Nieuws
m uit de Filmwereld
Een Humoristisch Duo
Het Tsjecho-Slowaaksche
vraagstuk
„The Big Broadcast 1938"
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 20 Mei 1938
Derde Blad Ne. 23972
V
79sie Jaargang
Kleinzielige plagerijen
■é0MÊ'
Het moderne middel
Instantine
LAND- EN TUINBOUW
DAGBLADRECLAME
5 C ff
°Sl>
50 -7o%
Een kaartje, aangevende hoe de Duitsche minderheid in Tsjecho-Siowakije over dit
land verdeeld is. Onderaan is het percentage Duitschers, dat in deze gebieden
woont, weergegeven.
meraten van Duitschers tegen, zoo in ge
tallen van 129.000 326000, 101.000, 87000
Al die gebieden worden door „gemengde"
gebieden of zelfs door overwegend-Tsje
chische gebieden van elkaar gescheiden, en
vandaar dat de autonomie-vraag maar
niet in een hand-omdraai is op te lossen.
De Duitschers die voor volledige automie
strijden, vragen iets dat niet minder be
zwaarlijk Ls dan wat zij in 1918 begeer
den. Toen al wilden zij van Tsjecho-Sio
wakije niets weten, en zij gaven te ken
nen, bij Oostenrijk te willen hooren (voor
aansluiting bij Duitschland kwamen zij,
toen althans, niet op). Dat was natuur
lijk onmogelijk. Het ging niet aan, het
kleine Oostenrijk in Bohemen een paar
geheel los van het hoofdtand gelegen
stukjes toe te wijzen. Maar zelfs als het
met het oog op de begrenzing mogelijk
ware geweest, dan nóg zou het stellig niet
zijn geschied.
Toen Wilson, gewapend met de 14 pun
ten, den Oceaan overstak behoorde het
..zelfbestemmingsrecht" der volkeren tot
de princlpieele grondslagen waarop het
nieuwe Europa opgetrokken zou worden.
Niet langer zou een mogendheid als de
oude Donau-monarchie met haar ver
scheidenheid van i onderdrukte i volkeren
geduld worden. Vrij en naar eigen inzicht
zouden die volkeren zich tot nieuwe sta
ten groepeeren. Dat wij, twintig jaar na
de sluiting der verdragen van Versailles,
St. Germain etc. zóó diep in de minder-
hedenkwesties zitten als nu het geval ls,
bewijst, dat ook op Wilsons schoone be-
finsel door de eischen van de practijk
n natuurlijk door het begrijpelijk ver
schijnsel dat de overwinnaars zich soms
meer als zoodanig dan als vooruitziende
staatslieden lieten gelden! diepe in
breuken zijn gemaakt. De toevoeging van
3.200.000 Duitschers aan den Tsjecho-Slo-
waakschen Staat is van die inbreuken een
typisch voorbeeld. Bohemen is geografisch-
economisch een geheel, ethnologisch is het
dat niet. De vlakten, hoofdzakelijk land
bouwgebied, leveren voedingsmiddelen
n.
(Van onzen specialen verslaggever).
Praag, 17 Mei.
Er wonen, schreef ik in mijn eersten
brief. 3.200.000 Duitschers in Tsjecho-Slo-
wakije, en misschien heelt die mededee-
ling bij den lezer de gedachte doen post
ratten dat dan .de „oplossing" van het
Sudeten-Duitsche vraagstuk toch heel een-
voudig déze kon zijn: geef dien Duitschers
volledige autonomie, laat ze desnoods zelf
naar het groote Duitsche vaderland terug-
keeren, en Europa zoowel als Tsjecho-
Siowakije zullen rust hebben. Maar wie zóó
{(makkelijk oordeelt kent de feiten niet.
laat mij mogen beproeven, u uit te leg-
S«i waarom déze „oplossing" er in het
geheel geen is!
Inderdaad: Er zijn 3.200.000 Duitschers
li; dezen staat, maar: zij wonen niet bin-
i(ii één gebied. Wie de kaart bekijkt zal
iet één oogopslag veel méér begrijpen
in de neteligheid der situatie. De kaart
it alleen Bohemen zien. Maar ook in
bwakije en in Karpathen-Rusland wo
rn Duitschers: te zamen zijn het er rond
Lfl.000; óf zij vormen „taai-eilanden" om-
(iven dus door Tsjechische gebieden, óf
v. leven als kleine minderheden tusschen
Tsjechen. Maar ook Bohemen, het his-
wische land dat door het Bohemer-Woud,
Ertsgebergte, het Reuzengebergte en
bergketen der Sudeten „natuurlijk" van
let Duitsche Rijk gescheiden is, ook Bo-
semen kent geen aaneengesloten Duitsch
pbied waar méér dan 840.000 Duitschers
bijeen wonen. Zoo groot is inderdaad het
fetal der Duitschers in West-Bohemen. In
Koord-Bohemen wonen er 808.000, en dan
verder Oostwaarts gaande de lezer
lette op de zwarte gedeelten van het
kaartje komen wij telkens weer conglo-
naar de industrieele randgebieden, die
hunnerzijds hun producten grootendeels
binnenslands afzetten. Die wisselwerking
is volkomen natuurlijk. De strategische
eenheid van Bohemen is het niet minder.
Ik herinnerde al aan den natuurlijken
vestinggordel, waarmee de gebergten het
omgeven. Waren de Boheemsche streken,
voorzooveel door Duitschers bewoond, aan
het Duitsche Rijk toegevoegd, dan zou de
Duitsche weermacht 30 a 40 K.M. van
Praag staan, in een en dezelfde onverde
digbare vlakte. Het waren daarom gegron
de redenen, waarom Masaryk en Benesj
van meet af aan heel Bohemen voor Tsje
cho-Siowakije opvorderden. Zonder de in
dustriegebieden en de bergstreken langs
de grenzen ware Tsjecho-Siowakije on
verdedigbaar en economisch ook niet le
vensvatbaar meer.
Sedert 1918, toen op den 28sten Decem
ber de 68-jarige president-bevrijder prof.
dr Thomas Garrigue Masaryk zijn triom
falen intocht in Praag hield, zijn de eco
nomische betrekkingen tusschen het cen
trum van het land en de randgebieden
veel inniger geworden. Dat lag in den loop
der dingen. Tal van industrieele onderne
mingen werkten met bankcrediet uit Wee-
r.en of Boedapest. Na 1918 liepen die cre-
dieten bijna alle scheef. Ze werden opge
vraagd. of de monetaire krachs deden ze
teniet. Praag werd de nieuwe geldgever.
Vooral de Zlvnostenska Handelsbank stak
enorme bedragen in de Boheemsche in
dustrie, welker hoofdzakelijk Duitsche lei
ders bovendien na 1918 veel Duitsche waar
den aanhielden die zij bij de Mark-infla
tie alle verspeelden. Ook uit dezen hoofde
is het „scheiden" van Duitschers en Tsje
chen gaandeweg moeilijker geworden. Zij
hebben, zooals President Benesj die na
17 jaar onafgebroken ministerschap in
1935 Masaryk opvolgde het zeide, veel
meer gemeenschappelijke dan tegenstrij
dige belangen.
Het lag overigens voor de hand dat de
mogendheden die aan den wensch der
Tsjechen inzake Bohemen gehoor verleen
den. dat niet deden zonder van den jon
gen Staat waarborgen voor een behoorlijke
behandeling ook van de Duitsche minder
heid (er is nog een Hongaarsche, een Ru-
theensche, een Poolsche en een Joodsche
minderheid óok!) te verlangen. Welnu, de
Tsjechen beroemen er zich op en zij
mógen het doen dat geen enkel land
in het toekennen van vrijheden aan zijn
minderheden zóó ver is gegaan als het
hunne. Ik zal aan de regeling van de po
sitie der Duitsche minderheid in den
Tsjecho-Slowaakschen Staat een afzon
derlijken brief besteden maar wil nü nog
de verklaring geven van het schijnbaar
met die vrijgevigheid strijdende feit dat
de Sudeten-Duitschers een reeks gegronde
klachten hebben. Die verklaring ligt niet
op het politieke terrein maar op dat van
de psychologie.
Werd Tsjecho-Siowakije, van hoog tot
laag, door mannen van het kaliber Masa
ryk, Benesj, Krofta, Hodza of Derer be
stuurd, dan zouden de aanhangers van
Henlein weinig reden tot beklag hebben.
Want dezen staatslieden ontbreekt het
waarlijk niet aan oprecht-democratlschen
geest. Hun is het volkomen duidelijk dat
en om ideëele én. om practische redenen
een vrijgevige minderheden-politiek ge
voerd móet worden. Zij zijn het ook die
de positie der Duitsche minderheid op
papier voortreffelijk democratisch hebben
geregeld. Maar en ziedaar dan de ver
klaring wat baat een prachtige rege
ling indien zij niet naar haar woord en
naar haar geest (vooral naar haar geest!)
wordt ten uitvoer gelegd? De hoogste amb
telijke regionen waren van de bedoelingen
van Masaryk en Benesj nog wel doortrok
ken maar hoe lager men kwam, hoe meer
in de plaats van die eerlijk-democratische
bedoelingen de kleine geest van wrok en
haat zich drong. Zóó ontstond die einde-
looze en verdrietige rij van kleine kren
kingen. zinledige dwarsdrijverijen, plage
rige maatregeltjes, die te zamen tot de
felle opleving van het Duitsche nationa
lisme zoo zeer hebben bijgedragen. Benesj
moet. toen hij een aantal van die plaag-
geesterijen hoorde, eens hebben uitgeroe
pen: „maar zijn mijn landgenooten dan
idioten!" Hij en zijn naaste medewerkers
.(Vï-v-. r -
is Instantine. In Instantine zijn
voortreffelijke werking en
absolute onschadelijkheid op
ideale wijze vereenigd.
feSShsjtvv.
SKefïf,:-':' Onthoudt daarom
i&K'' stilt en voorkomt pijnen!
Doosjes a 12 tabletten 70 ct., zakjes a 2 tabletten 15 ct.
14-85
(Ingez. Med.)'
Kunstmatig drogen van gras.
Een belangrijke proef begonnen.
Een belangrijke proef op het gebied van
de veevoedering is gisteren te Stolwijk
begonnenhet kunstmatig drogen van
gras. Reeds geruimen tijd houdt men zich
in landbouwkringen met dit vraagstuk be-
zi. Tot dusver kent men twee methoden
voor het conserveeren van gras voor vee
voeder in den wintertijd: het verdrogen
tot hooi en het inkuilen. Aan beide syste
men zijn nadeelen verbonden. Het ver
drogen tot hooi is een natuurlijk proces,
waarbij de zon de warmtebron vormt. Hier
bij is men in groote mate afhankelijk van
het weer. maar een nog sprekender be
zwaar is, dat bij het verdrogen stoffen ver
leren gaan, die de voedingswaarde vermin
deren. Bij het inkuilen is het grootste na
deel, de zuurontwikkeling. met het optreden
van de boterzuurbacterie. die zeer gevaar
lijk is voor de zuivelbereiding.
Daarom heeft men naar middelen ge
zocht om de conserveering van gras zoo
danig te doen gesclyeden. dat een beter en
waardevoller voedingproduct ontstaat. Dit
ruggegraat van elk goed
reclame-plan
hebben het zoo zeker niet bedoeld of ge
wild. In de lagere ambtenarij, die tenslotte
het directe contact met het publiek heeftr
zitten de schuldigen. Zij hebben het kruit
grootendeels gefabriceerd, waarmee Henlein
nu Praag beschiet.
Maar wie de geschiedenis van de Tsje
chen kent en over het Sudeten-Duitsche
vraagstuk eerlijk wil schrijven, is er met
dit vonnis nog niet af. Twee dingen moet
hij er aan toevoegen. Het eene is, dat de
HenleinIsten vaak spijkers op laag water
zoeken of klachten indienen die geen
grond hebben. Ik zal dat in een van mijn
volgende brieven aannemelijk maken. Het
andere is, datmenschen nu eenmaal
menschen zijn, wien niets menschelijks
vreemd is. Toen in 1918 Tsjecho-Siowakije
als zelfstandige staat herboren werd, la
gen achter de Tsjechen honderden jaren
van venijnige onderdrukkingdoor
Duitschers. Van Ferdinand I. die in 1526
zijn macht over Bohemen uitstrekte, tot
Frans Josef die in 1916 overleed, hebben
de Tsjechen geleden onder een politiek
die slechts op hun denationalisatie was
gericht. Is het wonder dat zij, van ver
drukten tot „Staatsvolk" geworden, niet
allen, lang niet allen, bezield waren van
den grootmoedigen geest van een Masaryk
en een Benesj? Verbaast het u, dat me
nige Tsjech veeleer door wrok dan door
verzoenende gezindheid zijn daden het be
sturen? Te rechtvaardigen is het niet; toe
gegeven. Maar te begrijpen is het wel, en
daartoe moet bereid zijn wie zonder voor
oordeel het Sudeten-Duitsche vraagstuk
naderen wil.
(Nadruk verboden).
meent men gevonden te hebben door het)
kunstmatig verdrogen van gras. Om te zien
welke resultaten hiermede zijn te berei
ken, zijn met medewerking van de regee-
iing proefnemingen georganiseerd.
Op drie plaatsen in ons land zijn
installaties voor het drogen van gras
gebouwd, te Leuwarden, Burum (ge
meente Kollumerlanden Stolwijk, en
daarvan is het te Stolwijk gebouwde ap
paraat het eerste in ons land, dat officieel
in werking wordt gesteld. Voor de proef te
Stolwijk is medewerking verkregen van de
coöperatie „Ons Belang", op welker ter
rein tegenover de spoorhalte de machine
voor het drogen van gras is gebouwd. Der-
Lig leden van de coöperatie zijn voor het
leveren van gras ingeschakeld.
De methode komt hierop neer, dat
jong gras door kunstmatige warmte
wordt verdroogd en in pakken gecon
serveerd wordt. Bij dit proces is een
voorname factor, dat men niet afhan
kelijk is van het weer. De proef berust
op jonger maaien om door kunstmatig
en sneller drogen belangrijke voedings
stoffen te behouden en aldus een pro
duct te krijgen, dat een grootere voe
dingswaarde heeft. Men poogt een pro
duct te krijgen, dat geen volume-pro
duct is als buikvulling, maar dat een
krachtvoer is. Technisch staat wel vast,
dat de proef uitvoerbaar is, doch de
vraag, waarop de proef een antwoord
zal moeten geven is, of men er econo
misch uit kan, of een hoogere waarde
van het eindproduct is te bereiken met
dekking van de kosten. Slaagt deze
proef, dan is voor de veevoedering een
belangrijk resultaat bereikt.
Naast den economischen factor staat de
voedingswaarde. Met de bepaling hiervan
zal het rijksproefstation te Hoorn zich be
zig houden en voorts zullen te Stolwijk
pioeven in de practijk genomen worden. De
dertig leden van „Ons Belang" krijgen het
gras in geconserveerden toestand terug om
er gedurende den winter het vee mede te
voeren. De resultaten van de proef zijn dus
niet dadelijk vast te stellen; eerst over ge-
ruimen tijd zal men de waarde van de
proef kunnen bepalen.
De beteekenis van de proefneming voor
de veehouderij weerspiegelde zich in de
groote belangstelling bij den aanvang van
de proefneming. In hotel „Sportlust" te
Stolwijk waren o.m. aanwezig prof. B. Sjol.
lema uit Utrecht, ir. H. G. A. Leignes Bak
hoven en dr. H. J. Frankema, voorz. en
secr. van de commissie tot het nemen van
proeven van gras, de heer A. van Wijnen,
voorzitter van de Nederlandsche zuivelcen-
trale, G. V. W. baron van Hemert tot
Dingshof, burgemeester van Stolwijk, ver
schillende landbouwconsulenten en verte
genwoordigers van verschillende organi
saties op het gebied van den landbouw,
o.a. van de Hollandsche Mij. van Landbouw
van den Bond van Kaasproducenten en van
den Bond van Melkhandelaren. Ir. Leig
nes Bakhoven heeft de droogmachine in
werking gesteld.
Sietbo'
tost
'?en Grace Bradley in het costuum waarin zij de Fransche cancon (1880)
en Martha Raye In haar modern pakje van 1938, zooals zij te zien zijn in „The
Big Broadcast 1938"
Reeds vijf of zes jaar produceert Para
mount leder jaar een revue-film in de serie
„Big Broadcast" en ieder jaar mag zoo'n
film maar één onderwerp hebben: een
groote radio-uitzending. Goed men kan
met nieuwe artisten werken, men kan
ieder jaar een andere story maken maar
tenslotte moet alles uitdraaien op dat ééne
onderwerp: een groote radio-uitzending. En
dan ls er een onuitputtelijke fantasie voor
noodig om ieder jaar weer een film te
scheppen, die „nieuw" is. Want dat is het
groote spook, dat den makers van de Big
Broadcast-films steeds voor oogen zweeft
de film mag niet minder zijn dan die
van vorig jaar!
Zoo nam regisseur Mitchell Leisen de
zelfde. die vorig jaar de film maakte
een verantwoordelijke taak op zich, toen
hij aan de Big Broadcast van dit jaar be
gon. Met groote zorg werd het scenario
samengesteld en kijk wéér is men er in
geslaagd, het anders te maken dan het
vorige. Zocht men het het vorig jaar in
een veelheid van groote artisten, dit jaar
doet men het met wat minder maar
even groote! artisten en brengt men
een diepgaande wijziging in de entourage.
De scenario-schrijvers lieten de handeling
en de groote radio-uitzending namelijk
plaats vinden op een fantastisch groot
schip! De „show" is daarbij niet verge
ten. Men heeft bijv. een „Revue van den
clans" ontworpen en dit schouwspel is om
zijn gang, zijn beweging, zijn kleurige af
wisseling alléén al een bezoek aan de film
waard. Hier ziet men den dans in al zijn
vormen van de tachtiger jaren via de
galante groepsdansen uit negentienhon
derd. via een tom-tom-dans uit hel duis
tere Afrika, via de wilde charleston en de
foxtrot van een paar geleden komt de revue
eindelijk in 1938 en dandan zijn we
eigenlijk weer. waar we begonnen, want
dan dansen elegante vrouwen en ge-rokte
heeren een wals. zooals hun voorouders
van vijftig jaar geleden
Er zijn voorts de voortreffelijke droogko
miek W. C. Fields, de iets minder droge
comedienne Martha Raye. de humoristen
Rufe Davis en Lynne Overman, de be
roemde zangeres van de Metropolitan
Opera, Kirsten Flagstad, de geweldige
Mexicaansche zanger Tito Guizar, de po
pulaire bandleider Sliep Fields en nog voel
meer, dat u deze week zal boeien!
Stan Laurel en Oliver Hardey ontpoppen zich weer als onbedaarlijke komieken in de
geestige film „Een stad op stelten", waar in zij met hun origineele vondsten niet al
leen een stad, maar ook de bioscoopzaal „op stelten" zetten. Wie in deze spannen
de tijden eens onbezorgd lachen en de zorgen vergeten wil, kan niet beter doen,
dan dit humoristische duo en zijn grollen te gaan zien!
NIEUWE FILMS MET OUDE BEKENDEN.
Er heerscht in de Ufa-studio's te Neu-
babelsberg meer activiteit en bedrijvigheid
dan ooit. Aan den eenen kant haast men
zich met het voltooien van de laatste
films der loopende productie en aan den
anderen kant worden reeds tal van voor
bereidingen getroffen voor het productie
jaar 1938-1939. Zoo bereikten ons berich
ten over den stand van de filmproduecie
der Ufa op het oogenblik, waaraan wij het
volgende ontleenen: Tegen het einde van
deze maand zal men beginnen met de
nieuwe film van onzen landgenoot Johan
Heesters, waarin Erna Sack zijn tegen
speelster is. Deze operettefilm heet ..Na-
non" en wordt geregisseerd door Herbert
Maisch. Ingrid Bergman, een jonge Zweed-
sche actrice zal haar eerste filmrol spelen
in „Moderne Meisjes", die door prof. Carl
Froelich in scène wordt gezet.. Veroore
medespelenden zijn Sabine Peters. Carsta
Löcw, Ursula Herking, Hans Söhnker, Leo
Siszüilc e
De medèspelenden en technische staf voor
de film „Nordlicht" zijn naar Noorwegen
vertrokken, waar buitenopnamen worden
gemaakt. Enkele scènes spelen zich ook
op den Mont-Blanc af. De regie ls van
Herbert Fredersdorf. De film wordt ge
maakt naar het bekende Noorsche too-
neelstuk „Eismeervolk".
Kathe von Nagy is ook weer door de
Ufa geëngageerd. Zij vertolkt met Willy
Fritsch de hoofdrol in „Am seidenen Fa-
den".
Dr. Fritz Peter Buch zet ..Der Fall De-
ruga" in scène met Willy Birgel en Ge-
raldine Katt in de hoofdrollen.
Paul Hartman en Jutta Freybe zullen
wij binnenkort kunnen zien in een nieu
we spannende film van Karl Rltter, die
zich in het milieu van Duitsche vliegers
afspeelt. De titel luidt „Pour ie Mérite
Voor „Gastspiel in Paradies" een nieu
we film van Karl Hartl worden op het
oogenblik buitenopnamen in Bayreuth ge
maakt. Eind April is men begonnen met
ce opnamen voor „Fortsetzung folgt", een
amusant verhaal, dat door Paul Martin
wordt verfilmd.
Tenslotte heeft de Ufa Gustav Fröhllch
geëngageerd voor haar film „ZweieTlet
Glück".
I Zoo wordt er aan negen nieuwe Ufa-
1 films tegelijk gewerkt.
