19sie Jaargang
STADSNIEUWS
DINSDAG 1 MAART 1938
No>. 23905
Prof. dr. W. J. de Haas 60 jaar
Leidsche vrouwelijke studenten
bieden Prinses Beatrix een
geschenk aan
Zomertijd 1938
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Zijn medewerker prof. dr.
E. C. Wiersma schetst zijn
beteekenis als geleerde
en als mensch.
Van 15 Mei tot 2 Oct.
Afscheid van den heer
Baak Jzn.
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
I.EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS, DER ADVERTENTIES:
3D cis. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
Jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
V3n 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te ibetalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per weekf. 0.18
Franco per post - f. 2:35 per 3 maanden 4- portokosten.
(voor binnenland f. 0.30 per 3 mntü
Onze stadgenoot, prof. dr. W. J. de
Haas, hoogleeraar in de natuurkunde
en meteorologie aan de Universiteit al
hier en directeur van het vermaarde
Kamerlingh Onneslaboratorium, wordt
morgen zestig jaar.
Wander Johannes de Haas werd 2 Maart
1578 te Lisse geboren. Hij volgde de lagere
tchool en de H.B.S. te Middelburg en deed
rervolgens eindexamen gymnasium om zich
daarna te bekwamen voor het notariaat.
Deze studie trok hem evenwel weinig aan
en al spoedig ging hij in Leiden wis- en
natuurkunde studeeren. waar hij in 1925
een proefschrift, getiteld „De compres-
a'biliteit van waterstof bij lage tempera-
raren" promoveerde.
Ge-durende het tijdvak 19051911 was
hij als assistent werkzaam bij nu wijlen
sroi. dr. H. Kamerlingh Onnes, daarna van
1S11—1913 bij prof. H. du Bois te Berlijn
m van 19131915 was hij wetenschappe-
Sjk medewerker aan de Physikalisch Tech-
ïische Reichsanstalt" aldaar. In 1915 en
[IS was hij leeraar aan het Gymnasium en
ie H.B.S. te Deventer en daarna gedurende i
Jjaar conservator aan Teyler's Museum te
larlem.
in 1917 begon zijn lóopbaan bij het
-ger onderwijs, in dat jaar werd hij he
md tot hoogleeraar aan de Technische
ichool te Delft, welk ambt hij in '22 verwis-
ïlde voor een professoraat te Groningen,
totdat hij twee jaar later, in 1924 naar hier
groepen werd. Zijn op 3 Dec. uitgesproken
natie behandelde het onderwerp „Electri-
Khe en andere stroomen". Prof. de Haas
is sinds 1922 lid van de Koninklijke Akade-
mie van Wetenschappen, eerelid van het
Natuurkundig Genootschap en lid der
Hollandsche Mij. van Wetenschappen te
Haarlem.
Prof. dr. W. J. de Haas.
Zijn voornaamste publicaties zijn: Mo
leculaire stroomen van Ampère (19151, ge
deeltelijk in samenwerking met prof. Ein
stein: De magnetische rotatie van het po-
larisatievlak (tezamen met prof. J. Becque-
hl van Parijs); Laagst bereikte tempera-
toen (met prof. dr. E. C. Wiersma en prof.
jr. H. A. Kramers) en vele verhandelingen
*n de Werken van de Kon. Akademie van
Wetenschappen, in de „Communications of
to Leiden Labatory", enz. Zijn zeer be-
hngrijk wetenschappelijk werk, waaraan
&jn vroegere dagelijksche medewerker, dr.
L C. Wiersma. thans hoogleeraar te Delft,
Hieronder een artikel wijdt, heeft in bin-
Jen- en buitenland erkenning gevonden,
(oo verwierf hij in 1917 tezamen met prof.
Euistein den door de Weensche Academie
'bestelden Baumgartnerprijs.
in Februari 1934, kort nadat hij erin ge-
elaagd was om een nieuw koude-record te
tateren op een temperatuur, welke slechts
kór weinig boven het absolute nulpunt
gelegen, werd prof. de Haas benoemd
'°J ridder in de Orde van den Nederland-
talen Leeuw. Even later kende de Royal
"(taety tc Londen hem de gouden Rum-
loid-medaille toe, een zeer hooge onder-
leiding, welke tevoren alleen werd toe
stond aan prof. Zeeman en wijlen de
j'o'essoren Kamerlingh Onnes en Lorentz,
ÏÏS h« in Maart van het vorige jaar
t0or den president van -de Fransche repu
bliek werd benoemd tot commandeur in
het Legioen van Eer.
Naar wij vernemen zal prof. de Haas op
den dag van zijn 60ste geboorteherdenking
uilstedig zijn.
Wij geven thans het woord aan prof. dr.
E. C. Wiersma:
Even verwondert men zich, wanneer men
dit voor zich ziet: is Professor de Haas zes
tig geworden? Is deze man met zijn altijd
weer onuitputtelijke natuurkundige pnan-
tasie, deze man. die zijn vak bedrijft, vaak
veel meer als een kunst dan als een we
tenschap, indien men aan dit woord zijn
meest beperkten zin toekent, werkelijk zóó
oud? Op deze vraag past slechts één ant
woord: wél heeft hij dezen leeftijd be
reikt doch oud is hij geenszins. Immers
met „oud zijn" verbinden we (jo idee van
trager reageeren, van langzaam besluiten
en van beschouwen in plaats van schep
pend werkzaam te zijn. Wie de Haas kent
kan niet gelooven, dat hij in dezen zin ooit
oud zal worden. Nu, evenzeer als vroeger,
weet hij telkens weer voor de gecompli
ceerde problemen, waarvoor zijn diepgaan
de onderzoekingen telkens weer dwingend
een oplossing vragen, de meest elegante en
meest directe meetmethode te bedenken,
die bijna steeds tot een nieuw resultaat
\oert.en dan dus weer nieuwe probic-
men schept. Dit is misschien het meest ty
pische van dezen grooten onderzoeker:
keer op keer gelukt het hem, op een gebied
dit onderzoekingen uit te voeren/die noo-
dig zijn om de essentieele vraagstukken
scherper te belichten en daardoor het ge
bied opnieuw voor het onderzoek te ont
sluiten. Voor het bepalen van physische
constanten, alleen om de waarden ervan
wat nauwkeuriger te leeren kennen, is zijn
belangstelling gering. Dit brengt echter in
het geheel niet mede, dat hij slechts voor
ruwe metingen in een nieuw gebied ge
ïnteresseerd is, integendeel, niemand weet
beter dan hij door verfijning van meet
methoden een nieuw verschijnsel op het
spoor te komen. Men weet dan niet, wat
men het meest moet bewonderen: de ver
fijnde methode of het onuitputtelijk ge-
duld. dat bij de tegenslagen die bij de ver-
hooging der nauwkeurigheid nooit uitblij
ven, steeds weer tot doorzetten weet te voe
ren, net zoo lang tot de gewenschte pre
cisie is bereikt en het oordeel geveld kan
worden op grond der nu weer zooveel nauw
keuriger resultaten. Het is dan ook geen
.vonder, dat de door hem gepubliceerde re
sultaten een hoogen roep van betrouwbaar
heid genieten, zoodat theoretici zich nier-
op bij voorkeur beroepen bij de toetsing
van de juistheid hunner theorieën, scins
zelfs in d'e mate, dat afwijkingen, door
andere onderzoekers gevonden, leukweg
uit de discussie verwijderd worden met de
opmerking: maar die kloppen toch ook
niet met de Leidsche metingen! De scher
pe eritiek. waaraan ieder resultaat door de
Haas onderworpen wordt voordat tot pu
blicatie wordt overgegaan is dar. ook wel
de best denkbare garantie voor de betrouw
baarheid ervan. Zijn leerlingen brengt hij
er aanvankelijk soms tot wanhoop mede,
totdat zij aan den lijve de enorme voor-
deelen ervan hebben ondervonden en dan
ook trouw trachten, hem, ten minste in
dit opzicht, na te volgen.
Eenvoudig is dit echter niet: systema
tische onnauwkeurigheden treden immers
juist bij dergelijke verfijnde metingen op
op de meest onverwachte plaatsen, en men
moet zoowel het scherpe inzicht in de
meetmethoden als de altijd aanwezige
zelfcritiek van de Haas bezitten om niet
te bezwijken voor de verzoeking, meer uit
de resultaten te willen afleiden, dan de
nauwkeurigheid ervan op zijn minst waar
borgt. Daarnaast echter heeft hij steeds
een open oog voor wat er misschien uit af
te leiden is, en dat geeft hem dan weer
reden tot een nieuwe toetsing over te gaan.
Aan deze eigenschappen moet dc voortdu
rende stroom van bijdragen tot het beter
begrip der door hem onderzochte gebieden
worden toegeschreven.
Zijn vernuft in het vinden van eenvou
dige methoden, die tot het beoogde doel
voeten met voldoende nauwkeurigheid,
doch zonder het aanschaffen van groote
middelen ervoor, is het. dat zijn afdeeling
in staat heeft gesteld (ook in deze crisis
jaren, waarin de geldmiddelen, die te zij
ner beschikking stonden zóó gering waren,
dat van moderniseering en uitbreiding geen
sprake kon zijn, doch waarin men reeds
zeer tevreden moest zijn indien het geluk
te, de instrumenten, die nu eenmaal aan
slijtage onderhevig zijn, te vervangen als
dit hoogst noodig werd), aan de spits te
blijven staan in een wereld, waarin in an
dere landen telkens weer zeer groote mid
delen ter beschikking van de onderzoekers
aldaar gesteld werden. Hier is zeker de
wensch op zijn plaats, dat de Haas mid
delen ter beschikking zal krijgen, en wel
binnen korten tijd, die hem in staat zullen
Het bestuur van de Ver. van Vrouwelijke Studenten te Leiden (de Ver. waarvan H.
K. H. Prinses Juliana tijdens haar studietijd lid was) heeft gistermorgen een ge
schenk voor H. K. H. Prinses Beatrix aangeboden, bestaande uit een kinderbordje,
ontworpen door de studente Mej. Exalto. - V. 1. n. r.: Mej. E. Sijthoff (assessor I),
Mej. J. B. van Overeem (ab-actis), Mej. H.Meyer ipraesesiMej.A.M.Vslds(quaestrix)
Mej. G. M. M. Oostrom Meyes (assessor II).
Bij Kon. Besluit van 14 Febr.
is bepaald, dat in 1938 de
Zomertijd zal ingaan op
15 Mei en zal eindigen op
2 October.
Als inspecteur L.O. in de
inspectie Leiden.
stellen, ook wat de outillage betreft, met
de buitenlandsehe laboratoria op gelijken
voet te komen. In dat geval is er geen twij-
fei aan of het Leidsche laboratorium zal
zijn grooten naam kunnen behouden.
Het moet naar aanleiding van het voor
gaande wel den indruk maken, alsof men
in de Haas het meest den geleerde moet
vaardeeren en toch is dit voor hen, die
hem van nabij kennen geenszins het geval.
Nog boven zijn kwaliteiten als geleerde
staan die als mensch.
Nooit laat zijn kostelijke zin voor
humor hem in den steek en daardoor
weet hij steeds weer de tallooze moeilijk
heden, die hij nu eenmaal als Directeur
van een dergelijk groot instituut onder
vindt, het hoofd te bieden. Hij vergeet
nooit, dat er in het leven naast de weten
schap voor den mensch waarden bestaan
van zeker niet minder belang. Door zijn
diepe menschelijkheid en zijn groot be
grip voor de moeilijkheden van anderen is
hij dan ook voor zijn leerlingen niet alleen
de leeraar. maar de vriend en hulp. De uit
stekende verstandhouding onder hen is
aan ook in de eerste plaats aan hem te
danken.
Het, leek overbodig, hier op de tallooze
fraaie resultaten die zijn werk opleverde,
in te gaan. Desgewenscht is een overzicht
daarvan, gevolgd door een bibliografie te
vinden in het aan hem gewijde artikel in
het Nederlandsch Tijdschrift voor Natuur
kunde, pagina 161 e. v. van 1937, geschre
ven bij de gelegenheid van zijn 25-jarig
doctoraat. Hier past nog slechts een har
telijke gelukwensch en verder de wcnsch,
dat zijn wetenschappelijk werk in de vol
gende jaren even succesvol zal zijn als het
in de afgeloopen jaren is geweest.
WETHOUDER SPLINTER.
Heden nog niet in functie.
Zooals wij verleden week hebben gemeld,
lag het in de bedoeling van den heer Splin
ter om heden zijn functie van wethouder
van fabricage weer te vervullen. Een vorige
week opkomende griep heeft hem van dit
voornemen doen afzien.
De heer Jac. Wilbrink, die wethouder
Splinter reeds enkele maanden vervangt,
zal zich voorloopig nog met de waarneming
van het wethouderschap blijven belasten.
BINNENLAND.
De economische politiek in de Eerste Kamer
(3e Blad».
De Landbouwbelangen in den Senaat (Land
bouw, 3e Blad).
Een middel tegen mond- en klauwzeer.
Belg kent het al jarenlang. (2e Blad».
De bestrijding der werkloosheid; krachtig
streven tot beperking der overuren
(Binnenland, 3e Blad).
De „Parkiet" op Curacao geland (Lucht
vaart, 3e Blad).
Bespreking der voorontwerpen van minister
Romme (Binnenland, 3e Blad).
Te 's-Gravenhage is overleden de advocaat-
generaal bij den Hooge Raad, mr. S. E.
J. 31. van Lier. (Binnenland, 3e Blad).
Auto in brand gevlogen; bestuurder om het
leven gekomen (Gemengd, 3e Blad).
BUITENLAND.
Rede van den Belgischen premier Janson.
De erkenning van Abessynië's verovering
(Buitenland, 3e Blad).
Vragendag in het Engelsche Lagerhuis
(Buitenland, 3e Blad).
Maatregelen der Duitsche regeering be
treffende de Duitschers in Amerika
(Buitenland, 3e Blad).
De botsing tusschen Senaat en Kamer in
Frankrijk (Buitenland, 3e Blad).
Nederlaag der Chineezen in Sjansi (le BI.)
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR OiNS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
De heer J. Baak Jzn.
De inspectie-vereeniging Leiden c.a. en de
R.K. vereeniging „Onderwijzersdag" hadden
aanvankelijk het plan, het afscheid van den
heer Braak te vieren in grooten kring en op
grootsche wijze. Een ernstige ongesteldheid
van den inspecteur belette dit geheel en
thans heeft het afscheid in kleinen kring
plaats gevonden.
Gisteravond te zes uur ontving de heer
Baak te zijnen huize Warmonderweg te
Oegstgeest. de besturen van bovengenoemde
vereenigingen.
Namens de Inspectie-Ver. werd het woord
gevoerd door den heer de Jong van Rijns
burg. Spreker gewaagde van de groote be
zorgdheid en het medeleven in de kringen
van het onderwijs. In het afscheid nemen
van een geliefd ambtswerk is tragiek, doch
ook reden tot groote dankbaarheid als op
65-jarigen leeftijd een taak van zulk een
enormen omvang als die van inspecteur L.O.
heden ten dage. mag worden beëindigd, zij
het in betrekkelijke gezondheid.
Als blijvende herinnering werd een prach
tig album aangeboden met calligraphie, ge
bonden in zwart en groen ieder, waarop in
goud de woorden: „In dankbare Herinne
ring". bevattende de handteekeningen van
personeel, schoolbesturen en gemeente-be
sturen, als even zoovele bewijzen van waar
deering, hoogachting en dankbaarheid.
Op de laatste Inspectie-Vergadering, be
sloot gij, aldus spr.. uw kloeke rede, als het
ware uw paedagogisch testament, met de
woorden van den Apostel Paulus „Al ware
het, dat ik de talen der menschen en der
engelen sprak, en de liefde niet had. zoo
ware ik een klinkend metaal en een luidende
schel geworden."
Hier is „liefde" in hooger licht, geeft de
eindstreep het schilderij de schoonste glans.
De heer de Jong besloot zijn rede met den
wensch, dat de heer Baak nog lang een wel
verdiende rust zal mogen genieten en boven
De matige wind zal van Noord
west tot West draaien. De neer
slag zal zich beperken tot enkele
regenbuien. Des nachts zal de
temperatuur iets dalen, overdag
zal zij niet veranderen.
alles, dat het hem eens zal mogen toeklin-
ken: „Getrouw geweest, over veel zal ik u
zetten."
Namens de Roomsch-Katholieke besturen
en personeelen voerde de heer de Boer van
Noordwijk het woord. Indertijd, aldus spr.,
deed het u leed, dat de Katholieke Onder
wijzers den kring der Inspectie Vereeniging
moesten verlaten op hooger Kerkelijk voor
schrift. doch desniettemin bleef er een uit
stekende verhouding en met dankbaarheid
getuigde spreker van het hartelijk mede
leven van den heer Baak in deze organisatie.
Het album is gaarne geteekend door de R.K.
leerkrachten en besturen.
Zeer hoopte hij, dat het den scheidenden
inspecteur gegeven moge worden nog vele
jaren met zijn gezin van zijn rust te ge
nieten. Spr. is ervan overtuigd dat de on
derwijskringen nog steeds de volle belang
stelling van den heer Baak zullen behou
den. Namens beide Vereenigingen bood hij
als stoffelijk blijk van hulde een couvert met
belangrijken inhoud aan om naar eigen
keuze ter blijvende herinnering te besteden.
Na oogenblikken van gezelligen kout, nam
de heer Baak het woord. Dat dit afscheid,
en op deze wijze nog plaats had kunnen
hebben, stemde hem tot groote dankbaar
heid.
Het had zoo anders kunnen zijn. Hij
dankte de beide vereenigingen, in het bij
zonder de besturen, voor hun velerlei be
moeienis en geschenken en beide sprekers
voor hun hartelijke toespraken namens het
onderwijzerscorps. Het onderwijs blijft de
liefde van zijn hart behouden.
Spreker releveerde zijn loopbaan.
Zulk een algemeene belangstelling en
medeleven hadden hem diep getroffen. Hij
had zich in zijn ambtswerk gegeven, zooals
hij was. Moge ik bij u alien in vriendelijke
gedachtenis blijven, mag ik voor velen iets
geweest zijn; groet allen hartelijk vanmijv
en mocht ik. zij het onbewust, iemand on
aangenaam zijn geweest, men vergeve mij,
aldus de heer Baak.
Nogmaals dank voor de onvergetelijke ure,
die u allen mij bereiddet op den laatsten
dag van mijn ambtelijken loopbaan.
Na Mevrouw Baak dank te hebben ge
bracht, onder aanbieding van een prachtige
bloemenmand, voor de voortreffelijke ont
vangst, vertrokken de deputaties te onge
veer 8 uur.
