Slapen onze exporteurs?
„Verlaten van Volkenbond is
ondienst jegens gemeenschap'
LEIDSCH DAGBLAD Derde Blad
Donderdag 25 November I)]]
Door sleurgee^t gaan belangrijke markten verloren
Niet de exporteur, doch de
klant is koning.
Memorie van antwoord
op buitenlandsche zaken
Wanneer wij zouden afgaan op de
totaalcijfers van onzen uitvoerhandel,
dan zou er oogenschijnlijk niet veel
reden zyn, om een jammerklacht aan
te heffen over gebrek aan energie en
voortvarendheid aan de zijde van onzen
exporthandel. Die cijfers immers ver-
toonen nog steeds een vrij gunstig be?ld
Anders wordt de situatie echter, wan
neer wij een meer gedetailleerd onder
zoek instellen naar de bedrijvigheid on
zer exportindustrieën en de wijze waar
op zij voor het Nederlandsche product
afzetgebieden trachten te handhaven
of te veroveren. Wij moeten dan helaas
tot de gevolgtrekking komen, dat over
het algemeen (er zijn natuurlijk ver
schillende en zeer belangrijke uitzon
deringen!) onze exporteurs een veel te
gemakzuchtige houding aannemen, zich
veelal beperken tot de oude markten,
hun en daarmede geheel Nederland's
exportrisico onvoldoende verdeelen, zich
te vlug laten ontmoedigen, vaak een
ergerlijk gebrek aan aanpassingsver
mogen vertoonen, het nut van publici
teit gering schatten en doodbevreesd
zijn voor samenwerking en voor den
boeman: kosten.
Wij betreden hiermede gevaarlijk ter
rein. Bijna elke exportbranche, bijna elke
lndividueele exporteur woont in een heilig
huisje, zoo heilig vaak, dat wanneer men
van overheids- of perszijde eens tracht 'die
huisjes aan te tasten, men maar al te gauw
voorgeworpen krijgt: ..Wat weet gij af van
onzen speciale moeilijkheden, wij zullen
toch beter kunnen betfordeelen dan gij, of
ons product in een bepaalde maTkt al dan
niet is te plaatsen!" Wij bestrijden deze
opvatting. Wij weten maar te goed. hoe elk
vak een sleur kan worden en hoe vaak
eerst door prikkels van onbevangen bui
tenstaanders die sleur in nieuwe energie
kan worden omgezet.
Welnu, in tal van onze exportbedrij
ven is al sinds geruimen tijd een „sleur-
geest" merkbaar, die ons belangrijke of
potentieel belangrijke markten doet
verliezen en in nieuwe afzetgebieden er
toe leidt, dat wij ons door energiekere,
beter georganiseerde en beter georiën
teerde buitenstaanders de kaas van het
brood laten eten. Dit zijn geen vage
beschuldigingen; er zijn bewijzen te
over, dat wij in Azië, Afrika, Zuid- en
Noord-Amerika in tal van gevallen door
eigen schuld achter het net visschen.
Dit is In het huidige tijdsgewricht iets
zeer ernstigs.
Kon men in vroeger tijden met eenlge
moeite een verloren gegane markt door
gaans herwinnen, thans staan de zaken
geheel anders: waar de buitenlandsche
concurrentie zich eenmaal heeft genes
teld, daar is zij er in het algemeen met
geen stokslagen uit te krijgen, ook reeds
omdat overwegingen van handelspolitiek en
valuta een woordje meepraten. Om een
aantal verloren gegane markten te herove
ren of een door 't buitenland bezette markt
1e veroveren, daarvoor is thans wel een
buitengewone krachtsinspanning vereischt.
Het is daarom de hoogste tijd, om eens
den vinger op de wonde te leggen.
In de allereerste plaats schijnt ln het al
gemeen in ons zakenleven een soort ex
port-moeheid te zijn ontstaan. Wij missen
den vroegeren actieven ondernemingsgeest:
men komt direct aangedragen met moei
lijkheden, zooals import- en valutarestrlc-
ties in het buitenland, met aantijgingen
van dumping door concurrenten, men geeft
zich vaak reeds na de eerste mislukking
gewonnen, legt het hoofd in den schoot en
blijft rustig, ofschoon mopperend, voor de
schrijftafel zitten, inplaats van door te zet
ten en de hand in eigen boezem te steken,
om eens te zien. of er tenslotte daar niets
iets hapert. Wij erkennen gaarne, dat de
beschuldiging eener algemeene export
moeheid vaag is en moeilijk te bewijzen en
wij willen er dan ook niet langer over
uitweiden. Slechts zij hier even aange
haald. wat de Handelsmissie naar Zuld-
Amerika in den aanvang van haar ver
slag schrijft:
„Het valt te betreuren, dat van de
zijde van het (Nedcriandsch) bedrijfs
leven niet een ruimer gebruik gemaakt
is van de gelegenheid om zich te doen
gelden". Wij kunnen uit deze zin
snede niet anders opmaken, dan dat
verschillende Nederlandsche bedrijfs
takken, van welke men had verwacht,
dat zij met hun moeilijkheden of hun
voorstellen bij de delegatie zouden aan
kloppen, een volkomen en beschamend
gebrek aan belangstelling hebben ge
toond: export-moeheid?
Men zou dit gebrek aan belangstelling
nog kunnen vergeven, indien er bewijzen
waren, dat van exporteurszijde reeds alie
krachten waren ingespannen om afzetge
bied te behouden of te veroveren. Helaas
is dit, naar wij vernemen, in het algemeen
juist niet het geval geweest bij hen die
zich afzijdig hebben gehouden. Een aller
eerste vereisehte voor den exporthandel ls
Mogen wij zeggen, dat de Nederland
sche exporteurs niet meer die activi
teit en die doorzettingskracht toonen
als onze voorvaderen, die onder de
leuze ..de cost gaatvoor de baet"
steeds er op uit waren afzetgebieden
te ver- of te heroveren.
Zijn onze exporteurs Ingeslapen? Zie
daar de Interessante vraag, waarop
onze flnancleele medewerker, Mr. P.
Catz te Amsterdam, ln nevengaand
artikel, antwoord geeft. Aan het slot
daarvan zyn de 9 punten vermeld,
die. volgens den schrijver, door de
exporteurs voor oogen gehouden
moeten worden.
voortdurende oriëntatie in het afzetgebied
en ten aanzien van de gedragingen van den
concurreerenden bultenlandschen expor
teur. Van zulk een grondige oriënteering
ls bij een groot deel van Nederland's ex
porthandel geen sprake. Het moet als een
groote uitzondering worden beschouwd,
wanneer een Nederlandsch exporteur zelf
den warmen haard verlaat en zich de
moeite getroost, een persoonlijk onderzoek
in te stellen naar de situatie van een be
paald afzetgebied. Zulk een persoonlijke
oriënteering is vaak meer waard dan hon
derd bezoeken van een reiziger en dui
zendmaal meer waard dan de regelmatige
of onregelmatige rapporten van een agent.
Men komt ln contact met representatieve
figuren, men krijgt een meer onbevangen
kijk op den toestand der markt, op de be
hoeften en speciale wenschen der verbrui
kers. men ervaart, of de reiziger zijn op
drachten al dan niet naar behooren ver
richt, of de agent al dan niet de ge-
wenschte persoon is, of men ln principe
niet beter doet direct contact met den
importeur te zoeken, of de noteeringswijze
wel geschikt ls, enz. Men ziet nieuwe din
gen en verfrischt den geest. Men kome
niet aan met den dooddoener, dat de be
grooting de kosten niet kan dragen: zonder
kosten blijft men doordraaien in den zich
steeds vernauwenden vicieuzen cirkel. Men
kome ook niet aandragen met de bewe
ring, dat het hoofd der zaak ln Nederland
niet gemist kan worden: wie zijn zaken
niet aldus inricht, dat hl) zoo nu en dan
met een gerust hart er op uit kan trekken,
mag niet aan het hoofd van een onderne
ming staan.
Het is maar al te zeer gebleken, dat dit
gebrek aan persoonlijke oriënteering een
van de grootste handicaps van ons zaken
leven is geworden. Wij weten uit ervaring,
dat in tal van afzetgebieden Nederland
sche exporteurs zich jaar in jaar uit laten
vertegenwoordigen door agenten, dien gij,
wanneer gij ze kende, uw hond of kat niet
zoudt willen toevertrouwen, agenten, die
ln het land dat zij bewerken, volkomen
quantité négligeable zijn, of die slechte
klanten bezorgen, of die hun grootste winst
putten uit.... de vertegenwoordiging van
uw buitenlandschen concurrent. Met groo-
ten nadruk wijst ook het verslag der Zuld-
Amerikaansche Handelsmissie op dezen
misstand, die uitsluitend het gevolg is van
laksheid.
Doch ook wanneer men beschikt over be
hoorlijke vertegenwoordigers, blijkt het
maar al te vaak, dat deze bij gebrek aan
steun van de zijde van hun principalen te
langen leste er het bijltje bij neergooien,
althans hun activiteit voor den Nederland-
schen principaal inkrimpen. Zij ontvangen
dikwijls geen behoorlijke monsterzendin
gen, zij moeten dikwijls werken met een
r.ict in de landstaal gesteld prospectus, zij
ontvangen zeer vaak nul op het request,
wanneer zij bij den exporteur aankloppen
om een betere aanpassing van het pro
duct aan de behoeften van den door hen
te bewerken consument. Het gaat hier
niet alleen om den prijs, doch tevens om
itwaliteit, verpakking, credietvoorwaarden.
De Nederlandsche exporteur stelt zich nog
veel te veel op het standpunt: „Ik fabri
ceer sinds jaar en dag een goed product,
ik bied het den consument aan tegen de
prijzen en in de verpakking en op de voor
waarden, die mij convenieeren; wil de
consument product, verpakking en voor
waarden niet aanvaarden, dan moet hij
het weten,-lk kan den geheelen afzet van
mijn bedrijf niet te zijnen behoeve veran
deren. Deze gedachtengang nu Is a priori
verkeerd.
De exporteur moet uitgaan van de
vraag: „Wat wenscht de verbruiker in
dat bepaalde afzetgebied, wat zijn er de
handelsgewoonten, ls het niet mogelijk,
dat ik mij, zij het met moeite, kosten
en hoofdbreken, hieraan kan aanpas
sen?" Volgt hij deze laatste gedachten-
lijn, dan zien wij steeds en onvermij
delijk een veel nauwere verhouding
tusschen exporteur en vertegenwoordi
ger, tusschen vertegenwoordiger en ver
bruiker: dan is reeds bij voorbaat de
band tusschen exporteur en markt ge
legd! Doch wanneer het principe „klant
ls koning" bij den exporteur niet aan
wezig ls, wanneer hij star vasthoudt
aan zijn eigen Ingewortelde Ideeën en
den klant tot zich wil laten komen, dan
ligt hij er ln het huidig tijdsgewricht
volledig uit, dan kan het product, dat
hij fabriceert of exporteert, nog zoo
pulk zijn: anderen, die buigzamer,
energieker zijn dan hij, zullen hem on-
verbiddellljk den loef afsteken.
Hoe vaak komt het voor, dat op ware
smeekbeden van de zijde van den verte
genwoordiger het antwoord komt: „Neen,
mijnheer, dat product hebben wij in uw
markt reeds trachten af te zetten, doch
zonder resultaat, een herhaling brengt nut-
lelooze kosten mede", of „Wat denkt u wel,
mijnheer, de naam van onze fabriek ge
doogt geen kwaliteitsvermindering ten be
hoeve van den consument in uw land of
„Op deze credietverlangens kunnen wij
nic': Ingaan, ook al rijn ze ten Uv/ent nog
zoo zeer usance", enz., enz.! Waarna men
i:an begrijpen, dat de vertegenwoordiger
geëergerd uitroept: „Loop dan naar
i de
Onze Nederlandsche exjtorteurs moe
ten niet te hoog op het paard gaan
zitten. Zij moeten wel bedenken, dat de
concurrentie zonder verzuim zal doen,
waartoe zij zich te hoog of te goed
voelen. Zij moeten bedenken, dat een
zeer gtroot gedeelte der markt een „prij-
zenmarkt" is, waarbij de kwaliteit on
dergeschikt is aan den prijs. Het is
wellicht te betreuren, doch men kan
een volksgeest niet veranderen. Onze
exporteurs moeten den klant zoeken in
alle deelen der wereld, die ze maar
kunnen bereiken en bewerken cn zich,
waar eenigszins mogelijk, over de ge-
heele linie aanpassen aan de nationale
vraag in elk land.
Wanneer wij thans uit het voorgaande
conclusies moeten trekken, zouden wij deze
willen samenvatten in negen punten, die
onze exporthandel en exportindustrie ter
harte moeten nemen:
1. Verdeelt uw exportrisico over zooveel
mogelijk landen, staart u niet blind op een
bepaald afzetgebied. In tijden van depres
sie zal deze risicoverdeellng een groote
bate beteekenen.
2. Verbreedt en verdiept uw oriënteering.
Verzamelt rapporten en gegevens over alle
eventueel ln aanmerking komende gebie
den, zoowel bij den Economlschen Voor
lichtingsdienst als bij uw eigen vertegen
woordigers. laat u voortdurend op de hoog
te houden van tariefwijzigingen en in het
algemeen van wijzigingen in de economi
sche politiek, alsook van de actie uwer
concurrenten. En vooral reist en oriënteert
u zelf!
3. Stelt steeds de allerbeste vertegen
woordigers aan en als gij deze eenmaal
hebt, steun ze dan met volle kracht.
4. Ziet niet te veel op kosten. Dat „de
cost voor de baet" uitgaat, wisten reeds
onze pientere voorvaderen te vertellen en
zij wisten er hun voordeel mee te behalen.
Spaart ook niet in de verzorging uwer ca
talogi en in publiciteit in het algemeen,
5 Past u aan. waar gij maar kunt, aan
de toestanden, gewoonten en usances van
elk land.
6. Aanvaardt credietrisico's; zonder ri
sico's is geen handel denkbaar.
7. Overweegt, of het niet voordeellger is,
ln buitenlandsche markten met uw Ne
derlandsche concurrenten samen te werken
dan elkaar voortdurend op de voeten te
trappen.
8. Aarzelt niet, ln het buitenland een
eigen fabriek of bedrijf te vestigen, waar
handelspolitiek zulks noodzakelijk maakt,
wil men het afzetgebied behouden.
9. En bovenal, houdt vol, zet door, laat
u niet ontmoedigen door één, twee of drie
tegenslagen, vormt uw conclusies niet te
vlug, hebt geduld, gebruikt den goodwill,
die er voor Nederland aanwezig is of
schept goodwill, steunt niet te veel op re-
geerlngshulp, doch bouwt op eigen ener
gie en Initiatief.
m(Nadruk verboden)
In Mexico.
Dait zijn geen dolken van mijdie
moeten uit het publiek gekomen zijn!?
.Mi). Nederland SINGKEP, ultr24 Nov te
Port Said POELAU ROEBIAH, 24 Nov. van
Java te Amat.
SOEMBA. ultr., pass. 23 Nov. Dungeness
ENOOANO, ultr., 23 Nov. te Soerabaya,
Holland—Afrika LUn SPRINGFONTEIN, 24 Nov.
van Belra te Durban; vertrekt 27 Nov. naar
Lorenzo Marquee NIJKERK, thuler., paaa. 24
Nov. Gibraltar BLOEMFONTEIN, ultr., 24
Nov, te Kaapstad: vertrekt 26 Nov, n.m. 6 u.
naar M06aelbaal.
MELISKERK, tbutsr., 23 Nov. v. Zanzibar,
HollandAustralië Lijn HEEMSKERK, thulsr.,
24 Nov. v. Sydney AAGTEKERK. 24 Nov. v.
Frcmantle te Melbourne ALMKERK, ultr.(
pass. 24 Nov. Vllsstngen van Antwerpen.
Holland—O. Azië LUn SEROOSKERK thular.,
paes. 23 Nov. Gibraltar.
Halcyon LUn STAd AMSTERDAM, 24 Nov. v.
Port Kela n, R'dam STAD ARNHEM. 23
Nov. v. Ban nol 1 STAD ZAANDAM, 24 Nov. v.
R'dam te Stockholm.
STAd MAASSLUIS, naar R'dam. pass. 23 Nov.
Gibraltar.
Kon. Roll. Lloyd SALLAND, thuler., 24 Nov, v.
Bahla AMSTELLAND. ultr.. 23 Nov. te Rlo
Janeiro.
JavaNew York LUn MODJOKERTO. Java n.
New York, 23 Nov. v. St, Vincent.
TABINTA. 23 Nov. v. Batavia n. New York
PALEMBANG, 23 Nor. v. Penang n. Belawan.
K011. Ned. Stoomb. MU. HERCULES, Izmir n.
Lissabon, paae. 24 Nov. Gibraltar BERENICE,
Mlddl. Zee n. Amst-, was 24 Nov. 8 u. v.m. 80
mqien Z.W. van Ouessant ULYSSES 24 Nov.
van Genua n. Savona AURORA, 24 Nov v.
Amst. n. Hamburg.
EUTERPE, 23 Nov. v. Amst. te Bordeaux
2ELAMON, Amst. n. Istanboul, pass. 23 Nov.
Cover HELDER. 22 Nov. v. Corral to Valpn-
alao BARNEVELD, 22 Nov. v. Talcahuano
n. Corral.
ltott. Lloyd KOTA GEDE, thulsr., pass. 24
Nov. Gibraltar,
Uitbreiding vertegenwoor
digers in buitenland niet
mogelijk.
Versohenen is de Memorie van Antwoord
op het Voorloopig Verslag der Tweede Ka
mer, nopens de begrooting van Buiten
landsche Zaken voor 1938. Het volgende ls
daaraan ontleend:
Het zal geen betoog behoeven, dat ook
de minister diep onder den Indruk is van
het beeld van ontreddering, dat de tegen
woordige staten-samenleving oplevert. De
regeering deelt echter de opvatting, dat het
sombere aspect, dat thans de wereld ver
toont, niet tot ontmoediging mag leiden,
en veeleer een aansporing moet zijn tot
het beproeven van al datgene, wat tot
verbetering kan bijdragen.
Voor verwondermg, aat ditmaal in de
Troonrede de Volkenbond in het geheel
niet werd genoemd, is, naar de minister
meent, geen aanleiding. Dat de Volken
bond ondanks de ondervonden teleurstel
lingen een hoogst belangrijk instituut
blijft, is op zichzelf nog geen voldoende
reden, dat ieder jaar in de Troonrede er
van melding wordt gemaakt.
Aan den aandrang van de leden om te
bevorderen, dat Nederland onmiddellijk
den Volkenbond zal verlaten, zal de minis
ter geen gevolg geven. Aan stelselmatige
ophitsing hier te lande tegen Duitsohland
door organen vaji partijen ln het vocabu
laire dezer leden aangeduid als „demo-
liberaal", bestaat alleen in de fantasie
dezer leden.
Dat het optreden van den vorigen Ne-
derlandschen gezant te Berlijn de goede
verstandhouding met dat land niet heeft
in de hand gewerkt, is een bewering, die
aoor 's ministers ambtsvoorganger reeds
afdoende is weerlegd. De stelling, dat de
Nederlandsche politiek tegenover andere
staten beïnvloed zou worden door afkeer
tegen een bepaalden regeeringsvorm,
waarmede kennelijk de dictatoriale regee
ringsvorm wordt bedoeld, berust wederom
op geen enkelen grond. De houding, door
de regeering ten opzichte van de gebeur
tenissen ln Spanje ingenomen, is ln gee-
nerlel opzicht „wonderlijk". Maar volkomen
correct en in overeenstemming met de
gedragslijn, ln gemeenschappelijk over
leg met de overige betrokken mogendheden
vastgesteld.
De minister verklaart, dat hoezeer
ook de Volkenbond in beteekenis is
achteruitgegaan, Nederland zoowel
zichzelf alsook de internationale ge
meenschap een ondienst zou bewijzen,
door thans den bond te verlaten.
Dat het streven van den Volkenbond tot
organiseering der internationale gemeen
schap teneinde een vreedzame samenleving
der volkeren te bevorderen niet meer succes
heeft, ls meer het gevolg van het feit, dat
de internationale politiek van zoovele
staten niet door christelijke beginselen
wordt beheerscht, dan dat men zulks den
Volkenbond tot grief kan maken. Dege
nen, die een forsch optreden van den bond
bepleiten, mogen zich ervan bewust zijn,
dat zoodanig forsch optreden slechts dan
zin heeft, als het zoo noodig door daden
wordt gevolgd, en zij mogen zich reken
schap geven van de gevolgen, die zoodanig
optreden onvolledig als de Volkenbond
op het oogenblik is en zwaar bewapend als
de buitenstaanders zijn —in het bijzonder
voor de kleine mogendheden zou hebben.
Kleine staten.
Een van de grootste remmen, die thans
aan het Volkenbondswerk zijn aangelegd, is
de afwezigheid van verscheidene belang
rijke staten.
De vertegenwoordigers der kleinere mo
gendheden te Genève zullen eensdeels niet
moeten schromen, de inzichten dezer mo
gendheden omtrent de daar aanhangige
vraagstukken met kracht naar voren te
brengen, anderzijds echter daarbij de noo-
dige bescheidenheid en het noodige beleid
moeten toonen, teneinde niet den Indruk
te vestigen, dat hun land er op uit zou zijn
zich een positie aan te matigen, die met de
beteekenis van dat land als factor in de
internationale politiek niet in overeenstem
ming zou zijn.
Het wil den minister voorkomen, dat de
opvolgende Nederlandsche delegaties in het
algemeen zeer wel daarin geslaagd zijn.
Spanje.
De minister vraagt zich af, of de leden
die in het optreden van de mogendheden,
die met betrekking tot Spanje een houdin
van noninterventie aannamen, een sch,r
ding van de beginselen van het volkenrecï
zien, zich wel duidelijk hebben gemaakt di
naar vaststaand volkenrecht geen reeeerm,
die zich gewapenderhand verzet tegen
deel der bevolking, recht heeft op hulp 1
welken vorm dan ook, van derde staten
Wat de vraag betreft of de non-interven
tie-polltlek al of niet is geslaagd, hangt!»
antwoord af van hetgeen men zich
hoofddoel dier politiek heeft voorgestel
Voor de regeering is dat hoofddoel van di
aanvang af geweest wat het ook voor n
leden der Tweede Kamer is, nl. voorkom-
van ontaarding van den strijd in Spanle i
een Europeesch gewapend conflict. Dat s
doel tot dusver ls bereikt, ls een resulta
waarvan de beteekenis ook voor Nederlaj
niet hoog genoeg kan worden aangeslase
Zoolang ln de non-interventie-commij-
te Londen niet besloten is tot het in t»
leven roepen van een verbod van geldzen
dingen naar Spanje, ziet de Nederlandscl
regeering geen aanleiding daartoe
standig over te gaan.
De leden die een inconsequentie zk„
het feit dat Nederland wel bij de regeerin
der Spaansche republiek is vertegenwooi
digd. doch niet bij die van de Sovjet-link
toonen daardoor geen oog te hebben tb
de verschillen tusschen ontstaan en opvat
tingen dier regeeringen en tusschen haa
handelingen ten aanzien van Nederlandsd
belangen.
De vraag of de regeering kinnen ai-
zienbaren tijd erkenning de jure van
het bewind van generaal Franco moge
lijk acht, ligt te zeer op het terrein van
politieke onzekerheden cn hypothesen
om hier beantwoording te vinden. Zoo-
als sommige leden in het Voorloopig
Verslag te kennen gaven, moet ten deze
de loop der gebeurtenissen worden ai-
gewacht.
Aan bevordering van de handelsbetrel
kingen met het deel van Spanje, dat staa
onder de autoriteit van generaal Franco i
van den aanvang af alle aandacht geschón
ken.
Erkenning van Ruslan
De regecring staat ten aanzien van hi
aanknoopen van diplomatieke betrekkinge
met de regeering der Sovjet-Unie op het
zelfde standpunt als het vorige kabinet.
De regeering heeft niet de overtuigla
dat de kracht der overwegingen waarop k
beroep kan worden gedaan ter bepleite
van herstel van Hr. Ms, gezantschap bij de
Heiligen Stoel, hier te lande in de be
staande omstandigheden doorslaggevend e
duurzaam zou blijken.
Diplomatieke vertegenwoordifini
De minister is het eens met de leden,
die van oordeel zijn, dat uitbreiding van
het aantal Nederlandsche gezanten in
het buitenland wenscbelijk is. Evenwel
kan deze thans niet plaats vinden, ge-
zien de flnancieele consequenties daar
van, terwijl ook de sterkte van het
corps diplomatieke ambtenaren voors
hands een bezwaar oplevert.
Voor Midden-Amerika is echter een
uitbreiding onzer vertegenwoordiging in
overweging.
De minister ls het eens met het oordee_
dat ook het aantal consulaire ambtenare
niet voldoende is te achten.
Evenwel geldt ook voor hem, evenals voa
zijn ambtsvoorganger, bij zijn streven nasf
uttbreldlng de gebiedende noodzaak reïH
ning te houden met de flnancieele omsi-r
dlgheden. Inderdaad is intusschen ra
niet onbelangrijke verbetering aangebrari
De minister geeft de verzekering, dat t
zijn volle aandacht gevestigd houdt op
mogelijkheid tot verdere uitbreiding binrr
het nu eenmaal beperkte raam der final)
cieele mogelijkheden.
Zaak Aalda
Zooals bekend is uit de reeds verstiei^l
Inlichtingen, ls ln de verklaring van di
heer Aalders omtrent de door hem onde
vonden mishandeling aanleiding gevondi
aan de Duitsche regeering te verzoeken
onderzoek in te stellen en mede te de
tot welke maatregelen dit haar aanleli
zal hebben gegeven. Het antwoord hierop
nog niet ontvangen. Wel heeft de Duits"
regeering onlangs medegedeeld, dat w
onderzoek nog niet was afgeloopen en dl
zij zich een nadere mededeeling omt"'
het resultaat daarvan voorbehield.
Hoewel de regeering langs verschilli
wegen heeft getracht te weten te to®
welke de reden van de gevangenneming
Rusland van den Nederlandschen ingenir
W. de Wit is geweest,, is zij daarin niet
slaagd.
Kon. Paketv. MU. HOUTMAN, 23 Nov. v. Port
Louis n. Reunion OMBILIN, 23 Nov van
Saigon te Durban J3ARENTSZ, 23 Nov. van
Kaapstad te Durban.
HollandAmerika L(Jn DELFTDIJK, R'dam n.
Pacific Kust, 21 Nov. v. Cristobal LEER
DAM. ultr., 22 Nov. te Houston.
JavaChinaJapan HJn TJISADANE. 22 Nov.
van Takao te Hongkong.
Diverse Stoomvaartbcrlchten ST. ANNALAND,
24 Nov. van de Tyne n. Stettin TRITO. 24
Nov. van Dublin te Belfast ZEELAND, 24
Nov. v. Hamburg op de Tyne GANGES,
Bleepboot. 23 Nov. v. Schiedam te Danzig
OOSTZEE, sleepboot, 23 Nov. v. R'dam te Las
Palmas EBRO, sleepboot, 23 Nov. v. Alexan
dre te Oran NAN9ENVILLE, 23 Nov. 's nachts
12 u. van Cristobal n. Liverpool WALBORG
24 Nov. v. Esbjerg te Goole BATAVIER V.'
24 Nov. v. R'dam te Gravesend BERKEL,
R'dam n. Port Gent-il, pass. 23 Nov. Monrovia
FRIESLAND 24 Nov. van Stettin n. R'dam
KERKPLEIN. Wabana n. R'dam, pass. 24
Nov. Scllly MARK, Sundsvall n. R'dam. 24
Nov. Cuxhaven MIDSLAND, 23 Nov. v. Swan
sea n. Amst. NAALDWIJK. Aberdeen n. Riga,
ness. 24 Nov. Skagcn 7JSSEL, 24 Nov. v.
V/lborg n. R'd*m HTJMBER, sleepboot, 22
Nov. van M'nggar tc Tandjong Prlok AP.UN
DO, naar Cristobal, was 23 Nov. 9 u, 55 v.m.
75 mijlen Z.W. v. Lands End NAALDWIJK,
naar Danzig was 22 Nov., 5 u. 15 n.m. 100 mij
len Z.O. van Wiek NEDERLAND, 22 Nov, y.
Port Arthur n. Europa WINSUM, 32 kot-j
Falmouth n. B. Aires WARMOND. 20 kot
Londen to Boston (L.) RIJN, 20 Not. t.-j
Gerie n. R'dam JEANNETTE. 21 kot. J"!
R'dam te Kopenhagen OOSTPLEIN, 21 '"J
van Gibraltar n. R'dam JONGE JOHAk--''
22 Nov. v. Dakar HAULERWIJK. n«ar
lilla, pass. 22 Nov. Ouessant aöA^a' *il
Nov. van Pladjoe te Singapore angE4q,a' i
Nov, v. Singapore n. Penang ANAS<E£«,s 19]
Nov. v. Pladjoe n. Padang AUGUSTS™, 1
Nov. v. Pladjoe n. Soerabaya JOSHW* Tj
Nov. v. Soerabaya te Batavia alDE^arj
20 Nov. v. Batavia n. Pldjoc MANVjAl«
18 Nov. v. Soerabaya te Balik Pappan
18 Nov. van Amoy te Hongkong
29 Nov. v. Rouaan te Curasao verw. "„NVrvA,"
29 Nov. v. Aruba te R'dam verw.
23 Nov. van Curasao te Stanlow
R'dam n. B. Aires. pass. 23 Nov. Ferm®» a
ronha BOEKELO 24 Nov. van
ronna boekè-lo 24 nov. r.
Jacobstad 8UNETTA, 20 Nov. v. LI*»»»
Curasao MAOUBA, 20 Nov. van Cuw n
Hamburg MERULA, 21 Nov.
v. cunc^;
Pernla en R'dam ARTEMIS, Oran n. 8r u|
v.o., pass. 23 Nov. Gibraltar
Nov. v. Malta naar Triest r'o>"IA'
Malta, pass. 20 Nov. IsLnnboUl
'11 Nov. v. Byrouth to Con^onza V).fill
21 Nov. v. Port Said n ""'fa - M1**
Nov. van R'dam te Helsinki.
2-3
