Schuschnigg zwicht voor
Duitsch geweld
79 ste Jaargang
ZATERDAG 12 MAART 1938
No. 23915
STADSNIEUWS
EERSTE NEDERLANDSCHE N.v.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
IM. NOOMEN
Dii nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
verwacht:
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd z(jn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn;
per 3 maanden f.2.35
per »week ..'..".Vi/f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per 3 mni>
Gedenkplaat op een woonhuis
van Bilderdijk.
Onthulling op 26 Maart a.s.
Op Zaterdag 26 Maart a.s. zal op
het, huis Oude Singel 86 door het Ge
nootschap Willem Bilderdijk een bron
zen Gedenkplaat naar ontwerp van
Jan de Quack plechtig worden ont,-
huld, ter herinnering aan den vroe-
geren bewoner Bilderdijk.
De beroemde dichter woonde hier van
Mei 1823 tot Mei 1827. toen hij naar
Haarlem verhuisde. In dit huis in een
hoogst merkwaardig tijdperk van zijn le
ven. zijn Leidsche tijd (18171827) afge
sloten. In 1815 was hem te Amsterdam
de leerschool van Vaderlandsche letter
kunde en Geschiedenis aan het Athenaeum
(de Universiteit) ontgaan door toe
doen van twee professoren, die, niet
ingenomen met Bilderdijk's van het
gangbare liberalisme afwijkende gods
dienstige en staatkundige denkbeelden
gedreigd hadden ontslag te zullen nemen
Indien hij werd aangesteld. Deze tegen
den uitdrukkelijken wensch des Konings
doorgezette intrigue wekte in zoo hooge
mate de verontwaardiging op van eenige
hooggeplaatste personen, dat zij den diep
gekrenkten geleerde rieden, op eigen ge
zag colleges te gaan geven. Dit werd aan
leiding tot zijn vestiging te Leiden in 1817,
waar hij aan een groot aantal studenten
les gaf. Tot een duidelijke en openlijke
breuk met de heerschende begrippen kwam
het in 1823. toen Bilderdijk's leerling Da
Costa. zijn „Bezwaren tegen den geest der
Eeuw" schreef, en naar aanleiding daar
van zich een woedende strijd tegen Bildefr
dijk ontketende. Van dit oogenblik af kan
men zeggen, dat die richting, welke later
ais Groen van Prinsterer's „anti-revolu-
tlonnaire of christelijk-historische nartij"
optrad, in de openbare kampplaats der
mceningen verscheen. Het huis aan den
Oude Singel kan dus als de bakermat dier
partij worden beschouwd. Het verblijf ln
dit huis viel voor den dichter te zamen met
de bekroning van zijn werken en wen-
schen. Zijn latere leven te Haarlem had
een veel rustiger verloop.
In dit huis ontstond een reeks van
hoogst belangrijke dichtbundels, waarvan
de titels herinneren aan het uitzicht op
zijn vurig verlangden dood, dat den steeds
lijdenden man niet losliet: de meeste ver
zen uit de Rotsgalmen, Navonkeling, Na
klank, Voet in 't graf, Oprakeling, Avond
schemering, Schemerschijn. Nasprokkeling,
Veimaking, Nieuwe vermaking. Voorts de
nieuwe taal- en dichtkundige verscheiden
heden en de uitgaven van Hooft, Huygens
en Johannes Antonides.
Door de bemoeienissen van het „Ge-
schap Willem Bilderdijk" werd ten vorigen
jare op de beteekenis van dit huis de aan
dacht gevestigd. Het bleek, dat de eige
naars (de firma Krantz) juist voornemens
waren, het inwendig geheel te verbouwen,
maar ingelicht omtrent de geschiedkundige
waarde, besloten zij het Intact te laten. Dit
zoo grootmoedige en echt nationaal ge
voelde gebaar was aanleiding, dat nu ook
de wensch geboren werd, het gebouw door
een uiterlijk kenmerk te bestempelen als
een „beschermd historisch monument".
Aan dien wensch zal de daad van 26 Maart
voldoen.
IS DE BIJBEL NOG GODS WOORD
VOOR ONS?
Lezing van ds. K. H. Kroon.
Ds. K. H. Kroon, Geref. pred. in H, V. te
dezer stede zal op uitnoodiging van een
kring van belangstellenden een viertal le
zingen houden over actueele onderwerpen
betreffende het Christendom.
Deze lezingen waarvan gisteravond de
eerste plaats vond. hebben betrekking op
de navolgende onderwerpen: „Is de Bijbel
nog Gods Woord voor ons?"; „De verbur-
Selijking der Kerk"; „Wanbegrippen aan-
ïaande den Zondag" en „Wat is Christe
lijke politiek?"
Na een inleidend woord van den heer
Verkuil was het woord aan ds. Kroon.
Spr. begon met op te merken, dat de
christelijke kerk midden in deze wereld
staat, temidden ook van een mengeling van
critiek en respect. De critiek op de chris
telijke kerk vooral is gemakkelijk te formu
leren en daarom meest gebruikelijk. Dit
'dl niet zeggen, dat in deze critiek geen
'aspect verborgen ligt. Integendeel uit de
critiek blijkt vaak het respect. Wij hebben
luist het gevoel, dat wat de kerk doet en
!;?t niet vermenschelijkt mag worden,
omdat het gaat om God.
Tot zijn eigenlijk onderwerp komende,
jaes ds. Kroon er op. dat wanneer wij een
£?rk binnen komen, waar Gods Woord ge-
gedikt wordt, wij dan merken, dat daar
Ksproken wordt met gezag, dat alles te-
"kgeleid wordt naar den bijbel.
De bijbel is Gods Woord en wie het gezag
'S" Gods Woord wil dragen, moet het ge-
te? '-an den bijbel achter zich hebben. De
bijbel is Gods Woord en deze belijdenis is
vH nu, die vanavond tot ons allen als een
''sag komt. „Is de Bijbel nog Gods Woord
'oor ons?" Djt is een werkelijke vraag
'sarin wij „bijbel" en „Gods Woord" let-
Mk en streng moeten nemen. Met den
■'loei bedoelen wij het boek, dat op den
""sol ligt, in vele millioenen verspreid
Na een dag van steeds grooter wordende spanning hebben de
gebeurtenissen in Oostenrijk gisteravond tot een verbijsterende
ontknooping geleid. Schuschnigg is afgetreden en Oostenrijk
heeft een nationaal-socialistische regeering gekregen, die staat
onder leiding van Seyss Inquart, den minister, die na het onder
houd van eenige weken geleden te Berchtesgaden tusschen
Hitier en Schuschnigg in de Oostenrijksche regeering werd op
genomen.
De geruchten over een Duitsch ultimatum, die gistermiddag in
Weenen de ronde deden, bleken juist te zijn:
Duitschland eischte het aftreden van Schuschnigg en de vor
ming van een regeering overeenkomstig Hitler's wenschen.
Bij niet-inwilliging van deze eischen zouden de Duitsche troe
pen nog gisteravond Oostenrijk zijn binnengerukt.
Onder dezen druk is Schuschnigg bezweken. Nadat hij de
volksstemming, die morgen gehouden zou worden, had uitge
steld, deelde hij om kwart vóór acht gisteravond via de radio
zijn besluit om af te treden mede.
Seyss Inquart werd tot Bondskanselier benoemd en vormde in
korten tijd een nationaal-socialistische regeering, terwijl alle
voornaamste regeeringsposten door nazi's werden bezet.
In een radio-rede deelde Seyss Inquart mede, dat door hem de
hulp van Duitsche troepen was ingeroepen, om de orde en rust
in het land te verzekeren. In den loop van den nacht zijn Duit
sche leger-eenheden de Oostenrijksche grens overgetrokken.
Over de positie van den Oostenrijkschen Bondspresident Miklas
zijn de berichten nog zeer tegenstrijdig.
Schuschnigg wordt met eenige van zijn oud-ministers in de
Bondskanselarij te Weenen door politie en stormtroepen be
waakt, terwijl eenige andere afgetreden ministers naar Hon
garije zijn gevlucht. Schuschnigg is in „Schutzhaft" genomen.
De Engelsche en Fransche regeering hebben, gezien hun ont-
wapeningspolitiek der laatste jaren, niets anders kunnen doen,
dan hun toevlucht nemen, tot het indienen van een „krachtig
protest" te Berlijn. De uitwerking hiervan is natuurlijk nihil.
Wel waarschijnlijk komt het ons voor dat de Duitsche eisch voor
koloniaal bezit, in de naaste toekomst nu geen kans van slagen
zal hebben.
(Voor bijzonderheden zie men 3e Blad).
wordt, zes-en-zestig boeken bevattend over
een reeks van eeuwen ontstaan. Deze bijbel
verloochent zijn historische afkomst niet
maar ls in alle opzichten menschelijk het
geen met enkele voorbeelden uit den bijbel
werd aangetoond. De bijbel is bovendien
een Joodsch boek.
En nu na dit alles de belijdenis: de bij
bel is Gods Woord. Is deze belijdenis niet
een onmogelijke belijdenis? Met „Gods
Woord" mogen wij toch niets anders be
doelen dan het levende spreken van God
zelf. Gods Woord is niet iets anders dan
God.
Wij zouden denken, dat als God spreekt,
Hij een aantal algemeene waarheden open
baart. Maar Hij openbaart midden in het
menschelijke leven Zichzelf.
De bijbel is het getuigenis van men-
schen, die God als zulk een levenden God
ontmoet hebben. Deze mensehen zijn men-
schen precies als wij en juist zoo ln dienst
genomen door den levenden, vrijmachtigen
God. Het is Zijn verkiezing, dat deze men-
schen van Hem getuigen. De bijbel is Gods
Woord beteekent: God verkiest dezen by-
bel om Zijn Woord te zijn. Wij moeten met
Gods Woord bedoelen „een gebeuren
God zal er steeds bij moeten zijn. Het
moet gezien worden als een gave, die wij
Krijgen.
De biibel getuigt van dingen, die in geen
menschen hart zijn opgekomen. Geen en-
kei dins: op deze wereld, heeft zelfs de
„eigenschap" Gods Woord te zijn, ook de
bii'bel niet.
Vervolgens zette ds. Kroon uiteen, dat
zullen wii in dezen tijd oie-, de kerk be
lijden. dat dif bijbel Gods Woord is, wii
van twc" mi'-Y standen af moeten, len
eerste, dat de bijbel in zichzelf goddelijk
is. De biibel is in deze wereld niet als iecs
goddelijks neergevallen maar ligt in alle
eenvoudigheid als een boek van menschelijk.
getuigen voor ons. heenwijzende naar het
Vleeschgeworden Woord. Ten tweede zullen
wii het misverstand uit den weg moeten
ruimen, dat het Goddelijk Woord in deze
wereld niet precies hei menscheliik ka
rakter nice dragen als wii zelf.
Om de bel'jden: „de bijbel is Gods
Woord" moet men werkelijk den biibel
lezen met een mengeling van respect en
critiek. Er wordt van ons gevraagd, dat wij
den biibel lezen zooals wii een goed boek
lezen.
Nadat cis. Kroon nog aangetoond had.
dat wii feitelijk niet kunnen bewijzen dat
werkelijk de bijbel Gods Woord is, maar
dat wii dit moeten gelooven en ervaren
wees hii er tenslotte nog op. dat tot den
mensch voor wien de bijbel de kerkelijke
stem van den levenden God is. kan gezegd
worden: vleesch en bloed hebben u dit niet
geopenbaard, maar God, Die in de hemelen
is. Niemand kan zeggen, aldus eindigde ds.
Kroon, den bijbel Gods Woord te zijn dan
door- den Heiligen Geest.
Een uitvoerige bespreking volgde op de
uiteenzetting van dit ondei'werp, waarbij
ds. Kroon gelegenheid vond nog nader op
enkele punten in te gaan.
VRAGEN AAN DEN RAAD.
Inzake schoolkinderkleeöing.
Het raadslid, de heer T S Goslinga,
heeft den raad verzocht de volgende vra
gen te mogen stellen aan het College van
B. en W.:
Ie. Hoe heeft het bes,uur der Vereeniging
voor Schoolkindervoeding en kleeding ge
reageerd op het op 13 December 1937 door
den raad aangenomen voorstel van mevr.
Braggaar-de Does om in plaats van klom
pen, schoenen te verstrekken aan de leer
lingen der scholen, die schoolkleeding ge
nieten?
2e. Zijn B. en W. voornemens ten spoe
digste een voorstel tot wijziging der begxoo-
ting 1938 aanhangig te maken waarin de
meerdere uitgaaf die de ten uitvoerlegging
van 'sraads besluit mee zal brengen wordt
geraamd?
3e. Zij.n B. en W. bereid aan de Vereeni
ging voornoemd te kennen 'e geven da.
geen uitgaaf mag worden gedaan of geen
verplichting tot uitgeven mag worden aan
gegaan ter genoegdoening aan 'sraads be
sluit alvorens de sub 2 bedoelde begroo-
tingswiiziging goedkeuring heeft verkregen?
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor he; candidaa'sexamen
theologie: de hee>- J Dirks" iLeiden) en
voor het doe oraal examen Indisch recht,
de heer W L J. v Har'ingcveldt (Leiden).
Bevorderd is tot doctor in de rechts
geleerdheid, op proefschrift getiteld: „Het
college' van gedelegeerden uit den Volks
raad". de heer I, Samkalden. geboren te
Rotterdam.
Een goede fundering is de grond
slag van elk groot bouwwerk. Ook
Uw leven is een bouwwerk, dat
een hechte grondslag nodig heeft.
Een Levensverzekering IS een
goede fundering.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
7607
(Ingez. Med.)
STICHTING HET NEDERL. HISTORISCH
NATUURWETENSCHAPPELIJK
MUSEUM.
Jaarverslag over 1937.
Aan bovengenoemd verslag is het vol
gende ontleend:
Het beheer der geldmiddelen moest met
de uiterste zorg en de grootste zuinigheid
gevoerd worden. Vermeerdering der inkom
sten blijft dringend noodzakelijk, wil de
toekomst van het museum niet ernstig in
gevaar komen. Na het aftreden van den
tegenwoordigen directeur en adjunct
directeur, dr. C. A. Crommelin en prof. dr.
C. J. v. d. Klaauw. zal het waarschijnlijk
niet mogelijk zijn onbezoldigde krachten
voor deze betrekkingen te vinden. Aan
gezien het moeilijk zal zijn opvolgers te
vinden en er geen eigenlijke opleiding voor
museumwerk bestaat, zal het noodig zijn
via een assistentschap een toekomstig be
werker of beheerder der verzamelingen op
te leiden.
Door den snellen aanwas der verschil
lende verzamelingen dreigt de beschikbare
plaatsruimte te klein te worden. N|i het
meer en meer blijkt, dat het museum niet
is gebleven wat het bij de opening grooten-
deels was. n.l. de bewaarplaats van voor
werpen van historisch belang uit de rijks
laboratoria afkomstig, maar allengs ook
van voorwerpen, afkomstig uit particuliere
collecties de nationale verzamelplaats is
geworden en dat de werkzaamheid van de
stichting een vlucht heeft genomen, waar
van wij bij de opening van het museum
niet hadden durven droomen. voorzien en
vreezen wij, dat binnen niet al te langen
tijd inderdaad plaatsgebrek zal ontstaan.
Verder doet zich telkens het bezwaar ge
voelen, dat het museum niet beschikt over
een zaaltje met projectie-inrichting voor
lezingen, vergaderingen en de ontvangst
van gezelschappen.
Het komt ons voor, dat er slechts één
weg openstaat om in dit dreigende plaats
gebrek tijdig te voorzien, n.l. door beschik
baarstelling van de benedenverdieping van
het gebouw voor het museum. Onze hoop
is gevestigd op de mogelijkheid, dat de
collectie Dubois, die thans in de beneden
verdieping gehuisvest is, mettertijd naar
elders zal verhuizen.
Het Museum werd in 1937 bezocht door
1072 personen, waarvan 865 betalend en 207
niet betalend.
De verzamelingen verkeeren in voortref-
felijken toestand.
De aanwinsten waren dit jaar zeer talrijk
en zeer belangrijk.
Verkregen werden door aankoop een
kastje met praeparaten van Ypelaar, 18de
eeuw. een model van het zeeuurwerk van
Christiaan Huygens met dnekantigen slin
ger van 1672. als geschenken: een uurwerk
met balansslinger volgens Huygens, een
klok met parabolischen slinger volgens
Christiaan Huygens (met gewichtsaandrij
ving) van den heer O. F. Muller von Czer-
nicki te Bloemendaal benevens een doos
met praeparaten van Ypelaar, een Wilson-
microscoop en een passermicroscoop, door
Ypelaar geschonken aan den schilder J. C.
Mertens van Mevrouw de wed. A. C. Sijt-
hoff geb Plemp te Leiden
Bovendien werden zeer vele voorwerpen
in bruikleen afgestaan.
De aanwinsten waren, zooals gezegd, zeer
talrijk en zeer belangrijk; de Huygens-col-
lectie werd vermeerderd met modellen van
drie uurwerken, geconstrueerd volgens tee-
keningen en beschrijvingen van Huygens.
Wij verwierven drie kastjes met microsco
pische praeparaten van Abraham Ypelaar,
waarvan wij nog slechts zeer weinig beza
ten; het kastje Mp 69 is zoo groot en zoo
fraai als men slechts hoogst zelden ziet.
Zeer belangrijk zijn ook de Swammerdam-
miana en de vijf collecties astronomische,
geodetische, zeevaartkundige, natuurkun
dige en scheikundige instrumenten (te za
men 19 nummers in den catalogus) en de
colectie brillen, waardoor de verschillende
afdeelingen op gelukkige wijze zijn aange
vuld.
Da Stichting heeft door hot inrichten van
een tentoonstelling in het Museumgebouw,
medegewerkt aan de door den Senaat der
Leidsche Universiteit georganiseerde her
denking van het feit, dat de Hollandsche
anatoom Jan Swammerdam 300 jaar gele
den geboren werd (12 Febr. 1937).
De handbibliotheek van het Museum be
vatte op 31 December 1937 199 boeken en
648 afdrukken en brochures: de aanwin
sten "edurende 1937 bestonden uit 8 boeken
en 71 afdrukken en brochures.
BINNENLAND.
Prins Bernhard in ons land teruggekeerd
(4e Blad).
De Iconen in den landbouw; adres van den
Nationalen Bond „Landbouw en Maat
schappij". (Binnenland, 3e Blad).
De Flottieljeleider „Tromp" voltooid
(6e Blad).
BUITENLAND.
In 19 van de 21 gevallen wordt in
het proces te Moskou de doodstraf
geëischt. Voor 2 25 jaar gevangenis
straf. (6e Blad).
Opvolger van de Man in België benoemd
(Buitenland, le Blad).
Blum tracht thans een nationaal kabinet
in Frankrijk te vormen. (Buitenland,
le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Dl den algemeenen weersroestand
ten onzent komt nog weinig ver
andering. Vermoedelijk verplaatst
de kern van het hoogedrukgebied
zich naar het Zuidoosten, zoodat
de wind via Oost naar Zuid om
loopt. De nachtelijke uitstraling
zal lichte vorst en ochtendnevel
veroorzaken. Overdag klaart het
op. terwijl de temperatuur weinig
verandert.
EXAMENS PONTSCHOOL.
Voor het examen steno-typen in de Ned
taal, afgenomen door den Algem. Steno-
grafenbond, slaagden: de dames G C E
v. Koolbergen, en C. M. Zandee.
Idem voor Kantoorstenograaf in de Ned
taal: Mej. J. E. van Hattum.
Voor Machineschrijven diploma B (ten
minste 120 regels per uur) slaagden: de
dames J. F. Bakker, J. C. Briejer C J.
van Denderen, M. Dubbeldam. Katwijk a.
Zee, C. J. M. v. Hamersveld. J. H. A Ho-
gendoorn, M. v. d, Kraan, M. de Minjer,
W. C. Mulder, Oegstgeest, J. P. Oppelaar,
Boskoop, C. F. S. Ripken. D Zierfuss en
de heeren C. H. Boom. C. Both. J. Eggink,
Voorschoten, J. J. van der Geest. War
mond, G. A. Hamel. Oegstgeest, N. H. Ko
ning, P. Maaskant, A. M. Reynders, Roe-
lofarendsveen. J. Vavier, A. van Veen. Kat
wijk a. d. Rijn, F. P. de Vries, J. A. de
Wolf, C. J. A .Zandvliet, J. J. M. Zwet
sloot.
Idem voor diploma A: Mej. W. E. M.
Brand.
Waar geen woonplaats is vermeld, is
deze alhier.
Allen waren leerlingen van de Pont-
school, Steenschuur 3.
De heer H. G. Hagens alhier, volon
tair bij de politie te Katwijk aan Zee, is
aangesteld als 2de luitenant bij het 4de
regiment infanerie.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen:
Firma H. F. van der Linden. Juliana-
sLraat 50, Alphen a. d. Rijn. Boter- en
Kaashandel (en gros). Overleden vennoot:
H. F. van der Linden, dd. 19 Febr. 1938.
Het bedrijf wordt voortgezet door D. van
der Linden, als eenig eigenaar onder den
ouden naam.
Zuid-Hollandsche Inleggerij C. Mank
Johzn.. A 146 Ter Aar. Inleggerij van ta-
felzuren. Eovengenoemde zaak ls omgezet
in een naamlooze vennootschap onderden
raam: N.V, Zuid-Hollandsche Inleggerij
C. Man'/ Jo'^zn. (Ned. Staatscii: 21 Fe
bruari 1938, Bijvoegsel No. 328). Dir.: S. H.
Weinberg, Alphen a. d. Rijn en C. den
Haan, Ter Aar. Comm.: S. Cohen, Alphen
a. d. Rijn. Maatsch. kap. f. 25.000 waarvan
geplaatst en gestort f 15.000.
