeel der Duitsche on
dernemingen door het hoofd van het be
drijf worden aangewezen. Deze zal hen bij
voorkeur moeten kiezen uit de kringen van
het arbeidsfront.
Op deze wijze zullen de vacatures wor
den aangevuld, die in de vertrouwensraden
zijn ontstaan, doordat in geen drie jaar
verkiezingen voor deze raden zijn gehouden.
TS JECHO-SLOW AKI JE.
Onderhandelingen begonnen.
De ministerraad heeft gisteren een plan
tot onderhandelen met Henlein besproken.
De besprekingen zullen heden beginnen.
Overmorgen zal de ministerraad opnieuw
bijeenkomen.
Ten aanzien van de besprekingen schrijft
de „Narodny Listy", dat niettegenstaande
den goeden wil van de regeering de bespre
kingen toch moeilijk zullen zijn. Het is
mogelijk, dat zij eerst in het najaar tot
een einde zullen komen.
De „Az" is van meening, dat een over
eenkomst noodzakelijk is. doch dat de kan
sen om tot een overeenkomst te geraken
zeer klein zijn. Het verschil tusschen wat
Henlein wil en wat de staat hem kan toe
geven. is te groot. Het blad vraagt zich af.
of de Sudeten een overeenkomst wen-
schen. De regeering zal alles doen wat mo
gelijk is, doch indien geen overeenkomst
tot stand komt. dan zal zij zelf handelend
optreden. Zij zal waken, dat de veiligheid
van den staat en de vrijheden van de bur
gers niet worden aangetast.
Konrad Henlein heeft in een oproep aan
de Sudeten-Duitschers zijn dank tot uit
drukking gebracht voor de tijdens de ge
meenteraadsverkiezingen aangenomen hou
ding. waardoor het bewijs geleverd is, dat
de Sudeten-Duitschers vastbesloten zijn,
onwrikbaar vast te houden aan hun eischen
tot zelfbestuur.
Voor morgen is de verwachting
dat de wind nog met matige
kracht uit het Noorden tot Noord
westen zal Wijven waaien, de be
wolking vrij zwaar zal zijn, ech
ter met kans op tijdelijke opkla
ring en mogelijk eenigen regen,
doch niet van veel beteekenis.
Aanvankelijk wordt iets warmer
weer verwacht, vermoedelijk zal
het later echter weer koeler
worden.
BELGIË.
Herdenking van het uitbreken van
den oorlog.
De minister van defensie heeft be
schikt, dat op 4 Augustus te 9 uur 3 in de
hoofdsteden der provinciën, waar artillerie
in garnizoen ligt, kanonsalvo's van 21
schoten zullen worden gelost, ter herden
king van het feit, dat 24 jaar geleden op
dat oogenblik het Belgisch grondgebied,
door de Duitsche troepen werd geschonden.
FRANKRIJK.
Arbeid hervat.
Aan de Munt is de arbeid gisteren alge
meen hervat. De regeering heeft het pleit
glansrijk gewonnen.
POLEN.
Duitsche kaarten in beslag genomen.
De Poolsche autoriteiten hebben een
nieuwe landkaart van het groote Reich in
beslag genomen. Deze kaart is uitgegeven
door een drukkerij te Leipzig. De voorma
lige "Duitsche grenzen over Poolsch gebied
zijn er op aangegeven en de namen der
plaatsen staan er op in de Duitsche taal.
VEREENIGDE STATEN.
Zuivering bij de U. A. W.
De partijstrijd in den boezem van de
United Automobile Workers of America,
welke organisatie verbonden is met het
Committee for Industrial Organization van
John Lewis, is gisteren tot een uitbarsting
gekomen, toen de voorzitter, Homer Martin,
formeel vijf bestuursleden, o.a. de vice-
voorzitter. Richard Frankenstein, wegens
opstandige actie van hun functies verval
len verklaarde.
HONGARIJE.
Een nieuwe Nazi-partij.
Te Boedapest is een nieuwe nationaal-
socialistische partij gevormd, het chris
telijk nationaal-socialistische front. Dit is
de derde Nation-socialistische partij in de
Kamer. Zij telt negen zetels, namelijk zes
dissidenten van de kleine boerenpartij
van Eckhardt, twee dissidenten van de
christelijke eenheidspartij en een dissident
van de nationaal-socialistische partü vaa
graaf Festetisj.