BINNENLAND Defensie-offers niet boven onze draagkracht De internationale betrekkingen op monetair gebied Jujfe Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 8 Februari 1938 Derde Biad No. 23887 Verbetering dringend gewenscht LUCHTVAART FINANCIEN Regeering licht de weermachtplannen toe Rede van mr. Trip Vrouwen-protestvergadering tegen het voor-ontwerp van wet Romme. Stampvolle vergadering in het concert gebouw te Amsterdam. Het comité tot verdediging van de vrijheid van arbeid voor de vrouw, gevormd door een groot aantal vrouwen- en andere organi saties van verschillende politieke en reli gieuze gezindheid, heeft gisteravond in de groote zaal van het concertgebouw te Am sterdam een openbare vergadering belegd om te protesteeren tegen het voorontwerp van wet-Romme, beoogende het verbod van arbeid voor de gehuwde vrouw. De vergadering was zoo druk bezocht, dat eenige honderden belangstellenden geen plaats meer konden krijgen. De presidente van het comité, mej. mr. M. A. Teilegen, heette de aanwezige auto riteiten en belangstellenden welkom en zei, dat de meeste vrouwen met een gevoel van beklemming kennis hadden genomen van inhoud van het voorontwerp-Romme. Onder teekenen van afkeuring uit de vergadering deelde de Dresidente mede, dat de minister van justitie niet had toege staan, dat dezen avond het woord werd gevoerd door mej. dr. G. Hannevart. voor zitster van de Belgische federatie van vrouwen met academische opleiding. Haar rede mocht slechts worden voorgelezen, wanneer zij zelve daarbij niet aanwezig zou zijn. Mej mr. E. Ribbius Pelitier, lid van de Eerste Kamer, gaf vervolgens een uiteen zetting van den inhoud van het vooront werp, waarvan minister Romme zelf heeft verklaard, dat hij uit principieele overwe gingen tot indiening ei-van is overgegaan, ter bescherming van het gezin. Hoe is dat echter te rijmen met de uitzonderingen, die het voorontwerp toestaat? Van kan toren, uit winkels en magazijnen moet de vrouw verdwijnen, maar de gehuwde werk ster in dienst van particulieren mag aan bet werk blijven, evenals de vrouw in het eigen bedrijf van haar man, dus de win kelierster, de boerenvrouw. Vervolgens spraken mr. Wendelaar. mej. ds. Nlc. Bruining en mevr. J C. van Amstel. Onder applaus werd besloten een tele gram te zenden aan den minister van sociale zaken. ..Ruim 2000 vrouwen en mannen, van zeer verscheidene levensopvatting en politieke richting in vergadering bijeen in het concertgebouw te Amsterdam, overtuigd, dat een wet als thans door Uwe Excellentie in voorontwerp aan hangig is gemaakt inzake verbod van arbeid door de gehuwde vrouw, bij den Hoogen Raad van Arbeid, een nadee- lig-moreelen invloed zal uitoefenen op ons volksleven, dringen er bij Uwe Excellentie met klem op aan, dit ont werp niet bij de Tweede Kamer der Staten Generaal in te dienen en het te vervangen door sociale maatregelen, die het der economische zwakken, uit nood tot beroepsarbeid gedwongen vrouwen mogelijk zal maken haar taak van vrouw en moeder onder minder zware omstandigheden te vervullen". EEN GESCHENK VOOR PRINSES BEATRIX De directie der Poolsche domeinen zal urinses Beatrix een kunstig met figuren bewerkte wieg aanbieden, vervaardigd uit Foolsch hout. Heden zal de wieg te Warschau worden vertoond aan den Nederlandschen gezant en vertegenwoordigers van de pers. waarna de wieg naar Nederland zal worden ver- ronden. CONGRES NEDERL. BOND VAN AQUARIUMVEREENIGINGEN. Onder overgroote belangstelling uit alle öeeien van het land is het vierde bonds- congres van Aquarlumvereenigingen ln het Casino te 's-Hertogenbosch gehouden. On geveer 400 leden van den bond hadden aan den oproep van het hoofdbestuur gehoor gegeven en waren tegenwoordig bij de ope ning van de zeer mooie aquariumtentoon- stelling van de afdeeling Den Bosch, die door den voorzitter van den Bond werd geopend. Het was een verheugend ver schijnsel dat voor het eerst in de geschie denis der aquaristiek, talrijke buitenland- sche aquariumhouders hPt congres bezoch ten, o.w. redacteuren van Engelsche en Belgische tijdschriften, en dr. Kurt Kra mer de voorzitter van den Duitschen Reichsbund. Ongeveer 100 Duitsche en Bel gische aauariumliefhebbers waren eveneens naar Den Bosch gekomen om de vroeger reeds gesloten vriendschapsbanden te her nieuwen. De stemming was direct reeds bij den aanvang aanwezig, toen ongeveer 80 Eindhovensche liefhebbers met de muziek van Philips harmonie voorop het congres gebouw binnentraden. Na eenige besprekingen van huishoude- iijken aard, kreeg drs. Lodewijks het woord, die een causerie hield, toegelicht met mi croprojectie. over hetgeen alzoo in een wa terdruppel te zien is. In de pauze bracht liet Bossche muziekcorps onder leiding van den heer Ogier op het marktplein een sere nade aan de congressisten. Vervolgens bracht men een bezoek aan het vermaarde buiten van de familie van Beuningen— Fentener van Vlissingen te Vught, „Huize Bergen" waar onder deskundige leiding de unieke collecties tropische gewassen, met enkele schitterende tropische aquaria be zichtigd werden. Des avonds volgden de eerste vertoonin gen van door drs. van der Perk en Lode wijks vervaardigde kleurenfilms. Achter eenvolgens zag men de verschillende ver beteringen die aan het kleurenprocedé zij'i aangebracht, zoodat het thans mogelijk is zelfs de meest bewegelijke visschen geheel in de natuurlijke kleuren weer te geven. Dr. Kramer vertoonde zijn kleurenfilms van de koraalvisschen, opgenomen in het vivarium te Muehlhelm. CLOUSTON GEEFT OP. Naar vernomen wordt, heeft Clouston besloten naar Engeland terug te keeren. HU vertrekt vandaag uit Adana. Het vliegtuig van Clouston, die besloten had zijn recordpoging op te geven en naar Engeland terugkeerde, is vanmorgen bij de landing te Nicosia op Cyprus vernield, doordat er een band sprong. De beide vlie gers zijn ongedeerd; zij zijn voornemens Donderdag over zee naar Engeland te ver trekken. DE POSTVLUCIITEN. Hedenmorgen te zeven uur vertrok van Schiphol het Indiévliegtuig .Pelikaan" met als bemanning gezagvoerder Frijns, tweede bestuurder Vermaat. werktuigkundige Al sem. radiotelegrafist Overweg en steward Buwalda. Het vliegtuig vervoert 215.280' K.G. vracht 370 444 K.G. briefpost en 23 610 K.G. oak- ketpost. Twee passagiers maken de reis mee van Amsterdam naar Alexandria en een van Amsterdam naar Batavia. 3%-OBLIG. ZUID-HOLLAND LEENING 1938. Toewijzing op aangeboden bedrag zeer gering. Bij de inschrijving op de f. 2.000.000 3% obli gaties Zuid-Holland van de leening 1938 is het aangeboden bedrag dermate overteekend. dat de toewijzing zeer gering zal zijn. 5798 (Ingez. Med.) Nederland mag de toekomst met vertrouwen tegemoet gaan. TWEEDE KAMER. De Tweede Kamer is bijeengeroepen op Febr. a.s. des namiddags te 1 uur. O.m. worden aan de orde gesteld; het wetsontwerp tot wijziging van de Wet van 5 Mei 1933 houdende tijdelijke maatregelen ter bevordering van een zooveel mogelijk evenredige vrachtverdeeling in de binnen scheepvaart, de wetsontwerpen nopens Eoedkeuring van de besluiten van den GG. van Ned.-Indië tot vaststelling van g£ begrooting van Ned.-Indië 1938 en het 'ctsontwerp betreffende nieuwe bepalin- ?sn omtrent ruilverkaveling. ARBEIDSOVEREENKOMST BOUW BEDRIJVEN. IVordt ook door den Alg. Ned. Bouw- arbeidersbond geaccepteerd. De bondsraad van den Aigémeenen Ne- oerlandschen Bouwarbeiders Bond is gis termiddag te Amsterdam bijeengekomen om te beslissen over de voorstellen tot her ziening van de landelijke arbeidsovereen komsten in de bouwbedrijven. Met meerderheid van stemmen werd het P°ndsbestuur gemachtigd deze overeen komsten. op den grondslag van het resul- taat der met de werkgevers-organisaties Kvoerde onderhandelingen aan te gaan. DE „NACHTEGAAL" GEVONDEN. Geheime zender, waarnaar reeds lang werd fezocht, eindelijk opgespoord. Heeds ongeveer een half jaar Is des Zon- "agmorgens in Twente en den Gelder- achen Achterhoek een geheime zender in «erking, welke als „De Nachtegaal" werd aangekondigd. Geruimen tijd bleven de npïmgen van de ambtenaren der P. T. en om dezer, zender te ontdekken vruohte- Eergisteren is men er echter in ™aagd den zender op te sporen in een ™araerij onder Gelzeiaar bij Diepenheim. v,„ apparaat, dat aan een ingezetene Hengelo behoort, is in beslag genomen. VERSPREIDE BERICHTEN. H'i Kon. besluit van 4 Febr. is, met „°anS van 15 Febr., benoemd tot burge- than dei 6enteente Est: B. Formijne, 118 Eemeente-ontvanger van Ophemert. In een lunchvergadering van het depar tement Amsterdam van de Nederiandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel, heeft de president van de Nederiandsche Bank, mr. L. J. A. Trip, hedenmiddag een rede gehouden over: „Eenige gezichtspun ten ten aanzien van den monetairen toe stand." Nadat mr. Trip er op gewezen had hoe sedert het uitbreken van den wereldoor log de internationale betrekkingen op po litiek en economisch gebied achteruit zijn gegaan, zeide hij er zich van bewust te zijn, dat het in sommige kringen mode geworden is zich smalend over den gou den standaard en het goud uit te laten. Vervolgens wees spr. op de voordeelen van het systeem van den internationalen gouden standaard. Weliswaar vormt het goud ook nu nog het centrale punt van de internationale verhoudingen, die op monetair gebied be staan, doch zulks neemt niet weg, dat, zooals spreker het ziet, aan den huidigen toestand ernstige gevaren verbonden zijn. Het eerste bestaat hierin, dat de onrust en angst, die zich telkens weer doen ge voelen, niet zullen verdwijnen zoolang die toestand blijft bestaan. Het geldt hier het probleem van de z.g. hot-money". Groote kapitalen, vele milliarden guldens uitma kende, worden in liqulden vorm aangehou den. Zij trekken, op het eerste teeken van gevaar, van land tot land. Wordt een de preciatie gevreesd van de valuta, waarin zij belegd zijn. dan vluchten zij in het goud. Richt zich de vrees op een prijsda ling van het goud, dan wordt dit op de markt gegooid en valuta's of aandeelen gekocht. Voortdurende schokken en moei lijkheden zijn hiervan de gevolgen. Het tweede gevaar is gelegen ln de nei ging om. nu de gouden standaard niet meer werkt, den tijd rijp te achten voor experimenten op monetair gebied. Spr. wees op de ernstige gevaren, die dergelijke experimenten met zich mee kunnen brengen, daar veelal de reacties die de monetaire maatregelen zullen uit lokken over het hoofd worden gezien. Deze reacties kunnen niet de verwachte uitwerking verijdelen, maar bovendien vaak het omgekeerde veroorzaken van het geen met de beste bedoelingen beoogd werd. Toch staan ook in Nederland groote geesten gereed om ons land liever van daag dan morgen aan de meest dras tische experimenten te onderwerpen. Vee! behoeft hierover niet gezegd te «orden, aangezien vertrouwen mag ge koesterd worden in het gezonde en nuchtere verstand van overheid en volk, terwijl ook internationaal bij de verantwoordelijke autoriteiten geen be reidheid tot het volgen van dergelijke opgeblazen adviezen kan geconstateerd worden. Grooter is wellicht het gevaar te ach ten, dat ook in meer bezadigde krin gen eenige sympathie getoond wordt voor het denkbeeld om het doen schommelen van de wisselkoersen tot systeem te verheffen, als instrument voor de ovcrheidspolitiek om de con junctuur te beïnvloeden. Dit denkbeeld is daarom gevaarlijk omdat het in het gevlei komt van de velen, die steeds bereid zijn den weg van den minsten weerstand te volgen en hopen, door toepassing van dat denkbeeld, de ge vreesde en gehate aanpassing te kun nen vermijden. Het schijnt op het eerste gezicht aan lokkelijk. Geen bezuinigingen, loonsverla gingen of andere dergelijke onaangename maatregelen zouden meer noodig zijn; men laat de waarde van de nationale geldeen- heid dalen en het evenwicht is hersteld. De werkelijkheid zou er intusschen anders uitzien. Voor ieder, die de practijk kent, moet vaststaan dat een dergelijk systeem tot voortdurende onrust, speculatie en zenuwachtigheid, nu eens ten opzichte van de eene valuta dan weer ten opzichte van de andere aanleiding zou geven. Boven dien kan niet betwijfeld worden, dat de schommelende beweging in het wezen der zaak een permanente dalende beweging zou zijn. Geen regeering zou zich kunnen ver oorloven om de valuta van het eigen land in verhouding tot het. goud of tot de an dere valuta's opzettelijk en systematisch te doen stijgen. Hetgeen de z.g. „gold- scare" in het voorjaar 1937 geleerd heeft, levert hiervoor het duidelijke bewijs. Welke moeten dan de desiderata voorde toekomst zijn? Hierbij staat voorop het wegnemen van de fundamenteele oorzaken van de bestaande onrust en van het gebrek aan vertrouwen. Vóór alles is hiertoe noodig. dat de overtuiging gevestigd worde, dat de politieke verhoudingen op vreedzame wijze een bevredigende regeling zullen vinden. Daarna zal een duurzame stabiliteit der voornaamste wisselkoersen niet ontbeerd kunnen worden. In eerste instantie zal daartoe vereischt worden een versterking en uitbreiding van het sixpartite agree ment en wel in dien zin, dat afstand gedaan wordt van het opzeggings- recht op een termijn van 24 uren en dat de betrokken landen zich verbin den binnen zekere grenzen de tegen woordige verhouding hunner valuta's te zullen handhaven. Wanneer dan de regeeringen in de in- dividueele landen doen blijken dat zij geen maatregelen wenschen te treffen, die de rentabiliteit van het eigen bedrijfsleven bedreigen en samenwerken voor een ge leidelijke vermindering van de handelsbe- Memorie van antwoord aan de Eerste Kamer. In de Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer over de Defensiebegrooting- 1938 wijst de regeering er nogmaals op, dat een goed uitgeruste weermacht een sterke preventieve werking heeft en dat h.i. de wel is waar groote, doch onvermijdelijke, offers niet boven de draagkracht van het land gaan. Ook de regeering betreurt, dat de behar tiging van andere volksbelangen moeten achterstaan maar zij moet afwijzen, dat de defensiebelangen niet „primair" zouden zijn. Als de handhaving van ons onafhan kelijk volksbestaan niet primair wordt ge acht, dan verliest de principieele aanvaar ding van de landsverdediging door de S. D. A. P., waarover de regeering zich overigens vei heugt, veel van haar beteekenis. Dan toch is het practisch effect, dat niet of slechts ten deele wordt medegewerkt aan de plannen der regeering: het principe wordt verkondigd, maar de toepassing blijft geheel of goeddeels achterwege. Met de meening van verscheidene leden, betreffende de verdediging van Indië en van de Nederiandsche kust, kan de regee ring niet instemmen. Allereerst merkt zij hierbij op, dat in de internationale verdra gen kruisers tot het lichte materieel wor den gerekend. Onze kruisers behooren zelfs nog niet eens tot de grootste der drie ca lorieën. Zij acht het overigens noodig, dat de zeemacht zoowel over kruisers als over verder licht materieel in den vorm van jagers, onderzeebooten en vliegtuigen kan beschikken. Met een passieve kustverdediging kan niet worden volstaan, daar de aanvoer van levensmiddelen enz. over zee beschermd moet kunnen worden. Bovendien moet een deel onzer zeegaande vloot in Nederland gestationneerd zijn, omdat hier de eerste opleiding geschiedt. Verder wijst de regeering op den con- vooidienst en verdere behartiging van ma ritieme belangen. Al zouden de zeegaten met mijnversper- ringen worden afgesloten, dan toch zou beschieting van zee uit ongehinderd voort gang kunnen hebben. Het bouwen van een kruiser in plaats van een t.weeden flottieljeleider werd, met het oog op de kosten, nagelaten, waarbij komt, dat de tweede flottielje leider, waarvan het ontwerp geheel ge lijk is aan dat van de eerste, mede daardoor in belangrijk korteren tjjd zal kunnen worden gebouwd dan een kruiser. De derde kruiser zal in Nederland zijn station hebben, aangezien het schip noodig zal zijn voor opleidingsdoeleinden en alge- meenen dienst. De regeering is van mee ning, dat, in gevallen van ernstige span ning. het schip beter na een drietal weken met geoefende bemanning in de Indische wateren kan aankomen dan dat het zon der bemanning in Indië zou worden opge legd. Inderdaad beteekent heigeen ten aan zien van de Marine wordt voorgesteld, in hoofdzaak het afwerken van het Vloot- plan-1930 met dien verstande, dat een be lemmeringen, dan zullen de grondslagen, waarop kan voortgebouwd worden voor het wereldherstel en voor de algemeene welvaart, gelegd zijn. Dan zal het probleem van de „hot- money" zijn natuurlijke oplossing vinden en zullen de voorwaarden vervuld zijn voor de geleidelijke hervatting van een gezond internationaal kapitaal- en credietverkeer. Bij deze ontwikkeling zal een nauwe sa menwerking tusschen de circulatiebanken onderling en tusschen die banken en haar nationaal particulier bankwezen noodig zijn om zooveel mogelijk schokken en nieuwe onevenwichtigheden te vermijden. Hieruit blijkt dus dat op monetair ter rein de beslissing van de groote mogend heden afhangt. Nederland zal dan ook goed doen zijn huidige monetaire politiek te handhaven zoolang internationaal geen stappen op den weg naar grootere stabiliteit gedaan worden. In groote trekken komt die poli tiek hierop neer, dat, zoolang de groote mogendheden zich niet binden, ook Nederland zich daarvan dient te onthou den. terwijl anderzijds met behulp van het egalisatiefonds, een zekere stabiliteit ten opzichte van de valuta's der groote lan den wordt nagestreefd. De wereld, zoo besloot mr. Trip, ver keert in chaotische en uiterst onzekere omstandigheden. Nederland, dat in zóó sterke mate op het internationale ver keer is aangewezen, kan zich niet aan den invloed van hetgeen buiten zijn grenzen voorvalt onttrekken. Maar wel meent spreker dat wanneer groote schokken in de internationale ontwik keling uitblijven en wanneer de over heid de budgetaire positie der publiek rechtelijke lichamen in orde brengt en samenwerkt met het bedrijfsleven ten einde een redelijke rentabiliteit van de bedrijven te bevorderen en deze niet in gevaar te brengen door onecono misch en kortzichtig ingrijpen, Neder land met zijn uitnemend bedrijfs-appa- raat, met zijn energieke en werkzame bevolking en bedrijfsleiders, de toe komst met vertrouwen kan en mag te gemoet gaan. mande reserve in de plaats zal treden voo? een onbemande reserve. De regeering erkent, dat het totaal der zeestrijdkrachten zeer sober is gehouden, maar dit mag niet leiden tot de conclusie, dat hetgeen verkregen zal worden niet zou zijn een scheepsmacht, geschikt voor de maritieme defensie en voor een eventueelen aanvaller een belangrijk risico scheppend. De motoriseering van het leger zal zich niet beperken tot het korps rij dende artillerie. Er is reeds een zeer groot aantal onderdeelen gemotori seerd. De meening, dat moderniseering eiseht, dat ook de divisie-artillerie wordt gemotoriseerd, is voor bestrijding vatbaar. In dit verband zij er op ge wezen. dat b.v. in het Duitsche leger nog steeds een deel der divisie-artille rie tot dusver van paarden trekkracht is voorzien. Nochtans is het niet bui tengesloten. dat in de toekomst moto riseering van (een deel) der divisie-ar tillerie zal worden overwogen. Voors hands ligt echter een zoodanige reor ganisatie niet in het voornemen. Het ligt niet in het voornemen den over gang van onderofficieren naar het offi cierskorps mogelijk te maken, omdat het door de onderofficieren genoten school onderwijs in het algemeen niet voldoende waarborgen biedt, dat de opleiding tot of ficier met vrucht kan worden gevolgd. Het is vanzelfsprekend, dat de keuze der voor de militaire luchtvaart geschikte ter reinen beperkt is. Onderzoekingen zijn in gesteld op meerdere plaatsen en men is ten slotte gekomen tot de Bergermeer. Indien men de overbrenging van de dienstweigeraars naar een werkkamp wil beschouwen als -een achteruitgang in hun positie, dan wordt deze hierdoor gemoti veerd. dat het gewenscht is een einde te maken aan de bevoorrechte positie, welke de dienstweigeraars tot dusver, in verge lijking met de dienstplichtigen, genoten. Gelijk bekend, is sedert October 1937 een commissie werkzaam om na te gaan, op welke wijze o. m. verbeteringen in het mo del van de veldjas zouden kunnen worden aangebracht, waardoor het uiterlijk aan zien zou worden verbeterd en de bezwa ren, welke tegen den staanden kraag be staan, zouden worden ondervangen. Een voorproef met drie modellen, die uit verschillende proefmodellen zijn geko zen, zal bij een aantal legeronderdeelen worden genomen: het model, dat het besb bij deze proef zal blijken te hebben vol daan, zal vervolgens op grooter schaal worden beproefd. Betreffende het inheemsche element hij de Marine in Indië wordt medegedeeld, dat de verhouding op 1 Jan. 1938 tusschen Europeesch en Inheemsch personeel was 64 36; bij doorvoering van de gedachte personeelsorganisatie zal deze worden 79 21. Aan de economische verdedigingsvoorbe reiding wordt met kracht gewerkt; daar toe behoort de instelling van organen ten behoeve van de voorziening van grondstof fen. levensmiddelen, enz. Deze organisatie is. in overleg met den minister van Eco nomische Zaken, nagenoeg gereed en in tusschen zijn reeds tal van gegevens ver zameld. Uiteraard is de sterkte aan officieren en onderofficieren van het tegenwoordige korps luchtdoelartillerie niet voldoende, vandaar dat de minister maatregelen heeft genomen om door tijdige overplaatsing, door uitgebreide aanneming en opleiding van dienstplichtige onderofficieren-capi- tulant en door tijdelijke vrijwillige in- aienststelling van reserve-officieren van het korps luchtdoelartillerie in de behoef ten te voorzien. Dank zij de reeds getroffen voorberei dende maatregelen behoeft er geen vrees te bestaan dat de nieuw op te richten on derdeelen van de luchtdoelartillerie niet kunnen worden geëncadreerd. De opmerking betreffende het risico, dat door Nederiandsche vliegtuigfabrieken wordt gedragen bij de ontwikkeling van een bepaald vliegtuigtype, vindt reeds be antwoording door het feit, dat een zoo be langrijke bestelling van het bedoelde vlieg tuigtype werd gedaan, dat het risico daar door ruimschoots is gedekt. Ten aanzien van de Glen Martin bommenwerpers voor Indië moge worden aangeteekend. dat deze voor de Indische landmacht werden aan geschaft: met het oog op den vereischten spoed was er geen andere keuze. Naar aanleiding van de opmerking ten aanzien van de uitbreiding van het aan tal paarden ondanks de motoriseering van de weermacht, zegt de minister o.m.. dat zoolang de bereden eskadrons in de orga nisatie gehandhaafd blijven en het ligt met in het voornemen om tot verminde ring, veel minder tot afschaffing van die eskadrons over te gaan deze onderdee- len geschikt dienen te zijn voor hun taak. Astronoom: Venus en Mars, en daar la Saturnus ook".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 9