NationaIe
Buitenland
LEIDSCH DAGBLAD Eerste Blad
Maandag 15 November 193)
Leidsche cliché-industrie
Koningsveld en Zoon
in gebruik gesteld
Laat
Mei voor
NoVEMbER
^ORQEN^
LEVENSVERZEkERINq-BANk RotteucJam
Chr. Oratorium V<»r wen van de voormalige Katoenfabriek is
^raionum ver. d00r de gemcent€ aangekocht en zal bin-
«Con Amore". nenkort onder sloopershanden vallen.
En nu is er een Bouwfonds gesticht met
de bedoeling om uit de middelen, die daarin
hopelijk rijkelijk zullen vloeien, een eigen
repetitielokaal te bouwen.
Velen, zoo vervolgde de heer Bij, hebben
ons gevraagd: Waarom is nu in eens een
eigen gebouw noodzakelijk, waarom
geen zaal gehuurd? Die vraag, aldus de
•uuure u^p, m ™rz'"er' J* gemakkelijker beantwoord,
Hoor. os iori» tf h"r- dan 2oo op het eerste gezicht wel lijkt, wam
dit seizoen haar 25-jMig ttMtaan te oer- ln de Eeheele Sleutelstad ls geen lokaal te
denken. Het zal ongetwijfeld velen lezeu vinden waar een mu2iekk0rps van onge-
welkom zijn, iets uit de geschiedenis van veer 80 man op elk gewenscht oogenbllk
deze oude, maar nog jeugdig-frissche vei- kan oefenen, zonder dat de omwonenden er
eenlging te vernemen. last van hebben en bovendien blijven we
Den 2tsten November 1912 kwam een altijd de kans loopen, dat we op den een
Zij viert binnenkort haar zilveren
jubileum.
Een vereeniging, welke in het Leidsche
muziekleven een belangrijke plaats in
neemt, de. C. O. V. „Con Amore" hoopt in
aantal dames en heeren bijeen, om zoo
mogelijk een Christelijke zangvereenigir.g
op te richten. Het plan slaagde: „De Lof-
stem" werd geboren. Tot dirigent werd be
noemd het bekende schoolhoofd, wijlen de
heer M. van Wijk en onder diens leiding
streefde het koor een vijftal jaren het zoo
simpel gestelde doel: „het zingen van een
voudige Christelijke liederen" na. Een deel
van de leden koesterde echter hoogere as
piraties en toen men in 1918 voor de nood
zakelijkheid kwam te staan een nieuwen
dirigent te benremen werd als zoodanig de
heer D Smink gekozen met het doel om
onder diens bekwame leiding oratoria met
medewerking van orkest en solisten te gaan
uitvoeren. De naam van de vereeniging
werd gewijzigd in „Christelijke Zangver-
eeniging vcor Gemengd Koor" later in
Christelijke Oratorlumvereeniging „Con
Amore".
Sindsdien ging het snel bergopwaarts. In
1920 werd de eerste uitvoering onder den
nieuwen dirigent gegeven, gevolgd door een
achtbare reeks van concerten, waarop veel
al otatoria. die in Leiden niet eerder wa
ren uitgevoerd, ten gehoore werder. ge
bracht. Een hoogtepunt in het leven der
vereeniging was het wel. toen zij ter ge
legenheid van haar tweede lustrum uit
voerde „Quo Vadls'H met medewerking van
Mia Peltenburg. Max Kloos, Jac Ph. Caro
en het Residentie-orkest. De Stadsgehoor
zaal bleek toen te klein om den geweldigen
stroom van bezoekers in zich te kunnen
opnemen.
In datzelfde jaar breidde „Con Amore"
haar arbeidsveld uit: zij ging kerkconcer-
ten gever.. Velen zullen nog met een zekere
devotie terugdenken aan die uren van ver
stilde genieting, als de serene zang door
de Gothische gewelven van onze prach
tige Hooglandsche kerk ruischte.
Ook op hoogtijdagen verleende „Con
Amore" een enkele maal haar medewer
king. In 1923 trok de vereeniging naar
Amsterdam om ter gelegenheid van het
25-jarig regeerlngsjublleum van onze
Vorstin mede te werken aan de zanghulde
onder leiding van Kor Kuiler op den Dam.
En in 1924 luisterde zij den dienst in de
Pieterskerk op. waar. in tegenwoordigheid
van H. M. de Koningin en Prins Hendrik,
het ontzet van Leiden werd herdacht.
•-
Zoo is er in de afgeloopen 25 jaren veel
en moeilijk werk verzet. Waardeering viel
de vereeniging ln engeren en breederen
kring in ruime mate ten deel. Wanneer de
N.C.ll.V. een concert had uitgezonden ont
vingen dirigent en bestuur meermalen
vleiende beoordeellngen, soms zelfs uit het
buitenland. Maar wie eenlgszins met het
koorleven in een stad op de hoogte is, weet,
dat de financieele resultaten van een uit
voering zelden aan de artistieke voldoening
evenredig zijn. Met name de economische
depressie van de laatste jaren heeft het
bestuur veel hoofdbrekens gekost. Maar
men heeft aan alle moeilijkheden het hoofd
kunnen bieden en zoo is er dan stof te
over om aanstonds een blij herdenkings
feest te vieren. Reeds heeft zich een eere
comité gevormd, waarvan de burgemeester
eere-voorzitter en dr. J. G. van Es voor
zitter is. Het bestuur hoopt 22 Nov. a.s. van
8 tot 9 uur in Huize Bruijns, Rapenburg 8
te reclpieeren.
Feestelijkheden in intiemen kring wor
den voorbereid. Maar „Con Amore" zou de
Muzen slecht dienen, als zij haar jubileum
niet vóór alles vierde met een „klinkend"
concert.
Het hoogtij in haar vierdagen zal
daarom de 19e Januari 1938 zijn; dan
zal de vereeniging uitvoeren „De komst
des Heeren". een hier te lande nog vrij
wel onbekend werk van den thans nog
levenden Vlaamschen componist Joseph
Rljelandt, geschreven voor twee koren,
solisten en orkest. Als tweede koor zal
aan het concert medewerken het Chr.
Gem. Koor „Pro Rege" te den Haag.
dat evenals „Con Amore" den heer
Smink tot dirigent heeft.
Het ls ongetwijfeld een sympathieke ge
dachte van de vereeniging geweest om als
solist allereerst uit te noodigen een zan
ger, die evenals zijzelf, in het zilver staat:
Louis van Tulder. Voorts werken mede
Ankie van Wickevoort Crommelin, sopraan
er. Theo Baylé, bas, en het Nederlandsch
Kamerorkest in volledige symphonie-bezet-
ting. Het in studie genomen werk stelt zeer
hooge eischen. maar de vele muziekmin-
nende Leldenaars, die de bekwaamheden
en de toewijding van den heer Smink en
zijn schare kennen, zullen terecht hooge
verwachtingen van dit concert koesteTen.
Er blijkt nu reeds veel belangstelling voor
te bestaan: moge de nu eens nlet-belang-
looze belangstelling op den avond van den
19en Januari overweldigend blijken.
of anderen dag opnieuw op straat gezet
worden. Ongetwijfeld is er voor het bouw
plan, waarvoor f. 2000.— noodig is één
tiende deel is reeds aanwezig veel meed
en wilskracht noodig. Wilskracht hebben
We altijd gehad en den moed krijgen we
door de talrijke brieven al of niet vergezeld
van giften.
Het moet. omdat het kin, zoo besloot de
voorzitter, op voor ons Bouwplan.
Nadat het „W. W. dansorkest" de ver-
eeniginjsmarsch had gespeeld werd een
aanvang gemaakt met het afwisselende
en in een -eer vlot tempo afgewerkte pro
gramma, dat op geestige wijze door den
heer Joh. van den Broek aan elkaar werd
„gepraat".
Daar was in de allereerste plaats het
cabaret-gezelschap „O. K dat niet min
der dan 5-maal voor het voetlicht kwam
om haar aardige dansen te demonstreeren
en vroolijke liedjes te zingen.
Het Dubbel-Mannenkwartet ..Sempre
Avanti", onder leiding van den heer van
den Broek, zong een zestal stemmige liede
ren, die de aanwezigen, getuige het lang
durige en lulde applaus op de juiste wijze
wisten te waardeeren.
Doch niet minder succes hadden de
acrobaten „The Young fellows", die met
hun „griezelige" toeren groote bewondering
wekten.
Heel aardig waren „de vraagteekentjes",
een groeo jongens en meisjes, die op onbe
rispelijke wijze voor tinnen soldaatjes
speelden. „Geldersche Jan", de heer Jan
Zeist, deed ons de avonturen beleven van
een boertje aan dezen kant van „de streep"
(de grens).
Buitengewoon goed was hij in het vraag
gesprek. met een „Duitscher" waarin hij
zijn antwoorden gaf per trekharmonika.
Ten slotte willen wij nog speciaal ver
melden de opvoering door „Sempre
Avanti" van het bekende zangspel van
Frans van Suppé: „Een plattelands-
repetitie".
Een drukbezocht bal besloot dezen uit
stékend geslaagden avond.
DE LEIDSCHE KOOP- EN
GESCHENKENWEEK.
Begint Vrijdag a.s.
Zooals reeds meermalen in ons Blad werd
aangekondigd, begint Vrijdag a.s. „De
Leidsche Koop- en Géschenkenweek".
Vele weken lang ls er hard gewerkt, maar
de Organisatie-Commissie ls er van over
tuigd. dat de inspanning, welke ze zich
heeft getroost, niet tevergeefs ls geweest
en dat zil succes van haar arbeid mag ver
wachten. Een bewijs daarvan is wel het feit,
dat het aantal der deelnemende zaken nog
gestadig toeneemt en nog ndagelijks aan
meldingen bij den Secretaris, Oude Vest 29,
binnenkomen.
De deelnemende zaken zullen dezer dagen
getooid worden met de fleurige raambil
jetten, die den deelnemers Inmiddels zijn
toegezonden, en die het publiek er aan zul
len herinneren, dat ln de winkels met deze
biljetten bij aankoop van elk bedrag van
f. 0.50 een 'bon wordt verstrekt.
De Commissie prijst zich gelukkig er in
geslaagd te zijn het winkelpand Prinsesse-
kade no. 4 in huur te krijgen. De vele ge
schenken, die uitgereikt zullen worden, kan
men binnen enkele dagen in smaakvolle
etalages in dit pand bewonderen.
Ter inleiding van deze actie wordt Vrij
dagavond a.s. een muzikale wandeling door
de stad gemaakt. De route wordt tevoren
gepubliceerd.
Sluit in de Lente van Uw leven een
verzekering bij de Nationale.
Vraagt inlichtingen
„WËRKMANS WILSKRACHT".
Cabaret-avond in de Stadszaal.
Voor een stampvolle Stadszaal heeft de
Harmonie-kapel „Werkmans Wilskracht"
Zaterdag een cabaretavond gegeven ten
bate van haar bouwfonds. Het ls een bui
tengewoon aardige avond geworden en we
gelooven. dat gezien de snelheid, waarmee
de „vraagteekentjes" tijdens de pauze hun
bouwsteenen verkochten, niet alleen de
aanwezigen, maar ook bestuurderen van
het onlangs ln het leven geroepen fonds
tevreden zullen zijn.
De avond werd bijgewoond door den heer
L. Driessen, oud-beschermheer van W.W.
en mevr. DriessenHofman.
„Werkmans Wilskracht", aldus de voor
zitter. de heer J. BIJ in zijn openingswoord,
dreigt dakloos te worden. We weten het,
haar repetitielokaal deel van de gebou-
1093
(lngez Med.)
FRYSK SELSKIP.
Jaarlifksche leden vergadering.
Het „Selsklp Fryslén" hield haar gewone
jaarlljksche „hushaldelike gearkomste" ln
„de Harmonie".
Een 40-tal leden had aan den oproep ge
volg gegeven.
BIJ zijn openingswoord deelde de voorzit
ter, de heer W. J. Nijholt, dat de bestuurs-
len mevrouw de Groot en de Penningmees
ter de heer J. Bljlsma resp. wegens ziekte
en familie-omstandigheden verhinderd wa
ren deze „gearkomste1' bij te wonen.
Hij heette allen hartelijk welkom, waar
na samen staande het Friesche Volkslied
werd gezongen.
Na het lezen der notulen bracht de voor
zitter verslag uit over de „Bouns-gear-
komste" (bondsbijeenkomst) op 23 Oct. J.l.
te Utrecht gehouden. Vervolgens werd, ook
bij monde van den voorzitter, verslag over
de geldzaken ln het afgeloopen vereeni-
gingsjaar uitgebracht, waarna mevrouw
Michels verslag uitbracht over de verkoop
dat
Bij de bestuursverkiezing werden de af
tredende bestuursleden, mevrouw de Groot
en de secretaris bij acclamatie herkozen,
terwijl in de plaats van mevrouw Vlersen,
die zich wegens vertrek naar Wassenaar
niet herkiesbaar stelde, werd gekozen me
vrouw Michels.
Bij het punt „Hwet wy dlsse winter dwaen
scille" (wat wij dezen winter zullen doen)
word besloten om voor de tweede „buten-
gewoane gearkomste" de bekende Friesche
voordragers Barend en Martsje met hun
dochter TJltske uit te noodigen hier een
avond te geven.
Op de z.g. „lytse jounen" zullen o.m. af en
toe door eigen leden éénacters worden op
gevoerd en na afloop telkens een half uur
tje „skotst" (gedanst) worden.
Tevens werd een propaganda-commlssle
Ingesteld, waarvoor zich verschillende leden
disponibel stelden en die binnenkort haar
werkzaamheden, ln hoofdzaak het werven
van nieuwe leden, zal beginnen.
Door het bestuur werd als danslelder aan
gewezen de heer C. Zwerver, die deze func
tie op zich nam.
Bij het punt „vrije bijdragen" gaven de
heeren C. Zwerver en v/d. Burg ieder een
„bijdrage" ten beste, welke veel bijval
van Friesche boeken, waarbij bleek,
voor bijna f.50—aan boeken werd verkocht
Na dé pauze gaf de secretaris, de heer B. oogstten
v. d. Burg Wzn., een verslag over het Ver- Hierna werd deze geanimeerde en gezel-
eeniglngsjaar 1 Oct. '36—30 Sept. 1937. Hier- 'llge gearkomste" met een woord van dank
uit bleek, dat het ledental iets achteruitaan de aanwezigen, door den voorzitter ge-
llep en op I Oct. 1.1. 88 bedroeg. I sloten.
woord richtte tot de afgevaardigden van
den Nederlandschen Bond van Steen
drukkers, de Federatie van Werkgevers ln
het .typografische bedrijf, de drie werk
nemersorganisaties. Virtus Concordia Fi
des, en den secretaris van den Kamer van
Koophandel, mr. dr. P. G. Knibbe.
Vervolgens schetste spr. den groei van
„Neerlandla",
Zes jaar geleden werd in de St. Aagte
straat hier ler stede de kleinste cliché
industrie in Nederland gevestigd. Twee
jaar later werd ln Den Haag een filiaal
gesticht, de thans zoo bekend Haagsche
Clichéfabriek.
Het gebrek aan ruimte ln de Leidsche
fabriek deed zich steeds meer gevoelen en
tenslotte besloot men na lang overleg
een nieuwe fabriek te betrekken en daar
tevens een litho-afdeeling aan te verbin
den. Door dit laatste zal het ook in den
vervolge niet meer noodzakelijk zijn een
bepaald soort werk ln het buitenland te
laten uitvoeren.
Tenslotte verklaarde spr. onder luid ap
plaus de nieuwe fabriek voor geopend.
In een buitengewoon hartelijk toe
spraakje prees mevr. Koningsveld den
grooten ijver van haar echtgenoot en vroeg
den aanwezigen vertrouwen in de nieuwe
fabriek te stellen.
Namens het personeel dankte de heer
Akkermans den heer Koningsveld voor het
vele werk ln het belang van de cliché
fabriek verricht.
Hierna werd een drietal lezingen gehou
den. De heer G. Haegens, directeur der N.V.
Beit en Co, te Amsterdam, sprak over:
„Drukinkten en wat er aan vast zit"; de
heer K. Keiler, directeur der firma Hoh
en Haihne te Leipzig over „Neuigkeiten in
der Reproduktionstechnik" en dr. Phil. dr.
ing. J. Bekk, leider van het laboratorium
van G H. Blihrmann's Papiergroothandel
te Amsterdam over „Fehler quellen von 3-
und 4-Farben druok".
De heer Keiler bood namens zijn firma
een oud-Hollandsche stoel aan.
Tenslotte werden de aanwezigen in de
gelegenheid gesteld de fabriek te bezichti
gen. Het oude gebouw moest alvorens het
voor het beoogde doel kon worden inge
richt op talrijke plaatsen verbouwd wor
den. Vooral aan de achterzijde blijkt dat
het duidelijkst, zooals men aan de foto,
die wij hierbij plaatsen kan zien.
Het eerste wat opvalt, wanneer men het
nieuwe gebouw doorwandelt is wel het
enorme verschil met dat in de St. Aagte
straat, waar alles noodzakelijkerwijs op
en boven boven elkaar stond. Hier ls licht,
lucht en ruimte en het Is wel speciaal het
personeel, dat hiervan de groote voordee-
len zal ondervinden.
Wij zullen ons onthouden van een tech
nische beschrijving van de Inrichting,
daartoe is de gang van zaken in deze fa
briek te ingewikkeld, doch wij kunnen wel
zeggen, dat onze indruk was, dat de
outillage „up to date" is.
Jfhl of zander? Dat is de vraag,
•ti/anneer U aan hart en zenuwen de
vereischte zorg wilt besteden. Waar.
<voor echter met? De echte Koffiehiaa
zonder coffeïne verschaft Uallege
fioegens van prima koffie uit de
beste productiestrekenf
Koffie Hag bekomt inderdaad be,
ter, ook 's avonds laat. Bovendien
worden door het vermaarde Hag.
procédé de krachtige smaak en bet
kostelijke aroma van de fijnste
hooglandkoffie voor J00%gewaar,
borgd.
Ook de tweede soort, „Sanka", is
heel goed en kost slechts 44 ets.
per pakje.
1082
(lngez. Med.)
Achtergevel van het pand Breestr. 24, dat de Leidsche Cliché Industrie Koningsveld
en Zoon, voorheen Neerlandia, vandaag in gebruik heeft genomen.
Onder zeer groote belangstelling is he- Hierna sprak de directeur, de heer L.
denmiddag het nieuwe gebouw van de Koningsveld, die een speciaal welkomst-
Leidsche Cliché-industïie voorheen Ko
nlngsveld en Zoon ln gebruik genomen.
Zooals men weet was deze fabriek (voor
heen „Neerlandia" geheeten) tot voor zeer
korten tijd gevestigd tri de St. Aagtestraat.
De ruimte, die men daar beschikbaar had,
was zeer beperktr en niet zoodra kwam het
groote pand Breestraat 24 het voorma
lige gebouw van de firma De Vries en
Stevens leeg of „Neerlandia" legde er
beslag op.
De tijd, benoodigd voor de inrichting van
de nieuwe fabriek, vorderde veel tijd, meer
dan men aanvankelijk had gedacht, doch
ten slotte kon men hedenmiddag tot de
offlcleele ingebruikneming van de nieuwe
fabriek overgaan.
De talrijke aanwezigen werden welkom
geheeten door den president-commissaris,
den heer Morees. die na 'n.korte Inleiding
den directeur, den heer L. Koningsveld,
namens mevrouw Koningsveld een inktko
ker overhandigde.
Op de algemeene ledenvergadering
van het Departement Leiden van de Maat
schappij „Tot Nut van het Algemeen" werd
tot secretaris-penningmeester van dit
departement benoemd mr. H, Burgersdijk,
Plantsoen 73, alhier, ter vervanging van den
heer E. W. Wichers Rollandet, die als zoo
danig aftrad.
DE ALGEMEENE TOESTAND
Brussel centra Tokio Japans houding
gelaakt Aanvaarding van Japan's
standpunt zou leiden tot
anarchie.
Ter negen mogendheden-conferentle t«
Brussel hebben Zaterdag de delegaties van
de Ver. Staten. Groot-Brittannië en Frank
rijk een gemeenschappelijke verklarln;
opgesteld, welke aan de Zuldzee-conlerenlie
ls voorgelegd, waarin het Japansche stand
punt ten aanzien van het conflct met Chlni
volledig wordt weerlegd.
Indien met de Japansche opvattint
werd Ingestemd, zoo zegt deze ver
klaring, zou men geraken ln een alge-
meene anarchie.
Dc mogendheden zijn het in deze
verklaring er over eens. dat het de
bedoeling van Japan is den wil en de
mogelijkheid van China om tegenstand
te bieden, te vernietigen. Rechtstreek,
schc onderhandelingen tusschen de
twee landen alleen zou den oorlog lot
ln het oneindige doen rekken. De
mogendheden hopen, dat Japan zijn
besluit om niet aan de conferentie van
Brussel deel te nemen, zal heneiin.
Echter, zoo besluit de verklaring,
geval Japan blijft weigeren, moeten de
mogendheden overleggen, welke hou
ding zij kunnen aannemen nu een
partij de bepalingen van het negen-
mogendhedcnpact negeert, terwql alle
andere partijen deze bepalingen vol
ledig van kracht achten.
Nadat over deze verklaring uitvoerig was
gediscussieerd. Is zij in haar geheel, on
danks ernstige bezwaren van Italië goed
gekeurd Ook de Naderlandsche gedele
geerde. jhr. mi'. A. C. D. de Graeff. hechtte
er zijn goedkeuring aan. na opsomming van
eenige detailpunten, waarmee hy zich niet
vereenigen kon.
Daarna werd de zitting tot hedenmiddag
4 uur verdaagd In een nieuw besloten zit
ting. zal de verklaring dan ter definitieve
goedkeuring aan de conferentie worden
voorgelegd.
Inzake de definitieve verklaring, die dsn
dus hedenmiddag ln behandeling zal ko
men, vernemen wy, dat daarin betreurd
zal worden, dat, indien Japan blijft weige
ren aan een gedachtenwisseling mede te
werken, de Zuidzeeconferentie den nadruk
zal leggen op de verschillen tusschen de
Japansche opvatting en die der andere
mogendheden. Zij zal verder melding ma
ken van de door den internationalen han
del geleden verliezen en van de veront
waardiging en den afschuw, ln de wereld
gewekt. In tegenstelling tot de Japansche
opvatting dat het conflict slechts den bel
den strijdenden landen aangaat, zal de
verklaring zeggen, dat het conflict een
schending van het verdrag van Washington
van 1922 en van het Brland-Kellogf-ver-
drag beteekent. Tenslotte zal de conferen
tie ln haar verklaring haar diensten blij
ven aanbieden en een toespeling maken
op de gemeenschappeiyke houding, die
mogelijk ln overweging genomen zou kun
nen worden.
Naar voorts verluidt aldus het D.NB.
zou mén het op de negen-mogend-
heden-conferentie in beginsel eens gewor
den zijn over bepaalde maatregelen ten
gunste van China, ln het bijzonder wat be
treft de levering van wapens en munitie
en het verleenen van credieten. De steun,
verleening zou door ieder land afzonderlijk
op eigen verantwoording geschieden. OP
verlangen van Frankryk worden echter
regelingen getroffen, voor wederzljdsche
hulpvorleening voor het geval deze actie
tot Incidenten zou lelden.
FRANKRIJK
Het bezoek van den Bulgaarschen koning.
Boycot van Japansche waren.
President Lebrun en zyn echtgenoote
hebben Zaterdag een noenmaal aangericht
ter eere van don koning on de koningin van
Bulgarije. Daarvóór heeft de president met
den vorst een onderhoud gehad van drie
kwartier.
Ook heeft de koning zloh langdurig on
derhouden met den premier Chaulempsen
den secretaris-generaal van de Quai
d'Arsay, Leger.
Tijdens een bijeenkomst te RlJsse'va.j
de departementale unie van de C. O- 7-
Ryssel ls een dagorder aangenomen, waar
ln werd besloten de Japansche waren
boycotten. _„na
De secretaris der C. G. T. TacajnO
drong er op aan, dat het republikeinse»
Spanje vrijheid krygt zich te voorzien
wapenen en munitie. ,j
