STADSNIEUWS
De Leidsehe stationschef
gehuldigd
Defensie-versterking vraagt
zeer zware offers
79ste Jaargang
VRIJDAG 1 APRIL 1938
No. 23932
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Bij zijn t:0-jarig ambtsjubileum
Zingende torens
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
verwacht:
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER AD'ERTENTIES
30 Cts. per regel voor advertent! uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gestlgd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 cts. per regel. Vt' zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertentie uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 et.' bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens post rent Voor opzending van brieven
10 cts. porto te betalen. - erplicht bewijsnummer 5 cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd 2ijn;
per 3 maanden f.2.33
per week .TZïItiTrfïffi f.0.1#
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -e portokosten.'
(voor binnenland f. 0.30 per 3 mnd-F
Foto Van Vliet.
De heer W. C Legersteeop den voorgrond rechts met zijn echtgenoote te
midden van zijn naaste- n edewerkers in zijn bureau, waar hij hedenmorgen werd
gehul digd.
In zijn bureau werd idenmorgen de
heer W. C. Legerstee, stalonschef der Ned.
Spoorwegen alhier, die 4 jaar geleden in
dienst dei- spoorwegen trad. gehuldigd
door het stationspersonel van Leiden en
Warmond. Namens het personeel werden
de jubilaris en diens chtgenoote toege
sproken dooT den heer Kvk. chef-commies.
De heer Kuyk schetste e groote verdien
sten van den heer Legestee. die in zijn
veertigjarigen diensttijd m zeer vele sta
tions werkzaam is gewest. Door de reor
ganisatie bij de spooiVgen. aldus spr.,
zijn de zorgen van ©en stationschef niet
onbelangrijik toegenomer doch gelukkig is
de chef. die zich bij zijnzwaren arbeid ge
holpen weet door een tegewijd personeel.
Ook mevr. Legerstee etrok spr. in zijn
hulde en namens het personeel bood hij
haar een bouquet bloemen aan. terwijl de
heer Legerstee een leeslamp met tafel, een
mand bloemen en een door den heer Bui
tendorp vervaardigd register met de na
men der schenkers, ontving.
De heer v. d. Vijver chef van exploitatie
der N.Z H. bood namens het personeel dier
maatschappij gelukwenschen aan. terwijl
de heer P. L Hessing den jubilaris uit
naam van de plaatselijke afdeeling van den
Ned Bond van Spoor, en Tramwegperso
neel dankte voor de prettige samenwerking
Met enkele wölgemeende woorden dankte
de heer Legerstee voor deze korte, doch
hartelijike huldiging, welke o.m. werd bij
gewoond door den controleur voor den
loopenden dienst, den heer R. Klijn Bussing.
JURIDISCHE KRING IER UNITAS S.L.B.
Lezing over „Militar Strafrecht".
Voor den. JuridLschenKring der U.S.LB
hield gisteravond in ht klein-auditorium
der Academie kapitein nr. J. C. van Heu-
ven, secretaris der Mil airrechtelijke Ver-
eeniging een lezing oer het onderwerp
„Militair Strafrecht".
Na ter inleiding de oornaamste wetten
op dit gebied genoem te hebben, kwam
spreker op de ontwikfeling van het Mili
tair Strafrecht. Te onerscheiden zijn drie
periodende eerste ter tijde van de Repu
bliek, toen het leger -testond uit huurlin
gen, waartegen de bufcer beschermd moest
worden; de tweede, wiarin de weermacht
beschouwd werd als en aparte samenle
ving. gebaseerd op d ang; de derde sinds
net eind der 19e eeu?. waarin de militair
is een gewoon burgi in bijzondere om
standigheden. Dit all hangt nauw samen
met de ontwikkeling -an den algemeenen,
persoonlijken diénst-dicht.
Door zijn doel; hdl plegen van wapen
geweld ter verwezeniking van staatsdoel
einden. eischt de milr.aire organisatie een
sterk centraal gezag en speciale wetsbe
palingen. Immers he niet opvolgen van
bevelen kan rampzalige gevolgen hebben,
zooaat bijzondere pnventie is vereischt.
Hot militair tuchtrecht heeft hiernaast re
den van bestaan om, evenals dit in andere
afgesloten groepen in de maatschappij
(gezin, school, crisisoiganisatie enz.),nood
zakelijk is. die feiter. tegen te gaan die
met een goede groepiorganisatie in strijd
zijn: ieder moet een goed groepslid zijn.
De snelle berechting van het militair
tuchtrecht is voor de discipline een gebie
dende eisch.
Hot Wetboek van Militair Strafrecht kan
om verschillende redenen niet gemist wor
den als afzonderlijk wetboek, hoewel het in
hoofdzaak aanvulling is van het gemeene
strafrecht. Soms echter zijn er afwijkin
gen noodig, zooals bij overmacht. In be
paalde omstandigheden mag van den mili
tair geëischt worden, dat hij het eigen
leven opoffert terwille van een grooter be
lang.
Zeer sterk wijkt het strafstelsel af; de
doodstraf is mogelijk, zij het alleen in oor
logstijd, wanneer het belang van den staat
het eischt; anderzijds bestaan er geen
Complicaties ontstaan in de verhouding
geldboeten.
van het Militaire tot het gemeene straf
recht, als burgers deelnemen aan delicten
van militairen. Criterium voor de bevoegd
heid van den militairen rechter ten op
zichte van den militair is dan, of er een
militair belang is geschaad. Is afzonderlijke
rechtspraak voor militairen in vredestijd
gerechtvaardigd? Spreker antwoordt be
vestigend: een niet-militair kan zich moei
lijk een oordeel vormen over het delict
van een militair. Ook moet het Militair
recht in vredestijd de basis vormen voor
de rechtspraak in oorlogstijd.
Het Militair strafprocesrecht dateert nog
van 1814 en is slechts op gebrekkige wijze
aan nieuwere eischen aangepast.
Het heele Militair strafrecht is, wat de
belangstelling betreft, stiefmoederlijk be
deeld, zoowel van de zijde van militairen
aks van juristen. Er komt gelukkig reeds
verbetering, getuige b.v. het oprichten van
de Militairrechtelijke Vereeniging.
Met den wensch, dat zijn lezing er toe
mocht hebben bijgedragen ook bij de stu
denten meerdere belangstelling voor dit
onderwerp op te wekken, besloot spreker
zijn aandachtig gevolgde lezing.
Voordracht van den heer J. Vincent.
Voor het Leidsehe Carillon is nog
f. 15.000.noodig!
Op uitnoodilging van de Ver. „Oud Leiden"
heeft gisteravond in een der zalen van hotel
„Ben Burcht" de heer J. Vincent, beiaardier
van het Koninklijk Baleis te Amsterdam,
een met lichtbeelden en gramofoonmuziek
geïllustreerde lezing gehouden over het on
derwerp: „Zingende torens, hoe klokken ge
goten worden en de bespeling van het ca
rillon, zoowel mechanisch als persoonlijk".
Br bestond voor deze lezing vrij groote
belangstelling; o.a. waren vele leden van
het Carillon-comité aanwezig.
De voorzitter van „Oud Leiden", prof. mr.
H. A. Idema, sprak een kort welkomstwoord,
waarna de spreker zijn lezing inleidde met
het ten gehoore brengen van een gramo-
foon-carilionplaat van het Wilhelmus, welke
staande werd aangehoord, waarna nog het
„Wien Neerlandsch bloed" volgde.
Spr. voerde zijn gehoor vervolgens in ge
dachten mee naar een dorp ten plattelande
eenige eeuwen geleden en schetste de figuur
van den eenzamen torenwachter, die de
klokkeklanken ver over de wijde vlakten
doet beieren.
Bij wat al gelegenheden hebben de klok
ken haar liederen uitgezongenbij blijde en
droeve gebeurtenissen, op hoogtijdagen in
het vaderlandsche gebeuren, op christelijke
feestdagen, bij branden, overstrocmingen,
e.d. Uitvoerig stond spr. hierna stil bij den
oorsprong en ontwikkeling der klokkenspe
len, welke laatste trapsgewijze is voortge
vloeid uit de z.g.n. voorslagwerken, die vóór
elk half en heel uur een eenvoudige melodie
lieten hooren. Haarlem kende reeds in 1500
een „Klokhuis", dat tot 1804 als zoodanig
heeft dienst gedaan.
In Enkhuizen werd in 1519 een dergelijk
klokhuis gebouwd, dat heden ten dage nog
bestaat. Welk een belangrijke plaats de zin
gende torens in het leven der burgerij in
nemen, is bij herhaling duidelijk gebleken,
wanneer zij door brand werden verwoest.
Het carillon van den Wijnhuistoren te Zut-
fen en hopelijk straks ook dat van het
Leidsehe Stadhuis zijn daarvan treffende
voorbeelden. Spr. gaf vervolgens een be
schrijving van het uiterlijk aanzien van
diverse klokken en noemde daarvan ver
schillende opschriften. De meeste Hemony-
klokfcen dragen een Latijnsche spreuk tot
opschrift, welke lof aan het Opperwezen
inhoudt. Na een korte biografie van dit ver
maarde klokkengieters-broederpaar, dat in
onze landen zijn reputatie vestigde door het
gieten van de klokken voor den Zutfen-
schen Wijnhulstoren en daarna benoemd
werd tot klok- en geschut-gieters te Am
sterdam, waar zij o.a. het carillon voor het
raadhuis leverden, vertelde spr. een aantal
legenden, betrekking hebbende op verschil
lende klokken in ons land.
Na de pauze vertoonde spr. een aantal
lantaarnplaatjes van diverse torens in ons
vaderland en gaf een beschrijving van den
gang van zaken in een klokkengieterij, zoo
mede van de technische inrichting van een
carillon.
Alvorens prof. Idema de vergadering on
der dank aan den heer Vincent sloot, wekte
de voorzitter van het Carillon-comité, mr.
P. E. Briët, de aanwezigen op tot het ver-
leenen van fdnancieelen steun aan het Ca
rillonfonds. In dit verband stelde spr. de
burgerij van Zutfen, die een bedrag van
f. 39.000.voor een dergelijk doel bijeen
bracht, aan de Leidenaars ten voorbeld.
De kosten van het Leidsehe carillon be
dragen f. 35.000.waarvan thans een be
drag van f. 20.000.bijeen is. Wanneer de
burgerij zich werkelijk inspant, moet het
mogelijk zijn de nog ontbrekende f. 15.000.
ook bijeen te krijgen. Spr. wees daarbij op
het mooie voorbeeld van het Leidsehe Stu
dentencorps. dat de grootste klok, de z.g.n.
Bourdon schonk, op de gehouden collecte
in de scholen en op andere acties, welke
hetzelfde doel, het bijeenbrengen van gelden
beoogen, zooals de Carillonmarschen van
Zaterdag en Zondag a.s„ een concert van
„Suisum Corda" op 23 Juni en den verkoop
van sluitzegels, terwijl ook nog een collecte
voor dit doel zal worden gehouden. Door
hieraan zijn medewerking te verleenen,
dient men niet uitsluitend een groot plaat
selijk, doch ook een nationaal belang, want
de „zingende torens" zijn van oudsher ka
rakteristiek voor het Nederlandsche en
VlaamSche land.
Spr. besloot met woorden van dank tot
het bestuur der Ver. „Oud Leiden" voor
zijn loffelijk initiatief.
Prof. Dr. J. M. Janse t
Oud-hoogleeraar in de plantkunde.
BINNENLAND.
De Leidsehe oud-hoogleeraar in de plant
kunde, prof. dr. J. M. Janse is over
leden. (Stadsnieuws, le Blad).
Slotzitting van de conferentie der Inter
national Student Service. (Stadsnieuws,
le Blad).
Gewijzigde eischen inzake toelating tot de
H.B.S. (3e Blad).
Ons parlementair overzicht. '3e Blad).
Afscheid van mr. Besier als procureur-
generaal bij den Hoogen Raad. (Bin
nenland, 5e Blad).
Benzine vervangen door petroleum; proe
ven op Ypenburg. (Luchtvaart, 2e BI.).
Overleden is, bijna 79 jaar oud. de dichter
Willem Kloos. (3e Blad).
De feestelijke installatie van Zoeterwoude's
nieuwen burgemeester, den heer H. J. J.
A. Smeets. (6e Blad).
Verschenen is de Memorie van Ant
woord over het ontwerp tot verhooging
van de inkomsten- en de dividend, en
tantièmebelasting. In deze Memorie zet
minister de Wiide niteen hoe de regec-
r.ng de verhoogde uitgaven voor de
Defensieversterking, gedeeltelijk hoopt
te dekken.
Naast de hierboven reeds genoemde
belastingverzwaring overweegt de re
geering verhooging van het percentage
der omzetbelasting eventueel aange
vuld met een matige vcï hooging der
personeele belasting.
Het ligt in de bedoeling om dc tot
deze maatregelen strekkende voorstet
ien zeer spoedig in te dienen, zoodat
den
de opbrengst nog ten bate van
dienst 1938 kan strekken.
Het dragen van de extra lasten voor
de weermachtsversterking, beschouwt
de regeering a's een eerezaak voor het
geheele volk.
Om die redenen overweegt de«egee-
ring dan ook de uitgaven te financieren
door de instelling van een nationaal
Defensiefonds.
Het denkbeeld van een noodoffer in
den vorm van een heffing ineens wordt
afgewezen, evenals de invoering van
een weerbrlasting.
(Voor bijzonderheden zie men pag. 1
van het 5e Blad).
Wijlen prof. dr. J. M. Janse, haar een
schilderij van onzen oud-stadgenoot Louis
Hartz. dat den oud-hoogleeraar bij zijn
afscheid in 1930 werd aangeboden.
In den ouderdom van 78 jaar is gis
teren te zijnen huize in Zeist, waar hij
de laatste jaren woonde, overleden
prof. dr. J. M. Janse. oud-hoogleeraar
in de plantkunde aan de Leidsehe
Universiteit en oud-directeur van het
Botanisch Laboratorium te dezer stede.
Jacobus Marinius Janse werd 9 Februari
1860 te Middelburg geboren en werd in
1880 aan de gemeentelijke Universiteit te
Amsterdam als student in de biologie inge
schreven. Hij promoveerde aldaar den 4den
December 1885 tot doctor in de plant- en
dierkunde op een proefschrift getiteld:
,J)e medewerking der mergstralen van de
waterbeweging in het hout".
Na zijn promotie was hij korten tijd
alhier assistent van prof. dr. W. F. R. Su-
ringar wat hij bleef tot 1889.
In 1890 vertrok hij naar Indië. waar hij
tot 1899 als plantkundige werkzaam was
bit 's Lands Plantentuin te Buitenzorg en
tevens chef was der botanische laboratoria
Bij Kon besluit van 17 Maart 1899 werd
hfj benoemd tot hoogleeraar in de plant
kunde aan de Leidsehe Universiteit als
opvolger van prof. Suringar die in Juli
1898 overleden was. Hij aanvaardde het
hoogieeraarsambt den lsten November 1899
met een rede over: „De voeding der hoo-
gere planten".
Van zijn hand is vooral bekend een
drietal werken, tusschen 1891 en 1889 in de
Mededeellngen van 's Lands Planten
tuin verschenen. Zijn onderzoekingen be
troffen. behalve de ziekten van tropische
gewassen, vooral het transport van water
door de planten en de polarisatieverschijn-
selen bij planten.
Toen het Botanisch Laboratorium in de
Nonnensteeg alhier dat naar zijn denkbeel
den en aanwijzingen tusschen 1904 en
1908 gebouwd was. gereed was gekomen,
hield hli bii de ingebruikneming daarvan
den 28sten October 1908 een belangwek
kende rede.
Gedurende den academischen cursus
19131914 was hij secretaris van den Aca
demischen Senaat en in den cursus 1914
1915 rector-magnificus der Leidsehe Uni
versiteit. als hoedanig hij od den 340sten
verjaardag der Leidsehe Hoogeschooi. den
8sten Februari 1915, een rede hield over:
„Een physiologische vergelijking tusschen
plant en dier".
In 1930 werd hem wegen; het bereiken
van de vastgestelde leeftijdsgrens op
zijn verzoek eervol ontslag verleend
Prof. Janse was ridder 3de klasse in de
orde van Sint Anna van Rusland.
BUITENLAND.
Franco stuit op krachtigen tegenstand doch
blijft nog oprukken. '3e Blad).
Amerika kondigt den bouw van slagschepen
van meer dan 35000 ton aan. (Buiten
land, 3e Blad).
Een voordeelig slot op de Engelsche be
grooting. (Buitenland, 3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Aanvankelijk is te voorzien, dat
het karakter van het weer in onze
omgeving weinig zal veranderen,
doch thans in het Noordoosten
iets kouder zal worden.
VEREENIGING VAN LEERAREN
IN DE BIOLOGIE.
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot zal as. Maandagmiddag om
halfeen geschieden op de Nieuwe Alge-
meene Begraafplaats te Zeist.
NED. HERV. GEMEENTE.
Verkiezing van notabelen.
Bti de gehouden verkiezing van notabe
len der Ned. Herv Gemeente werden de
heeren J. de Boer G. Knotter. F van der
Laakrn P van Lienden en C H. van
den Wijngaard, die aan de beu.'t van af
treden waren, herkozen, terwijl in een
tweetal vacatures werd voorzien door de
verkiezing van de heeren C. A P Mtnder-
houd en Th. Barnard.
De 32ste vergadering.
In het Geologisch Museum alhier is de
32ste vergadering gehouden van de Ver
eeniging van Leeraren in de biologie, welke
bijeenkomst bedoeld was als voortzetting
van de biologische vacantiecursus, die in de
Kerstvacantie door de vereeniging ook hier
ter stede met de medewerking van ver
schillende hoogleeraren en doctoren was
gehouden. Op dien vacantiecursus, welke
2 dagen duurde, was de geologie er bij in
geschoten. Begonnen werd met een rond
gang door de vier afdeelingen van het mu
seum. waarbij de beide hoogleeraren voor
geologie, prof. dr. B. G. Escher en prof.
dr. J. M. van der Vlerk en hun assistenten
leiding en uitleg gaven.
Nadat een thee was aangeboden, hield
prof. Escher een voordracht over „Oor
sprong en accumulatie van aardolie". Ach
tereenvolgens werden nagegaan de theo
rieën over het oorsprongsmateriaal, ver
volgens de. omzetting van het oorsprongs
materiaal in aardolie, daarna de moeder
gesteenten en eindelijk de migratie van
de aardolie naar de reservoij^esteenten,
waarin ze ten slotte wordt aangeboord.
Prof. dr. I. M. van der Vlerk sprak ver
volgens over „De beteekenis der foramini-
feren voor de aardoliegeologie". Uiteenge
zet werd hoe de petroleum-geoloog. die op
zoek is naar een boorterrein te werk gaat,
hoe een standaardcollectie en een kaart
systeem der foraminiferen wordt samenge
steld en hoe de verticale verspreiding
wordt onderzocht. Gewezen werd op het
verschil in verspreiding der foraminiferen
in krijt en tertiair.
Beide voordrachten werden toegelicht
door projectiebeelden. De waarnemende
voorzitter, dr. J. P. de Gaay Fortman,
bracht beiden hoogleeraren dank voor hun
heldere voordrachten en ook voor de zeer
gastvrije ontvangst, welke de vereeniging
ten deel was gevallen.
In het huishoudelijk deel der vergade
ring werden de aftredende bestuursleden,
de heeren Jensma en Risselada, bij accla
matie herkozen.
