STADSNIEUWS
Geheimzinnige ontploffing
te Rotterdam
Ists Jaargang
MAANDAG 23 MEI 1938
No. 23974
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Europa weer in spanning
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
R.K. Kamercentrale Leiden.
Plan voor bomaanslag op Heinz A. Tiben
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Eenige verbetering echter merkbaar
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets." per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS* DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, «raar agentschappen gevestigd 2iJa:
per
per
Prance per post f. 2:35 per 3 maanden -t* portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
3 maanden f. 2.35
«reek 7.....Y..V.\. f.0.18
De jaarvergadering.
Jhr. Alting von Geusau en
mr. dr. de Beaufort O.F.M.
voeren het woord.
Zaterdagmiddag had in den foyer van
jen Burcht" de jaarvergadering plaats
in de R.-K. Kamercentrale kring Lelden,
welke vergadering mr. dr. L. J. C. de
/aufort en generaal jhr. Alting von Geu-
,u als woordvoerders optraden.
Nadat de voorzitter, mr, E. Bolsius, deze
leenkomst met het kadergebed en een
ut welkomstwoord had geopend In het
|zonder tot de beide sprekers en de
treedc- Kamerleden de heeren Loerakker
v. d. Weyden, was het woord aan den
rsten spreker, jhr. Alting von Geusau,
e het een en ander omtrent den toe
and, de nooden en de toekomst van de
ederlandsche Weermacht, wilde vertellen.
Spr. wilde zijn rede in het bijzonder wij-
in aan de eischen waaraan de Neder-
ndsche weermacht behoort te voldoen
ln hoeverre zij hieraan voldoet.
Aan de hand van een kaart van het
litsch-Fransch-Belgtsche grensgebied,
rtelde spr. van de daar aanwezige ver-
digingslijnen, foren en vestingen, zoo-
s zij er in den oorlogstijd uitzagen en
Dals wij ze daar momenteel kunnen
.ntreffen. De toestand ls daar totaal ver-
iderd. De Rijn vormt een sterke grens
isschen Dultschland en Frankrijk, ter-
daarnaast groote betonnen forten,
agazijnen en schuilplaatsen onder den
and worden aangetroffen. Vier linies
0 de Maginot-linie, vindt men hier ach-
r elkaar, welke linies practisch gesproken
et te nemen zijn, terwijl men de steden
in de grens geheel tot moderne vestin-
r, heeft gemaakt. In België zijn de ste-
n als Namen, Luik en Antwerpen ge
el opnieuw in staat van verdediging ge
acht. Zooals trouwens bij alle belang-
ke grensplaatsen het geval is.
De vrees als zou men de sterke linies
iten te ontloopen en daardoor deze mil-
irdenwerken als het ware waardeloos
aken, is in geen enkel geval ongegrond,
imers door Limburg staat de deur open
1 dat men ook in het buitenland er zoo
er denkt spreekt uit het feit van de
langs in België voorgestelde legerver-
trking en de verlenging van den dienst-
leht, welke in het bijzonder wei'den ge-
imen om de zwakke noordelijke linies
versterken. De toestand is dus voor ons
nd veel gevaarlijker geworden dan in
14. Ook werd de toestand gevaarlijker
it betreft een eventueelen duikbooten-
irlog, die in den grooten wereldoorlog is
Islukt, omdat de Duitsche havens te ver
lagen. Bij een toekomstigen oorlog zou
tn van Duitsche zijde dus het eerste
tzien naar de Nederlandsche havens,
n factor van het allergrootste gewicht,
like zich in 1914 voordeed, en zich nu in
listige mate openbaart, is het verkeer
or de lucht. Men kan zich nauwelijks de
orm groote belangen indenken, die 1 an
il als Duitschland en Engeland erbij
aden hebben als zij konden beschikken
er onze luchthavens als Waalhaven en
hiphol. Zei Baldwin, de Engelsche oud-
emier eenigen tijd geleden niet in oen
licieele rede: ,.De Engelsche luchtgrens
X aan den Rijn"? Waarmede hij, volgens
r. kennelijk doelde op de luchthavens
fr te lande. Nu kan men zeggen, waar-
o heeft men zich dan niet gemengd in
Spaansche, de Abessijnsche en de Oos-
irijksche kwestie? Louter en alleen om-
t deze drie geschillen uit strategisch
Spunt bezien, bij elkaar geteld nog bij
age na niet, zoo belangrijk zijn als ons
line Nederland.
De taak van de Nederlandsche weer-
icht is, aldus spr., om ons land te be
dden voor een oorlog, en te voorkomen
p onze Hollandsche jongens op de slag-
den zouden moeten verbloeden. Berei-
we dat, dan is de taak van de Ne-
tlanosche weermacht voor 100"/» ge-
agd. Dit is een mooie doelstelling, waar-
or ons volk toch wel het een en ander
fr moet hebben.
Dat een behoorlijke weermacht noodig
heeft ook de groote wereldoorlog ons
'eerd. Immers, hadden de Belgen met
goed leger de Duitschers zoolang kun-
,i ophouden totdat zij hulp hadden ge
ssen van Frankrijk, dan toch zou hun
Pd waarschijnlijk nimmer het slagveld
h Europa zijn geworden. Aan welke
then moet een goede weermacht nu
'deen? Alllereerst het materieel. Wat de
ripening betreft, zijn de kwantiteit en
paliteit alleszins voldoende. Alleen de ar-
uerie-krachten van het Nederlandscne
*r zullen in een niet geringe mate moe-
worden versterkt. Onze luchtvaartaf-
£hng was tot voor korten tijd wat be-
het personeel en materieel, totaal
derd en onvoldoende. Intusschen zijn
hierin belangrijke verbeteringen ge-
Jcht. Van de luchtdoelartillerie had men
voor drie jaar aan luchtkanonnen
Dat was dus een onhoudbare toe-
®d, doch ook hierin voorzag het De-
Wrfonds en op het oogenblik beschikt
derland over een honderdtal van de
ït moderne luchtkanonnen; ook op het
P'fd van het infanterie-kanon, als wa-
togen de tanks, bezaten we in Neder-
niets. Ook hierin is alles zeer belang
rijk verbeterd en thans is een groot aan
tal kleine moderne kanonnen van 4.7 c.M.
aangeschaft.
En nu wilde spr. een pijnlijke vraag
stellen. In tijd van oorlog, roepen we onze
Nederlandsche jongens en mannen op
naar het oorlogsterrein, wij dwingen ze
op grond van de wet. En zou het nu niet
verschrikkelijk zijn als we onze jongens
onvoldoende bewapend en slecht geoefend
naar het oorlogsterrein zouden sturen? Zou
dat niet voeren naar de afgrijselijkste
'slachtingen? Deze vragen beantwoordde
spr. met: „Neen. Nederlandsch Volk, dat
mogen we niet doen. we hebben daarvoor
een te groote moreele verantwoording te
genover onze zonen"!
Wat den diensttijd betreft, toonde spr.
aan hoe noodzakelijk het is, dat de Ne
derlandsche soldaat, een eersten oefentijd
van 11 maanden doormaakt, hetgeen, als
we het meten naar den tijd. welke andere
landen er voor stellen, nog niet lang mag
worden genoemd. De tijd van elf maanden
zal echter alleszins voldoende blijken en
spr. zou dezen tijd, gezien de vele bezwa
ren niet gaarne verlengd zien. Het gebrek
aan routine uitte zich ook bij de reserve -
officieren, waarvoor de dienstplichtwet
1938 ook .baat geeft.
Spreker wilde ook nog het een en ander
zeggen over de gemechaniseerde en gemo
toriseerde verbanden, die het doel hebben
om ln het begin van den oorlog, den vij
andelijken staat binnen te vallen en al
daar de orde te verstoren. Met den dienst
tijd van 5'/s maand zouden we tegen der
gelijke invallen, weinig of niets kunnen
uitrichten, althans in 9 van de 12 maan-
aen niet.
Sedert dien gedenkwaardigen 29en
Maart, dat de troepen opmarcheerden naar
hun standplaatsen langs de geheele Ne
derlandsche grens, welk feit, zooals men
weet met enkele plechtigheden gepaard
ging, sedert dien dag was ons land niet
weerloos meer. en zoo kan ons landje
binnen korten tijd bogen op een alleszins
op voldoende sterkte gebrachte en uitste
kend geoefende weermacht.
Aan het slot van de rede toonde spr.
aan dat het een groot sociaal belang is.
dat. zooveel mogelijk jongens onder de
wapenen worden gebracht, terwijl de jon
gelui in hun diensttijd een schat van er
varing opdoen. Wees niet bang om uw
jongens aan ons te geven. Natuurlijk er
bestaat gevaar, zooals men in iedere sa
menvoeging gevaar kan aantreffen, maar
wij hebben tuchtmiddelen, die dit gevaar
tot een minimum beperken. Bij ons zijn
ze beter uit dan in alle andere samen
voeging van jongelui. Wij zullen onze al
lerbeste krachten Inspannen om uw zoon
na elf maanden beter nog dan «rij hem
kregen, aan u terug te geven, aldus be
sloot spr.
Rede Pater Mr. Dr. de Beaufort
Pater de Beaufort, wilde in zijn korte
rede slechts enkele bijzonderheden rlader
uitwerken en bespreken. Allereerst de de
fensiemaatregelen. Het lijkt spr. een le
gende. als de kiezers zeggen: „Waarom
komt men nu plotseling met deze defensie-
maatregelen. terwijl men ons daarover
voor de verkiezingen niets heeft verteltl."
Dat hierop van te voren duidelijk is ge
wezen, wees spr. aan de hand van vele
feiten aan. Minister Goseling zei „als er één
terrein is, dat een wisselenden uitslag kan
geven aan de verkiezingen, dan is^ dat
toch wel het têrrein van de defensie".
Wat betreft het onderwijs zei spr., dat
er ook en in het bijzonder in het katho
lieke kamp, teleurstelling is uitgesproken
over de onderwijskwestie zooals deze in de
Tweede Kamer is behandeld. Wij meenden
dat de last van f. 5.000.000 jaarlijks, voor
al waar het betreft een zoo belangrijke
kwestie als het onderwijs, gevonden kon
worden. Wij wisten echter toen nog niet
de houding van de regeering en het zou
na het antwoord van den minister onge
motiveerd zijn geweest, om een dergelijk
paardenmiddel als het afstemmen van een
begrooting toe te passen. Deze zaak is ech
ter niet uit en zoodra het budget het toe
laat. zullen er zeer zeker belangrijke maat
regelen worden genomen.
Ook op het gebied van het werkloos
heidsprobleem wilde pater de Beaufort
enkele opmerkingen maken. Het zou naast
het vervullen van een Christenplicht, van
een zeer groot sociaal belang zijn, als men
zoo krachtig mogelijk zou werken, aan het
belangrijk onderdeel van staatkunde op
christelijken grondslag, n.l. de bestrijding
Vanmiddag: omstreeks kwart over
twaalf heeft op den drukken Coolsin-
gel te Rotterdam, vlak voor het bios
cooptheater „Lumiere" een geheimzin
nige ontploffing plaats gehad. Voor
zoover tot dusver kon worden vastge
steld, is ten gevolge hiervan een per
soon gedood en zijn er twee gewond.
Hoewel hieromtrent nog geen enkele ze
kerheid bestaat, meent men met een
bomaanslag te maken te hebben. De
mogelijkheid is ook niet uitgesloten dat
de onbekende in zijn koffer dynamiet
vervoerd, hetgeen door smokkelende
zeelieden wel eens vaker schijnt te ge
beuren, en dat de ontploffing ontstaan
is doordat de man den koffer per on
geluk heeft laten vallen. Voorloopig
belt de politic echter over naar de
meening dat cr zich in den koffer een
bom bevonden heeft en dat een aan
slag beraamd werd op den 29-jarigen
communistischen heer Heinz A. Tiben,
die zooals men zich herinneren zal
op 2 Mei te Miinster gearresteerd
werd t.oen hij zijn daar wonende moe
der een bezoek bracht. Tiben is uit Ne
derlandsche ouders in Duitschland ge
boren. Jarenlang heeft hij in Münster
gewoond tot hij na het vervullen van
zijn militairen dienstplicht zich in Ne
derland gevestigd heeft. Zijn broers
bezit,ten allen de Duitsche nationaliteit.
Hij is Nederlander, doch werd begin
Mei gearresteerd op vermoeden van
spionnage. Na enkele dagen werd hij
weer op vrije voeten gesteld, waarna
één onzer medewerkers te Enschedé
een onderhoud met hem had. Het ver
slag daarvan werd gepubliceerd in ons
Blad van 10 Mei. Tiben verklaarde dat
van spionnage geen sprake was en dat
zijn arrestatie in hoofdzaak het gevolg
was geweest van persoonlijke wraak
neming van bepaalde Gestapo-be-
ambten.
Hedenmiddag liep Tiben op den Cool-
singel te Rotterdam, toen dicht bij hem
de ontploffing plaats vond. Hij bleef
echter ongedeerd.
De ontploffing veroorzaakte een ge
weldigen slag, die tot ver in de omge
ving werd gehoord. Een dikke stofwolk
steeg op en de vensters van eenige
groote magazijnen in de directe om
geving sloegen klaterend in stukken.
De stormbrigade van de Rotterdam-
sche politie, die juist aan het hoofd
bureau was teruggekeerd van een oefe
ning, begaf zich onmiddellijk naar de
plaats van de ontploffing. De Coolsin-
gel werd tot op een grooten afstand
afgezet. Op de plaats zelf vond men
het vreeselijk verminkte lijk van den
man, die waarschijnlijk den koffer
heeft gedragen en daarin het helsche
voorwerp zou hebben vervoerd. Op
straat werden nog twee personen op
genomen. De beide gewonden en ook
het stoffelijk overschot van den ge-
dooden man, wiens identiteit nog niet
bekend is, zijn naar het ziekenhuis
aan den Cooisingel vervoerd.
Nader vernemen wij dat er drie ge
wonden zijn, waarvan één vrij ernstig.
Tiben vertoeft op het politiebureau.
Het onderzoek der politie is in vollen gang.
De kracht der ontploffing valt na te gaan
uit het feit, dat niet alleen de groote eta
lageruiten van de firma's Cohn en Ver-
donck en van Klütgen, die vlak bij de
plaats van den aanslag zijn gelegen, aan
stukken zijn geslagen, maar dat ook op de
eerste verdieping nog talrijke ruiten zijn
verbrijzeld.
In het Lumiere-theater werd de direc
teur, de heer W. J. van Kessels, in zijn
kantoor van zijn stoel op den grond
geworpen, evenals de cassière. In den
foyer van het theater, op de eerste ver
dieping gelegen, vlak boven de plaats
van den aanslag, zijn alle meubelen
door elkaar gegooid en beschadigd. Ook
op de tweede verdieping, waar de wo
ning van den heer Van Kessels gelegen
is, braken de ruiten en in de achter
kamer werden zelfs de bloempotten
door de ruiten op straat gedrukt.
Het vlak naast het theater gelegen café
Sandman is er betrekkelijk goed afgeko
men. Dit komt waarschijnlijk, omdat daar
voor een terras is, afgesloten door een
groote markies. Dit zonnescherm schijnt
met den luchtdruk mee gegeven te hebben
en is slechts weinig beschadigd. Op de
straat zelf is slechts een groote brandvlek te
zien.
Het spreekt vanzelf, dat het gebeurde op
den drukken Coolsingel een geweldige op
schudding wekte.
BINNENLAND.
Betooging der Vereeniging «oor Volkenbond
en Vrede te Delft. (Binnenland, 2e Bi.)
Doodelijk auto-ongeluk bij Tegelen. (Ge
mengd, 4e Bladi.
Nederland verloor met 31 den voetbal
wedstrijd tegen Schotland. (Sport,
3e Blad).
Een 42 nederlaag voor onze ploeg in den
tenniswedstrijd tegen Japan (Sport,
3e Blad).
Gedeeltelijke staking bij de Katwijksche
reederijen. (3e Blad).
BUITENLAND.
Verdere Japansche plannen in China. Aan
val op Hankau (Ie Blad).
Bom op Engelsch schip te Valencia.
(Ie Blad).
Cedillo organiseert in Mexico een opstand
(Buitenland, le Blad).
Een militair complot tegen Stalin (Buiten
land, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor morgen wordt matige, naar
het Westen ruimende wind ver
wacht, met tijdelijk toenemende
bewolking, doch geen regen van
beteekenis. De temperatuur zal
overdag vermoedelijk iets minder
hoog oploopen dan vandaag.
VER. VAN CHR. ONDERWIJZERS.
der werkloosheid. Dit bestaat uit het op
vangen van de gevolgen der werkloosheid
en de bestrijding van de werkloosheid zel
ve. Zoowel op het eerste als op het laatste
ging spr. uitvoerig in met dezelfde argu
menten die we pater de Beaufort bij een
kortelings gehouden rede voor de R.-K.
Staatspartij afd. Leiden, waarvan wij een
uitvoerig verslag publiceerden, hebben
hooren aanvoeren. Het Werkfonds blok
keerde in 1937 tot een totaalbedrag van 17
mhlloen gulden, terwijl dit voor de eerste
5 maanden van dit jaar reeds 37' j mil-
lioen bedraagt. Onwaarschijnlijk is het.
aldus eindigde spr., als zou de werkloos
heid kunnen worden weggewerkt door het
uitvoeren van groote werken.
Hierna beantwoordde generaal jhr Al
ting von Geusau, een groot aantal vragen.
Na een korte pauze ging men over tot
de afhandeling van de agenda, waarbij de
jaarverslagen van secretaris en penning-
meester werden 'voorgelezen en goedge
keurd.
De commissie van verificatie werd ver
volgens benoemd ln de afdeelingen Voor
burg, Hillegersberg en Boskoop.
Bij de rondvraag richtte de voorzitter
enkele woorden aan den heer Loerakker,
wiens arbeid, niet alleen in den bond
waarin hij jubileerde, doch ook op ander
gebied groote waardeering en sympathie
verwierf.
Na een geanimeerde rondvraag werd
deze vergadering op de gebruikelijke wijze
gesloten.
Het incident te Eger. waar twee
Sudeten-Duitschers zijn gedood, heeft
in Europa zeer gevaarlijke spanningen
gewekt.
Tsjecho-Slowakije heeft tot hand
having der orde een paar lichtingen
opgeroepen.
Onder leiding van Engeland wordt
door de mogendheden getracht kal
meerend te werken en blijkbaar niet
zonder eenig resultaat. Het schijnt, dat
eenige ontspanning merkbaar wordt,
al is de situatie nog ernstig.
De verkiezingen ln Tsjecho-Slowa
kije zijn zonder ernstige incidenten
verloopen. In Sudeton-Duitschland was
het succes voor Henlein.
(Men zie het 4e Blad
en Buitenl. hierachter)
Ds. J. VERKUIJL.
Ds. J. Verkuijl, predikant bij de Geref.
Kerk alhier voor den miss. arbeid onder
de hier ter stede studeerende Oosterlingen,
heeft het beroep naar de kerk van Rotter
dam, als miss.-predikant voor het zen-
dingsveld te Pcerbolinggo (Ned. Indië)
aangenomen en zal dus zijn arbeid hier
ter stede binnenkort neer leggen. De kerk
van Leiden heeft zich in het bezit van
dezen miss-predikant niet lang mogen
verheugen. Ds. Verkuijl, die aan de Vrije
Universiteit studeerde is 30 jaar oud en
werd in 1932 predikant te Laren (N.H.) om
7 Maart 1937 alhier te worden bevestigd
voor zijn specialen arbeid. Van de hand
van ds. Verkuijl verschenen den laatsten
tijd verschillende geschriften.
MET GROOT VERLOF.
De beide dienstplichtige ploegen van 4 R.I.,
lichting 1938, vertrekken respectievelijk 9
September as. en 25 Februari 1939 met
groot verlof.
Voor 6 R.V.A. zijn deze data 1 Juli a.s. en
30 Juni 1939.
Lezing van den heer H. v. d. Maaden.
De afd. Leiden en omstreken van de Ver.
van Chr. Onderwijzers (essen) in Nederland
en de Overzeesche gewesten hield Zater
dagavond een bijeenkomst in het Nutsge-
bouw, «'aar de heer H. v. d. Maaden van
Katwijk aan Zee, gesproken heeft over
„Het leven in de diepzee".
De voorzitter, de heer Den Dikken, las
bij den aanvang der vergadering Openb.
2 811, aan de hand waarvan hij een kort
inleidend woord sprak. In het bijzonder
wees spr. op de troostvolle opmerkingen,
die in dit schriftwoord speciaal ook voor
het onderwijzend personeel, verborgen
liggen.
Na lezing der notulen door den heer A. v.
Kapel gaf de heer Zijlstra enkele Vojo-
mededeelingen. In een ernstig woord wekte
spr. op toch vooral dit werk, dat in het
belang der jonge onderwijzers geschiedt, te
blijven gedenken. In aansluiting hieroo
bracht de Commissie, welke ingesteld was
tot het nazien van de boeken van den pen
ningmeester van het Vojo-comité, bij monde
van den heer Bakema verslag uit.
Den penningmeester, den heer Den Dik
ken. werd dank gezegd voor zijn veelom-
vatend werk. dat hij met de grootste nauw
keurigheid verricht. Met groote meerder
heid van stemmen werd mej. C. Bol, van
Hazerswoude gekozen tot penningmeeste-
resse der vereeniging.
Vervolgens werd het woord gegeven aan
den heer H. v. d. Maaden. die een beschou
wing gaf van de omstandigheden, welke het
leven in de diepzee beheerschen.
Aan de hand van een uitgebreide serie
interessante lichtbeelden gaf spr. ln het
tweede gedeelte van zijn lezing nog een
nadere beschouwing van het leven in de
diepzee. Verschillende expedities naar de
diepzee werden daarbij besproken.
Een aangename bespreking volgde op
deze inleiding. De heer Den Dikken bracht
hierop nog een kort verslag uit van de voor
vergadering, waarna tenslotte de heer Of-
fringa van Hazerswoude, de samenkomst
met dankgebed sloot.
