Dr. Colijn's radio-rede: BINNENLAND Een Prinses Beatrix fonds Wol LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 2 Februari 1938 Derde Blad Ko. 23882 7tJsfe Jaargang Over wijde vlakten durven wij weer in de toekomst staren Witter dan wit GEMENGD NIEUWS Giften uit vreugde en dankbaarheid zullen hierin gestort worden Landgenooten De Firma JOHAN PARMENÏIER' fe LEIDEN De Oranjetelg- COLIJN Voor de radio heeft de minister-presi dent, dr. Col ij n, gistermiddag de volgende rede'gehouden. Heb ik mij in den loop der laatste jaren via de radio enkele malen tot u gericht, <ie aanleiding daartoe was niet altijd van vroolijken aard. Meestal betrof het aan gelegenheden van regeeringsbeleid, waar omtrent toelichting en verklaring op bree- de schaal wenschelijk geoordeeld werd. Ik sprak dan als woordvoerder van de re- geering. Thans richt ik mij bij vernieuwing langs dezen modernen weg tot de be woners van Ne derland en van de overzeesche gebieosdeeien van het Koninkrijk, maar ditmaal niet als woord voerder van de regeering, om tekst en uitsleg te geven van be paalde regee- ringsdaden, doch enkel en alleen, omdat wij elkaar van hart tot hart iets te zeggen hebben, nu wij allen vervuld zijn met blijdschap over den goeden afloop van de verwachte gebeurtenis in het paleis te Soestdijk. Het is toch eigenlijk een wonderlijk ding, dat een heel volk in angstige spanning het oogenblik verbeid heeft, dat een kind zou geboren worden, een gebeurtenis, die eiken dag in ons land cenige honderden malen plaats grijpt, die wij zelfs in eigen familiekring nau welijks met grooter belangstelling tege moet zien dan thans het geval is ge weest. Een wonderlijk ding, dat we ge neigd zijn onze huizen te verlaten en het elkaar op straat toe te roepen, dat een nieuwe Oranjetelg geboren werd. Er zullen er wel zijn, die dit warm ge voel van nagenoeg de geheele natie zul len bestempelen als een soort van byzan- inisme. als ongemotiveerde vorstenver- srlijking, als bewierooking van wie in "oogheid gezeten zijn. Wie zoo oordeelen oben het intusschen glad mis. Daarvoor n de gevoelsuitingen te warm en te in- feg, daarvoor zijn zij ook te algemeen. In \ét öagloonershut op het platteland wordt uk minder hartelijk meegeleefd met onze iroraprinses, met haar gemaal en de jonggeboren spruit, dan in de huizen uit kingen van hof, regeering en deftige bur gerij. In alle kringen van ons volk werd "ejuicht tot uitbundigheid toe, toen de erloving van de prinses bekend werd. Bij de voltrekking van het huwelijk deelde heel het volk in de huwelijksvreugde. Toen de eerste geruchten begonnen te loopen, omtrent de moederverwachting van de prinses, was het of een golf van teerheid over het land ging. En als prins Bernhard op den Muiderstraatweg een ernstig on geval overkomt, hoe gaan de gedachten can ook uit naar de aanstaande moeder van een nieuwe Oranjespruit. En wie zal de gebeden tellen, die in zoo menigen hui- Mijken kring zijn opgezonden tot Hem in iens handen ons leven en bij Wien al onze paden zijn. Dit alles is niet gewoon. Er schuilt iets ijzonders achter, iets, dat niet alle- daagsch is, iets, dat men elders niet zoo, dat wil zeggen: niet in dié mate waar neemt. Ook in andere landen zijn eerbied waardige en gerespecteerde vorsten, ook elders hebben vorstenkinderen de geboorte van hun eersteling tegemoet gezien. Ook daar was vaak belangstellende verwach- iïig. Maar wat men er miste, was de span ning, die zich bij ons om deze geboorte ontwikkeld heeft. Voor die tot spanning estegen belangstelling moet een bijzon dere oorzaak bStaan, een oorzaak, die niet uitsluitend ligt in gehechtheid aan per sonen. doch ook rust op andere overwegin gen. En dan tast ik niet mis. als ik die bijzondere oorzaak zoek in den zeer bij - zonderen band, die Nederland en Oranje met elkaar verbindt. Soms is een vorstenhuis van buiten af door een sterker macht aan een volk op gedrongen. Soms heeft de erfopvolging aan het land volmaakt vreemde personen op den troon gebracht. Elders zien wij lan den op zoek naar een vorst. Niets van dat alles bij ons. Nederland en Oranje zijn nen geworden, samengegroeid tot wat zij u zijn. Zij wortelen in dezelfde aarde en nun wortelen hebben zich in die aarde onder den grond ineengestrengeld, zecdat 21 j tot één wortel geworden zijn. Dat verklaart het zeer bijzondere ka rakter van de twee-eenheid Nederland- Dranje, zij zijn onafscheidelijk van elkaar geworden. Maar juist om deze reden valt het ons zoo moeilijk, ons in te denken m een toestand, waarbij die enge band biet meer bestaan zou. De vrees daarvoor al spraken wij het liever niet uit is ons niet vreemd ge veest, heeft ons van tijd tot tijd zelfs vel beklemd. Van 1890 tot 1909 was onze huidige Koningin de eenige telg uit het ^ranjehuis, waarin die aloude band met «ederland tot uitdrukking kwam. En wel schonk de geboorte van prinses Juliana hï 1909 verlenging van hoop en verwachting 2e band bleef toch bijna 50 jaren lang irtlo ?°s' want bet hing tusschen 1890 en alles aan een tweetal sterfelijke men- schen. Die vage beklemming is nu wegge- vallen, nu het huwelijk van Prinses Juliana den kinderzegen mocht erva- ren en daarin schuilt de nationale zin van de algemeene volksvreugde. Zeker, w,j zijn ook blij om de blijdschap van het jonge ouderpaar, wij verheugen ons met de Koninklijke grootmoeder, nu zii cl° derde generatie in haar geslacht aansehouwen mocht, maar de vreugde Van llet v°lk als geheel draagt nog een ander stempel. Die vreugde is sterk ge mengd met historisch besef. God heeft als het ware een venster geopend, waardoor wij weer over wijde vlakten naar buiten blikken, weer in de toe komst durven staren. Oud en jong, rijk en arm, hooggeplaat- sten en zij, die in nederiger sferen verkee- ren, die allen voelen zich in deze dagen als het ware leden van één gezin, die te zamen vreugde bedrijven en die hun blijd schap in verschillende vormen uitjubelen. Als wij konden, zouden wij elkaar allemaal de hand willen drukken, elkaar deelgenoot willen maken van onze innnerlijke gevoe lens. Dat kan nu eenmaal niet en ik weet, dat een poging om door de radio uitdruk king te geven aan wat in ons hart leeft en in ons hoofd omgaat, slechts een ma ger surrogaat is van wat wij zouden doen, als wij allen eens bijeen konden zijn. Wij kunnen niet eens samen ons Wilhelmus zingen, althans niet, zoodat wij elkaar kunnen hooren. Toch is het wel iets, als deze schare van luisteraars van Noord tot Zuid en van Oost tot West een schare, die als de concentratie van de natie gezien mag worden zich er enkele minuten toe heeft willen zetten om gelijktijdig de gedachten te richten op dezelfde nationale gebeurtenis. Ongetwijfeld heb ik uw gedachten slecht vertolkt, waar ik er niet eens in geslaagd ben mijn .eigen diepste gevoelens tot uit drukking te brengen. Maar dat doet er eigenlijk niet toe. Het gaat niet hierom, of ik vandaag goed of minder goed gespro ken heb, maar het gaat hierom, dat wij alien enkele oogenblikken ons vereenigd hebben om gezamenlijk onze gedachten te bepalen op een nationale gebeurtenis van groote beteekenis. In veel is ons volk verdeeld. Laat ons daarom te sterker waardeeren die mo menten in ons volksleven, waarin wij één zijn, waarin alle verschillen wegvallen, al thans overkoepeld worden door wat wij gemeenschappelijk in hooge waardeering houden. Zulke oogenblikken hebben wij thans, nu wij ons samen verheugen over het geluk in het Koninklijk gezin, nu wij ons allen verblijden over de versteviging van den band, die Oranje met Nederland verbindt, nu wij ervoeren, dat er toch ook nog wel wat ts, waarin wij eensgezind kunnen zijn. Ik sprak tot u als een dergenen, die met u in de volle feestvreugde deelen. Ik ein dig met een woord uit naam der regee ring. Geve de Almachtige God, dat Zijn zegen ook verder ruste op ons Koninklijk Huis en op het aan dat Huis zoo zeer ver knochte volk van Nederland. NATIONALE VEREENIGING VOOR HANDELSONDERWIJS. worden Uw tanden indien U poetst met Tube 60 en 40 ct. Doos 20 ct. IVOROL 5469 (Ingez. Med.) Ledenvergadering. De Vereeniging voor Handelsonderwijs hield de2er dagen een ledenvergadering, onder leiding van haar voorzitter, mr. A Bruch, te Haarlem, die er in zijn openings woord aan herinnerde, dat het handels onderwijs in 1937 wettelijk geregeld werd. Spr. wees er op dat er in onderwijskrin gen ernstige ongerustheid bestaat over de uitvoering van de nieuiwe regeling. Na het afdoen van eenige huishoudelijke zaken, hield mr. W. J. Witsenboer. adjunct- directeur van een handelsschool te 's Gra- venhage. een inleiding over: Het verleden, het heden en de toekomst van de handels school met drie en vierjarigen cursus. 1. Het onderwijs aan de handelsdag scholen is bestemd voor jongelui, die': a. later als zelfstandig ondernemer in het middenstandsbedrijf werkzaam hopen te zijn; b. een commercieele of administra tieve betrekking hopen te verkrijgen of in het middengroot- of grootbedrijf, in het overheidsbedrijf of hi <ie administratie van openbare lichamen 2. Krachtens deze bestemming is het onderwijs aan deze scholen uiteraard eind onderwijs. 3. Doel en karakter brengen mede. dat bij dit onderwijs een nauw contact en een vruchtbare samenwerking moeten bestaan tusschen de school en het bedrijfsleven, zoowel tijdens den cursus als bij het eind examen. 4. Voor een en ander is noodig, dat vooraanstaande vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, benoemd, hetzij recht streeks door de overheid, hetzij via de Kamers van Koophandel en fabrieken, zit ting hebben in de commissie van toezicht en in de eindexamencommissie. Deze ge committeerden in de eindexamencommissie moeten niet slechts belangstellend en ad- viseerend lid zijn, doch het recht hebben, mede over het al of niet slagen der can- dddaten te toeslissen. 5. Voor bezitters van het einddiploma van de handelsdagschool met vier jarigen cur sus moet de mogelijkheid bestaan om over te gaan naar de vierde klasse van de H3.Szonder daarvoor een volledig toe latingsexamen af te leggen. Art. 10 van het KB. van 7 Februari 1928. regelende de toelating tot de H.B.S., geeft de bevoegdheid hiertoe. DRUKTE BIJ DE AMSTERDAMSCHE TELEFOON. De directeur van de gemeentetelefoon te Amsterdam deelt mede dat in den ochtend van 31 Januari tusschen 10 en 12 uur 50.000 gesprekken op het gemeentetele foonnet méér zijn gevoerd dan op andere dagen. DE TUNNEL ONDER HET SPOORWEG EMPLACEMENT TE ENSCHEDÉ. Zal den naam van Prinsessetunnel dragen. Op den nationalen feestdag, des middags te twaalf uur heeft burgemeester Rückert te Enschedé de tunnel onder het emplace ment van de spoorwegen officieel geopend. Tegen 12 uur had zich aldus het „Vad." een groote menigte opgesteld op en nabij de tunnel, terwijl een lange rij auto's wachtte om direct na de ope ning de tunnel te kunnen passeeren. De heer Rückert heeft een toespraak gehou den, waarin hij op de noodzakelijkheid van de tunnel heeft gewezen. Tenslotte deelde hij onder daverend ap plaus mede, dat de Gemeenteraad in de geheime zitting van jl. 18 Januari het be sluit had genomen aan de tunnel den naam te geven van Prinsessetunnel. Spr, verzocht daarna den heer Van Gle- rum het lint door te knippen, wat ge schiedde door diens zoontje en onder de tonen van het Wilhelmus dat door het publiek uit volle borst werd meegezongen, gingen autoriteiten en commissies door de tunnel, gevolgd door een lange rij van auto's, die de toejuichingen trachtten te overstemmen met geluidssignalen. Daarna werd het talrijke publiek de gelegenheid gegeven de tunnel te betreden. DE AMSTERDAMSCHE BEVOLKING IN 1937. Het bureau van Statistiek der gemeente Amsterdam deelt ons mede: Eind 1937 bedroeg het aantal inwoners van Amsterdam 788.375 tegen 783.351 bij den aanvang van dat jaar, hetgeen dus een vermeerdering van 5024 zielen betee- kertt. Ernstig ongeluk te Goeree. Jongeman door een uit elkaar springend oud kanon gedood. Gistermiddag omstreeks 3 uur is aldus de „N.R.Ct." gedurende de feestviering in de gemeente Goedereede bij het lossen van vreugdeschoten een ernstig ongeluk gebeurd, waarbij de 24-jarige F. den Eer- zamen Cz. doodelijk is verwond. Voordat de schooljeugd voor het raadhuis een aubade zou brengen aan het gemeentebe stuur, zou de heer P. Struyck eenige scho ten lossen met een heel oud kanonnetje, dat daarvoor meestal werd gebruikt. Onmiddellijk na de lont ontstoken te hebben, vloog het oude stuk geschut in stukken, waarbij de heer den Eer- zamen, die kwam aanloopen, Zoodanig aan het hoofd is verwond, dat de dood onmiddellijk intrad. Nog drie omstanders werden door de in het rond vliegende stukken licht gewond. De feestvreugde in de kleine ge meente was begrijpelijkerwijs ineens verdwenen. Alle festiviteiten werden afgelast. Het slachtoffer was gehuwd, doch had geen kinderen. r N deze dagen gaan meer dan ooit de gedachten en gevoelens van alle Neder- 1 landers uit naar onze Prinses. Hare Koninklijke Hoogheid heeft doen weten, dat zij bij de geboorte van Hare eersteling geen geschenken wenscht, dat inzamelingen voor dit doel Haar niet aangenaam zouden zijn. Toch zuilen zeer velen in de oprechte vreugde over de geboorte van een Prinses in het Huis van Oranje uiting willen geven, aan hun warme gevoelens van aanhankelijkheid aan het Vorstenhuis en aan hun vaderlandsliefde. Tot dit doel heeft het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden, dat onder hooge bescherming van Hare Majesteit de Koningin staat en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana zijn eere-voorzitster mag noemen, in overleg met het Prinses Juliana Noodfonds van „Simavi" besloten ln te stellen het Prinses Beatrix-Fonds. De uit vreugde en dankbaarheid uit het geheele Koninkrijk te schenken gelden zullen in dit fonds vloeien. Het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden en het Prinses Juliana Noodfonds zullen hieruit gelijkelijk kunnen putten. In Nederland zal door het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden, hetwelk alle lagen der bevolking bereikt, individueele steun worden verleend, ingeval door ziekte van kinderen, of door kinderrijkheid van het i gezin bijzondere behoefte is ontstaan. In de Indien zal het Prinses Juliana Noodfonds steun bieden aan alle instel lingen, welke hulp verleenen aan kraamvrouwen en zieke kinderen. De samenwerkende besturen zjjn overtuigd, dat dit streven door H.K_H. Prinses Juliana met groote instemming zal worden begroet, wijl zoodoende haar gelukkig moederschap het middel kan worden om rijkelijk te bevorderen, dat aller- wege hulp kan worden geboden. Een spontanen en krachtigen weerslag vinde deze oproep door een storting in het Beatrix-fonds, voor Nederland op de postrekening nr. 75000, voor Neder- landsch-Indië op de rekening bij de Nederlandsche Handelmaatschappij N.V. (Factory) Batavia, voor Suriname op de rekening bij de Surinaamsche Bank N.V. en voor Curasao op de rekening bij de Hollandsche Bank Unie N.V. Het Prinses Juliana Noodfonds: Dr. G. ROYER, Voorzitter. Dr. CH. W. F. WINCKEL, Secretaris-Penningmeester. Het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden: Mr. A. J. A. A. baron VAN HEEMSTRA, Voorzitter. Mr. H. M. L. H. SARK, Algemeen Secretaris. Mr. E. E. MENTEN, Penningmeester. Wederom een moordaanslag te Lienden. De vermoedelijke dader aangehouden Gisternacht is het dorp Lienden bij Tiel andermaal opgeschrikt door een moordaanslag. Toen de ongeveer der tigjarige heer de Lijster gisternacht omstreeks half twaalf met zijn zuster uit Maurik kwam, werd hij, even vqjot liij zijn woning betrad, door een schot getroffen. Hij werd aan den linkerarm gewond. Bij onderzoek: bleek, dat het schot ge lost was met een jachtgeweer. Gistermor gen vroeg is de politie er reeds in geslaagd, den vermoedelijken dader te arresteeren. Doordat deze aanslag groote overeenkomst vertoont met dien van Zaterdagnacht, is het vermoeden gewettigd, dat de thans ge arresteerde ook den aanslag op den acht tienjarigen van Vessem heeft gepleegd. De man, de ruim dertigjarige V. uit Ingen, is gistermorgen in het arrestantemlokaal te Lienden opgesloten en zal zoo spoedig mo gelijk naar het huis van bewaring te Arn hem worden overgebracht. Op het oogen blik ontkent V.. die reeds verhoord is, al les. doch de aanwijzingen van de twee aan slagen zijn tegen hem. Ook legt V. tegen strijdige verklaringen af. De man, die een akte heeft om een jachtgeweer in zijn be zit te mogen hebben, ontkende later, dat hij er een had, doch de politie heeft bij huiszoeking een jachtgeweer gevonden. (de bekende Parley-wol-fabrieken)' heeft heden aan de beide verpleegsters van H.K.H. Prinses Juliana: de zusters Trijntje Boonstra en Romlke Vermeer, ten paleize te Soestdijk aangeboden de eerste pakken van haar nieuwe wolsoort: De pakken nieuwe wol (uitgebracht ter gelegenheid van de blijde gebeurtenis in ons vaderland), waren vergezeld van het volgende alleraardigste rijm van den Heer Clinge Doorenbos. Waarom zou die wol zoo heeten Dat ligt nogal voor de hand De gezond,' Oranjetelg brengt Vreugde in héél Nederland. Ook die wol, die óók gezond is, (Daarom is die naam bedacht) Heeft vanuit de wolstad Leiden Véél geluk en vreugd gebracht. Roeping van d'Oranje-telg is Wees tot heil van 't Algemeen: Spreid voor armen en voor rijken Milde warmte om U heen. Ook de roeping van die wol is Zorg, dat gij te allen tijd. Bij de armen en de rijken Warmte om U henen spreidt. Onze liev' Oranje-telg is Algemeen bemind, gezien Stammend van al-ouden Huize, Van écht Neérlandsch origien. Ook die wol kan daarop bogen, Ook haar roep gaat in het rond, Ook zij stamit van ouden huize. Ook zij is van Neérland's grond. Als d'Oranje-telg volwassen Door dit leven heen zal gaan. Heeft Uw kleinkind nóg dat broekje Van die Parley-Wolsoort aan. Daarom zal die wol zoo heeten En, als U nu nóg meer vraagt. Is het antwoord: omdat Neérland Beiden „op de handen)" draagt. 5472 CLINGE DOORENBOS. CIngez. Med.) LADDERWAGEN OMGESLAGEN TE GOUDA. Een monteur gedood. Tijdens de feestviering te Gouda heeft zich een tragisch ongeluk voorgedaan Tengevolge van een rukwind is gister middag op de markt een veertien meter hooge ladderwagen, waarop de 33-jarige monteur der gemeente-lichtfabrieken, J. v. Petegem uit Gouda stond, die bezig was lampen voor de feestverlichting op de markt aan te brengen, omgeslagen. De man, die zich op ruim tien meter hoogte bevond, kwam met den ladderwagen op de steenen terecht. Van P. bleef bewusteloos liggen. Een geneesheer liet het slachtoffer naar het van Ittersonziekenhuis overbren gen. Kort na aankomst is de man overle den. Van Petegem was sinds Juli in tijde- üjken dienst bij de gemeente lichtfabrieken te Gouda. STORMSCHADE IN DEN HAAG. De storm, welke Maandagavond en den daarop volgenden nacht over ons land heeft gewoed, is in de residentie niet zon der gevolgen gebleven. Behalve dat eenige tientallen vlaggen en feestversieringen werden afgerukt om elders soms vele honderden meters verder totaal vernield te worden gedeponeerd, is gisternacht om ruim 3 uur aan den Moerweg in het Zui derpark tengevolge van den hevigen storm een ongeluk gebeurd, dat wonder boven wonder zonder persoonlijke ongelukken is afgeloopen. De wind heeft een groot stuk dak van een huis op den hoek van den Moerweg- Vier Heemskinderen losgewerkt, opgeno men en door het luchtruim geslingerd, waarna het geheel ongeveer 50 meter ver der in de Boendalestraat neerkwam. Het weggeslingerde materiaal vormde tezamen een groot stuk plat dak en bestond uit een ijzeren balk van bijna 3 meter lengte met een gewicht van eenige honderden kilo's: voorts stukken hout, zink en vele steenen, kleine en groote. welke op het dak hadden gelegen. Deze weggeslagen deelen kwamen deels in naburige straten, deels tegen en op de omliggende huizen terecht en vooral een tiental huizen in de Boen dalestraat werd ernstig beschadigd. Van Sommige huizen bleef aan de voorzijde geen ruit heel, de weggeslingerde stukken hout en steenen hadden het glas in grui zelementen geslagen. Het dak. waarop de ijzeren balk was terecht gekomen, werd ernstig beschadigd. Het mag een gr0°r wonder geheeten, dat niemand letsel heelt gekregen. TRAGISCH EINDE VAN EEN 100-JARIGE. De heer Cornells Droog jammerlijk verdronken. De heer Cornelis Droog, de 100-jarige in woner van Boskoop, die op 12 Januari met zooveel luister en vreugde zijn eeuwfeest vierde, heeft dien dag helaas niet lang overleefd. Een tragisch ongeval maakte gisteravond te circa halftien wreed aan zijn leven een onverwacht einde. Droog was op bezoek geweest bij zijn zioon L. Droog, wonende aan den Nieuwe- weg, op kleinen afstand van het Tehuis voor Ouden van Dagen, waar hij woonde. Door de duisternis misleid is hij toen ln de Gouwe geloopen en jammerlijk ver dronken. TRAGISCHE AFLOOP VAN EEN RECEPTIE TE KERKRADE. Gistermorgen had op het gemeentehuis te Kerkrade een receptie plaats ter gele genheid van den nationalen feestdag. Tegen het einde van de receptie werd door den voorzitter van het Oranje comité, den heer M. Damonseaux aan den burge meester een door de Kerkradenaren ge dicht en getoonzet muziekstuk aangebo den. Nadat de heer D. dit werk aan den burgemeester had overhandigd, zakte de 73-jarige grijsaard in elkaar. Onmiddellijk waren geneesheeren bij de hand. Hulp mocht echter niet meer baten. De heer D. was een zeer geziene persoonlijkheid. ONDER EEN AUTO GERAAKT. Een 63-jarige voetgangster. mevr. M. E. van A. uit de 's-Gravensandelaan te Den Haag. geraakte gistermiddag te circa kwart na drie op den hoek PrinsegrachtLijn baan onder een bus van de Haagsche Tramweg Maatschappij. De dame werd te gen den grond gesmakt en moest met een schedelbasisfractuur naar het ziekenhuis aan het Westeinde worden vervoerd, waar zij ter verpleging is opgenomen. BUITENLANDSCH GEMENGD. POOLEXPEDITIE VAN PAPANIN IN ONGUNSTIGE POSITIE. De sovjet-Russische Noordpool-expeaitie meldt, dat als gevolg van een plotselinge cycloon, die zes dagen duurde, hei ijskamp. waarop zich het kamp bevindt, gescheurd is en dat de expeditie thans zit od een ijsschots van 270 bij 180 meter en afgesne den is van haar twee bases en haar voor- raadmagazijn. Papanin, de leider der expeditie, acht echter geen gevaar aan. wezig.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 9