Senaat heeft regeering Blum
weggevaagd
ZATERDAG 9 APRIL 1938
No. 23939
STADSNIEUWS
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
79sie Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
Daladier met de vorming van een kabinet belast
I heen Veaiend" °ntW£lP in Zijn gehM''
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
IM. NOOMEN
DH Rummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht:
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te 'betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f.2.35
per week "ff. 0.18
Franco per post f, 2:35 per 3 maanden 4- portokosten.'
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj
Zooals gisteren zeker was, de Senaat
heeft Blum doen vallen. Feitelijk kan
men wel zeggen: weggevaagd:
Toen de zitting ln het scherp bewaakte
Senaatsgebouw begon, bracht de rappor
teur Abel Gardey rapport uit,
Gardey doet daarin opmerken dat, ge
geven de toestand, de reg>eering geconclu
deerd heeft tot de onmogelijkheid op dit
oogenblik van pen uitgebreid beroep op het
crediet. Er blijft derhalve niets anders over
dan een maximaal gebruik te maken van
wat op de markt op korten termijn beschik
baar is. Naar het voorbeeld van sommige
naties wil men een gesloten financieelen
kringloop met onontkoombare prolongee
ringen vestigen: wüsselcontrole en min of
meer uitgebreide mobilisatie van de bank
deposito's. Kortom, men besohrijdt hier
mede progressief den weg naar oecono-
misch isolement, aldus het rapport. Een
andere karaktertrek van het ontwerp is
volgens Gardey: inflatie in alle vormen en
bij alle gelegenheden.
In een autarkisch régiem evenals in een
liberaal régiem moet inflatie terstond be
streden en geneutraliseerd worden door
toeneming der productie, door discipline
en opofferingen, door krachtsinspannin
gen van het geheelé volk in de richting
van de noodzakelijke aanpassing van zijn
behoeften aan zijn hulpbronnende
gedachte van algemeene opoffering wordt,
niet uitgedrukt in het ontwerp, men vindt
er integendeel een kenteeken in van on
gelijkheid in de opoffering en dit vormt
onze tweede belangrijke kritiek. Aan den
eenen kant de van de bezittenden ge
vraagde offers, offers die inderdaad on
vermijdelijk zijn, men moet den moed heb
ben dit te zeggen, aan den anderen kant
een waarlijk overmatige bedeesdheid, wan
neer het gaat om arbeidstoestanden
Tenslotte legt Abel Gardey er den na
druk op dat het ontwerp zooals het ter
tafel ligt, niet ln overeenstemming is in
sommige opzichten met den geest der
Fransche democratie. Het verontrust den
Franschman in zijn aangeboren gevoel
voor vrijheid en initiatief. Voorts maakt
het geen gebruik van zijn geschiktheid tot
bet dienen van het algemeen belang in
de ure des gevaars.
Wanneer men gedurende een zekeren
tijd zich buigen moet voor de gestreng
heden van oorlogsoeconomie zal het volk
van Frankrijk den moed hebben zich daar
toe te dwingen. Maar dan zal het zijn voor
het algemeene welzijn e(n niet voor de
doeleinden eener ideologie.
Ten slotte bevesitigt de rapporteur dat
door het hem voorgelegde ontwerp af te
wijzen, de Senaat eens te meer de belan
gen des lands zal dienen.
Verdediging van Blom
Blum verdedigde daarop het ontwerp.
Sedert twee Jaar zijn de leeningen niet
meer toereikend om aan de behoeften der
schatkist te voldoen. De regeeringen kun
nen niet steeds voor dezelfde moeilijkheden
blijven staan. De oplossing, die ik aan de
hand doe, zal morgen ongetwijfeld door
Kamer en Senaat worden overgenomen en
met groote meerderheid goedgekeurd.
Blum.
Blum herinnerde er verder aan, dat zijn
tegeering sedert haar vorming twee wets
ontwerpen bij het parlement heeft inge-
aiend. De Senaat heeft het eene aangeno
men en het andere verworpen. Hij stond
eon regeerinS een trmijn van nauwelijks
iri». ?,?and toe- Overigens moet de schat-
rin ,,U1'n doen in zoo snel tempo, dat
verrff- rfSeer.ing toegestane credleten niet
rie tnL„i>er?'^end 2u!'en zijn dan tot in
dr v»i>, helft van April. Men mag dus
werd nfie"2' d'",door den til0 gedrongen
handeld enV6rW dat zij snel heeft ge~
Blum zeide te willen antwoorden op ze
kere tegenwerpingen. Men heeft gespro
ken van 80 tot 100 milliard schatkistbil
jetten. Men heeft een ontstellend
beeld van hypothecaire inflatie op
gehangen. Blum verklaarde er prijs
op te stellen, de critiek van technischcn
aard op het regeeringsontwerp te weerleg
gen. Ten aanzien van de heffing van het
kapitaal, zeide hij bereid te zi.in het maxi
mum te verhoogen van 150.000 tot 250.000
lrs„ hetgeen de kleine boeren zou ont
lasten. De minister-president sneed ver
volgens het eigenlijke probleem aan. Gij
gaat dit ontwerp verwerpen, aldus zeide
hij. Maar wat zult gij daarna doen? Er
moet een oplossing gevonden worden, wel
ke zult gi.i tegenover de onze plaatsen? De
uitgaven der schatkist beloopen in het ge
heel 50 milliard, waarvan 35 milliard nog
betaald moet worden.
Blum besprak daarna de politieke zijde
van het vraagstuk en herinnerde aan min
■poringen tot het vormen eener repering
van nationale eenheid. Hij zeide. dat het
niet zijn schuld was. indien hu een re-
eeerins gevormd had. die steunt op een
«rondwettigen regel van de meerderheid.
De rceering vatte het financieele vraag
stuk aan in het verlangen een nuttig en
ernstig werk te doen. De KameT keurde
het ontwerp ^oed. daarna moest de re®®®7
ring het aan den Senaat voorleggen Gü
hebt. onze regeering nooit gewild, aldus
Blum. Gii he'ot daarvan nooit een geheim
gemaakt en thans gaat gij baar het leven
onmogelijk maken. Wat zult ge daama
doen' Wilt ge een verplaatsing of een om
verwerping der meerderheid? Naar mijn
meening zou dat zeer gevaarlijk zijn De
omstandigheden zijn niet meer zooals in
1926 of in 1934, zoomin op financieel als
op politiek gebied. De arbeidersklasse ls
zich haar rechten bewust geworden.
Laat mij u zeggen, dat gij niet het
recht hebt te beslissen. Dat recht be
hoort toe aan de wetgevende verga
dering. voortgesproken uit het algc-
gemeene kiesrecht. Op dit oogenblik
onderbrak Jeanneney, de voorzitter
van den Senaat, Blum onder luid
luid applaus. Jeanneney zeide, dat het
volgens de grondwet het recht van den
Senaat is in alle onafhankelijkheid zijn
besluiten te nemen: de minister-presi
dent zal daaruit de consequenties heb
ben te trekken.
Blum antwoordde, dat men hem niet
heeft laten uitspreken. Naar zijn meening
moet een dergelijke beslissing genomen
worden door het algemeene kiesrecht, zelf.
Hij eischte bovendien voor het hoofd der
regeering het recht op. Zijn gedachten op
het spreekgestoelte van den Senaat uit
een te kunnen zetten als ieder spreker. Hij
verklaarde geen inbreuk te willen maken
op de souvereiniteit van den Senaat en
herinnerde er aan, dat geen grondwet een
hoogerhuis zoo uitgestrekte volmachten
geeft als de Senaat geniet.
Nergens heeft de Senaat het laatste
woord. Niemand eischt meer de opheffing
van den Senaat (protesten en gelach). In
ieder geval komt die opheffing niet voor
op het socialistische programma. Slechts
rijst de vraag van de wijze van verkiezing
en de verdeeling der verantwoordelijkheid
tusTchen beide huizen. Blum herinnerde er
aan. dat een Senaat van conservatieven
oorsprong indertijd alle republikeinsche re
geeringen had kunnen doen vallen. Hij
deed dat niet. omdat hij begreep, dat, hij
zichzelf de taak van controle en matiging
moest toewijzen. Blum zeide te vreezen. dat
de Senaat, ten nadeele van de republikein-
srhe eendracht, van de gebruiken zou af
wijken en de grenzen die hii zichzelf
getrokken heeft, zou overschrijden
De Sc»aat staat oo het punt. voor den
tweeden keer een beslissende uitspraak te
gen de meerderheid der Kamer te doen.
Als ik wel ben ingelicht, aldus de minister,
zoudt. gij dat liever vermeden hebben. Gij
had het gevoel dat on de Kamer de eigen
lijke verantwoordelijkheid rustte. Als de
Senaat zijn macht uitbreidt, bestaat de
kan', dat he* gevcel yrp verantwoordelijk
heid in een Kam--, -ek-gsn on grond van
het algemeene kie-recht, verzwakt.
T'cie plicht van bet hoofd der
regccrlne, aldus besloot Blum, op deze
dingen te wijzen. De Senaat zal thans
tot de grens der bevoegdheden, die de
grondwet hem toekent, gaan. Hij zal
zich verzetten tegen den wil van de
Kamer. Hij zal zich uitspreken tegen
een regeering, die hij nooit erkend
heeft, zelfs niet de facto. Ik ben repu
blikein: uit naam van het belang der
republiek doe ik een laatste beroep op
den Senaat.
Caillaux aan het woord.
Na Blum kwam Caillaux aan het woord.
Hij zette uiteen, dat de Senaat een zeker
aantal ministeries ten val heeft gebracht:
de kabinetten van Briand, Tardieu en La-
val. De Kamer had dit toegejuicht. Heeft
de Senaat niet het recht zioh over een
wetsontwerp uit te spreken? Zijn wij alleen
maar een registratiekamer? Ten aanzien
van het wetsontwerp zeide Caillaux zich te
verheugen over zekere bepalingen, die in
het ontwerp voorkomen en die de finan
cieele senaatscommissie altijd heeft ge
vraagd. Hij was van meening, dat het ont
werp inflationistisch is, doch achtte het
door Flandin genoemde getal van 80 mil
liard overdreven. Zekere door Blum voorge
stelde hervormingen ademen een totalitai-
ren geest en het ontwerp treft slechts den
kleinen burger en den middenstand. De
voorstellen der regeering zijn de uiting van
een anti-agrarische mystiek, terwijl zij de
eenheid van alle deelen van het volk tot
uiting moest brengen. De Senaat stelt een
volkomen kalmte tegenover alle aanvallen
van de straat en in de pers. die trouwens
zijn verachting niet waard zijn. aldus be
sloot Caillaux, die langdurig werd toege
juicht.
Vervolgens werd overgegaan tot de
stemming. Met 223 tegen 49 stemmen
heeft de Senaat het voorstel tot be
spreking der artikelen van het regee
ringsontwerp verworpen.
Toen het resultaat der stemming bekend
was gemaakt, begonnen eenige bezoekers
der publieke tribune tegen Caillaux uit te
Blum treedt af.
Daarmede was het pleit beslecht:
Blum moest zijn ontslag aanbieden, dat
werd aanvaard.
In het schrijven aan den president der
republiek, waarin Blum zijn ontslag aan
biedt, zegt hij onder meer: Daar wij in de
onmogelijkheid verkeeren te blijven wer
ken aan de taak. die wU op ons hadden
genomen, moeten wij u tot ons leedwezen
het collectieve ontslag van het kabinet in
dienen. De regeering is belast met de af
doening der loopende zaken.
Lebrun had hierna een onderhoud
met de voorzitters van Senaat en Ka
mer, Jeanneney en Herriot. Om 22 uur
werd Daladier naar het Elyssee ontbo
den en met de vorming van een nieu
we regeering belast.
Daladier.
Toen Daladier om 23.10 uur het Elysëe
verliet, verklaarde hij het volgende. De
president der republiek heeft mij de vor
ming van een ministerie toevertrouwd, het
geen ik heb aanvaard.
Door de ontwikkeling der interna
tionale politiek en eveneens door de
binnenlandsche cn financieele moei
lijkheden, geloof ik dat het nieuwe
ministerie op zijn laatst Zondagmorgen
gevormd zal zijn.
Ik hoop dat mijn beroep op aile krach
ten van Frankrijk zal worden gehoord, al
leen in het belang der republiek en van
het vaderland.
Men gelooft dat Daladier zal streven
naar de vorming van een kabinet, bestaan
de uit een beperkt aantal ministers, doch
steunend op een verbreede meerderheid
van de socialisten tot de democratische
alliantie. Hij zou Reynaud de portefeuille
van financiën willen aanbieden. Doch he*
eerste vraagstuk zal de deelneming der so
cialisten zijn. Indien, hetgeen waarschijn
lijk is, Daladier de beslissing van den so-
cialistischen nationalen raad zal afwach
ten alvorens de politieke samenstelling van
zijn kabinet vast te stellen, zal de crisis
vóór Zondag niet geëindigd kunnen zijn,
want de bijeenkomst van de socialistic
partijraad zal hedenavond om 21 uur wor
den gehouden.
In politieke kr'ngen achtte men het
gisteravond zeer onwaarschijnlijk dat
er socialistische ministers aan de re
geering zullen deelnemen, welke Dala
dier zich voorstelt.
Ongevallenverzekering, geldig in en
buiten beroep,
f. 5.000.- bij overlijden
15.000.- bij blijvende invaliditeit
35.- weekuitkering
Jaarpremie vanaf f. 16.43.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT l«a
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
8185 (Ingez. Med.)
De vacature wijlen
Ds. C. Hartwigsen.
DS. M. OTTEVANGER BEROEPEN.
De kerkeraad der Ned. Herv. Gem. heeft
gisteravond in de vacature wijlen ds. C.
Hartwigsen beroepen ds. M. Ottevanger
van Kampen.
Op ds. Ottevanger, die met ds. De Looze
en ds. Spelt op het drietal stond, werden
90 van de 131 stemmen uitgebracht, Ds.
de Looze kreeg 31 en ds. Spelt 8 stemmen,
terwijl er twee blanco werden uitgebracht.
Ds. Ottevanger, die 41 jaar is, diende
achtereenvolgens de gemeenten Sluipwijk
en Papendrecht en staat sedert 20 Sep
tember 1930 te Kampen.
VERHOOGING VAN SUBSIDIE.
Voor schoolkindervoeding en -kleeding.
Het bestuur van de Vereeniging voor
Schoolkindervoeding en Schoolkinderklee-
ding raamt de kosten, voortvloeiende uit
het op 13 December 1937 genomen besluit
om aan daarvoor in aanmerking komende
schoolgaande kinderen schoenen in plaats
van klompen te verstrekken, op rond f. 3500
Naar zijn meening zouden die kosten
f. 2272 hebben bedragen, indien het aantal
aan de verstrekking van voedsel en/of
kleeding en schoenen deelnemende kinde
ren niet was gestegen. Dat aantal is echter
en zulks, naar het oordeel van het be
stuur. als gevolg van evenbedoeld besluit
van 1868 in December 1937 toegenomen
tot 1960 op 8 Februari jX Deze stijging
brengt mede. dat miet een verhooging van
f.2272 van het aanvankelijk voor 1938 toe
gekend subsidie ad f.48 325 niet kan wor
den volstaan, doch dat toekenning van een
extra-subsidie van tenminste f. 3500 noodig
zal zijn.
Aangezien het aantal der bovenbedoelde
kinderen inmiddels de 2000 reeds heeft
overschreden, zijn B. en W. met het be
stuur van gevoelen, dat toekenning van
het gevraagde subsidie, groot f. 3500. nood
zakelijk moet worden geacht.
CHR. BUITENGEWOON LAGER
ONDERWIJS.
Dr. H. J. Bonders neemt zijn benoeming
tot voorzitter niet aan.
Zooals wij eenigen tijd geleden hebben
gemeld, worden te dezer stede pogingen
in het werk gesteld om te komen tot op
richting van een school voor Chr. Buiten
gewoon Lager Onderwijs. In een daartoe
gevormd dagelijksch bestuur, werd dr. H.
J. Honders, Herv. pred. te Wassenaar geko
zen als voorzitter. Naar wij thans verne
men. heeft dr. Honders wegens drukke
ambtsbezigheden bedankt voor de waarne
ming van deze functie.
Men heeft nu besloten contact te zoeken
met de Hervormde Schoolvereeniging te
dezer plaatse en het daarheen te leiden,
dat deze vereeniging terugkomt op haar
besluit en alsnog zal toetreden tot de ver
eeniging tot exploitatie van een school
voor Chr. B. L. O. Uit dezen kring zal dan
een voorzitter worden gekozen.
BINNENLAND.
Naar overeenkomst in de sigarenindustrie.
(Binnenland, 4e Blad).
Vijf K.L.M.-gezagvoerders gehuldigd. (Bin
nenland, 4e Blad).
De steun aan de kleine boerenbedrijven.
(Land- en Tuinbouw, 4e Blad).
Ernstige wegverzakking bij 't Schouw in
Noord-Holland. (Gemengd 4e Blad en.
Laatste Berichten, le Blad).
BUITENLAND.
Redevoeringen van Chamberlain en lord
Halifax. (3e Blad).
Het plebisciet van morgen in Duitschland
en Oostenrijk. (3e Blad).
De stakingen in Frankrijk. (Buitenland,
le Blad».
Franco in bezit van alle centrales in Cata-
lonië. (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 3 VAN HET DERDE BLAD.
Voorshands is nog: te rekenen
met aanhouden van de schrale en
gure winden, langzaam afnemen
van het buiige weer en verder op
koude nachten met kans op ge
vaarlijke nachtvorsten.
Bij de familie de Bruyn in de Jirie October-
straat 51 staat een 40-jange clivia in
vollen bloei. De fraaie plant, die een hoogte
heeft van ruim 1 meter en die ongeveer
90 c.M. breed is heeft 6 prachtige bloemen
voortgebracht, waarop de eigenaars met
recht zeer trotsch zijn.
A TCCNEEl
NIEUW/
HET MASKER.
Het Adelaarsjong, van
Edmond Rostand.
Het was al weer jaren geleden, dat Ros
tand's l'Aiglon hier werd opgevoerd. Het
blijft echter nog steeds een stuk van het
„groote repertoire", dat zijn greep op het
publiek niet verliest.
Voor werkelijk tooneelspel is er geluk
kig nog altjjd belangstelling, de Schouw
burg was uitstekend bezet, al was het
geen abonnementsvoorstelling. Het beves
tigde de steeds door ons verdedigde stel
ling. dat het publiek op het tooneel
„kracht" wil zien, in welke richting dan
ook!
De opvoering door Het Masker mocht er
weer zijn. In de eerste plaats gaf Else
Mauhs weer den titelrol op onverbeterlijke
wijze. Blijkbaar om deze actrice te sparen,
waren eenige coupures aangebracht, doch
hinderlijk was dit niet. Welk een spel,
welk een gaafheid tot in ieder gebaartje,
ieder pasje zelfs. Hoe weet zij Rostand's
visie op het .Arendsjong", dat zoo vroeg
den dood zou ingaan, droomend van her
stel van zijn vader's macht, doch feitelijk
missend de kracht daartoe hce scherp
belicht in de spiegelscène met Metternich
tot in finesses uit te beelden met zeld
zame scherpte. Ja. zij is wel onze grootste
tragedienne van onzen tijd!
Over het algemeen werd zij uitmuntend
terzijde gestaan. Speciaal wat de hoofdrol
len betrof. In de kleinere rollen was niet
alles even goed verzorgd, doch het totaal
werd er toch niet al te zeer door beïnvloed,
al leed de zoo machtige Ws gram-scène er
wel eer.igszins door.
John Gobau gaf een. krachtige grenadier
Flambeau, die Napoleon's glorie-tijd ver
tegenwoordigt, Henri Eerens een fijnge-
voeligen Metternich, steeds de situatie be-
heerschend. Ko Arnold! speelde den ouden
keizer met zuiver gevoel. Van de dames
dienen Jacq. RoyaardsSandberg, Geor
gette Reyewski en Ant v. d. Moer speciaal
genoemd.
Groot was de bijval, die aan het slot,
toen Else Mauhs een tweetal bloemstuk
ken werden aangeboden, tot een ovatie
uitgroeide.
„L'Aiglon" blijft repertoire houden! Als
zoovele „modernen" al lang zijn vergeten..
