Het Tsjecho-Slowaaksche
vraagstuk
Een interview met Henlein
19ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 27 Mei 1938
Vijlde Blad No. 23977
r
Geen vergelijking met
de Slowaken
RECHTZAKEN
Drie mogelijkheden
vu.
(Van onzen speriaien verslaggever).
Praag, Mei.
Het secretariaat van de S.d.P. heeft mij
dezer dagen een boek ter lezing gegeven
over de parlementaire activiteit van de
partij: propaganda-materiaal van uitne
mende kwaliteit! Het bevat alle klachten
die de S.d.P. tijdens het zittingsjaar 1936
heelt ingediend, uittreksels uit de rede
voeringen van alle S.d.P.-afgevaardigden
en een groot aantal praktische inlichtin
gen. Uit dit „S.d.P. im Parlament" leer
de ik bijvoorbeeld dat de party in één
parlementair seizoen plm. 135 interpella
tes heeft gehouden plus nog een tiental
„dringende" interpellaties. Zy handelen
over alle denkbare onderwerpen: verbod
van een vergadering, activiteit van een
vakvereeniglng. niet nakoming der taai-
regeling in een dorp. optreden der politie
bij het afscheuren van een portret van
Henlein. verbod van een marschlied, han
delwijze van een agent, te laat verschy-
nen eener Duitsche vertaling van een offi
cieel stuk, dienstfouten van een postbe
ambte. oprichting van een postkantoor,
inbeslagneming van een courant, onbe
hoorlijke opmerkingen van een strafrech
ter, niet optreden tegen een Tsjechische
courant, misstanden op een spoorwegtra
ject, te hooge betaling voor een spoorkaar
tje, bescherming van apothekers, fotogra-
Ileverbod van verdedigingswerken, optre
den der houtvesters in Karpathen-Rusland
een leeraars-herbenoeming, instortingsge-
gevaar van een brug. het gebrek aan Duit
sche kennis van Tsjechische ambtenaren.
terkiezlngsterreur, te late afkondiging van
een verordening, enz. enz. De lezer kan
hieruit leeren dat men in Tsjecho-Slowa-
kije niet voor zyn genoegen Minister Is!
Voort ziet hy welk een byzonder ruim
gebruik de tegenstanders der democratie
van de democratie maken! zy roepen
voor het geringste incidept de Regeering
ter verantwoording, ofschoon fn hun con
ceptie vgn het Staatsbestuur voor het af
leggen van verantwoording geen plaats ls.
Maar niet dakrover wilde lk schryven.
Mij heeft in het boek van de S.d.P. iets
ander, getroffen, een telkens herhaalde
opmerking over een onderwerp waarom
trent naar lk meen ook ten onzent veel
misverstand heerscht: de verhouding van
Tsjechen, Slowaken en Karpathen-Rus-
«n. De S.d.P. komt voortdurend klagen:
Karpathen-Rusland hééft een autonomie-
Kztuut, Hlinka, de leider der Slowaak-
sche autonofnisten, mag vry voor zyn
enkbeelden propaganda maken, maar
idra wy, S.d.P.-ers, voor „autonomie"
romen heeten wy „landverraders". Juist
dat die redeneering den schyn heeft
vertulgend te zyn kan het nut hebben,
feiten wat nader te bekijken.
Ruw-weg zou men Tsjecho-Slowakye
West naar Oost in vier stukken kun-
n deelen: het hoofdzakelijk door Duit-
ers bewoonde West- en Noord-Boheem-
«che gebied, het centrale woongebied der
Tsjechen, dat der Slowaken <met een
Magyaarsche minderheid) en dat der Kar-
athen-Russen in het Oosten. Die verdee-
ïng heeft ook cultureelen zin. De „ver-
lijning" der beschaving volgt dezelfde
lijn: zy is het hoogst by de Duitschers,
«in volgen de Tsjechen (hiep zyn de ver
schillen nog geringdaarna de Slowaken
'die cultureel by de Tsjechen nog aan-
ncnlijk achterstaanen tenslotte de Kar-
Pithen-Russen waar in 1918 de beginse-
jen der beschaving nog nauwelijks ge
dacht waren omdat Hongarye zich er
nimmer druk over had gemaakt. Ik moge
aan herinneren dat de omvang van de
Wboorter. altijd een bruikbaren maatstaf
«plevert voor het cultuurpeil: hoe hooger
jjt laatste, hoe lager het geboortecyfer.
"«nu, de geboorte-overschotten per dul-
Knd bedroegen in 1935: Duitschers nog
det 1, Tsjechen 3, Slowaken 10, Karpa-
jiien-Russen 23! Daar er reeds aanzien
de gedeelten in de Duitsche gebieden
jiln waar de sterftecyfers de geboortecij-
•«z overtreffen is het geen wonder dat
c Sudeten-Duitschers zich over de ont-
mkkeling der bevolkingssterkte in Tsje-
«o-Slowakye ernstig bezorgd maken.
Dieter Blelbtreu zegt (1935)„Nur er-
hhte Geburtlichkelt setzt das Sudeten-
DcuUehtum instand sich und seinen Be-
«azstand zu erhalten". en Dr. Muntendorf
uldde aan het probleem een brochure
«oer den veelzeggenden titel „Geburten-
- Entscheidungskampf
De verstrekte cyfers wüzen op een sterk
yerschil in cultuurpeil tusschen de Tsje-
raen plm. 7'/i mill., de Slowaken plm. 3
en de Karpathen-Russen plm.
JW.OOO. Deze laatsten hebben op grond
'en een overeenkomst tusschen Tsjecho-
"owakije en de groote mogendheden van
Het is begrijpelijk dat tegelijk
met de Sudeten-Duitschers ook
andere groepen in Tsjecho-Slowa-
k^e om „autonomie" vragen- en
dat zU het onder de gegeven om
standigheden doen met verdub-
bèlde krachten. Dat geldt ook
voor het gedeelte der Slowaken
dat onder leiding van pastoor
Hlinka sedert jaren naar autono
mie voor Slowakije streeft. De
Slowaken beroepen zich daarbU
op het „verdrag" van Pittsburg.
Onze verslaggever vertelt in bij-
gaanden brief over de Slowaak-
sche autonomie-beweging een en
ander teneinde het principieel
verschil tusschen deze beweging
en die der Sudeten-Duitschers
duidelijk te doen worden.
Om twee redenen is deze brief
thans zeer actueel. Minister
Hodza heeft dezer dagen de ver
bindbaarheid van het Pittsburg-
sche verdrag terecht ontkend toen
hy over de autonomie-cischen
der Slowaken sprak. Over dit ver
drag zal in de naaste toekomst
nog menigmaal gesproken worden.
Maar bovendien komt het origi
neel van het verdrag dat nog in
Amerika bewaard werd thans
naar Tsjecho-Slowakije. Het ls
door een delegatie van Amcri-
kaansche Slowaken per boot naar
Gdynia gebracht en gisteren arri
veerde deze boot in de Poolsche
Oostzechaven. De delegatie werd
begroet door een Tsjecho-Slo
waaksche die Woensdagmiddag
per vliegtuig uit Praag is vertrok
ken.
10 September 1919 recht op een zoo vol-
ledig mogeiyke autonomie. In de praktyk
ls de uitwerking dier overeenkomst bui
tengewoon bezwaariyk gebleken als ge
volg van de Sociale achterlykheld van dit
gebied. Ik sprak dezer dagen een Tsjech
die er in den oorlog eenige Jaren als sol
daat- verbleef. Hy kon door het lage dak
der hutten nergens rechtop staan. Schoor -
steenen ontbraken. De „huizen" hingen vol
walm die een uitweg moest vinden door
de deur. Heele families siiepen in" één hok
op den grond. De zedelyke verhoudingen
waren allerverschrikkelykst. Het. zou dan
ook een slag in de lucht zyn, op dit gebied
de moderne Tsjecho-Slowaaksche wetge
ving toe te passen. Karpathen-Rusland is
ten hoofdstuk apart in de Tsjecho-Slo
waaksche zorgen. Eerst langzamerhand zal
de Regeering er ln kunnen slagen hier
normale toestanden te scheppen.
Maar de S.d.P. beroept zich niet alleen
op de Karpathen-Russlsche (voorshands
nog grootendeels papleren) autonomie,
doch wijst ook op de autonomistische ac
tiviteit van pastoor André Hlinka. den
uiterst populairen herder van de gemeen^
te Ruzomberok, die voor de autonomie van
Slowakye strydt. Nu moet er dadelyk op
gewezen worden dat Hlinka wel autono-
ndst, maar in geenen deele separatist ls;
dat hy alleen beoogt binnen het kader
van den Tsjecho-Slowaakschen staat de
politieke en cultureele zelfstandigheid der
Slowaken te bevorderen; en dat hy ook
geen enkele affiliatie met het buitenland
zou kunnen hebben omdat, van een 140 000
verspreide Slowaken ln Hongarye afgezien,
Tsjecho-Slowakye zélf de Slowaken om
vat (er zyn nog kleine Slowaaksche groe
pen in Roemenie en Joego-Slavië). De
zaak ligt dus geheel anders dan bij de
S.d.P. Daar geldt het een autonomle-be-
weglng die nauwe relaties met een belen
dende groote mogendheid onderhoudt en
die volstrekt anti-democratisch georiën
teerd is. Hier, ln Slowakye, is noch van
het eene, noch van het andere sprake.
Hlinka is geen „Fuehrer" maar een demo
craat; wat hy wil, is Slowaaksche auto
nomie in democratischen zin binnen den
Tsjecho-Slowaakschen democratischen
staat. Het doet eenigszlns vreemd aan dat
de S.d.P. tusschen zichzelf en de Hlinka-
partyen een parallel trekt.
De belangstelling der Henlelnlsten voor
het autonomistisch streven der Slowaken
heeft echter een dieperen ondergrond: zy
verkondigen de „onmogelykheid" der Tsje-
cholo-Slowaaksche eenheid, ontkennen het
bestaan van de Tsjecho-Slowaaksche taal,
en putten uit dat alles de conclusie
die zy den toehoorder laten trekken
dat Tsjecho-Slowakye op zand ls gebouwd.
Ook in dit opzicht heerscht er zooveel
misverstand, dat eenige opheldering geen
kwaad kan.
Op 30 Mei 1918 kwamen ln de Amerl-
kaansche stad Pittsburg de in Amerika
wonende, grootendeels reeds Amerikanen
geworden, Tsjechen en Slowaken bijeen
onder leiding van Masaryk. Zy spraken
zich voor een eigen administratie, een
eigen landdag, en eigen rechtbanken voor
de Slowaken uit, en voor het volledig ge
bruik van de Slowaaksche taal in Slowa
kye. Ziedaar het „accoord" van Pittsburg,
door Hlinka ook wel als de „Magna
Charta" der Slowaken aangeduid. Nu moge
de lezer wél ln het oog houden dat hier
hoofdzakelijk Amerikaansche staatsbur
gers aan net woord waren, en dat Tsje
cho Slowakye ln het geheel niet bestond.
Masaryk, die dus geen President was, en
die dan ook niets zelde of deed dat op
een optreden „namens" het nlet-bestaande
Tsjecho-Slowakye wees, ware noch be
voegd noch bereid geweest ln de afspraak
van Pittsburg iets te zien waardoor de
Tsjechen en de Slowaken in Tsjecho-Slo-
wakije niet meer in vrijheid over hun
staatsinrichting hadden mogen beslissen.
Het „accoord" van Pittsburg dat overigens
de tekst ligt hier voor my het woord
„autonomie" ln het geheel niet bevat, ls
veeleer een politiek programma, en het
zegt dan ook, daarmee erkennend dat het
praematuur ls, dat de verwezenlijking
van dit program „aan de Tsjechen en de
Slowaken. zoodra zy bevryd zyn, aan
hun wettige vertegenwoordigers wordt
overgelaten." Men moet dus met dit „ac
coord var. Pittsburg" voorzichtig zyn, te
voorzichtiger omdat de voor hun vrijheid
strydende Slowaken reeds op 29 Augus
tus 1916 ln Klew (Rusland) een proto
col teenkenden „over de beginselen der
Tsjecho-Slowaaksche actie", waarin zy
letteriyk schreven: „De Tsjechen en Slo
waken. zich ervan bewust dat zy nauw
verbonden zyr. zoowel door hun levens
belangen als door hun cultuur als, vooral
ook, door hun ethnlsche verwantschap,
willen één natie vormen, vrij en politiek
vereend, onder de bescherming der En
tente." En de grondwet van het nieuwe
Tsjecho-Slowakye. waarin geen „atutono-
mle" voor de Slowaken geheel naar der.
Pittsburgschen trant voorkwam, werd door
de Constitueerende Nationale Vergadering
op 29 Februari 1920 met algemeerie stem
men ook dus die van alle Slowaken
aangenomen. Niemand zal de bevoegdheid
van déze vergadering geringer achten dan
Wie op het voetspoor der S.d.P., de Tsje
cho-Slowaaksche eenheid ontkent, ont
kent te veel. Juist is dat de Slowaken door
de „rücksichtslose" Magyarisatie-politiek
van Boedapest in zelfstandigheidsbesef,
althans in de mogeiykl.cld om hun cul
tuur overeind te houden, nóg sterker ge
knot zijn dan de Tsjechen. Juist is dat zy
hun taal niet mochten leeren of gebrui
ken, dat er voor hen wat lagere scholen,
maar geen ulo-scholen, geen lycea of
gymnasia, geen universiteiten waren. Juist
is. dat zy niet ln de ambten zaten en
HAAGSCHE RECHTBANK.
Rywiefdiefstal.
Toen te Leiden de wielrijder Wassen-
berg zyn karretje even onbeheerd voor een
perceel had laten staan, maakte A. C.
van V. er gebruik van, om dit te stelen.
De dader werd echter opgespoord, en is
r.u gedetineerd in het Huis van Bewaring.
j..i— i Voor de diefstal had hy zich te verant-
angstvallig onder den Hongaarschen duim WOorden, en de officier van Justitie wees
werden gehouden Dat alles heeft hen bul-
ten staat gesteld, in 1918 de leiding zelf
te nemen. De Tsjechen moesten het doen
en zy hebben het gedaan. Tsjechisch en
Slowaaksch verschillen van elkaar niet
meer dan Rijnlandsch en Beiersch. Het is
niettemin nog by niemand opgekomen om
het bestaan van de Duitsche taal te loo
chenen. Maar de Tsjechen zyn druk doen
er op, dat hy reeds driemaal is veroor
deeld.
Een poging om van V. te reclasseeren
had geen resultaten, en daarom elschte de
officier nu een jaar gevangenisstraf te
gen hem.
Onware aangifte.
De vrachtryder D. V. uit Bodegraven.
de om het Slovaaksch (dat iedere Tsjech had aan den rijksveldwachter J. Neder-
even gemakkeiyk verstaat als iedere Ne- Pelt te Nieuwerbrug medegedeeld, dat op
derlander Geldersch of Zeeuwsch) in eere het erf van J. v. d. S., een geheime dlstil-
te herstellen. Twee Slowaaksche univer
siteiten, tallooze scholen, tallooze benoe
mingen leggen daarvar. getuigenis af. In
héél Tsjecno-Slowakijc is het Tsjechisch
en het Slowaaksch gelijk gesteld.
Men moet daarom het autonomistisch
leerderij was ingericht in den gierkelder.
Hij wist dat v. d .S. foezel, een grond
stof voor het maken van gedistilleerd, ont
ving.
De veldwachter vertrouwde de zaak niet
heelemaal en stelde de aangifte op schrift
streven van Hlinka tn zijn medestanders die door den vrachtrijder werd ondertee
anders zier. dan aat van de S.d.P. Tus
schen Tsjechen en Slowaken zijn verschil
len, geen tegenstellingen. Twee stroomin
gen doen zich nu voor, een convergeerende
en een divergeerende. De eerste 'de Re
geering en de meerderheid der Slowaken)
wil het naar-elkaar-toegroeien der twee
broedervolken bevorderen, de tweede
«Hlinka en de zijnen) willen het Slo
waaksch-eigene accentueeren. Maar zoo
als onze Friezen hun liefde voor hün cul
tuur met een onvoorwaardelijk Nederlan
derschap vereenigen. zoo is voor pastoor
Hlinka ue Tsjecho-Slowaaksche Staat het
geliefde vaderland. En voor de herleving
der Slowaaksche cultuur heeft hij prach
tig werk gedaan.
Onder degenen die in Slowakije voor
„autonomie" opkomen zijn ook de Honga
ren. Met hèn kan de S.d.P. zich met recht
vergelijken. Want zij zouden niets liever
willen dan terugkeer tot hun „Heimat" en
Berli»n h^-it nog onlangs verzekerd dat
het de eischen van deze minderheid pre
cies zoo gerechtvaardigd oordeelt als die
die van de 2 jaar te voren gehouden bij
eenkomst der hoofdzakelijk ge-Amerikani- der Sudeten-Duitschers.
seerde Tsjechen en Slowaken. I (Nadruk verboden).
In allo gezinnen wordt gesproken over de
Waarborg-Kleeding van Kreymborg. Want
wddr vindt U voor die prijzen zoo iets aparts
als Waarborg-Kleedingl
öl/éer bij KREYMBORG
1811
•inge2 Med.)
kend.
Maar by het onderzoek dat werd inge
steld. bleek niets van een geheime distil
leerderij op het erf van v. d. S.; hy bezat
evenmin foezel en zelfs geen gierkelder,
zoodat de vrachtryder klaarblykelyk een
valsche aangifte had gedaan.
Blijkens mededeelingen van v. d. S. heeft
de vrachtryder eenigen tyd bij hem ge
werkt; mogeiyk heeft hy een wrok tegen
zyn vroegeren werkgever.
De officier wees er op dat door zyn
valsche aangifte, de vrachtryder aan de
politie veel werk heeft bezorgd. Reeds
heeft hy een voorwaardeiyke straf wegens
beleediging van een ambtenaar in functie
gekregen, en nu ls willens en wetens een
valsche aangifte gedaan. Een flinke straf
is noodig. en de officier eischte vier maan
den gevangenisstraf tegen V.
Uitspraak over 14 dagen.
VOOR ZATERDAG 28 MEL
Hilversum I. 1875 en 415.5 M. KRO-Uitzen-
ding 8.00 Gram.muziek 'Om 3.15 Berichten)
u30 H. Mis 10.30 Gram.muziek 10.55
Granunuziek 12.00 Berichten 12.15 KRO-
orkest (1.00—1.20 Granunuziek) 2.00 Voor
de rijpere jeugd 2.30 Vervolg concert 3.00
Kinderuur 4.00 Berichten. Hierna: de KRO-
Melodisten en solist (4.304.45 Gram.muzlek)
5.30 Esperantonieuws 5.45 KRO-Nachte-
gaaltjes 6.15 Gram.muziek 6.20 Journa
listiek weekoverzicht 6.45 Gram.muziek
7.00 Berichten 7.15 Causerie „Het Konings
wezen in het Eweland (Engels-Togo)" 7.35
Actueele aetherflitsen 8.00 Berichten ANP.,
Mededeelingen 8.15 Overpeinzing met mu
zikale omlijsting 8.35 Nederlandsch-Hon-
gaarsche feestavond 9.50 Gram.muziek
10.30 Berichten ANP 10.40 Internationale
sportrevue 10.5512.00 Gram.muziek
Hilversum II, 301,5 M. VARA-Uitzending
10.0010.20 voorm. en 7.308.00 VPRO 8.00
Granunuziek (Om 8.16 Berichten) 10.00
Morgenwijding 10.20 Voor arbeiders in de
Continubedrijven 12.00—1.45 Granunuziek
Om 12.16 Berichten) 2.00 Causerie „Vege
tarische voeding voor Arbeiders" 2.15 Gram.
muziek 3.10 Causerie over Constantin Meu
nier 3.30 VARA-orkest en solist 4.30 Es
peranto-uit zending 4.50 Gram.muziek 5.40
Litteraire causerie 6.00 Orgelspel 6.30 Uit
de Roode Jeugdbeweging 7.05 Filmland
7.30 Bijbelvertellingen 8.00 Herhaling SOS-
Berichten 8.03 Berichten ANP., VARA-Varia
8.15 VARA-orkest 9.00 Toespraak, hierna
Gram.muziek 9.15 „En nuOké" 10.30
Berichten ANP 10.35 Esmeralda-septet
11.00 Fragm. „Venus ln Seide", operette 10.30
—12.00 Gram.muziek.
Droitwich. 1500 M. 11.20 Gram.muziek
Eric Jeffcote's Rhythm-kwartet 12.25 Piano
voordracht 12.50 Granunuziek 1.20 Sport-
reportage 1.35 Het Aston Hippodrome-orkest
2.20 Declamatie 2.35 Leg^r-des-Heils
orkest en de Gresham Zangers b.20 Gram.
muziek 3.50 Orgelspel 4.20 Het Gershorn
Parkington-kwintet 5.00 Declamatie 5.20
Herman Darewskis Band 6.05 Sportrepor-
tage 6.20 Berichten 6.50 Sportpraatje
7.05 BBC-Theater-orkest 7.50 Radiojournaal
8.20 Variétéprogramma 9.20 Berichten
3.40 Uit Amerika: Weekoverzicht 9.55 Ra-
diotooneel 10.45 BBC-Harmonie-orkest en
soliste 11.35 Ambrose en rijn orkest 12.10
—12.20 Berichten.
Radio-Paris. 1648 M. 8.10—9.30 en 10.05
Gram.muziek 12.35 Bailly-orkest (Om 1.50
Zang) 3.20. 4.05 en 8.35 Zang 8.50 Radio-
tooneel 9.30 Variété-programma 10.25
Symphonieconcert 11.201.20 Jo Bouillon's
orkest,
Keulen. 456 M 6.50 en 7.30 Granunuziek
8.50 Danziger Landesorkest 12.20 Weensc'n
Symphonie-orkest 1.35 Oinroepkleinorkest
2.30 Gram.muziek 4.20 Omroeporkest, Om-
roepdansorkest en solisten 6.30 Cabaret
programma 7.30 Amusementssextet 8.20
Gevarieerd concert 10.35 Gram.muziek
10.50 Arno Berger en Herbert Fröhlich met hun
orkesten 2.203.20 Omroepdansorkest en
militair orkest.
Brussel. 322 en 484 M. 322 M.: 12.20 Gra-
mofoonmuziek 12.50 Omroepsalonorkest
I.30 Vervolg concert 1.50 Gram.muziek
3.20 Pianovoordracht 3.50 en 4.35 Gram.-
muziek 5.20 en 6.35 Omroepstlonorkest
7.20 Granunuziek 8.20 Omroepdansorkest,
gemengd koor en solisten 10.30 GranunuzielC
11.2012.20 Populair concert.
484 M.: 12.20 Populair concert 1.00 en 1.3®
Geo Bogaert-orkest 1.502.20 en 3.20 Gra-
mofoonmuziek 3.35 en 4.20 Belgisch piano
kwartet 4.50 Musette-ensemble J. Steurs
5.05 Gram.muziek 5.35 Omroepkleinorkest en
solisten 6.35 Granunuziek 7.05 Zang
7.35 Gram.muziek 8.20 Omroeporkest en -koor
10.30—12.20 Granunuziek.
Deutschlandsender, 1571 M. 7.30 Populair
concert 8.10 Berichten 8.20 Gevarieerd
concert 10.20 Berichten 10.40 Hoorberichfc
10.55 Sportreportage 11.05 Berichten
II.20 Omroepdansorkest en pianoduo 12.20—
2.20 Omroepdansorkest, Otto Fricke's orkest e.a.
(gr.-opn.) (1.151.26 Tijdsein).
GEM. RADIO-DISTRIBUTIEBEDRIJF EN
DE R.O.V. RADIO-CENTRALE.
1. Samenwerking op basis van algeheele autonomie.
2. Een volksstemming over afscheiding. 3. Recht-
streeksch optreden van Duitschland en aan
sluiting van Sudetengebied bij Duitschland
TSJECHISCH
H OMLARiJE
§IS SLOWAAKSCH MHAGYAARSCH
IKARPATHEM-RUSSISCH (HOfiGAARSCH)
orienteering van den lezer publiceere a wy hierby een ruwe schets van de ge
bieden ln Tsjecho-Slowakye waar de minderheden zetelen.
De leider der Sudeten-Duitsche party,
Konrad Henlein, heeft te Eger aan den
specialen correspondent van de „Daily
:aU", Ward Price een interview toege
staan.
Daarin verklaarde Henlein, dat wanneer
uitgebreide concessies van de Tsjecho-
Slowaaksche regeering uitbleven, het Su
deten-Duitsche probleem slechts zou kun
nen worden opgelost door aanhechting
van de Duitsch sprekende gebieden aan
het Duitsche rijk.
De politieke gisting in Tsjecho-Slowa-
kije, aldus verklaarde Henlein o.m.,
vergiftigt den geheelen toestand in
centraal Europa. Wanneer deie staat
van zaken voortduurt, zal daar een
oorlog uit voortkomen, die zoo ver
woestend zal zün voor iedereen, dat
den overlevenden Europeanen niets
anders zou overbiyven dan bananen
te gaan zoeken ln Afrika.
„Ik doe op het oogenbllk, aldus Hen
lein. een uiterste poging om te komen tot
een regeling door middel van rechtstreek-
sche onderhandelingen met de Tsjechische
regeering. Het ls nog te vroeg om te zeg
gen of ik veel hoop stel in de bespreking
met Hodza, maar ik ben vastbesloten niet
het verwyt op my te latjpn niet myn best
te hebben gedaan.
Myn aanbod aan de Tsjechen is: loyale
samenwerking van de Duitsche bevolking
ln dezen kunstmatigen staat op een basis
van algeheele autonomie in de gebieden,
waar de bevolking van Duitsch ras de
meerderheid heeft. Wanneer deze autono
mie wordt toegekend, zullen de huidige
Tsjecho-Slowaaksche grenzen gelük bly-
ven en zal de centrale regeering gezag
uitoefenen op alle gebieden, die betrekking
hebben op het geheel der gemeenschap.
Het autonome Sudeten-Duitsche gebied
zou een byna ononderbroken gebleds-
strook omvatten langs de grens en zich
naar het binnenland uitstrekken tot een
breedte van 50 K.M. op het breedste deel.
Tevens zou het een of twee „taaieilandjes"
in het binnenland van westeiyk Tsjecho-
Slowakye omvatten. Eenige Duitsche min
derheden zouden, verspreid onder de Tsje
chische bevolking, en omgekeerd, blyven
leven".
„De buitenlandsche politiek, aldus ver
volgde Henlein, en de kwesties, die betrek
king hebben op het geheele land, zouden
beheerd blyven door Praag en de depar
tementen zouden er mede belast zyn te
waken voor de belangen van de verschil
lende rassenminderheden. Door een der-
geiyke regeling te aanvaarden zou de
Tsjecho-Slowaaksche regeering de verze
kering hebben, dat de Sudeten-Duitschers
burgers der republiek zouden blyven. Wan
neer zy deze oplossing verwerpt, zouden
wy onzen toevlucht moeten nemen tot een
andere.
Wy zouden dan het recht moeten vra
gen zelf te beslissen over ons lot wy zul
len er op aandringen, dat een volksstem
mlng georganiseerd wordt onder interna
tionale controle, teneinde een vrye raad
pleging der kiezers te veroorloven. Onder
die omstandigheden zou de vraag, welke
aan de Sudeten-Duitschers zou worden ge
steld, als volgt luiden: „Wilt gy onder
daan zyn van Tsjecho-Slowakye of van
Duitschland". Het resultaat van een der
gelyke volksstemming zou zyn een meer
derheid van 98 procent ten gunste van
aanhechting aan Duitschland.
Er ls nog een derde, nog eenvoudiger
oplossing, aldus Henlein. Wanneer de Tsje
chische onderdrukking voortduurt, zouden
de Sudeten-Duitschers. beheerscht door
den wrok over de vervolging, op een goe
den dag de Duitsche regeering kunnen
verplichten rechtstreeks op te treden en
hen terug te brengen binnen de grenzen
van het Duitsche ryk".
Aan het slot van zyn verklaringen zeide
Henlein nog, dat hy er niet zeker van was
steeds de opwinding zyner partygenooten
onder controle te kunnen houden. ..De
Tsjechen moeten de noodzakelykheid be-
grypen uitgebreide concessies te doen".
„Ik heb tegen Hodza gezegd, dat ik
Zaterdag 38 Mei.
lste Programma: lederen dag van 824 uur:
Avro. Vara. enz.
2de Programma: lederen dag van 824 uur:
Kro. Ncrv. enz.
3de Programma: 8.00 Keulen 10.20 Parijs
Radio 11.35 Radio P.T.T. Nord 12.20 Brus
sel VI. 13.35 Keulen 15.35 Brussel VI.
i,16.20 Keulen 18.20 London Reg. 19.20
geen oppervlakkige regeling zou kun- Brusssl V1 1950 Keulen 22.20 Brussel VI.
nen aanvaarden. Wij eischen volledige 23.20 Keulen (Berlijn).
4de Programma: 8.00 Brussel VI. 9.20 di
versen 10.35 London Reg. 12.35 Droitwich
14.20 London Reg. 15.50 Droitwich
17.00 London Reg. 17.20 Droitwich 21.40
herziening van den Tsjecho-SIcwaak-
schen staat. W'ij zullen ons met geen
enkel ontwerp op papier tevreden stel-
len. voordat de practische toepassing j ^,7° LOnde" 23 35
bevredigend blijkt".
Wijzigingen voorbehouden.
