IJslctnd's geestelijke
cultuur
mm
ILEIDSCH DAGBLAD - Vijlde Blad
Zaterdag 27 November 1937
Staat op hoog peil
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
Jgasi*—4
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEVEILDE PERCEELEN
door Prof. Dr. A. G. van Hamel, hoogleeraar in
de Oud-Germaansche en Keltische talen aan de
Universiteit te Utrecht.
IV.
Het is van vrij algiemeene bekendheid,
lat de geestelijke cultuur van de IJslan-
trs op een zeer hoog peil staat. Dat is
trouwens altijd zoo geweest. In hun be-
Ijerte naar goed onderwijs en in hun
bfde voor de letteren en schoone kunsten
fctten zij slechts een traditie voort, die
Eeds uit het kolonisatietijdperk dagtee-
bnt. In die vroege eeuwen hebben zij de
ra's geschapen en hebben hun dichters
verfijnde skaldenpoëzie gemaakt; de
Ejte boeren lieten hun huizen versieren
Kt kunstig gebeeldhouwde friezen, en de
leefkunst had zich tot een groote hoogte
fctvrikkeld. Toen het land eenmaal zijn
jtaeid verloren had en aan armoede ten
:ol viel, is er natuurlijk wel een achter-
ing ingetreden. Met name zijn de toe-
ste kunsten toen sterk teruggezonken,
(lm had geen middelen meer om goed
lateriaal te koopen en de tijd moest nood-
skelijk op de meest economische wijze be
lied worden. Aan de litteraire overleve-
iing van het heldentijdperk heeft men
Eter altijd met hand en tand vastgehou-
Jen, Toen het perkament te duur werd.
pig men de saga's copieeren op papier en
Jït in de negentiende eeuw zijn op de
«rderijen zulke papieren handschriften
i de saga's gemaakt. Wat nieuw gescha-
werd. haid daarentegen lang hiet meer
i waarde van de oude geschriften. Den
mud der groote familiesaga's, die daar
set zooveel onmiddellijke kracht en rea-
ane in verteld was, ging men bewerken
i langdradige rijmende gedichten en als
pen nieuwe saga's maakte, dan was het
cd niet meer de ware geschiedenissen
jsn het verleden in kunstvollen vorm aan
igende geslachten over te leveren, maar
verbeelding te prikkelen met fantasti-
sprookjes- en ridderverhalen.
I Het belangrijkste is evenwel, dat ook in
1? eeuwen van de ergste verarming en
diepste verval de geestelijke cultuur
coit verloren is gegaan. Daarvoor was zij
t te hecht gewortelde traditie. Het is
1st deze eigen cultuur geweest, die de
rrkste steun bleek van het volk in tijden
n nood. Zij heeft, te midden van ~*de
rpste zorgen, ja bijna van stoffelijke ver-
etlijking, het kostbaarste goed van het
Ik voor den ondergang behoedhet be-
van eigenwaarde. Doordat dit behou-
Ib bleef, kon het IJslandsche volk er
■•er naar streven zijn eigen groot ver
ten te evenaren, zoodra de omstandig-
kcen dat mogelijk maakteil.
I De IJslanders zijn een zeer intelligent
ook wel een rationalistisch volk. on-
hun hang naar het occulte. Zij zijn
Jnn overtuigd, dat de moeilijke natuur
i hun schrale land alleen bedwongen
i worden door studie, kennis en arbeid,
lui staat tegenover, dat zij weinig om
(kerk geven. Reeds in de Middeleeuwen,
p de kerkhervorming, was dat zoo. Er
pond toen wel een zevental kloosters,
bijvoorbeeld een edele en zuivere
Kiapoëzle opgebloeid is, maar daarbui-
J drong van het Christendom heel wei-
Idoor. In de zeventiende eeuw, toen de
pelijke heerschappij van de Luthersche
ptskerk onbetwist was, werd er wel veel
i bijbellezing en huisprediking gedaan,
or zulke gewoonten zijn In onze dagen
pol geheel verdwenen. Er zijn op IJs-
Jei 106 predikantsplaatsen; bij sommige
Ijst in den laatsten tijd zelfs onmogelijk
Token ze te bezetten. Ieder predikant
een vrij groote parochie te bedie-
J. waarin dp het land meestal vier of
t kerken gelegen zijn. Bij een van deze
pot hij zelf, de andere staan bij boer
den. Om de beurt wordt in ieder van
kerken dienst gehouden, en de pre
nt moet dus veel reizen en trekken,
indien moet hij, om zelf met zijn ge
kte kunnen bestaan, een eigen boeren
lijf hebben; men ontmoet dan ook
predikanten, die meer boer dan
«toll;k leider zijn. De diensten zijn
■Bwoordig meestal slecht bezocht; daar-
r -i.i is de medewerking van de kerk
T^sbaar bij doop. huwelijk en begra-
een burgerlijke stand bestaat op
I -d niet,
de kerk slechts weinig belangstel-
ij' het omgekeerde kan gezegd worden
'het onderwijs. Dit Is -bij de wet gere-
1 «n aan de leerplicht wordt streng de
hand gehouden. In ieder stadje is een
lagere school, in Reykjavik meer dan één.
Voor het land met zijn reusachtige af
standen bestaat een stelsel van z.g. be
wegelijke scholen. Daarvoor is het land in
districten verdeeld, waarvan elk twee tot
vier scholen heeft, met tezamen één onder
wijzer. Deze verplaatst zich van de eene
school naar de andere; de kortste termijn
voor één school is twee maanden. Deze
scholen liggen altijd bij een boerderij en
gedurende den schooltermijn wonen de
kinderen van de buurt daar in; de boerin
moet voor hen zorgen. Daar de leerplich
tige leeftijd eerst met het tiende jaar be
gint. moeten de kinderen, vóórdat zij op
school komen, thuis lezen en schrijven ge
leerd hebben, In enkele zeer moeilijk be
reikbare streken mag trouwens het huis
onderwijs geheel in de plaats van de
school treden; maar dan komt er op ge
regelde tijden een onderwijzer van staats
wege ter controle. De leervakken van de
lagere school zijn IJslandsche taai, gods-
djenst, rekenen, aardrijkskunde, geschie
denis en natuurlijke historie; daar komen
gewoonlijk nog zingen, teekenen, gym
nastiek en handenarbeid bij.
Behalve de vakscholen, die IJsland rijk
is. bijvoorbeeld op het gebied van land
bouw, visscherij en zeevaart, zijn er twee
inrichtingen voor algemeen voortgezet on
derwijs, die men lycea zou kunnen noe
men: één te Reykjavik en één te Akursyri.
Beide hebben een „realistische" en een
„humanistische" afdeeling: in de laatste
v.ordt echter geen Grieksch gedoceerd. De
jongelui, die deze middelbare scholen be
zoeken, moeten voor langen tijd van hun
ouders weg; zij wonen óf bij gezinnen, óf
in internaten. Onder hen zijn velen, die
misschien nooit van plan zijn de Univer
siteit te bezoeken, doch later gewoon weer
naar1 de boerderij van hun vader terug-
keeren. Echter stellen zij er prijs op, voor
dat zij voorgoed de practïjk ingaan, meer
geleerd te hebben op het gebied van na
tuurwetenschappen en van vreemde talen
(Deensch, Engelsch, Fransch en Duitsch).
Deze laatstgenoemde IJslandsche karak
tertrek, d«r dorst naar meer kennis, ook al
ls die niet direct voor de practijk ver-
eischt, heeft een van de mooiste instellin
gen in het leven geroepen, die het moderne
IJsland rijk is. Ik bedoel de z.g. Jongelie-
denschool. Dit is een school, die veel
overeenkomst vertoont met wat in de an
dere Scandinavische landen een Volks-
hoogeschool heet. IJsland bezit vier van
deze scholen, een in elk landsvierde. Zij
zijn bestemd voor jongelui van beide ge
slachten tusschen de 18 en 25 jaar, die
alleen lager onderwijs gehad hebben en
nu vaak verlangen naar wat meer kennis.
Deze scholen worden alleen in den winter
gehouden, als de arbeid der leerlingen
niet op het land vereischt wordt, en zij
leeren er natuurwetenschappen, velerlei
technische kundigheden, talen, handwer
ken e.a. Het bijzondere van deze scholen
is de geest van saamhoorigheid, die er
heerscht, Gedurende den tijd dien zij er
wonen .vormen de leerlingen als het ware
een gezin, onder leiding van den hoofd
leeraar en zijn vrouw De liefde voor de
school wordt opgewekt, doordat al het
werk, dat aan het gebouw te doen 1?, door
de leerlingen zelf moet worden uitgevoerd.
De gebouwen zijn ruim en zeer modern en
comfortabel; men heeft ze dicht bij heete
bronnen gebouwd om een zwembad en een
badinrichting te kunnen hebben evenals,
natuurlijk, centrale verwarming. In den
zomer worden de schoolgebouwen rendabel
gemaakt door ze als hotel te gebruiken.
Wie onder mijn lezers nog eens een va-
cantiereisje naar IJsland onderneemt, zal
zeker wel eens In de schoolgebouwen van
Laugarvatn en Reykholt moeten lo-
geeren.
Op geen instelling zijn de IJslanders zoo
trotsch als op de Universiteit van IJsland
te Reykjavik, die van het jaar 1911 dag-
teekent, doch tevens de voortzetting is van
de drie vakscholen, die al eerder bestonden,
een predikantenseminarie, een school voor
medici, en een juristencollege.
Bij de stichting der Universiteit konden
deze drie instellingen direct tot faculteit
verheven worden. Als vierde heeft men
in 1911 een faculteit voor wijsbegeerte,
alsmede IJslandsche taalkunde, letteren
en geschiedenis erbij gevoegd, terwijl in
lQ~
KV:
- "^-ANDSCHE BOERDERIJ. SCHILDERIJ VAN KRISTJAN MAGNUSSON.
1936 daar een vijfde faculteit voor de
studie der welvaartsbronnen van IJsland
bijgekomen is. Uit dit laatste ziet men,
dat de IJslanders bij de inrichting van
hun Universiteit nieuwe en eigen wegen
ingeslagen zijn. Zij is bepaald nationaal en
practisch georiënteerd. Voor de jongste
faculteit is terstond een zeer modern la
boratorium gebouwd en men verwacht
van haar arbeid bijvoorbeeld voor de vis
scherij groote resultaten. Ook de medische
faculteit trouwens is op voortreffelijke
wijze van alle moderne behoeften voorzien.
Schrijver dezes, die eens drie maanden
lang als gasthoogleeraar te Reykjavik do-
ceeren mocht, heeft de Universiteit van
IJsland bepaald Hef gekregen. Haar uiter
lijke schijn zal echter eerst in 1930 vol
maakt zijn. Thans moet men zich nog be
helpen met een aantal collegezalen in het
Parlementsgebouw. In 1930 zal het nieuwe
en eigen gebouw der Universiteit gereed
zijn, waaraan men thans reeds met man
en macht werkt, en waarvoor het geld uit
een nationale loterij verkregen is. Naar de
plannen te oordeelen zal het een zeer
grootsch en indrukwekkend gebouw zijn.
Het staat in een nieuw gedeelte aan den
buitenrand van de hoofdstad, dat voorbe
stemd is om op den duur Universiteitswijk
te worden. Daar verrijst thans reeds het
fraaie Studentenhuis. Daar wonen de
studenten voor zeer weinig geld in keu
rige moderne kamers met alle denkbare
gemakken (ieder heeft bijvoorbeeld een
telefoon), hebben er gemeenschappelijke
eet_ en gezelschapszalen, een bibliotheek,
een bad- en zweminrichting, enz. Ook dit
Studentenhuis dient in den zomer als
hotel.
Laat ons tenslotte iets over de IJsland
sche kunst zeggen. De eenige kunst, die
uit de Oudheid rechtstreeks tot den mo
dernen tijd gekomen is, is de litteratuur.
De hedendaagsche roman is de voortzet
ting van de oude saga's en de jonge dich
ters zijn de directe erfgenamen van de
oude skalden. Al de andere kunsten zijn
eens dood geweest, doch ze herleven nu,
en dat met niet weinig glans. Hetgeen in
die herleving van de kunsten treft, is dat
men liever de nieuwe wegen inslaat, die
het cultuurleven der wereld thans aan
wijst dan dat men naar het oude van
IJsland zelf terugkeert. De pogingen, die
sommigen bijvoorbeeld In het werk stellen
om de oude weefkunst te doen herleven,
hebben maar matig succes. Wel kan men
hier en daar weefsels bewonderen met
treffend fraaie kleuren en patronen, wel
wordt aan de meisjes op de winterscholen
met veel zorg het handweven geleerd, maar
deze kunst staat toch niet in het centrum
der belangstelling. Hoe anders is dat met
de moderne schilderkunst, die niet uit na
tionale wortels opgeschoten is en haar
leerschool in het buitenland (Denemarken,
Parijs, Amerika) heeft moeten zoeken. IJs
land is rijk aan schilders, van wie Johan
nes Kjarval dd bijzonderste ts, maar de in
1937 te jong gestorven KristjSn Magnüsson
voor niet-IJslandsche oogen de gemakke
lijkste te benaderen was. Schilderijenten
toonstellingen op IJsland trekken altijd
veel bezoek en ef wordt goed verkocht.
Iedereen stelt er prijs op in zijn huls een
of meerriverkerr-vtrrrde nationale schilder
school te hebben hangen. De zeer mo
derne bouw van de rijke nieuwe wijken der
hoofdstad draagt daartoe natuurlijk bij",
men vindt daar altijd de groote effen ge
kleurde wandvlakken en de groote glas
ruiten, die den smaak van onzen tijd ken
merken. Ook de meubileering is zeer mo
dern. De IJslandsche schilderijen passen
daar heel goed bij.
Einar Jónsson is de groote beeldhouwer
van IJsland. Zijn standbeeld van Ingólfur
Arnarson, den eersten kolonist, die zijn
boerderij vestigde waar nu Reykjavik ligt.
verheft zich aan de haven van de hoofd
stad. Van een ander standbeeld, dat van
den wiking Leifur Eirikson, die het eerst
van Groenland uit den Amerikaanschen
bodem betreden heeft (einde 10de eeuw),
staat op Reykjaviks hoogsten heuvel een
afgietsel; het origineel bevindt zich in
Philadelphia. Recht tegenover dit laatst
genoemde beeld ligt het museum, dat de
beeldhouwer zelf voor zijn werk gebouwd
heeft. In de zalen rondloopende, komt
men diep onder den indruk van het ge
weldig uitdrukkingsvermogen, waarover
deze groote IJslander, beschikt, ook al doet
het werk ons nu wat 19de-eeuwsch aan.
Wanneer men eenmaal zijn wroeging en
zijn Vogelvrijen gezien heeft, raakt men
de herinnering daaraan niet licht kwijt.
Een schoone kunst, die zich in buitenge
wone populariteit bij de IJslanders ver
heugen mag, is de mimiek. Doordat zij
onze klassieke scholing missen, maakt hun
muzikale smaak op ons den indruk welis
waar wat heel eenvoudig te zijn, maar dan
ook heel waar en echt. Vooral de koorzang
staat op een hoog peil. Zet een troepje
IJslanders bij elkaar, op een schip of in
een autobus en zoodra de goede stemming
er in komt, gaan zij zingen, liefst vierstem
mig. Het luisteren naar een geoefend
zangkoor, bijvoorbeeld dat van Reykjavik
of Akureyri. is een zeer edel kunstgenot.
In Jón Leifs heeft men een componist, die
de modernste polytonale allure verbindt
aan een innige liefde voor de oude IJsland
sche volksmuziek, die hij al rondtrekkende
bij de laatste oude zangers op de gramo-
foon opgenomen heeft. Zijn IJsland-Ouver
ture is ook in ons land wel uitgevoerd. Men
is op het oogenblik bezig in Reykjavik een
nieuwen schouwburg te bouwen, ook weer
een prachtig specimen van modernen
bouwstijl. Daar zal stellig de muziek een
voorname plaats innemen, want de jonge
IJslandsche tooneellitteratuur bestaat voor
een groot deel uit zangspelen. De acteurs
zijn menschen met een anderen hoofd
werkkring. doch zij spelen geregeld samen.
Ook in het oude gebouw, waar zij nu nog
werken moeten, trekken zij altijd volle
zalen en dat is, gezien het vlotte spel, best
te begrijpen. Een goeden naam hebben ook
de spelers van Isafjord.
Wat nu eindelijk de schrijvers betreft,
nog altijd bestaat op IJsland het geslacht
van boerenschrijvers, die in den donkeren
winter hun tijd korten met het schrijven
van romans en novellen uit het boeren
leven. Inmiddels is echter een jongere ge
neratie opgekomen van schrijvers in Euro-
peeschen stijl. De eerste van dezen was
Gunnar Gunnarsson, die om in ruimer
kring gelezen te worden, zijn romans in
het Deensch schreef. Dit voorbeeld werd
aanvankelijk gevolgd door Kristman Gud-
mundsson, die zich een tijd lang van de
Noorsche rijkstaal bediend heeft. Hij kon
dat echter op den duur niet uithouden, is
naar IJsland teruggekeerd en schreef zijn
laatste boek, Kinderen der Aarde, in het
IJsiandsch. Eveneens wordt de IJsland-
PREDIKBEURTEN.
VOOR ZONDAG 28 NOVEMBER.
LEIDEN.
Doopsgez Gem.; Voorm. half elf. ds. ten
Cate.
Eglise Wallonne: dix heures et demle,
Mr. Bresson.
Evang. Luth. Gem Voorm. hallelf. ds.
Makkink,
Rem. Geref. Gem.: Voorm. half elf, prof
dr. L. J. van Holk.
Ver. van Vrijz. Hervormden (Volkshuls)
Voorin, halfelf, dr. Boerrema.
Vrijz. Kmderkerk (Gerecht 10): Nam.
halfeen, de heer F. van der Heijden.
Geref. Kerk in H.V. (Gerecht 101Nam,
6 uur intrede ds. K. H Kroon.
Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstraat 19):
Voorm halfelf, Gez. H. Mis.
AARLANDERVEEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien en
nam. halfzeven, dr. G. Th. v. Beusekom.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en nam.
halfzeven, dis. H Moolhuizen.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Ned Herv. Kerk (Julianastraat)Voorm.
halftien ds. Stehouwer nam. halfzeven, ds.
Sc heers
Hulpgebouw (Gouwsluis): Nam. halfzeven
ds. de Bruin.
Klnderkerk „Bethel": Voorm. 10 uur, de
heer Slager.
Ned Herv. Kerk (Oudshoornscheweg)
Voorm. 10 uur. dr. J. P. Cannegieter.
Evangelisatie (Hooftstraat)Voorm. half
tien en nam. halfzeven, de heer A. J.
Delcker.
Geref Kerk Hooftstraat iVoorm. 10 uur,
leesdienst nam 6 uur. ds. Hartkamp.
Geref Kerk (Raadhuisstraat): Voorm.
10 uur. ds Bosch nam. 5 uur, ds. Mulder.
Geref. Kerk (De Ruijterstraat)Voorm.
10 uur. ds. Mulder; nam. 5 uur, ds. Bosch.
Chr. Geref Kerk (v. Reedestraat)Vm.
halftien en nam 6 uur. leesdienst.
Lokaal van MandersloostraatVoorm
halftien en nam. 6 uur, leesdienst.
AALSMEER.
Ned. Herv. Kerk Dorp: Voorm. 10 uur
(Dankstond gewas), ds. Alkema: nam 6
uiur (jeugddienst), ds. van der Linde.
Ned, Herv. Kerk Oost; Voorm. 10 (uur
(Dankstond gewas), ds. van der Linde;
nam. 6 uur. ds. Alkema
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur,
ds. Knoppersen
Doopsgez. Kerk: Voorm. 10 uur. ds. de
Lange.
Chr Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam
5 uur, ds. Hecnr.a.
BODEGRAVEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm halftien. ds.
Klüsener: nam 6 uur. de heer Miiller.
Geref. Kerk: Voorm. halftien. ds. L.
Zwaan van Zwammerdam. nam. 6 uur, ds.
Dam.
Evang. Luth Kerk: Voorm. 10 uur. ds.
C. Pel.
Geref. Gem.: Voorm. halftien en nam.
6 uur. leesdienst.
HILLEGOM.
Chr. Geref. Kerk (verbeterde opgave)
Voorm. 10 en nam. 5 uur, ds. Hendriksen
Ned. Pröt. Bond: Voorm. halfelf. ds. Moll
van Charante van Haarlem.
DE KAAG.
Ned. Herv. Kerk (verbeterde opgave)
Voorm. halftien en nam. 7 uur. ds Verwaal
LISSE.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur. ds.
Tichelaar; nam. 5 uur. (jeugddienst), ds.
D. Kuilman van Leiden.
Geref. Kerk: Voorm! halftien en nam.
4 uur, dr. Ruys.
Chr Geref Kerk: Voorm. 10 en nam.
5 uur, ds Ponstein.
Geref Gem.: Voorm. halftien en nam.
4 uur. leesdienst.
Oud Geref. Gem.: Voorm. halftien en
nam. halfdrie, leesdienst.
KATWIJK AAN ZEE
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 6 uur,
ds. Ingwersen.
Geref. Gem (Remisestraat)Voorm. 10
en nam. 5 uur. leesdienst.
NOORDWIJK BINNEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur en nam.
halfizes. ds. Siddré.
Geref. Kerk: Voorm. 10 uur en nam.
halfees. ds Visser
Ned. Prot. Bond (Lindenplein)Nam.
halfacht, ds. H. W. Bloemhoff van Heilo.
NOORDWIJK AAN ZEE.
Ned. Herv. Kerk: Voorm 10 en nam 5
uur. ds. Cupedo.
Geref. Kerk: Voorm 10 en nam. 5 uur,
ds. Holtroo van Beverwijk.
Geref. Kerk in H.V. (Egbert de Groot
straat) Nam. 3 uur. ds. P. van der Vloed
van Zandvoort (bevestiging ds K H.
Kroon).
OUDE WETERING.
Ned Herv. Kerk: Voorm halftien. dl
Geerltng.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en nam.
halfdrie, ds. v. d. Bos.
Remonstr. Kerk: Voorm. 10 uur, ds. P.
A. N. de Boer van Berkenswoude
RIJNSBURG.
Ned. Herv. Kerk: Voorm halftien. ds.
H. P. Fortgens van Voorschoten; nam, 5
uur ds. J. van Noort van Noordwijkerhout.
Kerkzaal: Voorm. halftien. ds J. de
Bruijn van Alphen; nam. 5 uur. ds. J.
Bronsgeest van Velsen
Geref. Kerk (Rapenburg): Voorm. half
tien. ds. van der Loo: naim. 6 uur. ds.
Broekstra
Geref. Kenk (Voorhouterweg)Voorm.
halftien, ds. Broekstra: nam. 6 uur. ds. van
der Loo.
Chr. Geref Kerk: Voorm. halftien en
nam. 5 uur. leesdienst.
TER AAR.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien en
nam. halfzeven, ds. Hoeufft van Velsen.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en nam.
halfzeven, ds. Warner.
VOORSCHOTEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur. de
heer D. van Heyst. ber. pred te Tienhoven:
nam. 5 uur. ds. Fortgens.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur,
ds. Houtzagers.
Geref. Gem. (Ambachtshuls): Nam. 5
uur. leesdienst.
Ver. van Vrijz. Hervormden: geen dienst
sche moedertaal gebruikt door Gudmundur
Hagalin, wiens boek Stormen door dr. A. C
Kersbergen in het Nederlandsch vertaald
is. en door Gudmundus Kamban, van wiens
grootschen historische roman Skalholt
wij een vertaling bezitten van dr. A.
Posthumus. Deze laatste schrijver echter
laat zijn boeken tegelijk in het Deensch en
het IJsiandsch uitkomen. Dat doet ook die
schrijver, die door het jonge IJsland te
recht als de belangrijkste vertegenwoor
diger van zijn nieuwe litteratuur beschouwd
wordt: Halldór Kilian Laxnes. Zijn werk is
niet vrij van communistische tendenties,
maar het is grootsche en machtige kunst.
In boeken als Gij Zuivere Wijnstok en De
Vogel op het Strand is een karakter- en
een milieuteekening, die de hoogtepunten
van de oude sagakunst in herinnering
roept en tegelijk door en door modern is.
Het is stellig merkwaardig, dat in een
land met nog geen hónderdviiftlg duizend
inwoners de uitgevers zooveel boeken kun
nen laten verschiinen. Maar als men ziet,
dat dit volk zulke grrote schrijvers voort
brengt en tegelijk zulk een grondslag van
eigen cultuur bezit, dan gaan wij iets
daarvan begrijpen.
(Nadruk verboden)
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Arnemuiden P. Zijlstra te
Noordeloos; te Groot-Ammers A. F. P. Pop
te Monster; te Hei- en Boeicop T. H. Oos-
tenbrug te Gouderak; te St. Annaland W.
v. Griethuijzen te Lopikerkapel; te Water
gang (toez.) P. W. B. Haseloop te Hoorn op
Terschelling: te Zuid-Beyerland E. D.
Damsté te Sluipwijk.
Aangenomen naar Polsbroek en Vlist A.
de Leeuw te Wiliige-Langerak.
Bedankt voor Vianen (2e pred. pi.) C.
Hooykaas te Brielle.
Professor: U gelaatskleur is vandaag
werkelijk ontzettend veel beter!
GEBOREN:
Allix Isabelle Léoni, d. v. G. W. Schelke
en M. H. v. d. Heuvel Pieter Hendrik,
z. v. H. Hlllebrand en M. v. Helden Dina
d. v. C. v. d. Dool en D. Ladan Adrianus
Jacobus, z. v. A Veenstra en M. Verhagen
Dirk, z. v. E. Roos en A. Visser Aaltje
d. v. W. Zitman en M. v. Atten Hen-
dricus Adrianus, z. v. A. de Haas en W. G.
Schrama.
ONDERTROUWD
J. C. Verhoogt jm. 22 j. en J. Brouwer
jd. 20 j.
OVERLEDEN:
C. v. d. Kamp z. 21 j. A. E. Verburg-
v. Seventer, vr. 65 j. A. de Pater m.,
42 j.
Ten overstaan van notaris J. Fuhrl
Snethlage te Leiden:
Werkplaats met bovenwoning Oostdwars-
gracht 8, in bod f 2900, kooper de heer N.
van der Star q.q. te Leiden voor f 3200.
Winkel'woonhuis Kraaierstraat 28, in bod
f 1375, kooper de heer D. Stigter q.q. voor
f 1535. Huizen en erven Prinses Wilhel-
minastraat, 20 22, 24, 26 en 28 na afmij
ning tezamen in bod f 7552, kooper de heer
A. Barendse te Leiden voor f7952. Huis en
erf 4e Binnenvestgracht 9 in bod f 900,
kooper de heer A. J. Kloots q.q. voor f 920.
Huis en erf 4e Binnenvestgracht 60 in bod
f 470, kooper de heer N. J. Moonen q.q. te
Leiden voor f 545. Huizen en erven Hout
markt. 12 en 13 na afmijning tezamen in
bod f 1945. kooper de heer W. J. M. Bar-
ning te Leiden voor f 2015. Weiland aan
den Broekweg in den Broek- en Simontj es-
polder. groot 2.14 34 H A. in bod f3800,
kooper de heer J. Zitman q.q. te Leiden
voor f. 4125.
Uw remmen moeten in staat zijn uw
auto op 'n drogen weg tot stilstand te
brengen binnen de onderstaande af
standen:
Bij 10 km per uur i meter
Bij 20 km per uur 4 meter
Bij 30 km per uur 9 meter
Bij 40 km per uur 16 meter
Bij 50 km per uur 25 meter
Bij 80 km per uur 64 meter
HOE LANG IS UW REMWEG?
3—5
