Een Prinses Beatrix fonds Tactische fouten in den Spaanschen burgeroorlog De strijd in het Verre Oosten LtiDSCH DAGBLAD Derde Blad Vrijdag 4 Februari 1938 Herstelde tucht in het regeerings- leger De strijd in Spanje KRUSCHEN SALTS De groote beteekenis van den strijd om Teruel Naijverige generaals voor de poorten van Madrid Dagbladreclame is niet te vervangen Giften uit vreugde en dankbaarheid zullen hierin gestort worden Landgenooten Lijders aan chronische rheumatische pijnen laat niets onbeproefd! 0 (Speciale correspondentie uit St. Jean de Luz). Bij elk oorlogvoeren zijn voor beide par tijen noodzakelijkerwijze een aantal onbe rekenbare factoren in het spel. die slechts langzaam aan in het licht treden. Uit de nederlaag, die de troepen van generaal Franco eind December bij Teruel hebben geleden, kan men nog niet de conclusie trekken, dat dit het verlies beteekenen gaat van de nationalistische partij in Spanje. Er is echter duidelijk het sterke herstel van orde aan de andere zijde van het front uit gebleken. Het is de regeeringsmachten in korten tijd gelukt een goede reorganisatie van het roode leger tot stand te brengen. Begrijpe lijkerwijze is dit ten goede gekomen aan het moreel van de roode strijders, die na hun verliezen aan de Noordkust, Bilbao. Santander en Gijon. een zwaren stoot te verdragen hebben gehad. De victorie in het Noorden gaf den strijders van het witte front het uitermate zelfvergenoegzaamd gevoel van tevredenheid over eigen prachtpresta- ties. Zij begonnen zich onoverwinlijk te ge voelen en gaven, om de nieuwe veroveringen op behoorlijke wijze te «eren, het geheele leger, dat in de Noordelijke provincies zulk verdienstelijk werk had verricht, enkele we ken vacantie. Een dure rustperiode. Deze tusschenpooze in ^de krijgsverrich tingen. deze rustperiode aan. Franco's zijde, is hem heel duur te staan gekomen. Half December was men er in het witte gebied absoluut van overtuigd, daf de burgeroor log binnen drie weken beëindigd zou zijn door de verpletterende overwinning, welke Franco's legermacht zou behalen aan het Aragon-frontVoor dezen grootsch cp- gezetten aanval waren inderdaad alle. voor bereidingen minutieus gemaakt. Uit angst voor verraad werden post-, tele graaf- en treinverkeer gedurende verschei dene dagen uitsluitend in dienst gesteld van de militairen, zoodat men nergens juiste berichten kon krijgen over de werkwijze en opstellingen van troepen van Jaca Zara- goza tot Guadalagara toe De roode luchtmacht ging gestadig door met het be stoken van Zaragoza, dat slechts 5 K.M. achter de frontlinie ligt en waar de bevol king nu al sinds maanden acht tot tien keer daags door het huilen van de sirenes opgeschrikt wordt en gemaand de „refu- gios" op te zoeken om er zich in kelders een veilig onderkomen te verzekeren. Het af weergeschut dat voortdurend staat inge steld tegen dergelijke aanvallen, heeft op één dag. hoewel door den vijand zóó hoog gevlogen werd dat geen enkel vliegtuig met het bloote oog was waar te nemen, een aan tal machines omlaag gehaald. Welk een wolk van roode motoren dus moet de stad toen bedreigd hebben! De zwakke plekken bij Teruel. Hier bleef men dus steeds op zijn hoede, terwijl men de zwakke plekken in de ver dediging rond Teruel niet naar waarde heeft geschat. De Spanjaard is goedgeloovig en onbezorgd. Teruel had zich al achttien maanden staande weten te houden, in een pré caire positie weliswaar, maar was dit ook niet het geval geweest met het beleg van vijf maanden van Cordoba? En welke scherpe aanvallen had Gene raal Aranda in Oviedo wéten af te slaan in een veel hachelijker positie? Teruel, in handen van de witten, lever de geen twijfel op voor de generaals van Franco; het gevaar van een ernstigen aanval heeft men hier volkomen over het hoofd gezien. In het Zuiden langs verschillende fronten lé het Immers ook goedmoediger gegaan: daar speelden -equipes van ,,rood" en ,,wit" voetbal met elkaar, zoolang er niet gescho ten werd, daar zeggen ze met een zonnig optimisme: Och. het zijn maar „buenos rojillos". het zijn eigenlijk wel „goeiige roodjes". Zij vergeten,, dat tusschen deze bedrijven door. een goéd strateeg.de plek ken in een makkelijk' te' verbreken front linie observeeren kan en er misschien zijn vpordeel mee zal weten té doen. Franco kwam te laat. Franco loopt gevaar steeds te laat te. zijn- Drie weken liet hij het leger uitrusten, drie weken kwam hij te laat aan het Aragon- front, waar sneeuwstormen inzetten, bit tere koude begon te heerschen en de vijand gelegenheid had gehad zich te herstellen. Vliegmachines worden in Barcelona aan den loopenden band gemaakt, zij zijn licht als het Russisch materiaal, maar uiterst snel en bruikbaar- In dien tijd kwamen ook vierhonderd Spanjaarden uit Rusland terug, die daar een vlugge opleiding voor vliege nier hadden gekregen, dc nieuwe stel lingen van de witten goed wisten te treffen en een zeer actief aandeel na men aan het beleg van Teruel, waar door de legers van Franco, die eerst op enkele voorname punten geconcen treerd stonden, wachtende op het sig naai voor den inzet van het „groote" offensief, plotseling uiteengerukt wer den om de aangevallen broeders rond Teruel ter hulp te snellen. Duizenden manschappen gingen hier ver loren aan beide zijden. De Italianen, die revanche hadden willen nemen voor hun in Maart 1937 geleden nederlaag bij Guadala gara. zagen hun poging verijdeld en heb ben dit ernstig verlies mee moeten lijden met hun bondgenooten. Voor wie bracht deze vreeselijke slag geen verlies? De inter nationale persvertegenwoordiging verloor er drie van haar knapste mannen, jonge kerels, die heel den strijd aan de verschil lende fronten al hadden medegemaakt, maar steeds opnieuw als het ware aange trokken door den schijn van het wapenvuur en gelijktijdig verblind, zich telkens dich terbij 'vaagden tot een enorme granaat hun auto trof. Toen Teruel gevallen was, riep generaal Queipo de Llano in zijn traditioneele avond causerie voor de microfoon: Verraad! Doch het is volkomen bewezen, dat het hier een misrekening is geweest van den witten Generalen Staf, Evenals in begin November 1936. Altijd „morgen!" in Spanje. Men stond toen aan de stadspoorten van Madrid, men staat er nóg. In die eerste Novemberdagen had men met weinig gevaar de hoofdstad kunnen veroveren. Er heersch- ten algeheele vertwijfeling en een onbe schrijfelijke wanhoop, en verwarring in de stad. De Spaansche veldheeren waren ech ter zóó tevreden over de vorderingen die ze de laatste dagen hadden weten te maken, dat ze besloten voor de stad halt te houden om er met grooter triomf te kunnen bin nentrekken. „Manana!" Morgen! De onderlinge naijver van de bevelvoer ders iedere generaal bij eenig stadsdeel gekomen wilde de eerste zijn om de „Puerta del Sol" als het ware den Dom van Madrid te bereiken, was zóó groot, dat ieder generaal zijn mede-generaals onkundig hield van de gunstige positie, die hij op dat moment innam. Morgen zou de heele wereld het weten. Morgen: „Siempre manana" altijd „morgen" in Spanje. Door dit korte uitstel echter hebben de roode bevelvoerders gelegenheid gehad het hoofd weder koel te krijgen en daarbij het geluk gehad van de juiste aankomst van een grooten voorraad munitie en tanks via Valencia. Zij staken de koppen bij elkaar en het verdedigingsplan van de stad werd in allerijl herzien. Dit werd bekend aan de witte aanvoerders, die toen vreesden, dat het plotseling oprukken met bloedige straatgevechten gepaard zou gaan en te veel van hun manschappen zou kosten, want elk huis zou nu als een burcht ver overd moeten worden. Zij stelden uit. Van uitstel komt afstel. Onvoorziene omstandigheden kunnen in een oog wenk een heel strategisch plan doen mislukken. De vijand zit niet stil. In het nationalistisch gebied wordt verge ten, dat men aan de overzijde vreemde krijgslieden ook aan het woord laat en er naar luistertwat van henzelf niet steeds gezegd kan worden, hoewel Duitsche en Italiaansche technici zeker ook hun diensten aanbieden. Prieto is een groot staatsman, een ge ducht en kundig politicus, zooals ook de felste tegenstanders van hem allen volmon dig moeten toegeven. Hem is het blijkbaar gelukt eenige orde en discipline te schep pen in de anarchistische wanorde, die on der de verschillende baasspelende roode partijen heerschte, zelfs om de tucht in het leger te herstellen. Franco heeft geen kans gezien zijn voorsprong uit te bulten, zijn raadslieden hebben een verregaande ver achting voor alles wat de rooden tot stand brengen en onderschatten hierdoor de kracht van hun tegenstander. Een noodlottig kwartier. Wie aanvalt, heeft de meeste kans van slagen, dat wisten de volgelingen van Prieto en ook wisten ze dat bij Franco een groot offensief in voorbereiding was„Zij hebben kans gezien de witten vóór te zijn. Een ..kwartier", voordat generaal Franco het bevel wilde geven voor den.aanval, bereikte hem de tijding van de belegering van Teruel Het was de streep door de rekening, een kwade slag, waarvan de gevolgen nóg niet geheel, overzien kunnen wor den. Vóór Teruel, stond het vrijwel vast dat Franco zou winnen, nu is het we derom twijfelachtig gewórden, in ieder geval zal het "voor hem een lange en zeer kostbare strijd'beteekenen. Regeering enFranco beiden- worden ge holpen door vreemde mogendheden, maar één punt staat vast: de'een zoo min.als .de ander beschikt over voldoende manschap pen en voldoende materiaal óm hét heele front, dat zich van Noord- tot Zuid-Spanje uitstrekt en dat het heele Pyreneesche Schiereiland doorsnijdt, voldoende te be zetten voer verdediging. Wie zal van de zwakke plekken het handigst gebruik weten te maken? De strijd bleef tot heden onbeslist. Het uithoudingsvermogen aan beide zijden is bewonderenswaardig. Hoeveel gebrek er ge leden kan worden, hoeveel ellende door staan en hoe weinig men aan voedsel noo- dig heeft om juist in het leven te kunnen blijven, men kan er zich slechts een idee van vormen, als men de ontzettende ont beringen van het gemartelde Spaansche volk heeft kunnen gadeslaan. (Nadruk verboden). De luchtbombardementen. Het ministerie van defensie te Bar celona heeft den vliegers der roode luchtmacht orders gegeven, geen bom bardementen meer uit te voeren tenzij aan de fronten. Deze order van het ministerie van De fensie is vervat in een nota, waarin eraan herinnerd wordt, dat de regeering op 28 Januari j.l. haar standpunt betreffende luchtaanvallen op Steden achter het front heeft bekend gemaakt. Deze mededeeling. aldus het ministerie, heeft geen resultaat gehad. Het antwoord der „rebellen" dat op 29 Januari door het radiostation te Sala manca werd medegedeeld, was negatief. Desondanks heeft de regeering te Barce lona toen zij vernam, dat de regeeringen van Frankrijk en Engeland het initiatief der Spaansche regeering in overweging hadden genomen, den commandanten der luchtmacht opdracht gegeven, alle toebe reidselen voor luchtaanvallen te staken en nadat hij had vernomen, dat Parijs en Londen van plan waren, onderhandelingen san te knoopen ter voorkoming van bom bardementen' van achter het front gelegen steden, heeft het ministerie van Barcelona oDenlijk bekend gemaakt, dat „zoolang deze onderhandelingen durtn, de republikein- sche luchtmacht zich zal beperken tot vluchten in samenwerking met het land leger. zoodaf boven het achterland slechts verkenningsvluchten zullen worden onder nomen". Tegen het piraten-dom. Het Fransche ministerie van buitenland- sche zaken deelt mede, dat als gevolg van de besprekingen, die gisteren te Londen gevoerd zijn tusschen den Britschen minis ter van buitenlandsche zaken en de am bassadeurs van Frankrijk en Italië, met het oog op verscherping van de maatrege len tot bescherming van de koopvaardij in de Middeliandsche Zee tegen zeerooverij. de Fransche regeering besloten heeft, de volgende maatregelen te nemen De Fransche oorlogsschepen, die over eenkomstig het accoord der Britsehe. Fransche en Italiaansche vlootdeskundi- gen, zorgen voor de uitvoering der maat regelen van toezicht, voOTzien in de over eenkomst van Nyon, zullen order krijgen, in den aan hun toezicht toevertrouwden sector iederen onderzeeër aan te vallen en zoo mogelijk te vernietigen, die onder water varend wordt aangetroffen buiten de Spaansöhe territoriale wateren op de scheepvaartroute gelegen ten Westen van den meridiaan van Bec de l'Aigle nabij Ciotat. De diplomatieke redacteur van de „Daily Telegraph and Momingpost" verneemt, dat de Britsehe regeering een nieuw voorstel heeft gedaan voer de onderdrukking der zeerooverij in de Middeliandsche Zee. Volgens dit voorstel zou, onmiddellijk nadat een schip tot zinken zou zijn gebracht en de nationaliteit van den aanvaller zou zfjVi vastgesteld, een commissie uit de staten van Nyon bij eenkomen en machtiging geven voor beslaglegging op eigendommen van den aanvallenden staat voor het volle bedrag van de schade. - Italië agressief. De behandeling in het Britsehe Lager huis van de zaak der Endymion en de po gingen. die ondernomen worden om den burgeroorlog in Spanje te humaniseeren, v/orden door de Italiaansche pers voorge steld als daden bestemd tot Fransch- Britsche hulp aan Barcelona. De corres pondenten der bladen te Rome verwonde ren er zich over en zijn zelfs verontwaar digd, dat Eden niet met meer energie ge antwoord heeft op. de vragen die hem gesteld zijn over de samenwerking tusschen Italië en generaal Frajico. „Parijs is wel een mis waard", schrijft la Tribuna. Het roode Spanje dat volko men tot het uiterste is gebracht door den steeds heviger en beslissender druk der rechtschen, is wel een Europeesoh oorlogje waard. Madhtige vlootconcentraties in de Mid deliandsche Zee worden te Parijs en Lon den min of meer aangekondigd. Ernstige' besluiten schijnen ophanden. Wapen gekletter moet gehoord worden en de clas- sieke atmosfeer voor een incident moet worden geschapen. Welnu, de heeren vergissen zich. dat alles laat ons volkomen onverschillig." Het ontwerp, strekkende tot humanisee ring van den oorlog, wordt beschouwd als een „Fransch-Britsche,. vondst ten gunste van het bolsjewistische Spanje", De Tribuna schrijft: „het is het meest recente aspect van de uitgebreide Fransch- Britsch-Russische intrige, die niet alleen gericht is tegen de wedergeboorte van het Spaansche volk. maar ook tegen den Euro- peeschen vrede". De „Messagero" schrijft: „zij, die de con trole over de gebeurtenissen uit hun han den voelen glijden, doen een beroep op zedelijke beginselen, die zij anderhalf jaar 'geleden verwaarloosden, eenvoudig om Franco te berooven van de meerderheid in de lucht, waarin zij het begin van het einde zien". Amerikannschc ambulance gebombardeerd. In de buurt van de grensstad Figueras dicht bij de Oostkust en tusschen Per- pignon en Barcelona gelegen, is gisteren een Amerikaansche ambulance, welke met 40 vrachtauto's levensmiddelen vervoerde en uit Parijs kwam, door rechtscbe vliegers gebombardeerd. Van de Fransche begelei ders zijn er drie gedood en een groot aan tal gewond. Verscheidene vrachtauto's werden getroffen en vernield. De anderen zijn daarop over de Fransche grens terug gegaan naar Frankrijk. De ambulancewagens waren aangeboden door de Amerikaansche sectie van het in ternationale sanitaire centrum. Madrid weer gebombardeerd. Dertig bommen van zwaar kaliber vielen gisteren in het centrum van Madrid tijdens een bombardement dat om vier uur begon en een uur lang aanhield. Een projectiel viel op de Fransche ombassarle. doorboorde het dak en de tweede verdieping en viel tenslotte in een kamer op de eerste ver dieping. zonder tot ontploffing te komen. De schade is aanzienlijk, Het aantal slacht offers is nog onbekend. t N deze dagen gaan meer dan ooit de gedachten en gevoelens van alle Neder- 1 landers uit naar onze Prinses. Hare Koninklijke Hoogheid heeft doen weten, dat zij bij de geboorte van Hare eersteling geen geschenken wenscht, dat Inzamelingen voor dit doei. Haar niet aangenaam zouden zijn. Toch zullen zeer velen in de oprechte vreugde over de geboorte van een Prinses in het Huis van Oranje uiting willen geven aan hun warme gevoelens van aanhankelijkheid aan het Vorstenhuis en aan hun vaderlandsliefde. Tot dit doel heeft het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden, dat onder hooge bescherming van Hare Majesteit de Koningin staat en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana zijn eere-voorzitster mag noemen, in overleg met het Prinses Juliana Noodfonds van „Simavi" besloten in te stellen het Prinses Beatrix-Fonds. De uit vreugde en dankbaarheid uit het geheele Koninkrijk te schenken gelden zullen in dit fonds vloeien. Het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden en het Prinses Juliana Noodfonds zullen hieruit gelijkelijk kunnen putten. In Nederland zal door het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden, hetwelk alle lagen der bevolking bereikt, individueele steun worden verleend, ingeval door ziekte van kinderen, of door kinderrijkheid van het gezin bijzondere behoefte is ontstaan. In de Indien zal het Prinses Juliana Noodfonds steun bieden aan alle instel lingen, welke hulp verleenen aan kraamvrouwen en zieke kinderen. De samenwerkende besturen zijn overtuigd, dat dit streven door H.KÜ. Prinses Juliana met groote Instemming zal worden begroet, wijl zoodoende haar gelukkig moederschap het middel kan worden om rijkelijk te bevorderen, dat aller- wege hulp kan worden geboden. Een spontanen en krachtigen weerslag vinde deze oproep door een storting in het Prinses Beatrix-fonds, voor Nederland op de postrekening nr. 75000, voor Nederl.-Indië op de rekening bij de Nederlawdsche Handelmaatschappij N.V. (Factory) Batavia, voor Suriname op de rekening bij de Surinaamsche Bank N.V, en voor Curasao op de rekening bij de Hollandsche Bank Unie N.V. Het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden: Mr. A. J. A. A. baron VAN HEEMSTRA, Voorzitter. Mr. H. M. L. H. SARK, Algemeen Secretaris. Mr. E. E, MENTEN, Penningmeester. Het Prinses Juliana Noodfonds: Dr. G. ROYER, Voorzitter. Dr. CH. W. F. WINCKEL, Secretaris-Penningmeester. Jsrl :(rri jiillO l» De Japansche verliezen. De Japansche minister van oorlog heeft in het Lagerhuis medegedeeld dat tot dusver „in het incident met China" ongeveer 20.000 manschappen der Ja pansche troepen zijn gesneuveld. Hij voegde hieraan echter toe, dat hier van een minimumschatting sprake is. Men gelooft dan ook, dat het aantal doo- den veel grooter is, als men degenen, die aan verwondingen of ziekten bezweken zijn en de verliezen bij landingsafdeelingen, vloot en luchtmacht mederekent. Van het front. Na verbitterde gevechten, welke verschei dene dagen duurden en die in den nacht van 2 op 3 Februari hun hoogtepunt bereik ten met een hevig bombardement van de Chlneesche stellingen bij Feng Jang, Is het Chlneesche front verlegd naar de keten van meren, welke de Hwal-rivier verbindt. Peng-Poe werd hierbij, zooals reeds ge meld, prijs gegeven. De Japanners zijn thans voor de aan na tuurlijke hindernissen rijke en bovendien kunstmatig nog meer versterkte hoofdstel lingen der Chineezen aangekomen. Van de sterkte van dit Chineesche front hangt het lot af van den sector der Tientsin-Poe- kanspoorlijn, die zich nog in Chlneesche handen bevindt en van den Oostelijken sec tor van de Loenghai-spoorlijn. Aan beide zijden zijn versche divisies in den strijd geworpen. Militaire deskundigen nemen aan, dat de Japansche troepen, met het oog op het be lang van den TientsinPoekau-spoorweg voor het snelle vervoer van troepen tus schen Sjanghai en Tientsin, na een korte rustpauze tot een besllssenden strijd om het bezit van de spoorlijn zullen overgaan. Als U geen raad meer weet van de rheuma tische pijnen, alles reeds hebt geprobeerd zonder goed gevolg, probeert dan de zes zouten uit KruscheD Salts Zij hebben duizen den lijders reeds afdoend geholpen. Ook U zullen zij zeer snel van Uw pijnen verlossen. STRALENDE GEZONDHEID VOOR I CENT PER DAG 5592 (Ingez, Med.) Devietf en: wapen van rechtsch Spanje. Naar vernomen wordt bestaat het nieuwe wapen van het rechtsche Spanje uit het schild der katholieke koningen, waarin men de oude wapenen van Sicilië vervan gen heeft door die van Navarre en waar omheen men de schilden der middeleeuw- sche staten, welke het huidige Spanje vor men, heeft gegroepeerd. Boven het wapen verheft zich een kroon met acht parels. Het devies luidt: ,JEén, Groot, Vrij". .iii. Volgens berichten van Chineesche zijde hebben de Japanners zich gedwongen ge zien Lianghsiatien te ontruimen, doch een bevestiging hiervan is niet te verkrijgen. Nieuwe centrale regeering te Nanking? Naar men meent te weten, is het Japan sche leger voornemens, een nieuwe cen trale Chineesche regeering te vormen, die haar zetel te Nanking zal hebben, en boven de voorloopige Chineesche regeering te Pel- ping zou moeten staan. Men verwacht, dat deze nieuwe regeering onmiddellijk na den val van Soetsjau zal worden ingesteld. Mat- soei leidt de onderhandelingen over de vorming dezer regeering. De 78-jarige Chineesche staatsman Tangsjaoyi, die de eerste minister-president van China onder de republiek was, is door het Japansche leger uitverkoren als de nieuwe president en wordt thans gepolst; het is echter twijfelachtig of hij zal accep teeren. Staat van beleg te Kanton, Naar aanleiding van allerlei, overigens nog door geen enkel concreet feit beves tigde geruchten, dat elk oogenblik een' Ja pansche inval in Zuid China verwacht kan worden, is tijdelijk de staat van beleg afge kondigd te Kanton. Verscheidene buitenlanders zijn naar de Buitenlandsche concessie op het eiland Sjamien vertrokken, in verband met de zenuwachtigheid hunner Chlneesche bedien den. die weigerden, in de hulzen in de stad zelf te blijven. In buitenlandsche kringen te Kanton wordt de zaak kalm opgenomen. Men 's van meening, dat de vrees die tot den ge spannen toestand heeft geleid, ongegrond is. De scheepvaart te Kanton ligt thans l heel stil, doordat de Parelrivier met een boom is afgesloten. Onder de opgesloten schepen bevinden zich vier Britsehe kanon- neerbooten en een Amerikaansche. Duitsche Roode Kruis houdt inzameling voor Chineesche gewonden. Naar het Chineesche" telegraafagentschap Central News verneemt, heeft het Duitsche Roode Kruis, dat onlangs een inzameling ;is begonnen ten bate van de verpleging van gewonde Chineezeh, reeds genoeg ge'jj bijeen gebracht voor de verpleging va" honderdduizend personen. Midden Februan zullen de aangekochte geneesmiddelendoor den zoon van den Duitschen ambassadeur in China, Trautmann, naar China worden gébracht. De Russisch-Japansche wrijring' De Russische regeermg heeft vier ren van het Roode Leger, die bij Japanse" regimenten gedetacheerd waren, op g(°" van de uitwisselingsovereenkomst, die reen verscheidene jaren geldt, teruggeroepen e Japan verzocht, de Japansche attache sw' rug te roepen. Gisteravond vertrokken Japansche officieren uit Rusland. Het aan' tal diplomatieke agenten van beide 1W*, is thans tot een minimum teruggebra daar de meeste consulaten gesloten zijn. 2—3

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 10