Brazilië een totalitaire
staat geworden
DONDERDAG 11 NOVEMBER 1937
No. 23813
Een
P
rijsvraag
Viribus unitis
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
78sfe Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Van het Nat. Fonds
voor Bijz. Nooden
DE DIRECTIE.
STADSNIEUWS
De omwenteling in alle kalmte verloopen
President Vargas dictator.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te ibetalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztja:
per 3 maanden f.2.35
per week .".Vi^v.vrfïlï f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.88 per 3 mnl).
OOR het Nationaal Fonds
voor .Bijzondere Nooden, dat
-n voortzetting is van het vroe-
ere Crisiscomité, is een nieuwe
die ingezet tot het bijeenbrengen
cm gelden voor steun aan nood-
'jdenden. Met medewerking van
jie Nederlandsche Dagbladpers
al daartoe een puzzle worden ge-
ubliceerd, waarvoor ruim 13 5 0
aaie prijzen zijn uitgeloofd. In
ns Blad zal deze puzzle worden
pgenomen op Zaterdag en Maan-
ag a.s. Door deze prijsvraag op
e lossen en de inzending van een
leine gave vergezeld te doen
aan, verlicht men het werk van
et Nationaal Fonds, dat aan-
praak maken mag op de mede
werking van allen, die in deze zoo
oeilijke tijden zoo gelukkig zijn
at zij zijn steun niet van noode
ebben.
,De vrijheid der wetenschap'
Rede van prof. Bolkestein.
In samenwerking met eenige studenten-
"ganisaties organiseert het comité van
aakzaamheid van anti-nationaal-socialis-
"he intellectueelen.over het geheele land
vrijheidsweek. Deze vrijheidsweek werd
leravond hier ter stede geopend met een
'éenkomst in de Burchtzaal, waar prof.
Bolkestein, hoogleeraar in de oude ge-
iedenis aan de Utrechtsche Universiteit,
"ak over „De vrijheid der wetenschap".
Men kan meenen, aldus spr., dat de
stelijke vrijheid in ons land voldoende
ekerd is door de in den Nederlandschen
lksaard gewortelde traditie: maar zooals
"t bestaan van dijken niet voldoende is
de gevaren van de zee af te weren,
nneer zij niet onafgebroken in goeden
"at worden gehouden, moet ook onze
ditic van geestelijke vrijheid bij iederen
"eigenden aanval verlevendigd en ver-
Jkt worden. De algemeene vrijheid van
etenschap en het overige geestesleven is
Europa bevochten op den godsdienst,
n de machtorganisatie van dezen de
erk overtuigd in het bezit té zijn van
e voor alle menschen heilbrengende waar-
eid. zich gerechtigd en verplicht achtte,
"ze te verbreeden. als het moest door on-
erdrukking van alle verzet.
De moderne dreiging.
Bi den modernen tijd dreigt het gevaar
an een opvatting omtrent den alles en
en voor zich opeischenden machtsstaat,
oals die verwezenlijkt is in Japan. Rus-
id, Italië en Duitschland. Het meest is
oor ons de invloed te duchten van laatst-
enoemd land, dat juist op het gebied van
e wetenschap zoo vaak door ons is nage-
O'gd Des te meer is het noodzakelijk om
rekenschap van te geven, dat de Duit-
na staatsopvatting en -practijk met de
entsbehoeften van de geestelijke leiders
Ml het Duitsche volk is ontstaan. Van
«e opvatting is voor ons volk niets goeds
P verwachten.
De
voor-oorlogsche leerstukken in
itschland: dat de staat in wezen macht
en aan zijn wezen is verplicht die macht
te breiden (Treitschke)dat een volk.
Ie v. bezit is nreent te zijn) van
neogste beschaving, tot wereldhistori-
e aalc heeft deze zoo mogelijk op tc leg-
6™ „aan andere volken; dat de hooge
liik van lle' Duitsche volk een natuur-
EL«evolg js van (je superioriteit van het
-h™aansche ras aan al deze, Duitsche,
in,™'™!! bevredigende dogma's is, toen de
iet m afloop van den wereldoorlog
de. ™?etwaardigheidsgevoel op de verne-
rlr» ?e wi'ze had ingedrukt, na den
Bazen n?r de wraak krachtig leven inge-
saoert u uvortuiging van de biologische
k vènK van het ras- in onverbreke-
Jron.Bn U1 met den Jodenhaat, is doorge-
ktinlen ten d® „wetenschappelijke"
tot een zeer groot deelvan het
Rustig en kalm heeft zich in Bra
zilië een revolutie voltrokken. Brazilië
is een totalitaire staat geworden!
Vargas.
Des morgens sloot de regeering
Kamer en Senaat. Des avonds reeds
kondigde zij de nieuwe gTondwet af.
In de preambule dezer nieuwe grond
wet wordt verklaard: „Beantwoordende
aan den wensch van het Braziliaan-
sche volk den politieken en socialen
vrede te zien heerschen, welke ernstig
in verwarring was gebracht door fac
toren van wanorde, gezien de crisis,
die ontstaan is door de communistische
binnensijpeling overwegende dat de
staat met de vroegere instellingen niet
beschikte over de normale middelen
om de verdediging te verzekeren van
veiligheid en welzijn des volks heeft
de president der republiek, met steun
van de krachten van het leger en ge
hoorzamende aan het streven der na
tionale meening, besloten een nieuwe
grondwet in te voeren, die terstond
van kracht wordt.
De nieuwe grondwet.
De voornaamst bepalingen van de nieuwe
grondwet zijn de volgende:
1. Handhaving der federale organisatie
met de tegenwoordige politieke en terri
toriale indeeling.
2. De regeeringsvorm zal republikeinsch,
presidentieel en representatief zijn.
3. De wetgevende macht zal bestaan uit
twee Kamers: een Kamer van Afgevaar
digden, die door indirect kiesrecht gekozen
worden en een Federale Raad, die zal be
staan uit vertegenwoordigers, gekozen door
de Kamers der Braziliaansche staten, ter
wijl tien leden benoemd zullen worden door
den president der republiek.
4. Er wordt een nationale economische
raad in het leven geroepen.
5. De ambtsduur van het presidentschap
bedraagt zes jaar.
6. Over de nieuwe grondwet zal een
volksstemming worden gehouden.
Het mandaat van president Vargas wordt
verlengd tot deze volksstemming zal zijn
gehouden. De president der republiek zal
worden gekozen door een kiescollege.
Deze grondwet is op fascistischen leest
geschoeid!
Proclamatie tot het leger.
De minister van oorlos heeft een procla
matie tot het leger gericht, waarin hij doet
uitkomen, dat de taak van de legerstrijd-
krachten is den vrede te handhaven tegen
de vijanden van het vaderland en van het
regiem, door een bepaalde oriënteering.
De grondwet zal worden geïnspireerd op
beginselen, die in overeenstemming zijn
met den internationalen toestand van dit
oogenblik. beginselen „waaraan wii ons niet
kunnen onttrekken, wanneer wii een nieuwe
orienteering van ons democratische rege
ringsstelsel vaststellen".
Radioredcvocring van Vargas.
In een hedennacht uitgesproken radio
redevoering heeft Vargas uiteengezet, dat
de toestand in Brazilië aan den vooravond1
van de presidentsverkiezingen en tenge
volge van de politieke agitatie, tot den
chaos was veroordeeld. Kamer en Senaat
zijn nutteloos, zoo zeide hij. ..niet in staat
de hangende ontwerpen tot economische
hervorming aan te nemen"
De grondwet van 1934 moet worden aan
gepast aan de huidige internationale toe
standen.
Voortgaande, zeide de president, dat de
■buitenlandsche schuld van Brazilië slechts
kan worden afgelost door een surplus van
den handelsbalans.
„De huidige toestand maakt een op
schorting van de betalingen van inte
rest en amortisaties noodzakelijk, tot
dat het mogelijk is het economisch
systeem te reorganiseeren. Wij kunnen
Rechtszaken, Belastingzaken, Huurzaken,
Incasso's enz. (Echtscheidingen).
Advies f. 0.50. 878
HEEMSKERK's Rechtskundige Bureaux,
Leiden, Oude Vest 67.
(Ingez. Med.)
niet langer voortgaan oude schulden
af te lossen door ruïneuze middelen,
noch door nieuwe schulden aan te
gaan, want wij zouden weldra verplicht
zijn onze toevlucht te nemen tot een
radicalere oplossing.
Om de politiek aan te passen aan de
economische vereischten des lands en de
maatregelen te verzekeren, die het land
eischte. was er geen andere keus dan een
sterk regime van vrede, rechtvaardigheid
en arbeid in te voeren. De nieuwe grond
wet vormt een algemeene structuur zon
der het wezen te veranderen van de vorige
gronwetten: handhaving van den demo-
cratischen vorm en van de autonomie der
staten langs de traditioneele richtlijnen
van de organische federatie".
Spr. verklaarde verder, dat het land
deze oplossing met vreugde begroet. Het
leger en de marine hebben haar geëischt
als een imperatieve eisch van nationale
veiligheid. Het was dringend noodig te
kiezen tusschen een voortzetting van den
staat van zaken of een voortzetting van
Brazilië.
Hij besloot zijn rede met de woorden:
„Wij herstellen de natie in haar gezag en
haar vrijheid van handelen: in haar ge
zag. door haar de instrumenten te geven
van een werkelijke en doeltreffende macht
om de ontbindende invloeden van binnen
en van buiten te boven te kunnen komen,
in haar vrijheid van handelen door de
nationale meening in staat te stellen te
oordeelen over de middelen en doel-
einder der regeeringen en door haar vrije
lijk haar historie en haar lot te laten op
bouwen".
Indrukken uit het buitenland.
De Duitsche politieke krinen zijn voor
zichtig in het leveren van commentaar op
den staatsgreep in Brazilië. Terwijl zij den
wensch naar voren brengen, zich niet te
mengen in de binnenlandsche zaken van
Brazilië, verhelen de Duitsche kringen ech
ter niet. dat zij een zekere sympathie ge
voelen voor de beweging der „integralis-
ten", die van Brazilië een nationalen, ster
ken en autoritairen staat willen maken.
Te Rome spreekt men hoogelijke voldoe
ning uit over „deze uitstraling van de fas
cistische gedachte".
Talrijke waarnemers uit Amerikaansche
politieke kringen vreezen dat, indien een
dictatoriaal regiem zich vormt in Brazilië,
zulk een gebeurtenis een ernstigen slag zou
toebrengen aan het gebouw dat door Cor-
dell Huil werd opgetrokken op de confe
rentie te Buenos-Ayres. die den nadruk
legde op de eenheid der staten van het
Amerikaansche vasteland, op een demo-
era tischen grondslag
Eveneens vreest men dat de toenadering
tusschen Brazilië en Italië belangrijke ge
volgen zal hebben voor de toekomst van
het pan-Amerikanisme, in het bijzonder
indien Brazilië wat sommige diplomaten
schijnen te vreezen zou toetreden tot
het anti-kominternpact
Dit laatste vindt echter geen bevesti
ging Een hooggeplaatste Braziliaansche
autoriteit verzekerde, dat daarvan geen
sprake was Ook de gezant te Washington
noemde deze geruchten dwaas.
De verpachting van zes Amerikaansche
torpedobootjagers aan Brazilië gaat ge
woon door.
volk. Ter wille van de voorbereiding van
den volgenden oorlog heeft de staat het
geheele leven van de onderdanen in zijn
dienst gesteld. De nagestreefde eenheid van
het geestelijk leven, welke idiologische mo
tieven daarvoor ook worden aangevoerd,
ontspringt voornamelijk aan het verlangen
om de strijdbaarheid van het Duitsche
volk te vergrooten.
Gemis aan politiek inzicht.
Hoe komt het. dat een deel van onze in-
telïectueelen de gevaren van deze leerstel
lingen voor de onafhankelijkheid en de be
schaving van ons volk. niet inzien?
Zij zijn. o.a. doordat Nederland in de we
reldpolitiek geen actieve rol speelt, onver
schillig tegenover politiek in het algemeen;
en datgene waarvan men niets weet be
schouwt men gemakkelijk als minderwaar
dig. Door hun onkunde zijn zij echter
slecht gewapend tegen beunhazerij op dit
gebied. Een zeer groot deel van de moderne
wetenschap: de natuurkundige, de medi
sche en de technische, loopt rechtstreeks
geen gevaar door het verlies der geestelijke
vrijheid; zoo is althans de schijn.
Men ergert zich aan het oppervlakkig
beoordeeld, anti-intellectueele beginsel der
democratie, dat de meerderheid beslist.
Doch men geeft er zich geen rekenschap
van dat, mits dit beginsel in zijn toepas
sing beperkt blijft tot de algemeene beoor
deeling van het gevoerde staatsbeleid, ieder
ander beginsel tot onrechtvaardiger onder
drukking van anderen leidt dan juist dit.
Dictatuur beteekent zelfvernedering.
De dictatuur als stelsel leidt onvermijde
lijk tot toepassing van geweld en tot on
derdrukking van het bereikte peil onzer
beschaving. De vooruitgang der beschaving
kenmerkt zich o.a. hierdoor dat een toene
mend aantal menschen zich van hun eigen
vaarde als mensch bewust is geworden;
Met vereende krachten komen wij er I
Hebt Gij Uw bijdrage al op post
rekening No. 302400 van den Pen
ningmeester van het „Carillon-Comité
Stadhuis Leiden" overgeschreven
EERSTE LEIDSCHE INKOOP
COMBINATIE,
ait zelfgevoel berust goeddeels op de vrij
heid van critiek. De roep van den leider
aan wien men zich gehoorzaam onderwer
pen wil, getuigt van een verzwakking van
dit zelfgevoel, getuigt van zelfvernedering.
De vooruitgang van het menschelijk ge
slacht manifesteert zich verder historisch
door terugdringing van de ongezonde uit-
leving van het instinct en toenemende
kracht van het vermogen tot zelfbeheer-
sching. die ons in staat stelt de vrijheid
van het geestelijk leven van anderen te er
kennen: de vrijheid dus van godsdienst,
kunst en wetenschap. Door dat beginsel in
ons zelf en anderen aan te kweeken. hand
haven wij een van de edelste eigenschappen
van onzen Nederlandschen volksaard en
dienen wfi tevens de beschaving der
menschheid.
a
Van de gelegenheid tot het stellen van
vragen werd door een drietal, aanwezigen
gebruik gemaakt.
RIJKSPOSTSPAARBANK
In den loop der maand October werd
aan het kantoor Leiden op spaarbank-
beekjes ingelegd f. 224.033.48 en terugbe
taald f. 231.775,06. Derhalve minder inge
legd dan terugbetaald f. 7741,58. Het aan
tal nieuw uitgegeven boekjes bedroeg 158.
Propaganda-avond in de Stadsgehoorzaal.
De groote Stadsgehoorzaal was gister
avond tot de laatste plaats bezet met leden
en toekomstige leden van de Eerste Leid-
sche Inkoop-Combinatie, onderafdeeling
van het Nederlandsch Sperwerverbond.
Nadat de Leidsche Accordeonvereniging
D.V.V. een pittigen marsch had laten hoo-
ren, nam de voorzitter, de heer Laman, het
woord. Spr. heette allen welkom, in het
bijzonder het bestuurslid van de afdeeling
Amsterdam, den heer Barendse, verder de
medewerkers van dezen avond en de tal
rijke genoodigden. Spr. schetste verder
den band, die er moet bestaan tusschen
cliënt en winkelier en die men zoeken
moet door persoonlijk contact. Dat de
combinatie zich in een groote belangstel
ling mag verheugen bewijst wel het feit,
dat er dezen zomer 2137 personen aan de
uitstapjes hebben deelgenomen en dat er
momenteel 24 personen een cursus volgen
in warenkennis. Na allen een genoeglijken
avond toegewenscht te hebben was het
officieele gedeelte achter den rug en kon
begonnen worden met de afwerking van
het programma. De accordeonisten kregen
allereerst nogmaals de gelegenheid om
hun muzikale talenten naar voren te bren
gen. Daarna werden de aanwezigen ver
gast op eenige nummers van het Dubbel-
mannenkwartet ..Inter Nos" onder leiding
van den heer Kok. Ook deze kregen een
hartelijk applaus.
Het verdere gedeelte voor de pauze werd
geheel gevuld door een goochelaar, wiens
prestaties luiden bijval verwierven.
Na de pauze werd do hoofdschotel ge
vormd door een film. welke opgenomen
was tijdens het uitstapje naar Groenen-
daal.
Het was al laat toen het einde kwam van
dezen geslaagden avond.
EERSTE BLAD
BINNENLAND.
Jhr. de Geer spreekt in de Tweede Kamer;
de kabinetsformatie verdedigd. (3e BL).
Bewoner van Venlo in Duitschland ter dood
veroordeeld. (Gemengd, 2e Blad).
Euwe forceert remise tegen Aljechin. (Sport,
3e Blad).
Winkelier, die merkartikelen beneden den
vastgestelden prijs verkocht, door den
Hoogen Raad in het ongelijk gesteld.
('Rechtzaken, le Blad).
BUITENLAND.
Een staatsgreep in Brazilië. Een totalitaire
staat gevormd, (le Blad).
Brussel in afwachting van het Japansché
antwoord. (Buitenland, le Blad).
Spaak heeft de opdracht tot kabinetsfor
matie in België neergelegd. (Buitenland,
le Blad).
Heden Wapenstilstandsdag. (Buitenland,
le Blad).
De onrust in Fransch-Marokko. (Buitenland,
le Blad).
De Tsjecho-SIowaaksche minister Krofta
over de buitenlandsche politiek. (Bui
tenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor onze omgeving minder
buiig weer. De wind zal vermoe
delijk weer naar het Noordwesten
loopen. De nacht zal koud zijn,
terwijl de temperatuur overdag
weinig zal veranderen.
NED. BOND VAN VER. VAN OUD
LEERLINGEN DER TUINBOUW-
CURSUSSEN.
Maandelijksche vergadering.
Gisteravond hield de afd. Leiden van
bovengenoemden bond haar maandelijk
sche vergadering in ..Royal". Op deze bij
eenkomst waren de Chrysanthen ingezon
den, welke als stekje waren uitgereikt. Er
waren zeer mooie exemplaren bij; een ver
rassend resultaat aangezien de in Mei
ontvangen stekken zeer zwak waren. De
jury had dan ook geen gemakkelijke taak.
Bij monde van den heer Kromdijk
bracht zij verslag uit van haar bevindin
gen. De uitslag was: J. Smit 121'/, punt.
Lagendijk 111. den Holder 97'/!. Langouw
94'/:, Uljee 86. v. d. Berg 63 punten.
De voorzitter dankte de jury voor haar
werkzaamheden.
Hierop werd de cultuur der ingezonden
Chrysanthen besproken waarop nog enkele
vragen werden gesteld en beantwoord. Een
groep afgesneden Chrysanthen van den
heer Smit verwierf 10 punten en een vaas
rozen van den heer v. d. Zwart 5 punten.
De heer v. d. Berg wekte op tot meerdere
inzendingen vooral van de jongeren. Ook
dit ingezonden materiaal werd besproken,
waarop een uigebreide verloting volgde.
Twee nieuwe leden werden nog geballo
teerd en aangenomen. Het was weer een
zeer leerzame en aangename vergadering.
OP ZOEK NAAR PLANTEN.
Verzoek om medewerking.
In de overtuiging, dat in onze historische
Sleutelstad in oude tuinen en tuintjes nog
interessante planten kunnen staan, als
levende getuigen van de liefhebberij vair
vroegere geslachten, verzoekt de directie
van den Hortus Botanicus van zulke geval
len opgave tc doen aan den horiulanus
dier instelling teneinde van cleze merkwaar
dige exemplaren. die we'licht ook op voor
het groote publiek niet toegankelijke plaat
sen zijn aan te treffen, een volledig beeld
te verkrijgen.