BINNENLAND
De geheimzinnige ontploffing
te Rotterdam
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 24 Mei 1938
Vierde Blad
No. 23975
79 ste Jaargang
Het merkwaardig verhaal van den heer Tiben
Geen bomaanslag
Het Koningin Emma monu
ment te Amsterdam.
Een fraai en waardig beeldhouwwerk
ontworpen door L. Zijl.
Zooals wij reeds hebben gemeld zal op
Donderdag 16 Juni as. in tegenwoordig
heid van H. M. de Koningin het monument
van wijlen H. M. Koningin Emma worden
onthuld Het monument, ontworpen door
den grijzen beeldhouwer L. Zijl, wordt ge
plaatst op een der fraaiste punten van
Amsterdam, nJ. op het Emmaplein.
Op een hoogen sokkel komt het eigen
lijke beeld te staan: H. M. Koningin
Emma. een hooge vorstelijke figuur, op
een zetel. Het gelaat zal gekeerd zijn naar
de zijde van het lyceum. Een fraaie be
planting en een bestrating van flagstones
om liet beeld, zal het geheel tot een mo
nument. maken, de nagedachtenis van H.
M de Koningin Moeder en de stad Am-
jterdam waardig.
De sokkel is door den heer Zijl versierd
met fraaie basreliëfs. De voorkant wordt
ingenomen door een symbolische voorstel
ling. Zes vrouwenfiguren met geheven
handen, schragen de vorstelijke figuur ln
haar zetel.
Op den eenen zijkant zien we de barm
hartigheid, gesymboliseerd door twee
vrouwenfiguren.
De tweede zijkant van den sokkel laat
ons de gerechtigheid zien; een vrouwen-
liguur met weegschaal en wetboek, Hier
heeft de beeldhouwer dus gebroken met de
traditie: zwaard en blinddoek ontbreken.
Op de achterzijde zijn twee vrouwenfi
guren afgebeeld, die op geheven handen
een maquette van Oranje-Nassauoord
dragen.
Zooals men weet werd Oranje-Nassau
oord een herstellingsoord voor longlijders
hij Wagenlngen, gesticht door wijlen Ko
ningin Emma, die ln 1898 het nationaal
huldeblijk. Haar bij het eindigen van Haar
regentschap door het Nederlandsche volk
aangeboden en het Haar toebehoorende
landgoed Oranje-Nassauoord daarvoor be
stemde. Deze instelling op liefdadig gebied
heeft als zoovele andere steeds Haar
groote belangstelling gehouden.
Het fraaie, twee en een halven meter
hooge beeld wordt uitgevoerd ln gele
tandsteen.
Bezoek Koning Leopold.
Op 14 November.
Zooals gemeld, zal Koning Leopold van
België in het late najaar een officieel
bezoek brengen aan H. M. de Koningin.
De datum daarvan Is vastgesteld op 14
November, aldus het „Hbld."
Het Haagsche stadhuisplan.
Toelichting van het ontwerp-
Luthmann.
In het Haagsche gemeentemuseum vindt
-en thans een maquette en verscheidene
projectie- en perspectiefteekeningen van
set nieuwe stadhuis, zooals de architect J.
Luthmann, wiens ontwerp bij de destijds
lehouden prijsvraag als het beste werd uit
verkoren, zich voorstelt dat te mogen zien
verwezenlijkt.
Dat men hier te doen heeft met een
hoogst belangrijk plan, waarvan de uitwer
king een groot deel van het stadsbeeld, nl.
van Plein 1813 tot Laan Copes en van
Nassauplein tot de grens van het Alexan-
derplein zal beheerschen, spreekt wel van-
telf. Bovendien beteekent de uitvoering
van liet Alexanderveldplan, waartoe de
taad drie jaren geleden heeft besloten, een
verplaatsing van het officleele centrum
onzer residentie naar het gebied tusschen
laap Copes en Javastraat.
Onder leiding van wethouder Feber en
Oen architect Luthmann is de pers in de
selegenheid gesteld, dit ontwerp rustig te
bekijken en daarover het een en ander
mede te deelen.
Aan de toelichting van den heer Luth
mann ontleenen wij het volgende:
In de as van de doorbraak in de Java
straat, in het verlengde van de Alexander-
ettaat, ligt het vertegenwoordigend gedeelte
met den 62'/! meter hoogen toren. Hierbij
sluit rechts aan het secretariegebouw met
'oorplein en vijver en rechthoekig daarop
»et gebouw der technische diensten.
De vijver is omgeven door een terras,
•enige treden lager dan den beganen grond,
'elk terras zal worden beplant met lage
feschoren haagjes, waartusschen gazon kan
'orden aangebracht.
De oorspronkelijk ontworpen binnen
plaats in het vertegenwoordigend gedeelte
vervangen door een groote hal, waarom
heen nu de representatie-ruimten zijn ge
legen.
Was bij het prijsvraagontwerp de raad-
hal met annexen als een afzonderlijke
foep opgevat, geheel afgescheiden van het
eomplex van feestzalen, het nieuwe gegeven
een groote centrale ruimte met een uitge
sproken lengte-as. De plaats van de raad-
hal is in deze as en daardoor tevens in de
hoofdmassa van het vertegenwoordigend
Kdeelte.
De kamer van den burgemeester heeft
■eveneens in het vertegenwoordigend ge-
beelte een plaats verkregen en wel in den
jethtervleugel daarvan. De receptieruimte
bestaat uit een 28 bij 14 meter groote zaal
podiüm en muziekgalerij en 4 kleine
jb'en, welke alle onderling in verbinding
'UMien worden gebracht.
J* groote 14 m. hooge hal. heeft een
van 32 M. en een breedte van 12'/-m.
Aan het oorspronkelijke plan, dat hier en
"bar nog al is gewijzigd, ls ook een vlucht
eerder voor duizend personen toegevoegd.
den toren zal een carillon worden
bijgebracht.
Ten slotte noemen wij eenige afmetingen.
J* 'engte van het geheele gebouwencom-
bedraagt 250 meter, de diepte (breed-
"0 meter. Het besloten plein is 130 bij
meter. De hoogte van het representatieve
20 m.p die van het werkgebouw 23 m.
.ie raad zal 4 Juli over dit plan beraad-
waarvan de uitvoering ongeveer 7'/«
"""oen zal kosten.
Algemeene Nederlandsche
Christelijke Ambtenaarsbond
De algemeene vergadering.
Onder presidium van den heer A. van
Driel van Haarlem is heden in het Kurhaus
te Scheveningen de jaarlij ksohe algemeene
vergadering aangevangen van den Alg. Ned.
Chr. Ambtenarenbond. De voorzitter opende
de vergadering met het doen zingen van
Ps. 119 17 en 69, het lezen van Matth.
5 1—16 en 43—48 en gebed. Hierna hield
hij de openingsrede, waarin hij den aanwe
zigen en den afgevaardigden van bevriende
organisaties een welkom toeriep. Spr. her
innerde er aan, dat de bond voor het laatst
in 1931 in de Residentie ln algemeene ver
gadering bijeenkwam, en wees er op, dat
in de sedert dien verloopen, betrekkelijk
korten tijd, veel niet alleen in ons land,
maar ln de geheele wereld ls veranderd.
Voor de organisatie is er reden tot dank
Het ledental ging belangrijk omhoog. Sinds
J932 was er voor het eerst groei. De 4000
was op 1 Nov. 1937 vol en staat op naam
van de afdeeling Rotterdam, die een eere-
saluut verdient voor de groote propagan
distische kracht, die zij in het afgeloopen
jaar heeft ontwikkeld. Deze afdeeling is met
meer dan 100 leden vooruitgegaan. Het
jaar 1937 gaf een winst van 207 leden en
kwam 1 Jan. j.l. op 4068. Bovendien werden
het vorige jaar opgericht de af deelingen
Beverwijk, Enkhuizen en Zlerikzee en in
den loop van dit Jaar Meppel en Woerden.
De werfkracht is nog niet afgenomen; ook
in de afgeloopen maanden van 1938 bleek
zij groot te zijn. Het eerste kwartaal sloot
met een winst van 78 leden en bracht ons
op 4146. Gaat de groei zoo door, en daarop
hebben wij gegronde hoop, dan is ons ver
lies van de jaren 19321936 op 1 Jan. e.k.
ingehaald.
De gunstige internationale tendenzen
kwamen economisch tot uitdrukking ln een
levendiger handelsverkeer, daling van het
werkloosheidscijfer en, voor wat particulier
bedrijf aangaat, hier en daar loonsverhoo-
ging-
Bittere teleurstellingen heeft het Over
heidspersoneel in ruime mate geïncasseerd.
Wie gehoopt had 1 Jan. 1938 op een ver
hooging van salaris, of loon of algeheele
verbetering van zijn rechtspositie, wist
reeds bij het voorlezen van de troonrede
en bij het verschijnen van de millloenen-
nota. zich met een ijdele hoop te hebben
gevleid. Wat de actie voor de salarieering
betreft, wees spr. er op, dat de zes centrales
voor overheidspersoneel belangrijk werk
hebben verricht inzake het opstellen van
een memorandum, dat aan de regeering zal
worden kenbaar gemaakt en waarin wordt
uiteengezet, dat de ambtenaren nimmer
crisiswinst hebben gemaakt, in tegenstel
ling met de mededeeling van minister De
Wilde, die meent, dat de ambtenaren nog
voordeel hebben van de gedaalde levens
standaard sedert 1929. Als spr. zich niet be
driegt zijn de klachten over afname van de
beteekenis van de Centrale Commisssie ook
tot de regeering doorgedrongen. Spr. koes
tert den vurigen wensoh, dat de regeering
alles in het werk zal stellen om het georga
niseerd overleg tot een vruchtdragende be
teekenis te brengen. Nu zij in het particu
liere bedrijf terecht groote waarde wil toe
kennen aan de bedrijfsraden, moet het
eigen overleg met haar personeel hier als
voorbeeld kunnen dienen.
De afwijzing van de regeering „om voors
hands niet tot salarisverhooging over te
gaan" had ook beteekenis voor de lagere
organen. Behoudens een partieele herzie
ning kwamen de provinciale of gemeente
lijke commissies van overleg niet bijeen om
te adviseeren over salarisverhooging.
Zeer veel bemoeienis had de Bond omtrent
bevordering en onjuistheden in de salaris
regeling voor de gemeente-ambtenaren. In
het z.g. centraal overleg kwam het ambte
narenreglement. dienstig voor de gemeen
ten boven 40.000 en meer Inwoners tot
stand en werd in den zomer van 1937 aan
de betrokken gemeente-besturen toegezon
den.
Spr. wees tenslotte op den zegen, dat wij
in ons kleine Holland, de grootste en best
georganiseerde Christelijke vakbeweging
ter wereld hebben.
Hierna kwamen de jaarverslagen aan de
orde. Ze verschenen bereids In druk en be
slaan 64 pagina's. Aan dat van den secr.,
den heer L. Vermeulen van den Haag, ont
leenen we dat ln 1937 637 nieuwe leden
werden Ingeschreven en 406 afgeschreven.
Het ledental steeg derhalve met 207 en be
droeg 1 Jan. j.l. 4068. In 1937 werden nieu
we afdeeilngen opgericht te Beverwijk.
Enkhuizen, en Zlerikzee en in '38 te Mep
pel en te Woerden. De bond telt thans 70
afdeeilngen.
Het verslag van den penningmeester, den
heer M. J. v. Steenes van den Haag, sluit
wat de verlies- en winstrekening betreft,
met een eindcijfers van f. 34.244.88 en een
batig saldo van f. 436.20 De balans heeft
een eindcijfers per 31 Dec. J.l. van
f. 30.161 45. De begrooting ls aangeboden
met een eindcijfer van f. 34480.—.
Het jaarverslag van het Ondersteunings
fonds maakt melding van 58 aanvragen om
hulp over '37, waarvan er 52 werden inge
willigd. De winst- en verliesrekening heeft
?en eindcijfer van f.4352 93 en de balans
van f. 27.800.44. Aan het jaarverslag zijn
loegevoegd de verslagen van de commis
sie voor de studiebibliotheek en van het
Permanent Comité van Chr. organisaties
van Personeel in Publ. Dienst.
Met de verslagen kwam tevens het be
stuursbeleid aan de orde. Een en ander
werd na bespreking goedgekeurd en de
penningmeester van zijn beheer gedechar
geerd.
VOORJAARSVERGADERING ALG. NED.
VERBOND.
Zaterdag hield de groep Nederland van
het Alg. Ned. Verbond haar voorjaarsver
gadering te Arnhem. Het jaarverslag en de
rekening en verantwoording over 1937 wer
den goedgekeurd. Inplaats van prof. dr. Z.
W. Sneller, werd de heer K. E. Oudendijk
tot ondervoorzitter benoemd. De bestuurs
leden W. Nolet én D. Roesslngh van Iterson
werden herkozen.
Na een breedvoerige bespreking nam de
vergadering het volgende besluit:
„De groepsvergadering, overtuigd dat voor
een krachtig stamgevoel een sterk nationaal
besef noodig ls, keurt het voorstel goed dit
jaar. onder den indruk van het regeerings-
jubileum van H. M. de Koningin, dat de
afdeeilngen zich bijzonder zullen wijden
aan het opwekken van het nationaal besef
bij het Nederlandsche volk."
Het voorstel van het bestuur om voortaan
de voor- en najaarsvergaderingen te doen
vervallen en daarvoor in de plaats te stel
len, één jaarvergadering, werd in beginsel
goedgekeurd.
DE WERKZAAMHEDEN OVER DEN
NIEUWEN RIJKSWEG.
Jubileum van „Artis'
te Amsterdam.
Onderscheidingen voor voorzitter
en directeur.
Onder groote belangstelling en in aan
wezigheid van tal van hooge autoriteiten
en genoodigden ls gistermiddag te Am
sterdam in een plechtige zitting het hon
derdjarig bestaan herdacht van het Ko
ninklijk Zoölogisch Genootschap „Natura
Artis Magistra", zoowel bij de bewoners
der hoofdstad als ln den lande beter be
kend als Artis.
De feestelijke bijeenkomst werd geopend
door den voorzitter van het genootschap,
den heer Robert May, die voorlezing deed
van een telegram van den secretaris van
H. M. de Koningin, waarin deze namens
H. M. het genootschap geluk wenscht met
dit jubileum. De Koningin herdacht met
dankbaarheid de veJe prettige uren ln den
dierentuin doorgebracht en hoopte, dat de
pogingen tot hulpverleening met succes
zouden worden bekroond.
Een tweede telegram van den kamer
heer van H. K. H. Prinses Juliana gaf
eveneens uiting aan het genoegen, waar
mee de Prinses terugdacht aan de vele
aangename uren, doorgebracht in den tuin
van het Genootschap.
Tal van personen hebben daarna toe
spraken gehouden en gelukwenschen aan
geboden.
Prof. Slotemaker de Bruine deelde mede
dat het H. M. de Koningin had behaagd,
den voorzitter van het Genootschap, den
heer Robert May, te benoemen tot ridder
in de orde van den Nederlandschen Leeuw
en den directeur, dr. Sunler, tot Officier
in de Orde van Oranje Nassau.
De heer Robert May dankte voor de dr.
Sunler en hem toegekende onderscheiding
en deelde mede, dat het bestuur van Ar
tis tot leden van verdienste heeft benoemd
den heer J. F. Sachse, sedert 63 jaren lid
van het genootschap; den heer mr. B. E.
Asscher, sedert 61 jaren lid van het Ge
nootschap; den heer Jaap Kaas. beeld
houwer: den heer J. H .Muntendam,
hoofdmachinist; den héér J. J. Erenstein,
derde machinist en den heer J. Hoender
dos, machinist der Stoomvaart Maatschap
pij Nederland en den heer L. A. van Dijck
te Sanga-Sanga Dalem, Oost Borneo
In den tuin van het restaurant werd
vervolgens de thee gebruikt.
HET BOEKBINDERSBEDRIJF.
Verbindendverklaring collectieve arbeids
overeenkomst verzocht.
De Nederlandsche bond van Boekbin
derspatroons, de Algemeene Nederlandsche
Typografenbond, de Nederlandsche Katho
lieke Grafische Bond, de Nederlandsche
Christelijke Grafische Bond en de Neder
landsche Grafische Bond hebben een ver
zoek tot verbindendverklaring van bepa
lingen van de collectieve arbeidsovereen
komst voor het boekbinders-, papierwaren-
en enveloppenbedrijf in Nederland Inge
diend.
Hemelvaartsdag gaat de tram over het
viaduct.
De werkzaamheden aan den Nieuwen
Rijksweg nabij Sassenheim zijn thans zóó
ver gevorderd, dat de tram leidenHaar
lem op Hemelvaartsdag o.a. voor de eerste
maal over het nieuwe viaduct over den
spoorweg zal rijden. De trambaan is het
eerst verlegd, omdat men daarna pas kan
beginnen aan het maken van den afrit van
het Postbrug-viaduct.
HET WERK IN DE AMSTERDAMSCHE
HOUTHAVEN HERVAT.
Aangezien de vakorganisaties de actie der
bootwerkers, die in de Houthaven te
Amsterdam werkzaam zijn en sinds Vrijdag
staakten, niet steunde, hebben de stakers
het werk gistermiddag weer hervat.
VERSPREIDE BERICHTEN.
De gewone aud'ëntie van den minis
ter van justi'ie zal Vrijdag 27 Mei niet
plaats hebben.
Omtrent de bomontploffing op den
Coolsingel te Rotterdam, tast men mo
menteel nog geheel in het duister. De
verklaringen van de diverse getuigen,
die begrijpelijkerwijs nog in de war
waren, hebben het onderzoek aanvanke
lijk zeer bemoeilijkt, omdat de verkla
ringen op tal van punten niet overeen
kwamen en dikwijls zelfs zeer belang
rijke verschillen opleverden. Bovendien
moest de politie de talrijke wilde ge
ruchten, die opdoken allen nagaan, om
dat zij over weinig of geen gegevens
beschikte.
Geen koffer.
De geschiedenis van den koffer of acte-
tasch, welke het slachtoffer bij zich zou
hebben gehad, is het eerste geval, dat men
heeft moeten nagaan. Nergens op den
Coolsingel heeft men een spoor hiervan ge
vonden. Naarmate het onderzoek vorderde
bleek, dat de getuigen, die van een koffertje
hadden gesproken, zich moesten vergissen
en dat er van een actetasch, en wel een
groote gele actetasch, sprake moest zijn
Deze tasch behoorde echter aan den bij de
ontploffing zwaar gewonden heer Westra.
De tasch is naar het ziekenhuis gebracht,
waar de heer Westra zijn eigendom ook
heeft herkend. Zij was geheel intact en
bevatte alleen reclameteekenlngen. Getui
gen hebben deze tasch eveneens herkend.
Toen kon men op het politiebureau al
spoedig vaststellen, dat het slachtoffer zelf
niets in de handen gehad moet hebben.
Voorts vroeg men zich af. wie na het on
geluk heeft geroepen: „mijn vriend is dood",
gelijk werd beweerd. Er werd algemeen ver
ondersteld, dat deze woorden op het slacht
offer hadden geslagen, maar in het zieken
huis bleek, dat de heer Pats, die daar ook
zwaar gewond is opgenomen, deze woorden
heeft geroepen, maar met betrekking tot
den heer Westra.
Tiben.
Allerlei veronderstellingen zijn natuurlijk
uitgesproken. Men dacht aan een aanslag,
sommigen dachten op den directeur van
een bankinstelling in de onmiddellijke om
geving van het gebeurde. Voorts werd mel
ding gemaakt van den heer Tiben, den man,
die, zooals reeds gemeld, eenigen tijd door
gebracht heeft in een Duitsche gevangenis,
omdat hij verdacht werd van spionnage
Maar ook met hem heeft dit alles niets te
maken. Tiben is onmiddellijk na de ont
ploffing naar de politie geloopen, om daar
te vertellen, dat de bom voor hem bestemd
was geweest. Hij was tot deze conclusie ge
komen, omdat hij na zijn terugkeer ln Ne
derland verscheidene dreigbrieven ontvan
gen had.
Maar het is gebleken, dat dit alles
zonder eenigen grond ls.
Bij de politie gaf de heer Tiben n.l.
zulk een merkwaardige beschrijving van
de explosie, dat het waarschijnlijk werd,
dat bij er heelemaal niet bij geweest
was. Het feit dat Tiben op den Coolsin
gel woont, wekte bij de politie de veron
derstelling, dat hij op het geluid van de
ontploffing is komen toeloopen en toen
het verhaal daar heeft opgedischt.
Dit wordt bovendien nog gestaafd door
het feit, dat, voor zoover thans ls na te
gaan, het slachtoffer pas Zondag, misschien
zelfs pas Maandagmorgen ln ons land ls
gekomen en er dus van dagenlang volgen
van den heer Tiben geen sprake kon zijn,
gelijk Tiben beweerd had.
Geen bomaanslag.
Het staat vast, dat niemand het
slachtoffer heeft zien gooien. De veron
derstelling van den bomaanslag komt
dus te vervallen en meer en meer helt
men over naar de veronderstelling, dat
men hier heeft te doen met een onge
luk met ongeoorloofd vervoerde explo
sieve stoffen.
In het bijzonder denkt men daarbij
aan een fleschje met zeer licht ontvlam
bare vloeistof of iets dergelijks.
Deze explosieve stof zou dan bij on
geluk tot ontploffing zijn gekomen, het
geen den vervoerder het leven heeft ge
kost.
Op den man is een pas gevonden, ten
name van Joseph Novack, die in 1882 m
Duitschland geboren zou zijn. De foto op
den pas klopt, maar de Vreemdelingen
dienst schijnt gegronde redenen te hebben
aan de echtheid van den pas te twijfelen.
Internationale terrorist?
Op het slachtoffer zijn verschillende pa
pieren gevonden, meest afrekeningen van
hotels, gelegen in plaatsen in Griekenland.
Oostenrijk. Frankrijk. Duitschland en Ita
lië; daarom veronderstelt men met een in
ternationalen terrorist te maken te hebben,
waarschijnlijk Tsjech van geboorte.
Er zijn nog eenige getuigen gekomen, die
hebben medegedeeld, dat zij op de Kruis
kade een man hebben gezien, wiens signa
lement overeenkomt met dat van het
slachtoffer. Hij was toen in gezelschap van
een tweeden man Zij zijn den Coolsingel
opgegaan, maar daar hebben zij afscheid
van elkaar genomen.
In verband hiermede acht men het nog
waarschijnlijk, dat de man voor dezen
tweeden vreemdeling het pakje heeft moe
ten vervoeren en Novack aldus een schakel
is geweest ln een wijdvertakten smokkel
handel
Om de identiteit van het slachtoffer als
nog vast te stellen, zijn naar alle mogelijke
plaatsen telegrammen en foto's van vinger
afdrukken van het slachtoffer gezonden
Naar den tweeden vreemdeling wordt even
eens een onderzoek ingesteld In de buurt
van de plaats waar de explosie zich heeft
voorgedaan, zijn een Mexicaansch en een
Dultsch geldstuk gevonden.
Zooals reeds in een gedeelte van de vorige
editie gemeld zijn de namen van de ge
wonden P. Westra. die een wervelfractuur
gekregen heeft en W. Pats. die een hersen
schudding en een hoofdwond heeft opge-
loopen.
Voorts was er eerst sprake van een licht
gewonde vrouw, maar deze bleek alleen aan
zenuwoverspanning te lijden en zij kon, na
gekalmeerd te zijn, weer huiswaarts keeren
De Nederlandsche kunstzijde
jubileert.
Men schrijft ons:
Het zal dezen zomer 25 jaar geleden
zijn dat er ln Nederland begonnen is met
de fabricage van kunstzijde Weliswaar
was het procédé reeds een kwarteeuw te
voren ontdekt nadat overigens de ge
leerden van drie eeuwen zich zich afge
vraagd hadden, waarom de mensch niet
de werkwijze van de zijderups zou bestu-
deeren en navolgen maar het toeval
wilde dat Nederland pas betrekkelijk laat
een aandeel ln deze nieuwe nijverheid
heeft genomen. Evenzeer mag het aan een
toeval worden toegeschreven dat juist ons
land in zulk een korten tijd zulk een be
langrijke oositie in dit bedrijf heeft weten
in te nemen. Dit toeval moet dan echter
voor een groot gedeelte op rekening wor
den gesteld van de schrandere koppen en
noeste werkers die sindsdien aan het
hoofd der Nederlandsche kunstzijde-indus
trie hebben gestaan Zii hebben er een
onzer grootste bedrijven van gemaakt,
een nijverheid die ruim vijftig verschil
lende landen in alle werelddeelen expor
teert. Duizenden arbeiders en employé's
vinden in deze werkzaamheid hun brood
en od onze uitvoerbalans neemt de kunst
zijde een even belangrijke plaats in als
in het kader der binnenlandsche werk
gelegenheid. Bovendien beheert de A.KU.
groep een dozijntje maatschappijen met
ongeveer dertig fabrieken, in de meeste
landen van Europa, doch eveneens in de
V.S. Te zamen nemen deze 15°/o van de
wereldproductie voor haar rekening.
Per jaar produceert Nederland ongeveer
11 millioen Kg. kunstzijde, een cijfer het
welk per hoofd der bevolking enkel door
Japan wordt overtroffen, doch waar an
dere typische industriestaten. zooals
Duitschland. Engeland en de VB. ver bij
ten achter blijven. De prijzen zijn in den
loop der jaren gedaald in een tempo dat
enkel te vergelijken is bij dat van de po-
pulariseering der kunstzijde zelf. In 1920
kostte een bepaalde soort nog f. 32 per
Kg., tegen slechts f. 1,70 van thans, en
dat nog wel bij verbeterde kwaliteit.
In wezen is de grondstof voor de ver
vaardiging van dit kunstmatige product
dezelfde als die welke de zijderups bezigt,
n 1. de cellulose, waaruit de meeste plant
aardige celwanden zijn opgebouwd. De
zijderups prefereert daartoe moerbei-
bladeren. de Industrie echter heeft geleerd
om aan dit doel een massaproduct dienst
baar te maken. n.l. gewoon hout. De
boomstammen uit de Noordelijke wouden
worden vermalen en tot pap gekookt, als
wilde men papier bereiden Inderdaad
wordt de aldus verkregen cellulose aan de
kunstzijde-fabriek afgeleverd in den vorm
van ruwe vellen dik karton. Als eerste
stap op den nieuwen weg wordt dit papier
dan geweekt en tot kruimels vermalen.
Daarna maakt men er een strooperige
massa van. de viscose, en deze wordt door
de oneindig kleine gaatjes van den spin-
dop geperst. Aldus vormen zich ragfijne
draadjes, die ln een chemisch bad stollen
tot een gedaante, welke vervolgens het
twijnen en spinnen mogelijk maakt. Zoo
ontstaat het kunsteijden garen, hetwelk,
op spoelen of strengen gewikkeld, als eind
product van de Hollandsche fabrieken te
beschouwen ls. De textielindustrie ver
werkt deze garens dan verder tot weefsels,
die op hun beurt dienen tot het vervaar
digen van allerlei kleedingstukken. Ook
echter voor geheel onverwachte doeleinden
is de kunstzijde bruikbaar gebleken, zooals
voor drijfriemen, voering van autobanden,
wedstrijdzeilen en andere stoffen, die aan
bepaalde strenge eischen moeten beant
woorden.
Naar bekend mag heeten. bevinden de
Nederlandsche fabrieken zich te Arnhem,
Ede en Breda. Od 9 en 10 Juni zal te
Arnhem, de zetel der Algemeene Kunst
zijde-Unie, het zilveren jubileum feeste
lijk worden gevierd.
HET BESLAG OP DE PERSEN
VAN „ZWART FRONT'.
Bevel tot opheffing gegeven.
Door mr. C. M. Pels Rycken te Breda ls
bij de rechtbank aldaar een bezwaarschrift
ingediend tegen de verzegeling der persen
van „Zwart Front" in de drukkerij der
firma Van den Boogaerd te Oisterwijk.
De rechtbank heeft dit bezwaarschrift in
Raadkamer behandeld, waarbij mr. Pels
Rycken persisteerde bij zijn verzoek tot
opheffing van het beslag dat gelegd was
wegens beleedinging van mr. Bomans en
van burgemeester Ploegmakers uit Oss.
De officier van Justitie verzette zich
tegen de opheffing van het beslag. Bij be
schikking van gisteren heeft de rechtbank
de geldigheid van de door mr. Pels Rycken
opgeworpen bezwaren erkend en bevel tot
opheffing van het beslag gegeven. Niette
min blijft dit nog eenige dagen liggen in
afwachting van een eventueel cassatiebe-
beroep van den officier van Justitie, waar
over nog overleg gepleegd wordt met den
procureur-generaal in Den Bosch.
(NJR.Crt.)
OUDE HUIZEN SCHEUREN TE
ROTTERDAM.
Op last van de bouwpolitie te Rotterdam
is gisteren in den loop van den middag den
eigenaar van de perceelen 89 en 91 aan de
Mauritsstraat aldaar aangezegd, dat hij
voor stutting van deze huizen moest zorg
dragen, aangezien deze panden ernstige
scheuren begonnen te vertoonen. De panden
liggen in het gedeelte van de Mauritsstraat
tusschen de Van Oldenbarneveldtstraat en
den Binnenweg, waardoor de laatste jaren
een uiterst druk verkeer gaat.
Het wegdek is op zulk een druk verkeer
niet berekend en het bijna onafgebroken
dreunen van de zware autobussen door de
straat heeft tengevolge gehad, dat de fun
deeringen aan een geweldigen krachtproef
zijn blootgesteld. De panden zijn reeds zeer
oud en de twee oudste, waarom het nu
gaat, dreigen thans het slachtoffer van het
moderne verkeer te worden. Zij zijn ver
huurd aan veertien en zestien gezinnen.
Toen de scheuren waren ontdekt, zijn uit
gebreide maatregelen genomen De straat
is gedeeltelijk afgesloten en alleen voet
gangers kunnen langs een smal pad pas-
seeren.
In den loop van den avond zijn nog stut
ten aangebracht. Verzoeken van bewoners
der Mauritsstraat tot asfalteering zijn ge
weigerd. Vermoedelijk zullen de panden
toch nog moeten worden ontruimd.
