Leiden's oud-burgemeester
Jhr. Mr. Dr. N. C. de Gijselaar ©verleden
Een magistraat van den eersten rang
WOENSDAG 22 DECEMBER 1937
No. 23848
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
78ste Jaargang
EfëGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
En een waar burgervader, die de algemeene achting genoot van de bevolking.
Beginselvastheid en
beminnelijkheid waren
zijn voornaamste
karaktereigenschappen
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor aflvertentles -uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zUn:
per 3 maandenf. 2.35
per week /f. f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Met groote ontroering werd gister
avond laat en hedenmorgen in de
vroegte de droeve tijding vernomen:
Leiden's oud-burgemeester, jhr. mr.
dr. N. C. de Gijselaar is gisteravond
na een slechts kortstondige ongesteld
heid, 72 jaar oud, te zijnen huize in
Wassenaar overleden.
Nicolaas Charles de Gijselaar werd 21
October 1865 te Gorlnchem geboren. Hij
bezocht de H.B-.S. aldaar, en het gymna
sium te Haarlem en liet zich in 1884 aan
de Leidsche Universiteit inschrijven als
student in de rechtswetenschappen. In
1891 promoveerde hij tot doctor in de
rechts- en staatswetenschappen op een
proefschrift getiteld: „HetPanamakanaal".
Na een korten tijd als advocaat werkzaam
te zijn geweest in Amsterdam, werd hij als
firmant opgenomen ln het bankierskan
toor van zijn vader, de firma de Gijselaar
en Co. te Gorinchem. Hij maakte hiervan
deel uit van 18971903 en legde hier de
grondslagen voor zijn financieel beleid,
rraarvan onze gemeente in later jaren de
rijke vruchten zou mogen plukken. Van
18951910 was hij lid van de gecombineer
de colleges van den Tielerwaard en sinds
1900 was hij ook heemraad van dat water
schap. In dat zelfde jaar werd hij benoemd
tot gedelegeerde in het waterschap van de
Linge Uitwatering. Van 19061913 maakte
hij voor de Chr. Hist. Unie deel uit van de
Provinciale Staten van Zuid-Holland. In
1910 werd hij benoemd tot burgemeester
van Leiden als opvolger van burgemeester
De Ridder en tevens tot curator der Uni
versiteit. In 1917 werd hij benoemd tot
president-curator der Academie.
Gedurende de jaren 19121927 was hij
voorzitter van het college voor de vissche-
rijen. In 1913 deed hij voor de Chr. Hist.
Unie zijn intrede ln de Eerste Kamer der
Staten-Generaal van welk college hij tot
voor kort deel heeft uitgemaakt.
Met ingang van 1 Januari 1927 werd
hem wegens gezondheidsredenen op zijn
verzoek eervol ontslag verleend als burge
meester onzer gemeente.
Bij zijn installatie als burgemeester in
de gemeenteraadszitting van Maart 1910
zeide jhr. de Gijselaar o.a.:
,Ik zal ernstig streven een goed burge
meester van deze gemeente te worden; ik
zal mijn beste krachten, zoover die mij ge
geven zijn, daartoe inspannen. Het zal
mijn plicht zijn het gezag hoog te hou
den. het gezag zonder hetwelk geen ware
vrijheid mogelijk is. Het zal ook myn
plicht en tevens mijn doel en streven zijn,
om, staande boven de partijen, zaken en
Personen, zoo onpartijdig mogelijk te be-
oordeelen en tegenstrijdige meeningen zoo
objectief mogelijk tot haar recht te laten
komen."
Aan dit beginsel-programma heeft jhr.
de Gijselaar zich tot den laatsten dag van
zijn ambtsvervulling stipt gehouden.
Iedereen, die hem in zijn ambtelijk le
ven, als hoofd der gemeente en als voor
zitter van den gemeenteraad heeft gade
geslagen, zal dit dankbaar erkennen. Wan
neer de discussies in den raad een enkele
maal al eens een heftige wending dreig
den te nemen, bezat hij de gave en de
'act met een kwinkslag of snedige op
merking, de gemoederen te bedaren en
ook den vurigsten debater te ontwapenen.
Maar niet alleen met het woord, ook
met de daad, heeft hij getoond een be
kwaam regent te zijn. die volkomen was
opgewassen tegen de moeilijke taak om
a_an het hoofd te staan van een belang
rijks gemeente ais de onze. Toen hij van
het kassiersbedrijf uit het stille Gorin
chem tot ons kwam, was de faam van een
uitnemend financier te zijn, hem reeds
Jooruit. En bij het sluiten eener groote
geldleening door de gemeente, kort na zijn
ambtsaanvaarding, is gebleken, dat hij
de ten deze gekoesterde verwachtingen in
Eeen enkel opzicht teleurstelde.
Er zijn trouwens voorbeelden te over,
Velke getuigenis afleggen van zijn voor
treffelijk financieel beleid. Wij willen hier
noemen de gunstige transacties met de
mZ.H.T.M. na de overwelving van het
kort Rapenburg en de vernieuwing en
'«breeding van de Blauwpoortsbrug en
Wijlen Jhr. Mr. Dr. N. C. de Gijselaar tijdens zijn burgemeester
schap onzer gemeente.
met de Leidsche Duinwatermaatschappij.
Het is van algemeene bekendheid, dat
Lelden nog vele jaren na het aftreden van
jhr. de Gijselaar rijke vruchten heeft ge
plukt van de beleidvolle en voorzichtige
financieele politiek, welke hij onder de
moeilijkst denkbare omstandigheden heeft
moeten voeren.
Met groote dankbaarheid herinneren wij
ons het door hem verrichte omvangrijke
en zware werk in de dlstributiejaren. Dat
de toestanden in onze stad gedurende die
jaren in vergelijking tot andere gemeen
ten van gelijke importantie zooveel gun
stiger waren dan elders, is voor een zeer
belangrijk deel te danken geweest aan
zijn wijs beleid en den grooten invloed,
welke van hem op de regeeringsbureaux
uitging.
Als een waar burgervader heeft hij in
deze ontzaglijk moeilijke periode voor de
belangen van zijn gemeente op de bres
gestaan. Dag en nacht was hij in de weer
om een opiossing te zoeken voor de veler
lei problemen op het gebied van voedsel-
en kleedingvoorziening en van de hand
having der openbare rust en orde, welke
zich in dien tijd voordeden. Zes jaar ach
tereen bleef hij op zijn, post, zonder zich
vacantie te gunnen.
Wanneer ooit het nageslacht zou kun
nen vergeten, wat de Leidsche burgerij in
de moeilijke oorlogsjaren aan haar burge
meester heeft te danken gehad, dan staat
daar aan het begin van het Rapenburg de
De Gijselaarsbank, door de bevolking op
23 April 1920 spontaan aangeboden om
blijvend van haar groote erkentelijkheid
te getuigen.
Het is bijna ondoenlijk om op deze
plaats een opsomming te geven van de
vele belangrijke besluiten, welke onder het
bestier van jhr de Gijselaar zijn genomen
en tot uitvoering gebracht.
De electriscbe tramverbindingen met
Katwijk en Noordwijk, later met Den
Haag. zijn onder zijn bewind tot stand ge
komen, terwijl hij ook heeft bijgedragen
tot de totstandkoming der H.T.M.-lijn over
Wassenaar. Door zijn beleidvolle onder
handelingen met de besturen der omlig
gende gemeenten is voor een aanzienlijk
gedeelte de groote uitbreiding der Stede
lijke Fabrieken van Gas en Electriciteit te
danken, waardoor deze gemeentelijke be
drijven belangrijke inkomsten opleverden,
zonder dat de prijzen van gas en electri
citeit hier hooger waren dan elders. Nog
heden ten dage. vormen de winsten der
Lichtfabrieken de kurk, waarop het ge
meentelijk budget drijft.
Voorts dient hier gememoreerd zijn
krachtig ijveren voor uitbreiding der ge
meente ten behoeve van de zaak der
volkshuisvesting ibebouwing Kooiterrein).
Dat de laatste belangrijke annexatie, on
danks het krachtig verzet van de bestu
ren der betrokken gemeenten, is tot stand
gekomen, is vooral te danken geweest aan
het beleid van jhr. de Gijselaar, die de
onderhandelingen met de belanghebben
den en de autoriteiten leidde.
Van zijn helder inzicht in financieele
aangelegenheden legde ook de door hem
ingevoerde reorganisatie van de gemeen
telijke financieele administratie getuige
nis af.
Ter gelegenheid van zijn afscheid op
een der laatste Decemberdagen van 1926,
is hem door de burgerij een gedenkboek
„Leiden tijdens het burgemeesterschap van
jhr. mr. dr. N. C. de Gijselaar 19101927"
aangeboden, dat de geschiedenis van onze
stad in deze periode bevatte, bewerkt door
een 20-tal hoofdambtenaren der gemeente
onder hoofdredactie van thans wijlen prof.
dr. P. J. Blok.
In dit lijvige boekwerk is ook een lijst
opgenomen van opembare werken, aan
welker tot stand koming hij heeft mede
gewerkt. Wij noemen daarvan nog den
bouw der Gem. H.B.S. aan de Burggraven-
laan. de verlegging van het Rijn- en
Schiekanaal, weliswaar een provinciaal
werk, doch waarbij de gemeente haar
steun verleende, evenals bij den bouw van
het nieuwe Academisch Ziekenhuis; de
oprichting van de zwakzinnigen-afdee-
ling Voorgeest", den bouw van de zwem
inrichtingen aan den Hooge Rijndijk en
de Zijl, de oprichting, van den Gem. Rei
nigingsdienst. van den Dienst voor Sociale
Zaken en van den Eerste Hulpdienst; den
bouw van een nieuwe Arbeidsbeurs aan
de Garenmarkt, van het Volksbadhuis in
de v. d. Werfstraat, van het Politiebureau;
de verbreeding van den Rijnsburgerweg,
de inrichting van het terrein van het
voormalig Invalidenhuis tot Kaasmarkt;
den bouw van 't sedert dien al weer buiten
gebruik gestelde station voor den Haar-
lemmermeerspoorweg en als een van zijn
laatste bemoeiingen, het in erfpacht ge-
van van gronden ten behoeve van den
aanleg van den Leidschen Hout.
Ter gelegenheid van zijn 60sten verjaar
dag op 21 October 1925 werd hij door een
comité uit de burgerij gehuldigd, waarbij
hij eveneens toegesproken werd door nu
wijlen prof. dr. P. J. Blok, die hem een
huldeblijk in den vorm van een schilderij
aanbood.
Twee jaar later vroeg en verkreeg hij
eervol ontslag als burgemeester onzer
stad. Het afscheid van de burgerij was een
indrukwekkende manifestatie van haar
dankbaarheid; tallooze vereenigingen van
allerlei rang, stand, politieke of godsdien-
BINNENLAND.
JHR. MR. DR. N. C. DE GIJSELAAR, OUD-
BURGEMEESTER VAN LEIDEN EN
OUD PRESIDENT CURATOR DER
LEIDSCHE UNIVERSITEIT IS, 72 JAAR
OUD, OVERLEDEN. (Ie Blad».
Dr. Hirschfeld over het nieuwe clearing-
verdrag met Duitschland. (3e Blad).
De maatregelen tot invoering der pachtwet
zijn in vollen gang. (3e Blad).
Het incident op den Jamboree-wandeltocht;
luitenant Van der H. vrijgesproken
(Rechtzaken, 4e Blad).
Aanvaring bij Terschelling: Amerikaansch
schip zinkende. (Gemengd, 3e Blad).
De plannen inzake het U.V.S.-sportpark
goedgekeurd. (Sport. 3e Bladl.
BUITENLAND.
Groot debat in het Britsche Lagerhuis over
de buitenlandsche politiek. Chamber
lain en Eden aan het woord. (3e Blad).
De troepen van Barcelona veroveren Teruel
(le Blad).
Ludendorff's uitvaart (Buitenland, le Blad)
Overleden is de Amerikaansche staatsman
Frank Kellogg (Buitenland, le Blad).
Landon steunt Roosevelt's buitenl. politiek
(Buitenland, le Bladi.
Stakingen te Parijs. (Buitenland, le Blad).
Maatregelen in Japan tegen links-georiën
teerde groepen. (Buitenland, le Blad).
De dooi, welke hedenmorgen in
het Zuiden des lands ingetreden
is, zal zich verder over ons land
uitbreiden. Er zal een zwakke tot
matige wind uit Zuidelijke rich
ting waaien, terwijl de lucht neve
lig tot zwaar bewolkt zal zijn.
Neerslag van beteekenis zal niet
vallen.
stige gezindheid namen deel aan de
grootsche serenade welke hem bij die ge
legenheid werd gebracht. Zij bewees ook
zijn weergalooze populariteit, welke zoo
treffend tot uiting komt in het bekende
lied
„Er is maar ééne goeie Leienaar
Dat is de Gijselaar".
Jhr. de Gijselaar in zijn werkkamer in het vroegere Stadhuis.
