Brazilië een totalitaire staat geworden DONDERDAG 11 NOVEMBER 1937 No. 23813 Een P rijsvraag Viribus unitis HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt 78sfe Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Van het Nat. Fonds voor Bijz. Nooden DE DIRECTIE. STADSNIEUWS De omwenteling in alle kalmte verloopen President Vargas dictator. Dit nummer bestaat uit VIER bladen verwacht LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te ibetalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztja: per 3 maanden f.2.35 per week .".Vi^v.vrfïlï f.0.18 Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten. (voor binnenland f. 0.88 per 3 mnl). OOR het Nationaal Fonds voor .Bijzondere Nooden, dat -n voortzetting is van het vroe- ere Crisiscomité, is een nieuwe die ingezet tot het bijeenbrengen cm gelden voor steun aan nood- 'jdenden. Met medewerking van jie Nederlandsche Dagbladpers al daartoe een puzzle worden ge- ubliceerd, waarvoor ruim 13 5 0 aaie prijzen zijn uitgeloofd. In ns Blad zal deze puzzle worden pgenomen op Zaterdag en Maan- ag a.s. Door deze prijsvraag op e lossen en de inzending van een leine gave vergezeld te doen aan, verlicht men het werk van et Nationaal Fonds, dat aan- praak maken mag op de mede werking van allen, die in deze zoo oeilijke tijden zoo gelukkig zijn at zij zijn steun niet van noode ebben. ,De vrijheid der wetenschap' Rede van prof. Bolkestein. In samenwerking met eenige studenten- "ganisaties organiseert het comité van aakzaamheid van anti-nationaal-socialis- "he intellectueelen.over het geheele land vrijheidsweek. Deze vrijheidsweek werd leravond hier ter stede geopend met een 'éenkomst in de Burchtzaal, waar prof. Bolkestein, hoogleeraar in de oude ge- iedenis aan de Utrechtsche Universiteit, "ak over „De vrijheid der wetenschap". Men kan meenen, aldus spr., dat de stelijke vrijheid in ons land voldoende ekerd is door de in den Nederlandschen lksaard gewortelde traditie: maar zooals "t bestaan van dijken niet voldoende is de gevaren van de zee af te weren, nneer zij niet onafgebroken in goeden "at worden gehouden, moet ook onze ditic van geestelijke vrijheid bij iederen "eigenden aanval verlevendigd en ver- Jkt worden. De algemeene vrijheid van etenschap en het overige geestesleven is Europa bevochten op den godsdienst, n de machtorganisatie van dezen de erk overtuigd in het bezit té zijn van e voor alle menschen heilbrengende waar- eid. zich gerechtigd en verplicht achtte, "ze te verbreeden. als het moest door on- erdrukking van alle verzet. De moderne dreiging. Bi den modernen tijd dreigt het gevaar an een opvatting omtrent den alles en en voor zich opeischenden machtsstaat, oals die verwezenlijkt is in Japan. Rus- id, Italië en Duitschland. Het meest is oor ons de invloed te duchten van laatst- enoemd land, dat juist op het gebied van e wetenschap zoo vaak door ons is nage- O'gd Des te meer is het noodzakelijk om rekenschap van te geven, dat de Duit- na staatsopvatting en -practijk met de entsbehoeften van de geestelijke leiders Ml het Duitsche volk is ontstaan. Van «e opvatting is voor ons volk niets goeds P verwachten. De voor-oorlogsche leerstukken in itschland: dat de staat in wezen macht en aan zijn wezen is verplicht die macht te breiden (Treitschke)dat een volk. Ie v. bezit is nreent te zijn) van neogste beschaving, tot wereldhistori- e aalc heeft deze zoo mogelijk op tc leg- 6™ „aan andere volken; dat de hooge liik van lle' Duitsche volk een natuur- EL«evolg js van (je superioriteit van het -h™aansche ras aan al deze, Duitsche, in,™'™!! bevredigende dogma's is, toen de iet m afloop van den wereldoorlog de. ™?etwaardigheidsgevoel op de verne- rlr» ?e wi'ze had ingedrukt, na den Bazen n?r de wraak krachtig leven inge- saoert u uvortuiging van de biologische k vènK van het ras- in onverbreke- Jron.Bn U1 met den Jodenhaat, is doorge- ktinlen ten d® „wetenschappelijke" tot een zeer groot deelvan het Rustig en kalm heeft zich in Bra zilië een revolutie voltrokken. Brazilië is een totalitaire staat geworden! Vargas. Des morgens sloot de regeering Kamer en Senaat. Des avonds reeds kondigde zij de nieuwe gTondwet af. In de preambule dezer nieuwe grond wet wordt verklaard: „Beantwoordende aan den wensch van het Braziliaan- sche volk den politieken en socialen vrede te zien heerschen, welke ernstig in verwarring was gebracht door fac toren van wanorde, gezien de crisis, die ontstaan is door de communistische binnensijpeling overwegende dat de staat met de vroegere instellingen niet beschikte over de normale middelen om de verdediging te verzekeren van veiligheid en welzijn des volks heeft de president der republiek, met steun van de krachten van het leger en ge hoorzamende aan het streven der na tionale meening, besloten een nieuwe grondwet in te voeren, die terstond van kracht wordt. De nieuwe grondwet. De voornaamst bepalingen van de nieuwe grondwet zijn de volgende: 1. Handhaving der federale organisatie met de tegenwoordige politieke en terri toriale indeeling. 2. De regeeringsvorm zal republikeinsch, presidentieel en representatief zijn. 3. De wetgevende macht zal bestaan uit twee Kamers: een Kamer van Afgevaar digden, die door indirect kiesrecht gekozen worden en een Federale Raad, die zal be staan uit vertegenwoordigers, gekozen door de Kamers der Braziliaansche staten, ter wijl tien leden benoemd zullen worden door den president der republiek. 4. Er wordt een nationale economische raad in het leven geroepen. 5. De ambtsduur van het presidentschap bedraagt zes jaar. 6. Over de nieuwe grondwet zal een volksstemming worden gehouden. Het mandaat van president Vargas wordt verlengd tot deze volksstemming zal zijn gehouden. De president der republiek zal worden gekozen door een kiescollege. Deze grondwet is op fascistischen leest geschoeid! Proclamatie tot het leger. De minister van oorlos heeft een procla matie tot het leger gericht, waarin hij doet uitkomen, dat de taak van de legerstrijd- krachten is den vrede te handhaven tegen de vijanden van het vaderland en van het regiem, door een bepaalde oriënteering. De grondwet zal worden geïnspireerd op beginselen, die in overeenstemming zijn met den internationalen toestand van dit oogenblik. beginselen „waaraan wii ons niet kunnen onttrekken, wanneer wii een nieuwe orienteering van ons democratische rege ringsstelsel vaststellen". Radioredcvocring van Vargas. In een hedennacht uitgesproken radio redevoering heeft Vargas uiteengezet, dat de toestand in Brazilië aan den vooravond1 van de presidentsverkiezingen en tenge volge van de politieke agitatie, tot den chaos was veroordeeld. Kamer en Senaat zijn nutteloos, zoo zeide hij. ..niet in staat de hangende ontwerpen tot economische hervorming aan te nemen" De grondwet van 1934 moet worden aan gepast aan de huidige internationale toe standen. Voortgaande, zeide de president, dat de ■buitenlandsche schuld van Brazilië slechts kan worden afgelost door een surplus van den handelsbalans. „De huidige toestand maakt een op schorting van de betalingen van inte rest en amortisaties noodzakelijk, tot dat het mogelijk is het economisch systeem te reorganiseeren. Wij kunnen Rechtszaken, Belastingzaken, Huurzaken, Incasso's enz. (Echtscheidingen). Advies f. 0.50. 878 HEEMSKERK's Rechtskundige Bureaux, Leiden, Oude Vest 67. (Ingez. Med.) niet langer voortgaan oude schulden af te lossen door ruïneuze middelen, noch door nieuwe schulden aan te gaan, want wij zouden weldra verplicht zijn onze toevlucht te nemen tot een radicalere oplossing. Om de politiek aan te passen aan de economische vereischten des lands en de maatregelen te verzekeren, die het land eischte. was er geen andere keus dan een sterk regime van vrede, rechtvaardigheid en arbeid in te voeren. De nieuwe grond wet vormt een algemeene structuur zon der het wezen te veranderen van de vorige gronwetten: handhaving van den demo- cratischen vorm en van de autonomie der staten langs de traditioneele richtlijnen van de organische federatie". Spr. verklaarde verder, dat het land deze oplossing met vreugde begroet. Het leger en de marine hebben haar geëischt als een imperatieve eisch van nationale veiligheid. Het was dringend noodig te kiezen tusschen een voortzetting van den staat van zaken of een voortzetting van Brazilië. Hij besloot zijn rede met de woorden: „Wij herstellen de natie in haar gezag en haar vrijheid van handelen: in haar ge zag. door haar de instrumenten te geven van een werkelijke en doeltreffende macht om de ontbindende invloeden van binnen en van buiten te boven te kunnen komen, in haar vrijheid van handelen door de nationale meening in staat te stellen te oordeelen over de middelen en doel- einder der regeeringen en door haar vrije lijk haar historie en haar lot te laten op bouwen". Indrukken uit het buitenland. De Duitsche politieke krinen zijn voor zichtig in het leveren van commentaar op den staatsgreep in Brazilië. Terwijl zij den wensch naar voren brengen, zich niet te mengen in de binnenlandsche zaken van Brazilië, verhelen de Duitsche kringen ech ter niet. dat zij een zekere sympathie ge voelen voor de beweging der „integralis- ten", die van Brazilië een nationalen, ster ken en autoritairen staat willen maken. Te Rome spreekt men hoogelijke voldoe ning uit over „deze uitstraling van de fas cistische gedachte". Talrijke waarnemers uit Amerikaansche politieke kringen vreezen dat, indien een dictatoriaal regiem zich vormt in Brazilië, zulk een gebeurtenis een ernstigen slag zou toebrengen aan het gebouw dat door Cor- dell Huil werd opgetrokken op de confe rentie te Buenos-Ayres. die den nadruk legde op de eenheid der staten van het Amerikaansche vasteland, op een demo- era tischen grondslag Eveneens vreest men dat de toenadering tusschen Brazilië en Italië belangrijke ge volgen zal hebben voor de toekomst van het pan-Amerikanisme, in het bijzonder indien Brazilië wat sommige diplomaten schijnen te vreezen zou toetreden tot het anti-kominternpact Dit laatste vindt echter geen bevesti ging Een hooggeplaatste Braziliaansche autoriteit verzekerde, dat daarvan geen sprake was Ook de gezant te Washington noemde deze geruchten dwaas. De verpachting van zes Amerikaansche torpedobootjagers aan Brazilië gaat ge woon door. volk. Ter wille van de voorbereiding van den volgenden oorlog heeft de staat het geheele leven van de onderdanen in zijn dienst gesteld. De nagestreefde eenheid van het geestelijk leven, welke idiologische mo tieven daarvoor ook worden aangevoerd, ontspringt voornamelijk aan het verlangen om de strijdbaarheid van het Duitsche volk te vergrooten. Gemis aan politiek inzicht. Hoe komt het. dat een deel van onze in- telïectueelen de gevaren van deze leerstel lingen voor de onafhankelijkheid en de be schaving van ons volk. niet inzien? Zij zijn. o.a. doordat Nederland in de we reldpolitiek geen actieve rol speelt, onver schillig tegenover politiek in het algemeen; en datgene waarvan men niets weet be schouwt men gemakkelijk als minderwaar dig. Door hun onkunde zijn zij echter slecht gewapend tegen beunhazerij op dit gebied. Een zeer groot deel van de moderne wetenschap: de natuurkundige, de medi sche en de technische, loopt rechtstreeks geen gevaar door het verlies der geestelijke vrijheid; zoo is althans de schijn. Men ergert zich aan het oppervlakkig beoordeeld, anti-intellectueele beginsel der democratie, dat de meerderheid beslist. Doch men geeft er zich geen rekenschap van dat, mits dit beginsel in zijn toepas sing beperkt blijft tot de algemeene beoor deeling van het gevoerde staatsbeleid, ieder ander beginsel tot onrechtvaardiger onder drukking van anderen leidt dan juist dit. Dictatuur beteekent zelfvernedering. De dictatuur als stelsel leidt onvermijde lijk tot toepassing van geweld en tot on derdrukking van het bereikte peil onzer beschaving. De vooruitgang der beschaving kenmerkt zich o.a. hierdoor dat een toene mend aantal menschen zich van hun eigen vaarde als mensch bewust is geworden; Met vereende krachten komen wij er I Hebt Gij Uw bijdrage al op post rekening No. 302400 van den Pen ningmeester van het „Carillon-Comité Stadhuis Leiden" overgeschreven EERSTE LEIDSCHE INKOOP COMBINATIE, ait zelfgevoel berust goeddeels op de vrij heid van critiek. De roep van den leider aan wien men zich gehoorzaam onderwer pen wil, getuigt van een verzwakking van dit zelfgevoel, getuigt van zelfvernedering. De vooruitgang van het menschelijk ge slacht manifesteert zich verder historisch door terugdringing van de ongezonde uit- leving van het instinct en toenemende kracht van het vermogen tot zelfbeheer- sching. die ons in staat stelt de vrijheid van het geestelijk leven van anderen te er kennen: de vrijheid dus van godsdienst, kunst en wetenschap. Door dat beginsel in ons zelf en anderen aan te kweeken. hand haven wij een van de edelste eigenschappen van onzen Nederlandschen volksaard en dienen wfi tevens de beschaving der menschheid. a Van de gelegenheid tot het stellen van vragen werd door een drietal, aanwezigen gebruik gemaakt. RIJKSPOSTSPAARBANK In den loop der maand October werd aan het kantoor Leiden op spaarbank- beekjes ingelegd f. 224.033.48 en terugbe taald f. 231.775,06. Derhalve minder inge legd dan terugbetaald f. 7741,58. Het aan tal nieuw uitgegeven boekjes bedroeg 158. Propaganda-avond in de Stadsgehoorzaal. De groote Stadsgehoorzaal was gister avond tot de laatste plaats bezet met leden en toekomstige leden van de Eerste Leid- sche Inkoop-Combinatie, onderafdeeling van het Nederlandsch Sperwerverbond. Nadat de Leidsche Accordeonvereniging D.V.V. een pittigen marsch had laten hoo- ren, nam de voorzitter, de heer Laman, het woord. Spr. heette allen welkom, in het bijzonder het bestuurslid van de afdeeling Amsterdam, den heer Barendse, verder de medewerkers van dezen avond en de tal rijke genoodigden. Spr. schetste verder den band, die er moet bestaan tusschen cliënt en winkelier en die men zoeken moet door persoonlijk contact. Dat de combinatie zich in een groote belangstel ling mag verheugen bewijst wel het feit, dat er dezen zomer 2137 personen aan de uitstapjes hebben deelgenomen en dat er momenteel 24 personen een cursus volgen in warenkennis. Na allen een genoeglijken avond toegewenscht te hebben was het officieele gedeelte achter den rug en kon begonnen worden met de afwerking van het programma. De accordeonisten kregen allereerst nogmaals de gelegenheid om hun muzikale talenten naar voren te bren gen. Daarna werden de aanwezigen ver gast op eenige nummers van het Dubbel- mannenkwartet ..Inter Nos" onder leiding van den heer Kok. Ook deze kregen een hartelijk applaus. Het verdere gedeelte voor de pauze werd geheel gevuld door een goochelaar, wiens prestaties luiden bijval verwierven. Na de pauze werd do hoofdschotel ge vormd door een film. welke opgenomen was tijdens het uitstapje naar Groenen- daal. Het was al laat toen het einde kwam van dezen geslaagden avond. EERSTE BLAD BINNENLAND. Jhr. de Geer spreekt in de Tweede Kamer; de kabinetsformatie verdedigd. (3e BL). Bewoner van Venlo in Duitschland ter dood veroordeeld. (Gemengd, 2e Blad). Euwe forceert remise tegen Aljechin. (Sport, 3e Blad). Winkelier, die merkartikelen beneden den vastgestelden prijs verkocht, door den Hoogen Raad in het ongelijk gesteld. ('Rechtzaken, le Blad). BUITENLAND. Een staatsgreep in Brazilië. Een totalitaire staat gevormd, (le Blad). Brussel in afwachting van het Japansché antwoord. (Buitenland, le Blad). Spaak heeft de opdracht tot kabinetsfor matie in België neergelegd. (Buitenland, le Blad). Heden Wapenstilstandsdag. (Buitenland, le Blad). De onrust in Fransch-Marokko. (Buitenland, le Blad). De Tsjecho-SIowaaksche minister Krofta over de buitenlandsche politiek. (Bui tenland, le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Voor onze omgeving minder buiig weer. De wind zal vermoe delijk weer naar het Noordwesten loopen. De nacht zal koud zijn, terwijl de temperatuur overdag weinig zal veranderen. NED. BOND VAN VER. VAN OUD LEERLINGEN DER TUINBOUW- CURSUSSEN. Maandelijksche vergadering. Gisteravond hield de afd. Leiden van bovengenoemden bond haar maandelijk sche vergadering in ..Royal". Op deze bij eenkomst waren de Chrysanthen ingezon den, welke als stekje waren uitgereikt. Er waren zeer mooie exemplaren bij; een ver rassend resultaat aangezien de in Mei ontvangen stekken zeer zwak waren. De jury had dan ook geen gemakkelijke taak. Bij monde van den heer Kromdijk bracht zij verslag uit van haar bevindin gen. De uitslag was: J. Smit 121'/, punt. Lagendijk 111. den Holder 97'/!. Langouw 94'/:, Uljee 86. v. d. Berg 63 punten. De voorzitter dankte de jury voor haar werkzaamheden. Hierop werd de cultuur der ingezonden Chrysanthen besproken waarop nog enkele vragen werden gesteld en beantwoord. Een groep afgesneden Chrysanthen van den heer Smit verwierf 10 punten en een vaas rozen van den heer v. d. Zwart 5 punten. De heer v. d. Berg wekte op tot meerdere inzendingen vooral van de jongeren. Ook dit ingezonden materiaal werd besproken, waarop een uigebreide verloting volgde. Twee nieuwe leden werden nog geballo teerd en aangenomen. Het was weer een zeer leerzame en aangename vergadering. OP ZOEK NAAR PLANTEN. Verzoek om medewerking. In de overtuiging, dat in onze historische Sleutelstad in oude tuinen en tuintjes nog interessante planten kunnen staan, als levende getuigen van de liefhebberij vair vroegere geslachten, verzoekt de directie van den Hortus Botanicus van zulke geval len opgave tc doen aan den horiulanus dier instelling teneinde van cleze merkwaar dige exemplaren. die we'licht ook op voor het groote publiek niet toegankelijke plaat sen zijn aan te treffen, een volledig beeld te verkrijgen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1