ARTIS IN NOOD
78 ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 8 Januari 1938
Derde Blad No. 23861
n BiTEML. WEEKOVERZICHT
Donkere toestanden in Frankrijk
Redactie1507
Directie est AcMni«fr 2500
Wie zal het land kunnen redden uit het moeras
Onze Telefoonnummers:
(op 2 lijnen)
«ROEIENDE ONZEKERHEID,
-De .feestdagen liggen weer achter ons en
stemming Is grootendeels verdwenen.
Hét leven hervat zijn gewonen gang. los
van sfeer en vrij van invloeden van het
oozenblik Of de wereld daarmede te feli-
clteeren valt, betwijifelen wij echter sterk.
Zie bv wat zich bezig is af te spelen in
Midden-Europa De verhoudingen daar
■waren reeds niet precies af te bakenen,
doch thans tast men meer dan ooit in een
soort doolhof rond. Om te beginnen is
daar de vreemde en onverwachte wending
vhh zaken in Roemenië. De verkiezingen
brachten het ministerie Tatarescu geen
meerderheid doch wettigt dit het aan
het bewind brengen van een partij, die
nhuwelijks 10%. der stemmen verwierf? En
dit toch is geschied. De ontslag-aanvrage
,van Tatarescu c.s. werd aanvaard, hetgeen
'weinig bevreemding behoeft te wekken,
ais men voor oogen houdt, dat in Roemenië
efen zittende regeering, die bij verkiezingen
geen 40% der stemmen en dus de meer
derheid behaalt, al bijzonder zwak staat.
Doch waarom dan een partij aan het roer
gebracht, die nauwelijks 10"/.. der stemmen
verwierf? Koning Carol heeft daarmede
een zware verantwoordelijkheid op zich
geladen, die, bij mislukking, de dynastie
direct in het geding zou kunnen brengen.
Als reden wordt opgegeven, dat de ko
ning vreesde voor een te groote winst der
Uzeren Garde, de nationaal-socialistische
partij in Roemenië, en daarom het heeft
willen wagen met de partij, die in staat
zou zijn om de gevreesde partij den wina
uit de zeilen te nemen. Het zij zoo, maar
in zee gaan met een dergelijke minderheids-
partij bergt niettemin groote gevaren in
zich; het behoeft geen nader betoog. Uit
den aard der zaak moet de partij van Goga.
dfe man, die thans aan de touwtjes trekt,
in velerlei opzicht sympathiseeren met hei.
doel. dat de IJzeren Garde zich stelt, om
die partij in werkelijkheid afbreuk te kun
nen doen. En dat is inderdaad het geval.
Goga's partij is meer gericht op toenade
ring tot Duitschlanö en Italië, brengt
mede een beslist anti-semietische politiek,
voelt voor een soort totalitair bewind
Geen wonder, dat de Roemeensche ver
rassing in Frankrijk, Engeland en de lan
de der Kleine Entente, met name Tsjecho-
Slowakije een zeer onaangenamen indruk
maakte! Weliswaar heeft de regeering
Goga, waarin Micescu de portefeuille van
buitenlandsche zaken draagt, zich uitge
put in verzekeringen, dat in de buitenland
sche politiek geen wijziging van beteekenis
zal worden gebracht, doch vol argwaan
blijft men en niet ten onrechte, gelet op
het feit, hoe thans reeds Roemenië zich
heeft uitgesproken voor erkenning van het
Italiaansche imperium, dus zich geneigd
toont voor toenadering tot Italië!
De onzekerheid, die in Midden-Europa
heersehte, is wederom belangrijk toegeno
men en het is geen wonder, dat vanuit
Sovjet-Rusland reeds bedekte dreigingen
klinken. Zooals men weet, is Inzake de
kwestie van Bessarabië nog nimmer .een
definitieve beslissing gevallen, doch een
Roemenië, dat Frankrijk steunt, kan reke
nen op matiging van Russische zijde. Nu
die zekerheid is weggevallen en dienten
gevolge ook voor Polen de vraag, of het
miet wenschelijk is om met Duitschland
nader aan te pappen, meer naar voren
komt, worden vanuit Svoj et-Rusland de
eerste symptomen gehoord van aanwijzing,
dat omtrent Bessarabië nog niet is beslist!
Goga zal straks verkiezingen „organi-
seeren" en men zal moeten afwachten of
hij met de middelen, die blijkbaar in Roe
menië mogelijk zijn om verkiezingen te
„makein", in staat zal zijn, zich een meer
derheid te verschaffen. Onmogelijk heet het
niet. Het typeert tevens de waarde van
vrije verkiezingen!
Het anti-semietisme is reeds in vollen
gang en we betwijfelen of de tusschen-
komst van Engeland en Frankrijk in dit
opzicht wel veel uitwerking zal sorteeren.
Het anti-semietisme is Roemenië immers
van nature niet vreemd!
Als soort tegenwicht voor het gebeuren
in Roeenië ziet men een sterke verkoeling
in de betrekkingen tusschen Oostenrijk en
Hongarije en Italië. Eens was de Duce de
groote beschermer der vroegere Donau-
mcmarchie tegen de Duitsche expansie-
zucht, doch dit hjtot reeds historie gewor
den, nu de as Rome-Berlijn zich heeft toe
gespitst en Onbreekbaar heet.
Komende week zullen te Boedapest be
sprekingen plaats vinden omtrent de toe
passing der protocollen van Rome! Het zal
Weenen en Boedapest gelegenheid geven
om zich te beklagen over Rome's wijziging
in politiek opzicht, doch zal het veel baat.
geven, gelet op de uiteenzetting van Gayda
in de Giomale d'Ibalia? Deze verklaring
laat immers weinig twijfel over of Italië
steunt thans onomwonden het Duitsche
streven naar expansie in de richting van
den Balkan en daarmede is alles gezegd!
Mogelijk zou zelfs kunnen- zijn. dat. wan
neer Frankrijk en Engeland besliste toe
zeggingen zouden willen doen, Oostenrijk
zoowel als Hongarije zich meer in deze
richting zouden willen oriënteeren.
Men ziet, de onzekerheid is ernstig toe
genomen en nooit kan dat van goeden in
vloed zijn op behoud van den vrede, al
hoort men dit woord meer dan ooit in alle
verklaringen.
Vandaar dan ook de voortzetting der be
wapening op een schaal, dat men zich gaat
afvragen, of diverse landen dan regelrecht
afsturen op een staatsbankroet!
Tusschen Engeland en Italië is de situa
tie scherper geworden tengevolge van het
uitzenden van radio-berichten in het Ara
bisch door de B.B.C. als antwoord op de
Italiaansche uitzendingen van Bari uit.
Meer en meer vestigt zich de overtuiging^
dat in de Engelsch-Italiaansche verhou
dingen het gevaar zich toespitst daar En
geland met groote vasthoudendheid thans
een program van afweer heeft ingezet, dat
wel eenigszins doet denken aan het be
kende gezegde: de beste afweer is de aan
val! Gelukkig betreft het echter nog geen
directe maatregelen van militairen of mari-
tiemen aard! Niettemin: Albion ontwaakt.
Onzeker is eveneens de situatie in het
Verre Oosten. Het schijnt, dat Japan mo
menteel vredespogingen in het werk stelt,
pogingen, die echter nog niet tot eenig
resultaat leidden. De Japansche eischen
zijn te hoog gesteld! Eenigszins in de lijn
van de uitlatingen van minister Soetsoe-
goe. die feitelijk ronduit verklaarde, dat
Japan's bedoeling is. om het blanke ras
uit China te verdrijvenLater heeft
Onze Parijsche correspondent schrijft:
Het gaat slecht in Frankrijk, heel slecht
zelfs De sociale conflicten, die de laatste
maanden van het vorige jaar na een be
trekkelijk rustige periode alierwege op
nieuw uitbraken, nemen dagelijks in hevig
heid toe en bijna geen dag gaat er voorbij,
of een nieuwe tak van het bedrijfsleven
wordt er door getroffen.
Het was v/el een wonderlijke samen-loop
van omstandigheden, die juist op het uur,
dat het communiqué van minister-presi
dent Chautemps. patroons en arbeiders op
wekkend tot samenwerking en de hecr-
schende sociaie onrust scherp afkeurend,
op de Effectenbeurs bekend werd, de drei
ging der bankgeëmployeerden met een
onmiddellijke staking als een loopend
vuurtje de ronde deed. Uit deze zuiver toe
vallige omstandigheid werd onmiddellijk
de conclusie getrokken, dat de toestand
veel dreigender was dan men aanvankelijk
meende cn dat een algemeene staking voor
de deur stond, die de regeering met een
dringend beroep op de bevolking trachtte
te vermijden.
Het gevolg was natuurlijk een onmid
dellijke ineenstorting der noteeringen.
vooral der staatsfondsen, die echter later
weer een gedeelte van het geleden verlies
Tokio geprobeerd dit te verdoezeien. gelet
op de uitwerking in diverse landen, w.o.
ook de Vereenigde Staten, maar den in
druk zal men moeilijk meer geheel te niet
kunnen doen. Het was een waardevolle
waarschuwing
konden inloopen, toen de ware strekking
van het regeeringscommuniqué bekend werd
Op slot van zaken is dit slechts een klein
incident, maar het teekent toch de sfeer,
die op het oogenblik in Frankrijk heerscht
Slechts een kleinigheid is er noodig,
een vergissing, een valsche voorstel
ling van zaken, om onmiddellijk het
bedrijfsleven in pessimistischen zin te
doen reageeren. En werkelijk er is re
den voor. Welke die reden is? Het ge
mis aan autoriteit.
Met woorden heeft de regeering her
haaldelijk verklaard geen onwettigheden
meer te dulden en in het vlammend com
muniqué van Chautemps wordt verklaard,
dat het voortduren van den tegemvoordi-
gen toestand onmogelijk is en dat de re
geering dit niet kan dulden.
Die woorden zijn zeer zeker uit het hart
van millioenen Franschen gegrepen, want
ook de overgroote meerderheid der- arbei
ders is die voortdurende agitatie moe en
verlangt niets anders dan in vrede haar
dagelljkschen arbeid te kunnen verrichten.
Doch aan die woorden moeten daden be
antwoorden en voortdurend blijkt het op
nieuw dat de regeering den moed mist die
kleine rumoerige minderheid tot rede te
dwingen.
Met enkele voorbeelden kunnen we dit
illustreeren. Sinds ruim veertien dagen sta
ken de duizenden arbeiders van de
Goodrlchfabrieken te Colombes nabij Pa
rijs. Het motief? Het wegzenden van den
Russischen arbeider Rivinov, welk feit, vol
gens de verklaring van minister-president
Chautemps zelve, door beide partijen als
arbiter aanvaard, volkomen gemotiveerd
was.
Wanneer dus dit ontslag gemotiveerd
was, kan niemand aan de conclusie ontko
men, dat de staking ongemotiveerd was.
En wat heeft de regeering gedaan? Op de
eerste piaats heeft zij den moed niet gehad
de door de stakers bezette fabrieksgebou
wen te doen ontruimen, heeft zij medege
werkt tot de eveneens wettelijke
„neutralisatie" van de fabriek en ten slotte
blijkt zij onmachtig de partijen tot elkaar
te brengen, daar de patroons zeer terecht
weigeren de leiders van die ongemotiveer
de staking weer in dienst te nemen, terwijl
de arbeiders geen repressaille maatregelen
wenschen te aanvaarden. Het voortduren
van dit conflict dreigt bovendien nog heel
wat ernstiger gevolgen na zich te zullen
slepen, daar het arbeiderssyndicaat der
chemische producten, waarbij een groot
deel der Goodricharbeiders is aangeslo
ten, roerig begint te worden, besprekingen
voert over een sympathiestaking in de
heele branche en Zich van den finencieelen
en eventueel actieven steun der metaalar
beiders tracht te verzekeren
Een ander jammerlijk gevolg van dit ge
brek aan autoriteit kan men op het oogen
blik bijwonen in het Rhóne-dal, waar een
staking is uitgebroken in de kalk- en ce-
mentindustrie. In een der in die streek
zoo talrijke fabrieken hadden de arbeiders
het werk neergelegd en de fabriek bezet.
In geen der andere fabrieken was er
sorake van staking, daar over het alge
meen de arbeiuers tevreden waren en een
uitstekende verstandhouding heersehte
tusschen werkgevers en werknemers. Tij
dens een paar nachtelijke uren veranderde
die situatie volkomen. Een honderdtal ke
rels, die niet tot de fabriek behoorden,
waren op het terrein binnengedrongen en
in naam van de C. G. T. gaven zij bevel
Dagbladreclame van
onschatbare waarde.
„Dagbladreclame is van onschatbare
waarde zoo men op snelle wijze het
publiek in een bepaald afzetgebied,
waar ook gelegen, wil bereiken.
Dagbladreclame is een soepel reclame
middel, dat gemakkelijk in ieder
reclameplan kan worden toegepast.
Dagbladreclame kan desnoods in één
nacht worden veranderd, indien een
plotselinge wijziging der omstandig
heden dit noodig mocht maken.
Tenslotte is het controleeren de»
resultaten van dagbladreclame een
voudig. Waardoor U het gevoel wondt
bespaard, dat iemand heeft, die op
een doel schiet dat zich ergens in
een volslagen donkere ruimte moet
bevinden".
Dit betoogde onlangs de heer Don
Thomas, directeur van de V.V.V. van
Zuid-Caiifornië. Een reclame-expert,
die wel uitermate bevoegd is tot
oordeelen. Hij wist n.l. het aantal
win tergasten van Z. Califomië op te
voeren van 200.000 tot 500.000 en heb
aantal zomergasten vajn ongeveer
nul tot ruim een millioen per jaar.
In 16 jaar tijds is de Z. Californische
..vreemdelingenindustrie", dank zij
systematische reclame, en in hoofd
zaak dagbladreclame, ongeveer 800
vooruit gegaan. 4267
het werk neer te leggen. „Wat is er aan
de hand?" werd aan een der stakers ge
vraagd. „Er wordt gestaakt, mijnheer?"
„Gestaakt? Waarom?" „Och, dat weet nie
mand. Maar ik zal u zeggen, waarom ik
staak. Ik ben lid van de C. G. T. en heb
geen zin overhoop gestoken te worden of
een pak slaag op te loopen!"
Het voorbeeld, dat even té voren door de
binnengedrongen kerels gegeven was. toen
zij een paar werkwillige arbeiders met tien
tegen een hadden overvallen en duchtig
afgeranseld, zóó. dat twee hunner een
veertien dagen in het hospitaal zullen
moeten doorbrengen, was afdoende ge
weest.
Wie de leider is van de staking? Een
kroegbaas, wiens cafétje de zetel is van de
communistische cel en die luide den raad
geeft: „Als ze niet willen, steek ze dan
overhoop
En wederom wat doet de regeering? In
kort geding heeft de rechtbank beslist, dat
desnoods met behulp van de gewapende
macht de bezette fabrieksterreinen ont
ruimd moeten worden. Maar de prefect, de
regeeringsvertegenwoordiger dus. heeft tot
nu toe geen linger uitgestoken om dit von
nis uit te voeren, terwijl hij wel genoeg
politie en mobiele garden bij de hand had.
toen de werkwilligen, die verreweg de
groote meerderheid vormen, uit protest
tegen deze eenheid gedurende eenige uren
het gebouw van de prefectuur bezetten.
Met tientallen zou men deze voorbeelden
van gebrek aan autoriteit kunnen ver
meerderen. Of is het niet gebrek aan auto
riteit, dat een dikke duizend stakers de
opslagplaatsen der levensmiddelenwinkels
bezet houden, terwijl meer dan vijf duizend
werkwilligen het werk zouden willen her
vatten? En wat te zeggen van de aanhou
ding en gevangenhouding der twee werk
willige transportarbeiders, die in het hartje
van Parijs en op klaarlichten dag door sta
kende kameraden gedwongen werden uit
hun taxis te stappen en uren lang werden
vastgehouden.
Gebrek aan autoriteit! Gebrek aan auto
riteit ook die staking van het gemeente-
personeel, die een dag lang het heele gere
gelde leven van Parijs ontwrichtte. Gebrek
aan autoriteit eveneens het ontvangen der
stakersdelegatie achter den rug van den
onverzoenlijken minister-president om door
zijn socialistischen collega van Binnenland-
sche Zaken.
En moet hetzelfde niet geconstateerd
worden bij de staking in de haven van
Rouaan, waar de matrozen de kapiteins
willen verplichten afstand te doen van een
der hoogste rechten, die steeds een scheeps
kapitein „meester na God op zijn schip"
heeft gehad: de vrije keus bij de aanmon
stering van equipage?
Werkelijk, de inzet van het nienwe
jaar is wel heel somber en men ziet
heusch niet, hoe Frankrijk zich uit die
dreigende en steeds talrijker moeilijk
heden zal redden. Minister Chantemps
meer diplomaat dan sterk, is zeer ze
ker niet de man, die Frankrijk uit deze
benarde omstandigheden zal weten om
hoog te halen.
Maar wie dan? Het antwoord kan slechts
gegeven worden door een hopeloos schou
derophalen!
En wanneer we in deze week na Nieuw
jaar nog eei. wensch mogen uiten voor
Frankrijk's bestwil, dan is het deze: Dat
spoëBig. heel spoedig een „kerel" moge op
staan een krachtig persoon, die nog niet
verpolitiekt met vaste hand en onbuigzame
wil het schip van staat In veilige haven
moge binnenbrengen.
(Nadruk verboden).
