STADSNIEUWS
LEIDSCH DAGBUD, Vrijdag 29 October 1937
Vijfde Blad
No. 23802
De toepassing van electriciteit
in het tuinbouwbedrijf
73sie Jaargang
Strafrechtelijk Seminarium.
De officiëele opening.
Na de gisteren reeds vermelde rede van
„of dr. J. M. van Bemmelen ter gelegen
heid van de opening van het Strafrechte-
ihjc Seminarium, welke plechtigheid o. m,
iiog werd bijgewoond door staatsraad mr. J.
Limburg, in zijn kwaliteit van curator der
Leidsche Universiteit, werd het woord ge
voerd door den rector-magnificus, prof. dr.
j A. J. Barge.
Spr. wilde uiting geven aan zijn vreugde
en dank over de tot standkoming dezer in
stelling. Deze dankbaarheid gaat in de eer
ste plaats uit naar den schenker den heer
it A E. Modderman, die daarmede een
prachtig voorbeeld heeft gegeven. Waren
j, rijksuniversiteiten in vroeger tijden
plfstandlge organismen met groote be
voegdheden, langzamerhand zijn zij geperst
ineen ambtelijk keurslijf en geworden tot
prone rijksinstellingen. Dit beteekent in
sommige opzichten een verlies. Noodzake
lijkerwijs is daardoor naast de universitei
ten een reeks van lichamen gegroeid, uni
versitaire vereenigingen, die pogen het al
dus ontstane tekort aan lenigheid en aan
passingsvermogen aan te vullen. Zulk een
instelling is hier ter stede het Leidsch
Universiteitsfonds. Op deze wijze heeft de
Universiteit de beschikking gekregen over
andere geldmiddelen dan die, welke haar
uitsluitend als rijksinstelling ten dienste
staan. De schenking van den heer Mod
derman. ook al werd zij niet gedaan aan
het Leidsche Universiteitsfonds, is een be
langrijke verrijking der Leidsche Univer
siteit. Spr. besloot met het uitspreken van
den wensch, dat het curatorium der nieuwe
slichting in de toekomst altijd zal streven
naar een innige samenwerking met de be-
stuurderen van het L. U. F.
Vervolgens werd het woord gevoerd door
den heer H. J. Smidt, vertegenwoordiger
van den minister van O., K. en W. die zoo
wel de Leidsche Universiteit als de juridi
sche faculteit en in het bijzonder den
hoogleeraar In het strafrecht gelukge-
"■enseht met de tot standkoming dezer
stichting De regeering is daarvoor den
schenker in hooge mate erkentelijk.
Ten bewijze daarvan, deelde spr. on
der groote instemming mede, dat het
H. M. de Koningin had behaagd, den
heer H. A. E. Modderman te benoemen
tot ridder in de Orde van den Neder -
landschen Leeuw.
Tenslotte sprak nog prof. mr. W. P. J.
Pompe uit Utrecht, die wees op de betee-
tals van dit instituut, ook voor niet-Leid-
sthe criminologen en daaraan den wensch
isrlond voor een hechte samenwerking
fcschen het Leidsche en Utrechtsche Cri-
ffiologisch Instituut op alle gebieden,
«ar samenwerking mogelijk is.
een dankwoord van prof. van Bem
melen, werden de lokaliteiten, waarin de
stichting zal worden ondergebracht, be
zichtigd.
Onder de vele telegrafische gelukwen-
schen waren er van den stichter, den heer
H. A. E. Modderman, die door ziekte ver
hinderd was aanwezig te zijn en van diens
broer, den heer J. Modderman.
de n.z.h.tjvi.
Directie confereert met vakorganisaties.
In de driemaandelijksche conferentie
met de vakorganisaties, welke gistermid
dag ten hoofdkantore van de Noord-,Zuid-
Holandsche Tramweg Maatschappij N.V. te
Haarlem werd gehouden, kwam als eerste
Punt van bespreking aan de orde de po
sitie-verbetering van de ambachtslieden
tïeede klasse. De directeur zegde toe de
Invoering van een eenigermate meer gun
stige verhouding tusschen het aantal
eerste- en het aantal tweede-klassers met
het gevolg, dat met 1 Januari 1938 enkele
bevorderingen zullen geschieden. Uitvoe
rige besprekingen hadden plaats omtrent
verschillende dienstaangelegenheden ter
standplaats Voorburg. De directeur zal
meewerken tot het geleidelijk invoeren van
verbeteringen in de bestaande regelingen,
waarbij evenwel ln het oog gehouden moet
worden, dat aan die verbeteringen ver
schillende consequenties, waarmede reke-
™ig gehouden moet worden, verbonden
hln. Deze aangelegenheid is dus niet zoo
eenvoudig te regelen als het lijkt. Het
verval van den conducteur werd door den
directeur niet zóózeer verminderd geacht,
Jet er gegronde aanleiding bestaat om de
tortmg, die wordt toegepast als een wa
fer voerder conducteursdiensten verricht,
«j te schaffen. Het nieuwe systeem van
Plaatsbewijzen met wisselende, in plaats
*an vaste, waarde zal zich hoofdzakelijk
t tj n de speciale soorten, alsmede
-Ot de abonnementen. Daardoor zal de ver
meerdering van de werkzaamheden voor
jjen conducteur, verbonden aan de behan-
wiuig van de plaatsbewijzen met wisse-
j;.™6.waarde, eveneens beperkt blijven. De
rjma81 ^eel^e mede. dat de Indeeling
°e wegploegen op den duur wijziging
ai ondergaan, tengevolge waarvan Is te
"k* de voorwerkers meer dan nu
"standig zullen arbeiden. De directeur
mm» i slobbe een uitvoerige uiteenzetting
waolÜ C'en toestand der Maatschappij,
Jrrl°ver geruimen tijd van gedachten
erd gewisseld.
handelsregister
kamer van koophandel.
einri. -„ySen: Tijdschriftencentrale. Noord-
36, Leiden, kantoorboekhandel, bin-
im-^J^tenl. tijdschriften. Vestiging
3® 1937 74> Leiden, dd. 29
N.V ^^'ithoffs Uitgeversmaatschappij
fcj uiuguiuioiiiaatov/iia|jpij
noezastraat 1, Leiden. Overleden
ussans:
W' Seijsem
college ter eere van
dr. joh. wagenaar.
De beroemde componist zelf
aanwezig.
landsche composities werden en worden
uitgevoerd.
Ook als componist is Wagenaar buiten
gewoon veelzijdig, hetgeen spr. uitvoerig
toelichtte aan de hand van het gansche
door Wagenaar geschreven repertoire.
Betere marschen heeft geen Nederland-
schen componist eemaakt; zij dragen het
hartstochtelijk élan van den geboren mu
zikant. Ook roemde spr. Wagenaar o.a. ais
een volledige beheerscher van het contra
punt. Spr. betreurde het, dat Wagenaar's
I opera's niet opgevoerd kunnen worden
door een goed Nederlandsch ensemble.
Zijn muzikale geest verzoent haat en
tweedracht, wordt gedragen door het mu
zikale hart, dat „zingt".
Ook de moderne componisten moeten in
hun werken het „zingend karakter" be
houden. Van Wagenaar kan men leeren,
dat het begrip „cantare" van de muziek
onafscheidelijk is.
Het werk van Wagenaar is van een rijp
meester. Moge de muziek nog langen tijd
een afstraling zijn van de „eeuwige melo
die".
Nadat dr. Schallenberg aan Leo Mens
en zijn koor dank had gebracht voor de
medewerking, zong het koor nog Wage
naar's puntig-vroolijke „Een paard naar
den aart, is er nog eerder dan zijn staart"
vrij naar „de Schoolmeester") en de fijn-
elegante fughette „Hans und Grethe",
waarmede de studenten en de dirigent
veel eer inlegden. Ook dr. Wagenaar be
tuigde zijn Ingenomenheid met het gezon
gene.
Dr. Schallenberg heeft in dit college zijn
vroegeren leermeester naar waarde geëerd
en diens belangrijken invloed op de ver
heffing van het Nad. Muziekleven, na een
periode van inzinking, op kundige, inte
ressante en leerzame wijze uiteengezet.
commissaris: D A. van Waalwijk. Bussum.
Phen »r' ?r- Hendrikstraat. 68, Al
ttnsholt' kruidenier. Het filiaal Ro-
«ner u ,is overgegaan aan: W. Seij-
Seljsen "Haal Steekterweg 246, aan
Dr. Joh. Wagenaar.
In verband met het feit, dat de be
kende Nederlandsehe componist dr.
Joh. Wagenaar op 1 November a.s. 75
jaar wordt, wijdde dr. E. W. Schallen
berg, privaat-docent in de Muziekge
schiedenis, gistermiddag in het college
gebouw aan de le Binnenvestgracht
aan hem een college. Hierbij waren tot
groote vreugde van het auditorium, dr.
Wagenaar en zijn echtgenoote zelf aan
wezig. Het Leidsch Studentenkoor luis
terde deze bijeenkomst door het zingen
van cenige composities van dr. Wage
naar op.
Nadat diens 5-stemmig kbor .Musica,
aldersoetste const" gezongen was. leidde
dr. Schallenberg zijn uiteenzettingen in
met een beschouwing over vroegere bloei
tijden van het Ned. muziekleven. Hij over
zag hierbij componisten als Josquin des Prés,
Orlandus di Lassus Obrecht, Cornells
Schuyt, de „organisten-macher" Swee-
linck (zonder Sweelinck géén Bach), Con-
stantijn Huygens enz. Voorts wees hij er
o.a. op. hoe de toonkunst als „gezelschaps
kunst" eertijds een voorname plaats in
nam en herinnerde aan hetgeen de leden
van den Muiderkring presteerden. Het door
Ambros wat geringschattend genoemde
„gemütlióhe Familienkonzert", behoefde
om het gemoedelijke nog niet minderwaar
dig te zijn.
In de tweede helft van de 17e eeuw ging
het met het Ned. Muziekleven bergaf
waarts. in de 18e eeuw was het te verge
lijken met „de beruchte kasplant". Een tijd
van algemeenen stilstand brak aan, de
scheppingskracht verflauwde; nog slechts
de „klanken van klokken en ducaten" wer
den nagebootst. De opleving kwam in 1788:
de muziek kreeg recht op eigen concert
zalen.Tal van muziekgezelschappen ont
stonden in de 19e eeuw, doch een Willem
Kes had groote moeilijkheden te overwin
nen, wat betreft discipline en eerbied bij
het luisteren. Zijn werk en dat van ande
ren (Zweers, v. Anrooy enz.) had succes.
Thans behoeven de jongere componisten
niet langer te zwijgen, wanneer de Neder
lander onmuzikaal genoemd wordt. Onwil
lekeurig richten wij ook onzen blik naar
dr. Joh. Wagenaar, een der peilers onzer
toonkunst, „nestor en mentor der tegen
woordige generatie", een eeretitel, waarop
hij recht heeft.
Spr. gaf vervolgens een uitvoerige levens
beschrijving van dr. Wagenaar en in het
bijzonder van zijn werkzaamheden te
Utrecht, o.a. als leider van tal van koren
(van 1911'15 ook van Toonkunst te Lei
den), tot doctor honoris causa gepromo
veerd in 1916. Hij heeft een verbazenden
invloed op het Ned. muziekleven uitge
oefend. Het ontstaan van de parodistische
„De Schipbreuk" werd aan de hand van
talrijke interessante bijzonderheden uit
eengezet, alsook de beteekenis van deze
humoristische, frissche en vrooUjke mu
ziek. „De Schipbreuk" oogstte triomfen in
ons land en de koorleden, die het zongen,
zeiden met enthousiasme: „Voor Wagenaar
zou je je doodzingen".
In samenwerking met Wouter Hutschen-
ruyter heeft Wagenaar tallooze werken
uitgevoerd; deze samenwerking van orkest
en koor leverde de schoonste resultaten
op, waarvan spr. vele voorbeelden gaf. On
der Wagenaar had de Utrechtsche Toon-
kunstafdeeling zélfs een grooter ledental
dan die van Amsterdam. Ook noemde spr.
met eere het koor van den .Muzikalen
Kring", dat Wagenaar's opera's („De Doge
van Venetië" „de Oid" enz.) uitstekend
opvoerde, een koor, dat daarbij ook voor
treffelijk acteerde.
Als paedagoog heeft Wagenaar even
eens uitstekend werk verricht. Het onder
wijs nam hem vooral in beslag sinds zijn
benoeming tot directeur van het Conserva
torium te Den Haag, doch er was toen
helaas minder tijd tot componeeren. Het
was geenszins een gevolg van verminderde
scheppingskracht. De leerlingen droegen
hem een groote genegenheid toe, hij wist
hen aan zich te binden, dit kan spr. uit
eigen ervaring getuigen. „Zijn wezen is
muziek", dat is het geheim van zijn stuw
kracht.
Wagenaar's groote veelzijdigheid bespre
kende, wees spr. voorts op zijn bewonde
ring voor componisten van uiteenloopen
den aard. Steeds koestert Wagenaar waar
deering voor „alle waarachtige kunst".
Spr. gaf hierop een beschouwing van
Wagenaar als organist (schitterend Bach-
speler), als reproduceerend kunstenaar en
als kenner van elk genre, ook het moderne,
waarin hij het goede weet te onderkennen
en te waardeeren, want ook tegenwoordig
worden eohte en eerlijke werken geschre
ven.
Hij bezat ook leerlingen van uiteenloo
penden aard (v. Anrooy, Willem Pijper
enz.) en deze hebben op hun beurt be
vruchtend gewerkt.
't Succes van Wagenaar's corqjgisities
werjetq stimuleeremi. Meer qa qjeer Hol-
Het Stadhuiscarillon.
Ruim duizend gulden in een
maand tijds.
De penningmeester van het Carillon-
comité voor het Stadhuis zendt ons on
derstaande opgave van de tot dusverre bin
nengekomen gelden.
Half September 1937, nette ontvang
sten f. 9.200.
Half October 1937 9.600.—
Thans 10.300.—
Een bevredigend totaal tot dusverre en
een niet onbevredigend accres de laatste
maand.
Wanneer het klokkenspel er eenmaal zal
zijn, moet echter met recht gezegd kunnen
worden: „Dat is nu een geschenk van alle
Leidenaren en oud-Leidenaren".
Vooral het aantal bijdragen groote en
kleine zal nog sterk moeten toenemen,
evenals het tempo, waarmede deze binnen
komen.
Wij komen er, doch het geeft méér vol
doening te kunnen zeggen: „Wij zijn er!"
Er moet nog veel werk verzet worden!
Helpt ook u ons den nog langen weg in
record-tijd afleggen.
Zooals u weet, kunt u dit o.a. doen door
een dezer dagen uye bijdrage over te
schrijven op:
Postrekening No. 302400,
ten name van den penningmeester Caril
lon-Comité Stadhuis Leiden.
Woningbouwvereeniging
„De Tuinstadwijk".
Het oude bestuur herkozen.
Op de gisteravond gehouden leden
vergadering der W.B.V. „de Tuinstad-
wijk" welke buitengewoon druk bezocht
was, is het oude bestuur met 115 van
de 196 uitgebrachte stemmen herkozen.
De Raad van Commissarissen werd in
zijn oude samenstelling bij acclamatie
herkozen.
leidsche chr. besturenbond.
De heer A. Knetsch over „Ordening".
Voor den Leidschen Chr. Besturenbond
heeft de heer A. Knetsch het onderwerp:
,,De ordening der maatschappij" behan
deld.
De samenkomst, welke in het gebouw
„Patrimonium" werd gehouden, werd bij
afwezigheid van den voorzitter door den
secretaris op gebruikelijke wijze geopend,
waarna direct het woord werd verleend
aan den spreker van dezen avond.
Het vraagstuk van de ordening, aldus
spr., is niet nieuw. Reeds in de grijze oud
heid was men er mede bezig op welke
wijze men producten en distributie kon
regelen. En ook thans roept men om or
dening.
Met tal van voorbeelden toonde spr. aan
dat internationale ordening niet verkregen
kan worden. Toch is ordening gewenscht.
Sociaal voor wat betreft de verhouding
tusschen werkgevers en werknemers. Eco
nomisch voor wat betreft de regeling van
productie en distributie. Sociaal door het
optreden van de vakbeweging (het afslui
ten van collectieve contracten) en door
de sociale wetgeving.
Volgens spr. moet er gestreefd worden
naar verwezenlijking der bedrijfsorgani
satie, waarvan de beteekenis uitvoerig werd
uiteengezet.
Op economisch terrein moet de doode-
lijke concurrentie tusschen de producenten
vervangen worden door een geordende
samenwerking.
De wet op de algemeen verbindend en
onverbindend verklaring van ondernemers-
overeenkomsten kan aan de economische
ordening de helpende hand bieden. Aan
de bedrijfsraden dient verordende be
voegdheid te worden gegeven.
Samenvattend mag gezegd worden, dat
wij, aldus spr., socialisatie als utopie ver
werpen. Principieel staan wij afwijzend
tegenover bedrijfsorganisatie door den
Staat. Wij aanvaarden ordening, waarbij
belanghebbenden en de overheid worden
ingeschakeld. Men hoede zich echter voor
overdreven verwachtingen.
Na deze inleiding volgde een uitvoerige
bespreking van verschillende vragen. Na
een dankwoord aan den heer Knetsch werd
de vergadering op gebruikelijke wijze ge
sloten.
Onze stadgenoot, de heer J. den Os
slaagde voor het machinistenexamen voor-
loopig diploma.
Lezingen van ir. C. E. v. d.
Stadt en ir. J. M. Riemens.
Uitgaande van de afd. Leiden en om
streken der Kon. Ned. Maatschappij van
Tuinbouw en Plantkunde, van de Coöp.
Groentenveilingsvereeniging en van de
Stedelijke Lichtfabrieken alhier, is gister
avond in Oud-Hortuszicht een vergadering
gehouden, waarin door ir. C. E. van de
Stadt, van het Centraal Bureau der Ver.
van directeuren van Electriciteitsbedrijven
in Nederland en door ir. J. M. Riemens,
rijkstuinbouwconsulent, gesproken is over
„De toepassing van electriciteit in het
Tuinbouwbedrijf".
Deze vergadering, die werd bijgewoond
door den directeur der Stedelijke Lichtfa
brieken ir. J. A. van Klinkenberg en door
den adjunct-directeur, ir. Fehmers, werd
geopend door den heer Jonker. 2e voorzit
ter der Kon. Ned. Mij. van Tuinbouw- en
Plantkunde, afd. Leiden.
Ir. v. d. Stadt over de technische
zijde.
Eerste spreker was ir. C. E. v. d. Stadt,
die in de eerste plaats eenige algemeene
opmerkingen maakte over de electrische
installatie in vochtige en tijdelijk vochtige
ruimten. In deze ruimten moet de electri
sche installatie aan speciale eischen vol
doen. omdat er kans bestaat op het defect
geraken der installatie door corrosie, kans
op kortsluiting en op brandgevaar. Er is
ook kans op aardsluitingen en dus op le
vensgevaar. In het tuinbouwbedrijf leeft
men in dit opzicht vaak onder ongunstige
omstandigheden, zoodat oppassen en goede
voorzorg dubbel geboden zijn.
Het leidingmateriaal moet dus deugde
lijk zijn, terwijl ook waterdichte laschdoo-
zen, schakelaars, contact-doozen en arma
turen moeten worden toegepast, waarbij in
vochtige kassen enz. ijzeren materiaal de
voorkeur verdient boven baccallet. Spr. ver
telde ook iets over de aarding der instal
latie, die de gevaren tot een minimum be
perkt.
Vervolgens behandelde spr. de electri
sche grond- en luchtverwarming. waarbij
uit den aard der zaak de omzetting van
electriciteit in warmte ter sprake kwam.
In den tuinbouw is men niet gesteld op
zeer hooge grond-temperaturen, 75 gr. F.
is reeds ruimschoots voldoende en in de
electriciteit kan men dien warmtegraad
zeer nauwkeurig bepalen, terwijl ook een
groot voordeel ,is. dat men een zeer gelei
delijke verwarming kan verkrijgen door de
electrische grondverwarmingskabpltjes.
De luchtverwarming is ook Ijeel goed,
maar helaas nog wat kostbaar door strofj»
verbruik.
Electriciteit dient ook uitstekend om den
grond te ontsmetten, waarvan spr. de ver
schillende toepassingsmogelijkheden uit
eenzette. Dit op groote schaal te doen
wordt weer wat kostbaar, maar b.v. voor
potgrond, die men gesteriliseerd wil heb
ben, krijgt men goede resultaten. Men kan
den nachtstroom gebruiken, die 2 ct. per
K.W.U. kost, terwijl 1 K.W.U. ongeveer 10
L. grond ontsmet.
Tenslotte sprak ir. v. d. Stadt over de
verlichting. In de eerste plaats kan de
lichthoeveelheid worden vergroot ter be
vordering van de assimilatie, terwijl in de
tweede plaats de verlichting kan worden
gebruikt om het daglicht te verlengen bij
overigens voor de assimilatie voldoende
hoeveelheid natuurlijk daglicht, dit spe
ciaal voor langdag-planten. Een bijzondere
toepassing der kunstmatige verlichting is
nog de electrische kiemkast, waarin met
een eenvoudige gloeilamp de zaden tbt
kiemen worden gebracht.
Ir. v. d. Stadt lichtte zijn lezing met
lichtbeelden toe.
De tuinbouwkundige zijde.
De tweede spreker. H. Kiemens, sprak
over de tuinbouwkundige zijde van het on
derwerp. Spr. wees er op, dat luchtverwar
ming maar een zeer bescheiden toepassing
kan krijgen, omdat zij te kostbaar is. Al
leen als nachtvorstwering kan de electri
sche luchtverwarming goede resultaten
geven, terwijl er ook in kweektabletten
wel het een en ander mee te bereiken is,
wanneer men precies op dezelfde tempera
tuur moet blijven en de electriciteit dus
naast de gewone centrale verwarming kan
worden toegepast.
De grondverwarming kan in alle cultu
ren uitnemend worden toegepast. Als de
stroom maar goedkoop genoeg is! Hier
opent de toekomst echter nog vele moge
lijkheden. Van zeer groote beteekenis is
ook de verlichting, het toevoeren van ex
tra licht, waarbij vooral het neon-licht
prachtige toepassingsmogelijkheden heeft,
omdat neon-licht als warmte-straler geen
rol speelt. Tooh worden ook met gewone
gloeilampen reeds mooie resultaten be
reikt. In elk geval ligt hier een zeer ruim
veld met enorme mogelijkheden.
Ook deze spr. lichtte zijn lezing met een
groot aantal lantaarnplaatjes toe. waarbij
hij vooral foto's van allerlei proefnemin
gen gebruikte om aan te toonen, dat grond-
verwarming en verlichting dikwijls de
meest verrassende resultaten laten zien, al
moet, bij de verlichting, elke plant afzon
derlijk worden bezien, omdat in sommige
gevallen de extra-belichting ook geen of
tegenovergestelden invloed kan hebben.
Er volgde eenige bespreking op de beide
inJjeressante lezingfp, waauia nog een
lil» vertoond wqrd;
RHEUMALANA
LAKENS
sWx
DE GOEDKOQPSTE WARMTE
F AB R
8268
BORNE
(Ingez. Med.)
SOC.-DEM. VROUWENPROPAGANDA-
COMMISSIE.
Propaganda-avond in de StadszaaL
Bovengenoemde commissie hield gisteren
in de geheel bezette groote Stadsgehoor
zaal een propaganda-avond, waarin als
spreekster optrad mevrouw Straalman
Kremer uit Hilversum, terwijl verder „The
Mickey Mouse Players" en de Arbeiders-
tooneelver. „D.O.S." respectievelijk muzi
kale en tooneelistisohe medewerking ver
leenden.
De presidente, mevrouw BraggaarDe
Does sprak een kort welkomstwoord en
wees er op, dat van de beweerde opleving
weinig of niets te bemerken is. Op onder
wijsgebied bijvoorbeeld is er nog altijd
een groot tekort; van huucverlaging is
geen sprake en van vermeerdering der in
komsten nog minder. Integendeel, de
noodzakelijke levensbehoeften stijgen nog
steeds in prijs en op het gerechtvaardigde
verzoek van het N.V.V. tot verhooging van
den B-steun voor werkloozen wist de mi
nister geen ander antwoord te geven dan
de invoering van een spaarsysteem, dat
een aanfluiting is voor de arbeidersklasse.
Na gemeenschappelijk gezang van eenigè
strijdliederen, was het woord aan mevr.
Straalman, die allereerst wees op de zor
gelijke tijdsomstandigheden. In China en
Spanje worden groote volksdeelen vernie
tigd door de fascistische horden van an
dere volkeren, waarvan de leiders niet
schromen het woord „Vrede" als hun doel
stelling te misbruiken.
De groote mogendheden pogen weliswaar
door langdurige onderhandelingen een
einde aan dien toestand te maken, doch
anderzijds stellen zij hun interventie zoo
lang uit tot zij zelf in staat zijn om hun
slag te slaan.
De soc.-dem. vrouwen in Nederland doen
verstandig, wanneer zij zich niet in slaap
laten sussen door den rustigen toestand
binnen onze landsgrenzen; daarvoor zijn
wij in alle opzichten te zeer afhankelijk
van de internationale verhoudingen.
Ook in ons land is dreiging allerwegen:
wel leed Mussert bij de jongste verkiezin
gen een groote nederlaag, maar daarmede
is het fascistische gevaar geenszins van
de baan. Wel handhaafde zich de demo
cratische gedachte, doch het nieuw opge
treden kabinet is zoo mogelijk nog con
servatiever dan het voorgaande.
Ondanks den dringenden nood der werk
loozen, worden niet hun belangen in de
eerste plaats behartigd, doch worden de
defensiebelangen op den voorgrond ge
plaatst.
Het spaarplan van minister Romme be
rust niet op de realiteit van het leven der
werkloozen; het is ten eenenmale onmo
gelijk om een kwartje te sparen, wanneer
er sprake is van een chronisch tekort. Het
is een bespotting voor de arbeidersklasse
om na zoovele jaren van bitteren nood
thans een weldadigheidsberoep op het Ne
derlandsehe volk te organiseeren teneinde
te voorkomen, dat de arbeiders in den
aanstaanden winter van honger en koude
omkomen.
Met moeite en strijd heeft de arbeiders
klasse zich een mensehwaardig bestaan
geschapen; de voorgestelde regeling van
minister Romme beoogt niet anders dan
de arbeidersvrouwen onder eurateele te
stellen. Zij mogen niet eens zelf beschik
ken over haar eigen spaarduitjes, doch
krijgen daarvoor een bon, waarmede zij
in een bepaald magazijn het tekort mogen
aanvullen. Spr. beschouwt dit als een hoon,
die de vrouwen fier van de hand moeten'
wijzen (applaus).
De werkloosheid is een geesel voor de
mannen, die er moreel aan ten ondergaan,
doch hoeveel grooter is de ellende voor de
arbeidersvrouwen, die niet weten, hoe zij
van het steunbedrag moeten rondkomen
en hoe zij hun kinderen moeten kleeden en
voeden.
Nog altijd telt ons land meer dan 300.000
werkloozen, ook al is hun aantal geringer
dan in vorige jaren: op onderwijsgebied
heerschen nog vele misstanden, zoowel ten
aanzien van de salarieering der onderwij
zers er zijn er. die f25 per maand ver
dienen i als van het pell van het onder
wijs, dat noodzakelijk moet lijden onder
het veel te groote aantal leerlingen per
klasse.
De oorzaken van de langdurige crisis
zijn gelegen in de grondslagen, waarop
onze huidige samenleving berust. Zoolang
daarin geen verandering komt. is ook in
het lot der arbeidersklasse geen verbete
ring te verwachten.
Het kapitalistische stelsel bergt de drijf
veer naar den oorlog in zich.
Alleen het socialisme, berustend op naas
tenliefde. kan leiden naar een betere toe
komst. Daaraan mede te werken, behoort
in de eerste plaats tot de taak der vrou
wen, een taak, die met zich draagt de
blijheid over de bevrijding uit de zorgen
van dezen tijd.
Het herstel van de wereld, aldus ein
digde spr. haar luide toegejuichte rede, be
gint bij onszelf, in ons gezin, in onze naaste
omgeving. Laten wij daarom naast onze
mannen werken en strijden voor een
maatschappij, waarin het de moeite waard
is voor onze kinderen te leven.
Het verdere gedeelte van den avond werd
gevuld door het optreden van „D.O.S.", dat
op de van deze club bekende, verdienste
lijke wijze de dramatische schets „Noc
turne" van Herman Heyermans en een
blijspel „Kleptomanen" van J. J. Rent
meester opvoerde en daarmede veel er in
legde.
concert in endegeest.
Gisteravond gaf de Leidsche Orkestver.
..Musica" onder leiding van den heer J.
Noordanis in het Recreatiegebouw van
Endegeest een concert voor de patiënten.
Het programma dat een 10-tal nummers
bevatte, oogstte veel succes, waarvan een
herhaaldelijk en hartelijk applaus getuig
de. D|e geneesheer-directeur, dr. f. J.
Stuur grap, vqrtolkte den dank der aan
wezigen.
