Bouwkunstig Schoon
De a. s. conversie van onze
staatsschuld
BELEGGINGEN
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 27 November 1937
Zesde Blad
No. 23827
Fi nan ci eel-Eco no misch
Weekoverzicht
Het Huis te Warmond en iets uit
zijn historie
Redactie1507
Directie en Adminiftr ?50r
Jsie Jaargang
onderhandelingen over
n Engelsch-Amerikaansch
handelsverdrag.
productie in de V. St
-pt nog steeds terug
VAN DER DRIFT Co.
Onze Telefoonnummers:
(op 2 lijnen)
LAND- EN TUINBOUW
fan onzen financieelen medewerker).
Onze regeering ligt als 't ware op de
;*r, om bij de eerste de beste gelegen-
toe te springen en het volk met
3 conversie te „verblijden". Hoe
aangenaam zulk een verdere verla
ng van het rentepeil voor de hou-
van onze staatsschuld ook moge
'inr wij gelooven, dat een conversie
het oogenblik minder kunstmatig
zün dan ruim twee maanden gele-
•n, toen Ned.-Indië met zijn conver-
voor het voetlicht moest verschij-
Sinds dien tijd immers is de geld-
te ten onzent aanzienlijk vergroot,
de goudvoorraad met 159 mil-
en vermeerderden de rentelooze
bij de Nederlandsche Bank met
.8 millioen. De regeering is er bo-
ien in geslaagd, zij het ook aan-
rkelijk met moeite, de kwade gevol-
van haar ietwat voorbarigen stap
boven te komen.
wist op den duur aanzienlijke be
en „over de toonbank" op te nemen
aflossing van het niet-geconverteerde
lte van de Ned.-Indische conversie-
g en geleidelijk een groot percen-
van de niet geplaatste obligaties on-
"jids te slijten. Het blijkt namelijk,
allengs onze beleggers meer en meer
zijn geworden. Geen wonder ook, nu
in de aandeelenmarkt, die enkele
«den geleden nog door de ..tip-bezor-
als „minstens even veilig als de
atiemarkt" werd verklaard, honderden
)enen hebben verloren, zoowel aan
rlkanen als' aan locale waarden, en
j in de buitenlandsche obligatiemarkt
Braziliaansche moratoria enz. zijn
en te staan. Wat rest den belegger,
bij de heerschende onzekerheid en ver
wenscrisis het, misschien ten onrechte,
waagt zijn beschikbare gelden in
goedkoope aandeelen te beleggen,
rs dan hetzij zijn geld renteloos te
liggen of (dit voor den kleinen spaar-
het op de spaarbank te plaatsen, dan
in vaste-rentedragende fondsen (dus
'tics, pandbrieven en hypotheken) te
ten? Met de kans en het risico na-
lijk van een waardedaling, zoodra de
lenmarkt een herstel gaat vertoo-
De kleine 3% conversie der provincie
'and uitgegeven a pari is dan ook
is een volkomen succes geworden,
is hiermede natuurlijk nog geens-
gezegd, dat thans ook een Neder-
dsche conversie van ruim 1600 mii-
n gulden, waarvan waarschijnlijk
kleine milliard bij het publiek zal
iten worden ondergebracht, volle-
zal slagen, zoo gelooven wij het
niet bij het verkeerde eind te heb-
wanneer wij het succes der Zee-
-emissie beschouwen als van groo-
invloed op tijdstip en voorwaarden,
'?op onze regeering met haar con-
sie voor den volke zal treden.
j moge niet vergeten, dat, in aan-
ng genomen de waarschijnlijk ver-
aflossingstermijnen eener 3°/o lee-
de besparing voor de regeering zal
en op minstens 10 millioen gulden
liar en dat de toestand der begroo-
en de hooge defensie-uitgaven in ze-
- zin conversie afdwingen, zoodra
eenige kans op succes aanwezig
te zijn.
Aan de andere zijde mogen onze
itciten hij hun conversiewoede
wel even de aandacht schenken
het feit, dat er behalve een staats-
toting 00fc nog- particuliere be
ogen zijn, niet slechts van ver-
fingsmaatschappijen, spaarkassen
doch ook van kleine renteniers,
rjf wie de verdere verlaging van een
van hun inkomen met 25°/« on-
homelijke moeilijkheden zal kun-
moebrengen!
?ddruhnte in Nederland draagt er
'ijk toe bij, dat het buitenland
hier te lande op voordeelige voor
den geld op te nemen. De Neder-
<he Bank staat hierbij als waakhond
eriaagt al diegenen, die geen behoor-
,>Papieren" kunnen vertoonen. En het
dat er in het oog van de Neder-
fhe Bank weinig volwaardige buiten-
e debiteuren meer bestaan; bui-
Jhe emissies immers zijn sinds ge-
tlJd niet meer op onze markt ge-
ondanks de officieele verklaring
zou zijn gewijzigd in de poli-
soepeler toepassing van het em-
J °P buitenlandsche uitgiften. In dit
Etzien, valt het mee, dat de Neder-
,"e Bank haar goedkeuring heeft
aan een Nederlandsch bankiers-
aan de Fransche spoorwegen ten
/an 150 millioen gulden en de
?h trekken drie-maands-wissels
heeft verklaard. Men mag deze
^heid van de zijde onzer finan-
BEMIDDELING VOOR HYPOTHEKEN.
Makelaarskantoor
OUDE VEST 29 - TELET. 513
615 (Ingez. Med.)
cieele autoriteiten toeschrijven aan het ka
rakter van dit kortloopend crediet (hoog
stens één jaar), aan de behoorlijke rente,
die er op kan worden gemaakt, aan het
practisch gebrek aan eenig risico en aan
het feit, dat tenslotte ook Nederland er
mee gediend is, wanneer Frankrijk over
zijn moeilijkheden wordt heengeholpen.
Dit Nederlandsche crediet zal met de on
langs verstrekte Zwltsersche leening ad 200
millioen Zw. fr. dienen voor de "terugbe
taling van het Engelsche crediet van f. 40
millioen.
Dat de Nederlandsche Bank haar waak
hondplichten overigens zeer nauwlettend
vervult, is niet geheel te verwonderen, ge
zien bijv. de ondervindingen, die men de
laatste weken ten aanzien van Brazilië
heeft opgedaan. Wij deelden reeds mede.
dat president Vargas zijn dictatorschap of
hoe gij het wilt noemen, heeft meenen te
moeten inzetten met een moratorium der
buitenlandsche schuld en hoe hij vervol
gens op dit besluit scheen te zijn terugge
komen, door in elk geval de November-
coupons betaalbaar te stellen. Met weinig-
dictatoriale wankelmoedigheid heeft hij
naaien weer alle hoop den bodem inge
slagen, door nu eens en vooral de verdere
betalingen „op te schorten" tot een rege
ling met de diverse crediteurlanden zal zijn
verkregen. De Braziliaansche obligaties
volgden deze dictatoriale golfbeweging op
den voet. met het resultaat, dat de waar
de van het Braziliaansche crediet thans in
een ongekend laag koerspeil tot uiting
komt.
Het komt ons dringend gewenscht
voor, dat de gezamenlijke crediteurbe-
langen, die alle door hun passieve han
delsbalans met Brazilië feitelijk aan
de touwtjes kunnen trekken, nu eens
de tanden zullen laten zien, met auto
nome clearing zullen dreigen en deze
ook zullen instellen, indien Brazilië
niet met redelijke voorstellen voor den
dag komt.
Er is deze week nu eens iets waarlijk
verheugends te vermelden: er is een En
gelsch-Amerikaansch handelsverdrag op
komst. Men make zich natuurlijk geen al
te groote illusies omtrent de komende on
derhandelingen, speciaal in verband met
de moeilijkheden, welke de inschakeling
van het verdrag van Ottawa (dat een net
van Britsche voorkeursrechten in het le
ven riep) zal opleveren, noch ten aanzien
van de werkelijke handelsverruiming, die
van het sluiten van het verdrag het ge
volg zal zijn.
Dit neemt evenwel niet weg, dat het
samengaan van de twee grootste de
mocratische en handelsnaties ter we
reld. waarbij zich waarschijnlijk de rest
van het Britsche Rijk en misschien
later ook de Oslo-groep zal kunnen
aansluiten, reeds psychologisch van
niet te overschatten beteekenis zal
kunnen zijn.
Daargelaten nog wat de totstandkoming
van een Engelsch-Amerikaansch handels
verdrag wellicht impliceert ten aanzien
van een definitief uit den weg ruimen van
het hinderlijke vraagstuk van de geïnter-
allieerde oorlogsschulden en daardoor mis
schien ten aanzien van een de jure sta
bilisatie der valuta's!
O
inventaris van 1613. Uit een en ander
blijkt, dat het huis weer is opgetrokken
op de oude Middeleeuwsche grondvesten en
tevens zooveel mogelijk in den ouden vorm
is hersteld. We komen hierop in het vol
gend artikel uitvoerig terug.
ol-nxjcOng zv-corv 'fU'b 3-CiMjs Won/iTUJ
O'CcCaCn/ e-^ro lAtOiv «S-j-w/f/Ht-cdvv vcCru' - J A3 /L.
Dit kortstondig optimistisch intermezzo
moeten wij helaas weer laten volgen door
minder opwekkende beschouwingen. Het
wil in de Ver. Staten maar niet vlotten.
De bedrijvigheid in de industrie werkt
deze week op 33 pCt. der capaciteit tegen
35 pCt. de vorige week en 74.3 pCt. een
jaar geleden, de automobielproductie wordt
ingekrompen, in die mate zelfs dat een
fabriek als Chrysler niet minder dan 25
pCt. der arbeiders moet ontslaan, in de
textielfabrieken wordt op verminderde
kracht gewerkt, de wagonladingen vertoo
nen een daling. En in 't algemeen is het
geheele economische leven der Ver. Sta
ten op het oogenblik bezield door een geest
van wantrouwen, die den kooplust tot een
minimum terugbrengt en een teren op
voorraden bevordert. Men geeft elkaar van
weerszijden de schuld: de regeering be-'
weert, dat de groote lndustrieele en finan-
cieele belangen de regeeringsactie met op
zet tegenwerken, deze belangen wijten de
gansche conjunctuurdaling aan Roose
velt's belastingpolitiek, aan de spilzucht
van den New Deal en aan de concurrentie,
die het particuliere bedrijf van de zijde
der overheid ondervindt. Wij gelooven, dat
belde beschuldigingen op waarheid berus
ten. doch dat daarnaast de economische
reactie een onvermijdelijk en natuurlijk
gevolg was van een onnatuurlijk-kunst-
matige hausse, waarbij een overdreven
pessimisme de daling der bedrijvigheid en
de daling ter beurze heeft verscherpt.
Inmiddels is de zitting van het Congres
aangevangen en houdt men er zich on
ledig met het opstellen van wettelijke re
gelingen betreffende de oogsten van de
voornaamste landbouwproducten. Tevens
stelt men pogingen in het werk, om wij
zigingen in de zoo drukkende belastingen
op onverdeelde winsten en op de kapitaal-
wipst door te drijven, terwijl de admlni-
II.
Over een paar der opeenvolgende heeren
Van Duvenvoorde-Warmond moeten we
het even hebben. Bij het overlijden van
Maria van Matenesse in 1558, werd haar
zoon Jacob van Duvenvoorde met Huys en
Heerlijkheid verleid. We leven nu in de
rumoerige jaren, die aan den opstand te
gen Spanje voorafgingen, en Jacob van
Duvenvoorde schaarde zich bij de ontevre
denen. Zoo werd hij lid van het Verbond
der Edelen en onderteekende mede het be
kende Smeekschrift. Daardoor zag hij zich
bij de komst van Alva in 1567 genoodzaakt
het land te verlaten. Doch naar alle waar
schijnlijkheid onderhield hij buitenslands
voortdurend briefwisseling met den Prins
van Oranje tot wiens trouwste medestan
ders hij behoorde. In 1577 overieed hij te
Leiden. Doch reeds vroeger was een zijner
talrijke kinderen, Johan van Duvenvoorde
Heer van Warmond geworden, terwijl hij
zelf het vruchtgebruik behield.
Van de zeer omvangrijke lijst der ver
diensten van dezen edelman, een der
trouwste helpers van Oranje gedurende de
eerste helft van den bevrijdingsoorlog,
willen we slechts enkele punten noemen.
Zoo vinden we hem als kapitein actief
deelnemend aan de verdediging van Leiden
in 1574. Onder meer nam hij deel aan de
actie tegen de Boschhuyzer schans, waar
van men weet dat een schilderij in de La
kenhal hangt. Jan van der Does voerde de
stadssoldaten aan en Mees Havikszn. had
het bevel over de schutters. Beiden onder
namen van de zijde der Witte Poort een
frontaanval. Johan van Duvenvoorde com
mandeerde een aantal piekeniers en schut
ters. die uit het Vlietgat dwars door de
weilanden den frontaanval van ter zijde
zouden steunen. Men weet, dat deze on
derneming slaagde. Het is misschien wel
interessant even In herinnering te bren
gen, dat op het Leidsch Gemeente Archief
nog steeds een dagboek van hem wordt
bewaard, dat hij gedurende het beleg heeft
bijgehouden, een ooggetuigeverslag dus, en
wel van een der voornaamste verdedigers
der veste.
Hij woonde in dien tijd in een huis aan
de Breestraat, in het pand dat later No. 42
droeg en waar thans het Postkantoor
staat.
Twee jaren na het Beleg was hij luite
nant-admiraal van Holland en West-Fries
land. Tallooze acties heeft hij ter zee ge
voerd tegen de Spanjaarden. Slechts één
cr van zullen we even in herinnering bren
gen. Toen de onoverwinnelijke vloot in
1588 het Kanaal naderde, lag Parma met
een geduchte vloot ln de haven van Duin
kerken gereed, om zich met de Armada
te vereenigen. Doch de berichtendienst
over de bewegingen der tegenpartij schijnt
in dien tijd met gebrekkige hulpmiddelen
voortreffelijk georganiseerd te zijn geweest.
Want toen Parma Duinkerken wilde ver
laten. vond hij de haven afgesloten, door
een Nederlandsche vloot van 90 schepen,
onder bevel van den Admiraal van War
mond, zijn zwager Pieter van der Does,
Justinus van Nassau en Joos de Moor. Hoe
dat alles is afgelbopen is te bekend, om
hier te herhalen. Doch niet minder groot
dan de krijgskundige bekwaamheden van
den „Admiraal van Warmond" waren zijn
gaven als staatsman. Niet alleen werd hij
geroepen tot het lidmaatschap der hoogste
regeeringscolleges, herhaalde opdrachten
als gezant naar Denemarken en Engeland
bewezen dat men terecht groot vertrouwen
stelde in zijn scherpzinnigheid en diplo
matieke handigheid.
Intusschen waren op 6 Dec. 1573 bij
het eerste beleg van Leiden de kerk en ook
het Huys te Warmond door de Spanjaar
den ln brand gestoken en verwoest. Het
spreekt wel vanzelf, dat deze geen enkele
verzachtende omstandigheid kenden om het
huis en de heerlijkheid van den geduchten
tegenstander te sparen. Slechts de muren
van het oude kasteel bleven overeind. (Zie
noot I).
Doch enkele jaren later was geheel Hol
land van vijanden gezuiverd.
Toen dacht de heer Van Warmond er
dan ook over. het kasteel te herbouwen
en weer voor bewoning in te richten. Bij
resolutie der Staten van Holland van 3
Mei 1577 werd hem vergund de beide ge-
demoliéerde kloosters Mariënhave en dat
der Elfduizend Maagden, de opbrengst van
welke goederen reeds twee jaren vroeger
was bestemd ten gunste der Leidsche Uni
versiteit, geheel te doen afbreken, teneinde
het materiaal te gebruiken tot herstel der
kerk, waarvan hij het patronaatsrecht be
zat, 'en tot den herbouw van het Huys te
Warmond. Sinds 1579 had hij over een en
ander de vrije beschikking.
Toch schijnt men eerst in 1590 met den
bouw te zijn begonnen. In het Archief van
de Heerlijkheid Warmond, thans tijdelijk
gehuisvest in het Algemeen Rijksarchief
vindt men een aantal stukken, waaronder
nauwkeurige bestekken voor den herbouw
van het kasteel. En verder is er nog een
(^-cahA-ó^Lcc-tt' /va/w
a^s ^TictA^rrt-oruP.
<3ov Cl E&tfx/i\AvdL.
De bouw was voleindigd in 1597, en ten
slotte werd een gevelsteen aangebracht, die
u thans nog ingemetseld kunt vinden on
der de linker galerij van ae Lakenhal. Ik
heb er een schets van gemaakt, waaraan
een deel van het randschrift ontbreekt,
omdat dit niet meer te ontcijferen was.
U ziet op dezen steen het alliantiewapen
van Johan van Duvenvoorde en zijn ge
malin Odilia van Valckenaer. Op de tee-
kening zijn geen kleuren aangegeven, doch
deze zijn als volgt: het mannelijk wapen
is gevierendeeld; 1 en 4 zijn: in goud drie
zwarte wassenaars. Duvenvoorde; 2 en 3:
in blauw een gouden dwarsbalk vergezeld
van drie zilveren wassenaars, Van der
Woude. Over het geheel een hartschild: in
blauw een zilveren kruis. Warmond. Het
ruitschild is: in zilver drie roode ruiten,
paalsgewijs aanstootend.
N. J. S.
Noot I. Het is bekend dat vóór het beleg
het Leidsche gepeupel den omtrek af
stroopte en zoowat alle kerken en ridder-
kasteelen in de omgeving verwoestte en
beroofde. Alleen Noordwijk wist de plun
dering af te koopen. Het is niet onmogelijk
dat Jan van der Does hier zijn zedelijk
overwicht deed gelden. Ten aanzien van
de plundering van Warmond bestaat er
verschil van meening. Sommigen meenen
dat de Leidenaars, anderen zeiden dat de
Spanjaarden het hebben gedaan. Wij hel
len over tot het laatste vermoeden, omdat
het hier gold de bezittingen van een man,
die zeer met den Prins van Oranje was
bevriend en de Leidsche bevolking allicht
door vrees weerhouden werd het Huys te
Warmond aan te tasten. Positief bewijs
wie de schuldige was, kunnen wij evenwel
niet geven.
Alvorens verder te gaan. meen ik
goed te doen even op te merken, dat ik bij
deze en de volgende opstellen geput heb
uit de tallooze gegevens, die worden ver
strekt door Simon vtn Leeuwen in „Ba
tavia Hlustrata", door Bakker van Ollefen
in „De Nederlandsche Stad- en Dorpsbe
schrijving", door den pas verscheiden emi-
nenten geleerde dr. H. Obreen in zijn „Ge
schiedenis van het geslacht Wassenaar".
In de Prentenverzameling van het Leidsch
Archief vond ik vele afbeeldingen van het
Huys na 1590. Doch den grootsten dank
ben ik verschuldigd aan dr. L. P. Krantz,
die mij gelegenheid gaf, grondig in
zage te nemen van het „Huisarchief der
heeren Van Warmond beschreven en toe
gelicht", een arbeid welke op verzoek der
familie Krantz door mr. S. J. Fockema An-
dreae is tot stand gebracht. Dit getypte
werk. waarvan slechts enkele exemplaren
bestaan, geeft een overzicht en beschrij
ving van een enormen rijkdom van stuk
ken die sinds het eerste begin der 14de
eeuw op de meest nauwgezette wijze zijn
bewaard Er is daarmee aan de historische
wetenschap een dienst bewezen, die niet
hoog genoeg kan worden aangeslagen, en
v,'aarvoor opdrachtgever en uitvoerder alle
eer toekomt. Bij mijn eenvoudige couran
ten-artikelen mocht ik uit den aard der
zaak van deze beschrijving en inventaris
slechts een spaarzaam gebruik maken.
Voor een doctorandus in de historische
wetenschappen ligt hier de stof om op te
promoveeren.
(Wordt vervolgdl.
(Nadruk verboden)
stratie met de nutsbedrijven onderhande
lingen voert met betrekking tot het ver-
leenen van meer bewegingsvrijheid aan
deze instellingen. In al deze opzichten zijn
de verwachtingen niet al te hoog gespan
nen, omdat men gevoelt, dat Roosevelt's
handen zeer sterk zijn gebonden. En Roo
sevelt zelf is met kies- en maagpijn naar
Florida vertrokken
De vertrouwenscrisis heeft eindelijk ook
haar weg naar Engeland gebaand. Een
zeer scherpe inzinking heeft ter beurze
plaats gevonden, met het gevolg, dat het
rendement op eerste klas industrieeie en
andere aandeelen in vele gevallen tot ca.
8 pCt.. is gestegen. Dat men hier voorloo-
pig althans met een vrij zuiver psycholo
gische crisis te maken heeft, wordt dui
delijk, wanneer men een blik slaat op de
industrieeie bedrijvigheid, die mede als ge
volg van het bewapeningsprogram zich
nog op een zeer hoog peil blijft bewegen,
terwijl ook voor de komende paar jaren
de ordeboekjes der industrie nog volge
boekt zijn. De lange duur der economische
hausse in Engeland, de ontzaglijk groote
invloed uitgaande van de situatie ln de
Ver. Staten en de instorting der goederen
markten hebben ook in Engeland een
psychologische reactie in het leven geroe
pen, die autoriteiten en pers wel met
klacht trachten te bestrijden, doch zonder
veel succes.
De goederenmarkten bevinden zich nog
steeds in een toestand van ernstige ma
laise. Welk een daling er sinds aanvang
April (toen Roosevelt zijn onheilspellende
dreigingen tegen de aan den gang zijr te
hausse deed hoorenl is ingetreden, moge
blijken uit de volgende prijzen van enkele
belangrijke producten op de Londensche
markt
24 Nov. 2 April
Koper 37.10.70.11.
Lood 16.2 .6 30.12.6
Tin 186.—.— 286.—.—
Zink 15.5 31.1 .3
Katoen —.4,55 —.—.7,97
Rubber .7 1 -0
Tarwe .7 .11 10-
Wol —-2 .4 —3 .1
Wanneer men met deze prijzen voor
oogen de hoogst optimistische beschou
wingen bestudeert, die de voornaamste bla
den en 's werelds vooraanstaande econo
men tot diep in Augustus over de toekomst
der goederenmarkten ten beste gaven, dan
kan het oordeel over de economische we
tenschap en „meteorologie" niet al te gun
stig luiden.
(Nadruk verboden.)
VRAGEN EN ANTWOORDEN.
Vraag: Is de inhoud van een beerput
bruikbaar, waarin ook het gootsteen- en
zeepwater terecht komt? Deze put heeft
een overstort.
W. F. te H.
Antwoord: De inhoud is zeer goed
bruikbaar. Voor sla onder glas zou ik het
u niet aanraden, omdat dit gewas niet
zelden hierdoor gaat „randen", d. w. z.
bruine of doode randen krijgt op de bla-
d«ren. Tevens dient u er rekening mee te
houden, dat beer vrij arm is aan kali, zoo
dat deze stof dient bijgevoegd, bijv. door
het aanwenden van j>er 100 vlerk. Meter
5 kilo patentkali. Waar geregeld met beer
wordt gemest is het gebruik van kalk om
de drie jaar zeer aan te bevelen, bijv. in
November per 100 vierk. Meter 30 kilo ge-
bluschte kalk strooien en deze onder wer
ken.
Vraag: Hoe is de naam van de plant,
waarvan een gedeelte hierbij gaat? Kan
ze buiten blijven en zoo niet. hoe is de
behandeling?
Wed. P. J. S. te V.
Antwoord: Uw plant heet Fuchsia
fulgens. Kan gedurende den zomer in den
tuin, maar moet nu in huis, eigenlijk al
eerder. De plant moet koel overblijven en
krijgt weinig water. Het blad mag er ge
rust afvallen. In het voorjaar nieuwe aarde
geven en tot op de helft insnijden. Niet
vóór eind Mei buiten plaatsen
Vragen op Tuinbouwgebied onder
motto „Tuinbouw",
