De wereld in spanning om Tsjecho-Slowakije LEiDSCH DAGBLAD, Maandag 23 Mei 1938 Vierde Blad Ko. 23974 Onder Engelsche leiding wordt hard gewerkt tot kalmeering URODONAL 79ste Jaargang Geen verdere groote incidenten, ook niet bij de verkiezingen CEBUTO-AGENTSCHAP Ssr Wees voorzichtig LAND- EN TUINBOUW VRAGENRUBRIEK Het noodlottige schot te Eger heeft Europa Zaterdag geducht opgeschrikt. Znu dit schot het schot van Serajewo ir. 1914 kunnen worden Gelukkig is algemeen de ernst van de situatie ingezien en men mag aannemen, dat ernstig wordt gestreefd naar een vreedzame oplossing van de verwarde si tuatie! Het moorddadige schot. Zooals Zaterdag reeds duidelijk uitkwam uit de eerste berichten, bestaan er twee lezingen over het voorgevallene te Eger. Officieel wordt nog verklaard, dat de beide Duitschers door eigen schuld om het leven gekomen zijn. De beide slachtoffers die onder verdachte omstandigheden op een motorrijwiel reden, werden door een politieagent ln het Tsjechisch en het Duitsch gelast, te stoppen. In plaats van hun vaart te verminderen, reden zij op den agent in, die om niet overreden te worden, opzij moest springen. De ageni schoot daarop op de banden om deze te doen springen, doch aangezien de veeg daar ter plaatse aanzienlijk stijgt, trof hij de motorrijders. In een nabljliggende kazerne werd aan de beide gewonden de eerste hulp verleend. Een hunner overleed direct. De andere, die naar het ziekenhuis te Cheb werd overgebracht, stierf eveneens. Er is een ernstig onderzoek ingesteld en een klacht ingediend. Kabinetsraad bijeen. Onder presidium van Hodza kwam het kabinet direct bijeen. .Tsjechische Journalisten moeten er zich voor wachten onjuiste berichten te pu- bllceeren of aanvallen te doen op de re geering of openbare instellingen op straffe direct gearresteerd te worden. O--' incidenten, welke zich in h%t land hebben voorgedaan mogen slechts ter kennis worden gebracht ln den offlcleelen tekst". Deze waarschuwing werd door den pro cureur-generaal der republiek telefonisch tot de redacties der bladen gebracht. I>eze Instructies, zijn bij decreet bevestigd. Reeds werden tal van bladen in beslag genomen, Benesj maant tot kalmte. Zaterdagmiddag heeft president Benesj e Tabor ln Zuid-Bohemen een rede ge- touden, welke door middel van de radio i uitgezonden. Hij zeide o.a.: „Tabor is voor ons een voorbeeld en een gedachtenis. Het herinnert ons eraan, dat we niet al- «n staan in de wereld en dat wij reke- ting moeten houden met geheel Europa ea met hen, die ons omringen. Wij moeten ons onze geschiedenis her inneren. Vooral hier in Tabor moeten we ervan bewust zijn, dat we op het (ogenblik een tijd beleven, welke van groot belang is voor onzen.staat, grooter dan wij 'siert den oorlog hebben gekend. Wij moe ten ons de consekwentie hiervan voor wgen houden: du. de kalmte bewaren, ons een vast doel voor oogen stellen en niet de verbinding met de ontwikkeling 'an onze buren losmaken, geen vrees heb ben voor de dagen, die zullen komen, ner gens bang voor zijn en bereid zijn om alles »at kan komen, het hoofd te bieden. Men spreekt sedert twee jaar van een mogelijken oorlog, doch gedurende deze twee jaar heb ik gezegd, dat het mo gelijk was een oorlog te voorkomen en dat ik hoopte, dat wij dezen zou den voorkomen. .Ook vandaag spreek ik dezen wensch tit, Ds belangrijke wijziging, welke zich jn Oostenrijk heeft voorgedaan heeft ge heel Europa geschokt. Tezelfder tijd werd te Fransch-Britsche overeenkomst geslo ten. Men moet deze overeenkomst beschou wen als een bijdrage tot het bevestigen van den toestand in Europa. De Fransch- Britsche overeenkomst en de Fransch-Ita- liaansche onderhandelingen hebben niet tegenstaande alle moeilijkheden bijgedra- Benesj. gen tot een zeker herstel van de rust in het Spaansche vraagstuk. De besprekingen tusschen de regeerin gen van Italië en Duitschland te Rome moeten eveneens worden beschouwd als een stap naar het herstel van het even wicht der krachten en dus ook als een stap in de richting van een bevestiging van den toestand. Men kan dus met een zeker vertrouwen de ontwikkeling van den toestand gadeslaan. Wat Tsjecho-Slowakije betreft, zou ik dit wiiien bevestigen, hoewel wij steeds bouwen aan ons leger en bereid zijn onze onafhankelijkheid te verdedigen tot het laatste. Het wil de nation all teitenvraagstukken van dezen staat oplossen met bedacht zaamheid, met lijdzaamheid en met be grip voor de anderen, doch het verlangt, dat de andere nationaliteiten eveneens van uit begrip blijk geven. Ieder moet begrij pen, dat wij niet de belangen van den geheelen staat kunnen opofferen De re- geering is bezig met het uitwerken van hoogst belangrijke wettige maatregelen, die ons natlonaliteitenstelsel zullen aan vullen en die de werkelijke rechtsgelijk held zullen bevestigen van alle staatsbur gers en van alle nationaliteiten van den staat. De laatste weken hebben zich een aan tal Incidenten voorgedaan. Onze staat en ons gezag gaven blijk van bedachtzaam held en discipline. Hier wilden wij het buitenland toonen, dat de bron van de voortdurende opwinding en spanning in gebeurtenissen in het buitenland moeten worden gezocht. Lichtingen opgeroepen, Met instemming van de regeering heeft de minister van landsverdediging Zaterdag een lichting van de tweede reserve met technische troepen, welke deel uitmaken van de specialisteneen heden, onder de wapenen geroepen voor een buitengewonen diensttijd overeenkomstig de wet op de lands verdediging. De reden van dezen maatregel is de noodzakelijkheid, de reservisten te oefenen ln het hanteeren van de moderne wape nen, welke onlangs in gebruik zijn geno men, evenals men in andere landen doet. Bovendien heeft men rekening gehouden met de noodzakelijkheid, de legersterkte, welke te klein ls, op het oogenbllk te ver- grooten, teneinde ln deze woelige dagen de orde en rust en veiligheid van den staat te handhaven, alsmede te voorkomen, dat d? incidenten, welke zich op verscheidene plaatsen in de republiek hebben voorge daan, zich herhalen. De minister heeft zijn maatregel geno men overeenkomstig paragraaf 22 van de wet op de landsverdediging." Het aantal reservisten, dat naar de ka zernes opgeroepen ls, wordt geheim ge houden. Het betreft hier een lichting van de reserve en een lichting van de aan vullende reserve. Onder de eerste moet worden verstaan de dienstplichtigen, die twee jaar militairen dienst hebben gedaan en onder aanvullende reserve de dienst plichtigen van denzelfden leeftijd, die om verschillende redenen slechts een deel van dezen regelmattgen diensttijd hebben vol bracht. De opgeroepen lichting omvat de 28-jarigen. Welnu, in 1930 waren er 140.000 recruten. Bulten dezen zijn allerlei soor ten specialisten opgeroepen: telegrafische, mecaniciens, etc. Het aantal daarvan is evenmin bekend maar het schijnt vrij aanzienlijk te zijn, want er zijn gevallen van menschen van boven de 40 Jaar die zijn opgeroepen. Havas meldt, dat de sol daten zonder eenig gemor gehoorzaamd hebben aan hun oproeping; ook in het Sudeten-Dultsche gebied. Besprekingen met Sudeten-leiders. De leider der Sudeten-Duitschers Frank heeft er den minister-president op gewe zen. dat de oproeping van reservisten en de verder daarmede ln verband staande maatregelen van de militaire autoriteiten onder de bevolking een stemming hebben gewekt, welke door haar labiliteit een ge vaar voor de instandhouding van de rust en de orde vormt. In verdere gesprekken welke Frank ln den loop van Zaterdag met Hodza gevoerd heeft, heeft de afge vaardigde uiteengezet, dat de opvatting der officieele Tsjechische instanties als zouden de getroffen maatregelen dienen tot handhaving van de rust en de orde als geheel onjuist te beschouwen zijn, en dat deze maatregelen veeleer de spanning en opwinding onder de bevolking verhoo- pen Naar aanleiding daarvan heeft Frank aan den minister-president feiten en waar nemingen ter kennis gebracht. In den loop van besprekingen met den minister van binnenlandsche zaken hebben Frank en dr. Neuwirth aan den minister duidelijk gemaakt dat de geschapen toestand niet als grondwettig is te beschouwen. De af gevaardigden eischten derhalve herstel van den grondwettelijken toestand, welke tege lijkertijd voorwaarde zou zijn van de me dewerking der Sudeten-Duitsche partij bij de handhavin' van rust, orde en vrede. De vertegenwoordigers der partij hebben vooits een reeks maatregelen geëischt en verlangd dat een herhaling van inciden ten gelijk te Eger hebben ->'aats gehad, onmogelijk zal zijn en dat de dood der belde Sudeten-Duitschers volledig zal wor den goed gemaakt. Gisteren is echter tusschen den Su- deten-Duitschen afgevaardigde Frank, den plaatsvervanger van Henlein, en minister.president Hodza overeengeko men, dat de Sudeten-Duitsche partij zich belast met de handhaving der orde iin het Sudeten-Duitsche gebied. Frank stelde daarbij den eisch, dat ongehinderd van post en telefoon ge bruik zou kunnen worden gemaakt, hetgeen toegezegd is. Echter kunnen voortdurend storingen in het telefoonverkeer geconstateerd worden. Bovendien zijn ln bijna alle Sudeten- Duitsche steden de leden der Tsjechische nationale garde, die bestaat uit de daar aanwezige Tsjechische minderheden, ge wapend. Zij patrouilleeren door de straten. In verband hiermede heeft afgevaardig de Frank zich te zamen met den Sudeten- Duitsche afgevaardigde Neuwirth opnieuw naar Hodza begeven, waarbij hij den mi nister-president nadrukkelijk opmerkzaam maakte op den ernst van den toestand. Voorts heeft hij er op gewezen, dat het de zaak der Praagsche regeering is de voor waarden te scheppen opdat het streven der Sudeten-Duitsche partij tot verzeke ring van orde en rust succes zal hebben. Hodza heeft medegedeeld, dat hij naar zekere zaken een onderzoek zou laten in stellen. Hij heeft uiting gegeven aan de hoop, dat in de ontwikkeling der laatste dagen binnenkort verandering zou komen. Verklaring van Beran. Beran, de leider van de Republlkeinsche agrarische partij in Tsjecho-Slowakije, welke gelijk men weet van alle Tsjechische partijen den Sudeten-Duitschers het naast staat, heeft aan een vertegenwoordiger van Havas verklaard: Nooit zal de regee ring er van af zien meester te zijn in het gebied d. t door de Duitschers bewoond wordt. Nimmer is het noodig geweest tot nog toe toevlucht te nemen tot buiten gewone maatregelen en meer te doen, dan de politie en de gendarmerie te doen in grijpen. Ongelukkigerwijze hebben berich ten, die valschelijk door de in- en uit wendige propaganda verspreid zijn de mec- ning doen postvatten, dat de Tsjechische regeering niet meer meester was in de Su deten-Duitsche gebieden. In de buiten land pers en ln het bijzonder in de Engel sche zijn deze berichten opgenomen ge weest. Derhalve meent men in bepaalde bultenlandsche kringen, dat de Duitschers onder deze omstandigheden zonder slag of stoot het Sudeten-Duitsche gebied zouden kunnen binnenvallen, gelijk dit het geval is geweest met Oostenrijk. Welnu, ik hecht cr aan duidelijk te verklaren, dat men den eersten pas welke gezet zou worden door wie dan ook om de grens te overschrijden de invaller zich zal bevinden voor een parate organisatie. Het geheele volk 2 dg Brunei en omgeving 2 dg luik-Namen Brussel 21/, dg Ardennen-DInant 2 dg Noordelijk Elfelgebergte 21/, dg. Eilelgebergte Königswintei 3 dg. Valkenburg-Ardennen of Ei fel 4 dg. Velkenburg-Afdennen en Eïfel 6 dg. Velkenb -Ardennen en Eifelgb 3 dg Ardennen, grol van Han 4 dg Ardennen me.t lessetocht 5 dg Ardennen Han en Bootlocht 6 dg Ardennen—Luxemburg 6 dg Ardennen-ParIJs-Versallles 6 dg. Engeland-london-Canterb 3 dg Elfel-Ahr-RIjn 4 dg RIJn-Eifelgeb.-Ahrdal 4 dg. Burg-Bergischland 5 dg. Rljn-Wiesb m boottocht 6 dg RIJn-Frankfort-Zeppelinhalle 6 dq Rijn-Elfel-Ahfdal (Neuenahr) 6 dg. Harzgebergte 7 dg. Bromen-Hamburg-BerlIJn 7 dg Schwarzwald-Triberg-enz 8 dg Schwarzweld met Bodensee 9 dg Beiersche Alpenwereld 9 dg Zwltserl -Vierw stedenmeer 12 dg Zwitserl.-Duitschl -Frankrijk 12 dg. Tirol-lnn#bruck-Kuf»tein 13 dg. Itelié-Dolomieten-Venellë 14 dg Praag-Weenen-Budapest Ook voor privéreizen, vlieg- en bootpassa- gos. chèques, en verzekeringen CEBUTO Inlichtingen en Reisgids bij: SIGARENMAGAZIJN H. HEESTERMANS LEIDEN, Steenstr. 24 (h. Beestenmarkt) Teleioon 1532 23 - 17 53 23- 19.75 26 53 40 - 22 75 32.50 39- 48.- 55.— 75- 22.50 29.50 24.- 33.50 46 50 43 50 47.- 58.- 55.- 65 - 72.50 76 93.75 98.50 112.— 150.- -II I I N REIZEN ZONDER ZORGEN 1641 (Ingez. Med.) zal zich verheffen tegen den aanvaller ter verdediging van het vaderland en een conflict zal onvermijdelijk zijn. Op dit punt bestaat er geen enkel mee- ningsverschil tusschen de Tsjecho- Slowakcn. Ik kan bevestigen dat de autonome Slowaaksche partij aan het hoofd waarvan Mgr. Hinkla staat, met ons geheel solidair is op dit punt. Beran heeft verder verklaard: Op het oogenblik dat de vertegenwoordigers van de republiek voorL/ehoucende maatregelen nemen ter bestrijding van iedere in- of uitwendige bedreiging, zijn de kalmte en de koelbloedigheid van de landsbevolking bewonderenswaardig. Wij raden hun die gelooven in zekere fantastische berichten aan om eveneens hun koelbloedigheid te bewaren en zich niet te verontrusten. Een zeker aantal reservisten is opgeroepen voor militaire oefeningen, opdat de orde en de veiligheid in den staat gehandhaafd blijven tijdens de verkiezingen. Indien het noodzakelijk zou zijn zullen wij nog an dere maatregelen nemen, zij het dan ook provisorische. Wij kunnen de situatie on der de cogen zien, want wij hebben ons leger op zoodanige wijze georganiseerd, dat wij vertrouwen mogen hebben in onze kracht en in onze voorbereiding en dat wii onze velden in vrede kunnen bezaaien. Het Buitenland opgeschrikt. Natuurlijk werd het buitenland ten zeer ste opgeschrikt, doch de officieele verte genwoordigers hebben zich gehaast om alles te doen. wat mogelijk was om olie te werpen op de golven. En dat was verstan dig gezien. Want in de Duitsche pers kwam direct een groote opwinding tot uiting inzake de incidenten in Tsjecho- Slowakije. De „Angriff" b.v. sprak van de „eerste martelaren", „Groote schuld van de Tsjechische regeering" en „Beest achtige moord op twee Duitschers door de Tsjechen". De Britsche gezant te Berlijn, Neville Henderson, heeft tot viermaal toe, in op dracht zijner regeering geïntervenieerd Over deze besprekingen is echter maar heel weinig uitgelekt, evenmin als over de voe ling-neming van den Britschen gezant met zijn Franschen collega en vertegenwoor digers van Polen en enkele andere landen. Alles was echter gebaseerd op kalmeering. In Engeland keerde lord Halifax Zater dag direct naar Londen terug en gisteren ook Chamberlain. Halifax had een onder houd met den Duitschen gezant Von Dircksen en gisteravond had een Engelsche kabinetsraad plaats, die een uur duurde. Ook van Fransche zijde is opgetreden, doch blijkbaar in overleg met Londen, waarmede Parijs geregeld in verbinding staat, alleen te Praag, niet te Berlijn, waar het Engeland liever laat handelen. Te München hebben de Duitschers be raadslaagd. Hitier heeft daar gisteren de eerste spade in den grond gestoken voor de Münchensche metro en de verbouwing van München, die in zeven jaar gereed moet zijn. Doch ook Von Ribbentrop was daar aan wezig, evenals de generaals Keitel en Von Brauchitsch en diverse besprekingen zijp ook daar gevoerd. Of ook Henlein te München is geweest, is niet zeker. Geen verdere incidenten. Gelukkig Ls het niet tot nieuwe inci denten van beteekenis gekomen. Wel trachtten nog eenige Tsjechische soldaten over de brug over de Thaya op Dultsch gebied te komen volgens Duitsche lezing zouden zij de brug hebben willen vernie len, doch Praag ontkent dat en zouden te Hermanshuette Sudeten-Duitschers door communisten zijn geterroriseerd, doch het heeft geen aanleiding gegeven tot verdere verontrustingen. Het Sudeten-Duitsche partijbestuur te Reichenberg heeft, naar het Duitsche bu reau meldt, den leden opgedragen het partij-insigne voorlooplg niet meer te dra gen daar ook hier gevaar voor molestatie door Tsjechen en communisten bestond. De verkiezingen. Waar het gisteren bovendien de eersta dag der gemeenteraadsverkiezingen was, moest men wel beducht zijn op verdere botsingen, doch gelukkig zijn deze uitge bleven, dank zij de voorzorgsmaatregelen c.er regeering en de discipline der partijen. Althans ln algemeenen zin In Presburg zouden volgens Duitsche berichten Tsje chen, die roode banden om den arm droe gen, leden der Sudeten-Duitsche partij heb ben aangevallen. In Gablonz zouden ge wapende Tspechische leden der nationale garde voorbijgangers het insigne der Su deten-Duitsche partij hebben afgerukt, Sudeten-Duitsche jonge gymnasten heb ben aangevallen en hen hebben mishan deld, doch veel te beteekenen had het toch niet. Te Praag hebben de Tsjech o-Slowaak- sche nationale socialisten 142.000 stemmen behaald, communisten 89 500 de Tsjecho- Slowaaksche sociaal-democraten 87 000. de nationale unie 64.000, de volkspartij 37.500, de hanawerkerspartij 33.000. de nationale liga 29.000, de agrariërs 19.500, de Sude ten-Duitsche partij 15.350 stemmen. De drie eerstgenoemde partijen winnen resp. 35.000 21 000 en 10.000 stemmen. De na tionale unie verliest 5500 stemmen, de volkspartij en de handwerkers winnen ;eder 10.000 stemmen, de nationale liga verliest 20.000. de agrariërs winnen 11090 stemmen en de Sudeten-Duitschers 10.000. Door zwaren regenval waren de straten even leeg als op een Zondag bij mooi weer als een ieder de stad verlaat. Winkels en drankzaken waren gesloten. Men voelde, dat mannen en vrouwen zich bewust waren van den ernst van den dag. Na elkander, soms in paren, bestegen de kiezers de trappen van de gemeentescho len, waarvoor de driekleur wapperde. De stembureeaux zijn n.l. ingericht in de scholen, in het geheel 711 bureaux. Overigens trachten beide partijen den uitslag zoo gunstig mogelijk voor zich voor te stellen. Hier volgen de belangrijkste verkiezings uitslagen in het Sudeten-Duitsche gebied: Te Usti verwierven de Sudeten-Duit schers 19.874 van de 29.000 uitgebrachte stemmen. De Duitsche democraten behaal den 3022 stemmen. Te Ceska Lipa kreeg de Sud.-Duitsche partij 6244 stemmen tegen 5170 stemmen bij de vorige verkiezingen Te Most verwierf Henlein 10.691 van de 17.344 stemmen, tegen 9294 bij de vorige verkiezingen. De Duitsche sociaal-democra ten behaalden hier 563 stemmen. In eenige plaatsen behaalden de Sude ten-Duitschers aanzienlijke winsten Te 1 Rymarof verwierven zij 3386 stemmen te gen 2500 bij de vorige verkiezingen. In 33 gemeenten in het Sudeten-Duit sche gebied heeft Henlein 84.132 stemmen (88.56 procent) verworven. De sociaal-de mocraten behaalden 10.868 stemmen. Het stemmenaantal der Sud. Duitsche partij is gestegen met 44.5 procent. De communis ten verwierven in deze gemeenten 4266 en de Tsjechen 17.892 stemmen. In 77 van de 256 gemeenten varen de kiezers het eens geworden over een een- heidslijst en de verdeeling der zetels, zoo dat hier niet gestemd werd Het agentschap Ceteka verspreidt het volgende bericht: „Om een Indruk te geven van de verhou dingen op nationaliteits- en politiek ge bied in het Boheemsche land, waar de meerderheid der bevolking Duitsch is, ver melden wij het resultaat van de verkie zingen ln 20 voor de hand uitgekozen ge meenten. Van de 513 zetels in deze ge meenten werden er 359 verworven door de Sudeten-Duitsche partij. 51 door de Duit sche sociaal-democraten en 103 door de Tsjechische partijen. Dit beteekent, dat de Sudeten-Duitsche partij slechts 70 procent van de bevolking vertegenwoordigt en dat 30 procent haar verwerpt." Neem Urodonol, dat U tegen rheu- matiek beschermt door het urinezuur in Uw organisme op te lossen. Begin nog heden met 1640 (Ingez Med De saneering in het bloem- bollenbedrijf. De stok achter de deur. In de eerstvolgende algemeene vergade ring van de Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur welke op Maandag 13 Juni as. gehouden wordt, zal het hoofd bestuur de volgende motie voorstellen: „De algemeene vergadering der Alg. Vereen, v Bloembollencultuur, acht het noodig. dat, hoewel een uitspraak tegen alle bestaande saneringsmaatregelen is gevallen, het hoofdbestuur zijn medewer king geeft aan de uitvoering van de van Overheidswege opgelegde saneringsmaat regelen, zoowel wanneer de maatregelen op de huidige wijze worden uitgevoerd als wanneer de uitvoering in handen van het vak zelf wordt genomen". Het hoofdbestuur is nimmer een uitge sproken tegenstander van de regeerings- maatregelen geweest, hoewel in de leden vergadering hierover groote verschillen van meening bestaan. Ondanks de uitspra ken van de tegenstanders der saneering heeft het hoofdbestuur tot dusverre zijn medewerking aan alle regeeringsmaatrege- len verleend. Mocht deze motie door de ledenverga dering niet worden aangenomen, dan heeft het hoofdbestuur aangekondigd te zullen aftreden. M. M. te K Katwijk. Leiden. Alphen. Woerden. Utrecht. Vianen. Waardenburg. Heden. Den Bosch. Katwijk. Den Haag. Delft. Rotterdam, Dordrecht. Moerdijk. Geertruidenberg. B°soyen. Drunen. Den Bosch. R. B. te L. Zuidhorrt Groningen. Peize, Roden. Norg. Smilde. Havelte 66 K.M.. Zwolle, Lichtmis, Staphorst, Meppel. Havelte 32 K.M.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 13