78sfe Jaargang WOENSDAG 27 OCTOBER 1937 No. 23800 Drie eeuwen Collegium medico-practicum aan de Leidsche Universiteit Plechtige herdenking op Vrijdag a.s. In de nieuwe aula van het Academisch Ziekenhuis HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN De brand op de Megara Dit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD Japan neemt niet deel aan de negen mogendheden- conferentie LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons BLad gevestigd zyn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. by maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets porto te betalen. - Verplicht bewysnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque.' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zyn: per 3 maanden f. 2.35 per week f.0.18 Franco per post f. 2 35 per 3 maanden 4- portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.t OTHO HEURN1US, eerste Leidsche hoogleeraar, die ilinisch geneeskundig onderwys gaf. De Leidsche Universiteit maakt zich op om op plechtige wijze het feit te herdenken, dat gedurende driehonderd I jaren aan deze, in zoo velerlei opzicht I roemruchte instelling klinisch onder- wij: is verstrekt. Zulks zal aanstaanden Vrijdagmiddag geschieden in de groote aula van het Academisch Ziekenhuis, welke aldus op waardige wijze in gebruik zal wor den gesteld en waarbij onder de vele autoriteiten o.m. aanwezig zullen zijn de minister van onderwijs, kunsten en we tenschappen, prof. mr. J. R. Slotemaker de Bruine, benevens vertegenwoordi gers van de Universiteiten van Wee- i nen, Edinburgh en Budapest, welke instellingen hun klinisch onderwijs I rechtstreeks van Leiden ontvingen. Wie meenen mocht aldus schrijft de ïgenwoordige rector-magnificus, prof. dr. A. J. Barge in het Leidsch Jaarboekje aan welk artikel wij 't onderstaande gedeeltelijk ontlcenen dat bij het onder- pis in een zoo bij uitstek practische we- fenschap als de geneeskunde, de praktijk pel steeds een eerste plaats zal hebben Pgenomen, heeft van het verleden een ge- p*el verkeerde voorstelling. [Wel heeft onze Universiteit van den dag rarer stichting af een medische faculteit •Keten en is ook aanstonds met het ge- eeskundig onderwijs een aanvang ge- paakt, doch overeenkomstig het gebruik pier dagen was dit onderwijs geheel theo- ►tisch en bovendien geheel gebonden aan Je klassieke schrijvers. Voor het verwerven van praktische kennis waren de toenmalige yedische studenten geheel aangewezen op praktizeerende geneesheeren ter plaat- Alleen als dezen hun toestonden hen bij Bun ziekenbezoek te vergezellen, hadden »J de gelegenheid niet slechts met ziek en. maar ook met zieken kennis te oaken". Zoo was het in die dagen overal gesteld, jenalve in Padua, waar in 1578 of '79 werd Ploten, dat twee hoogleeraren op gezette jjaen in een plaatselijk ziekenhuis onder- n-s.aan het ziekbed zouden geven. I Johannes Heurnius, die geruimen tijd jan de Universiteit van Padua had gestu urd en in 1581 benoemd werd tot hoog leraar te Leiden,was de eerste, die pogin- n 111 het werk stelde om dezen vorm van nfrw^s 00^ hier ingevoerd te krijgen. ueze pogingen faalden evenwel en het was eerst voor zijn zoon en opvolger Otho En ni-us ^Ye?6elegd, de plannen van zijn K®T.ln uitvoering te zien gaan. kt; SI- g ten nauwste samen met de ucntmg der Utrechtsche Universiteit op j Maart, 1636. De aldaar benoemde hoog waar in de geneeskunde, Willem Ver- E? n, <stratenuo) kondigde nJ. reeds brat' genden dag in zijn inaugureele van v. *an' dafc teven5 directeur zijnde LJt °Penbaar ziekenhuis, voornemens Lrc' ZJJn studenten aan het ziekbed te nnrflE?- en hun derhalve waarlijk klinisch pderwys te gevein. bnvlrJ'^j voor Heurnius het sein om zich Kp h en z°hder overleg te plegen met fcrnt.,. met een persoonlyken brief biiratT. te wenden tot het college van En oir, v''aarin hy met klem aandrong reSellng van het klinische loren ai-- p 13 Mei 1636 besloten cura- elke tÜVles, te vragen aan de faculteit, |ha eenïi11 vier hoogleeraren telde. Isnderm»., B advies van Vorstius en na '■Buroemoolt overleS. besloten Curateurs en de offEKïi ren op 4 November d.a.v. tot lerwik t. t ;?eelinS var' het klinisch on- L De meenha!den over te Saan' Begd in SR'Pf Y?n prof. Suringar, neerge- his van hifV 1)clrase tot de Geschiede- de Lew«.^ (?eheeskundig Onderwys aan e Hoogeschool" dat in Utrecht kort na 1636 klinisch onderwys zou zyn gegeven, wordt bestreden door dr. J. E. Kroon, assistent aan de Universiteitsbiblio theek alhier in zijn proefschrift: „Bij dragen tot de Geschiedenis van het Ge neeskundig Onderwijs aan de Leidsche Universiteit" (1911). In de Resolutien der Staten van Utrecht heeft hy nJ. niet kun nen vinden, dat aan Stratenus omstreeks 1636 verlof zou zyn verleend om met stu denten gasthuizen te bezoeken. Hy meent, dat het zelfs niet onmogelijk is. dat te Leiden reeds voor 4 December 1591 klinisch onderwys werd gegeven door prof. Johan nes Heurnius. Volgens van Mieris werden deze klinische lessen van meet af aan gegeven in het Sint Caeciliagasthuis, de tegenwoordige Stedelyke Werkinrichting. In dit gebouw moesten twee zalen, elk met zes bedden, voor dit doel beschikbaar zijn, „benevens een vertrek tot opening der ïyken, uit welker bezichtiging eenige merk waardige opheldering voor de ziektekunde te verwachten was." In zijn „Geschiedenis der Leidsche Hoo geschool" deelt Matthys Siegenbeek mede, dat werd besloten dat de practiseerende hoogleeraren der geneeskunde twee keer per week, en wel op Woensdag en Zater dag en voorts wanneer een buitengewoon geval dit noodig maakte „hunne kweeke- lingen bü het ziekbed in gasthuizen zouden voeren en door gepaste aanwyzihgen in de praktyk der geneeskunst zouden oefenen". Twee stadsdoctoren en een stedeiyk heel meester zouden de hoogleeraren by die taak behulpzaam zyn. Otho Heurnius en Ewaldus Schrevelius leidden om beurten drie maanden dit klinisch onderwys. Het is niet te veel gezegd, aldus prof. Barge, wanneer men beweert, dat van dit kliniekje uit het klinisch on derwys, zooals wij het thans nog ken nen, zich over geheel Europa en daar buiten heeft uitgebreid. Te veel wordt echter het bestaan van het Nosocomium publicum gekop peld aan den naam van Boerhaave, die in 1714 werd geroepén om de genees kundige praktyk te onderwyzen aan het ziekbed, toen het klinisch onder wijs reeds meer dan 75 jaren bestond en de Leidsche faculteit hierdoor al wereldberoemd was. Onder Sylvius (1658'72) werden de les sen in plaats van tweemaal per week da- gelyks gegeven, terwyl het aantal medi sche studenten te Leiden volgens Suringar nooit grooter was dan gedurende dit tyd- vak. De persoonlijkheid van Boerhaave, die hier van 1714 tot 1729 werkte, is van groote beteekenis geweest voor de verbreiding der klinische methode door geheel Europa. Dit blykt wel ten duidelykste hieruit, dat, hoeveie buitenlanders er ook vóór Boerhaave's tyd reeds te Leiden genees kunde hadden gestudeerd, pas na zyn dood in 1738 het eerste klinische onderricht in het buitenland werd georganiseerd door zyn leerlingen. In 1745 stichtte van Swieten te Wee- nen, waarheen hy als lyfarts van Maria Theresia geroepen was, een copie van het Leidsche Collegium medico-practicum, die de grondslag werd voor de vermaarde kli nische School van Weenen. In 1748 deed Rutherford, eveneens een oud-Leidenaar en leerling van Bcerhaave. in Edinburgh hetzelfde. Andere steden als Pavia (waar het klinisch onderwys in het begin der 17de eeuw weer te gronde was gegaan, HERMANUS BOERHAAVE, die zeer veel bijgedragen heeft tot de verbreiding der klinische methode over geheel Europa. Praag en Rome volgden spoedig en gelei- delyk ontwikkelde zich aldus aan alle uni versiteiten in Europa en daarbuiten het klinisch onderwijs, naar het model, dat al meer dan 100 jaar eerder alhier gesticht was. Nadat Boerhaave zich in 1729 van het geven der klinische lessen had geëxcuseerd, kwam deze taak alleen te rusten op Oos terdyk Schacht, die deze lessen tevoren met Boerhaave samen, telkens om de 3 maanden gegeven had. Na Boerhaave's dood werden deze lessen mede opgedragen aan Adriaan van Royen. maar toen na het overlyden van Oosterdyk Schacht in 1744 Gaubius als diens opvolger voor het kli nische onderwys werd aangewezen, was het met de practische lessen gedaan. Ook na hun beider verscheiden in 1779 en 1780 werden aanvankelijk nog geen klinische lessen gegeven. Het zou tot 1787 duren aleer dit nooazakeiyke en onontbeeriyke on derdeel der geneeskundige studie opnieuw naar zyn waarde werd geschat. Eerst in 1787 werd het Collegium medico-practicum opnieuw in het Sint Caeciliagasthuis inge richt en aan de professoren Oosterdyk en Paradys de opdracht tot het geven van klinisch onderwijs verstrekt. De aanzienlyke ontwikkeling der chirur gie en der verloskunde, waarvoor klinisch onderwijs eveneens onontbeerlyk bleek, maakte uitbreiding noodzakelijk. Het St. Caeciliagasthuis bood daartoe echter geen ruimte, zoodat curatoren in 1798 besloten voor de ontworpen uitge breidere praktische inrichting een afzon- deriyk huis te huren, waarin men 40 per sonen zou kunnen opnemen. De pogingen om de nieuwe .kliniek in een huurhuis on der te brengen, leden echter schipbreuk, zoodat tenslotte werd overgegaan tot den aankoop van een huis tegenover het koor der Pieterskerk waarin nu de Bibliothèque Wallone gevestigd is en dat in Augustus 1799 in gebruik werd genomen. Ir. 1817 werd voor het nu zelfstandig geworden Academisch Ziekenhuis het voor malige Waalsche Weeshuis aan de Oude Vest verworven. De vraag naar meer ruim te kwam echter al spoedig naar voren, maar het heeft zeer lang geduurd voordat men aan een nieuw ziekenhuis toekwam, waartegen verzet wasomdat Boer haave het er ook zonder heeft gedaan" en „omdat een weelde in het verschaffen van hulpmiddelen de persoonlyke inspanning uitdooft". In een artikel over de Acade mische Gebouwen schryft prof. dr. J. Hui- zinga in .Pallas Leidensis MCMXXV", dat de moeiiykheid by de voorbereiding voor een ruimer academisch ziekenhuis was, dat ook de stad daarby was betrokken. Men meende slechts door de verbinding met een stedelyk ziekenhuis met de belangen van academisch onderwijs te kunnen sla-., gen. In 1850 werd in dien zin door deft gemeenteraad besloten. In 1853 kwam een overeenkomst met curatoren tot stand. Daarna werden vele bouwplannen gemaakt en eerst in 1866 werd door samenwerking tusschen rijk en gemeente een oplossing voor het vraagstuk gevonden. Het nieuwe en voor dien tyd uiterst groot opgezette ziekenhuis aan den Morschsingel werd in 1873 in gebruik genomen. Nog geen halve eeuw later was het te klein en onbruik baar. In 1914 werd begonnen met den bouw van het groote ziekenhuiscomplex aan den Rijnsburgerweg, waarin de geheele allengs versnipperde medische faculteit een plaats zou kunnen krygen. De bouw werd een lange lydensgeschiedenis. Pas in 1923 kon het eerste laboratorium, n.l. het Anato misch Laboratorium in gebruik worden ge nomen en in Maart 1928 vond de officieele opening plaats van het 4xik toen nog niet geheel voltooide Boerhaave-kwartier. waar voor de plannen vele malen waren gewy- zigd. Zoo is uit het kleine kliniekje in het Caeciliagasthuis na drie eeuwen een ziekendorp gegroeid, dat nu, nog geen kwart eeuw na het begin van den bouw, al weer een nypend gebrek aan plaatsruimte heeft, gelijk prof. dr. J. van der Hoeve by de overdracht van het rectoraat in September j.l. heeft uiteengezet. Vijf Chineezen gedood en vier ernstig gewond. Bij de directie van de Bataafsche Pe troleum Maatschappij is een telegram ingekomen van den kapitein der „Me gara", waarin nadere bijzonderheden worden gegeven over den gisteren reeds vermelden brand. Op het oogenblik van verzenden van het telegram stond het voorschip nog in brand, doch dezen brand had men voldoende onder controle. De brand is ontstaan door een hevige ontploffing nabij butaantank 20, die in brand is gevlogen. Het dek van het voorschip is ernstig beschadigd. De ankerspil is onbruik baar. De kapitein heeft aan de sleep boot „Zwarte Zee" verzocht om assisten tie. Twee Chineesche kwartiermees ters, de eerste stoker, een matroos en een pompman, allen Chineezen, zijn gedood. De timmerman, twee matrozen en de matroosjongen, eveneens Chi neezen, zijn ernstig gewond en overge geven aan een visschersman om naar een hospitaal te worden gebracht. De Europeanen zijn geen van allen ge kwetst. De brand is uitgebroken op IS mijl ten N.W. van het eiland Yeen. Voor zoover bekend, voegt de B.PJV1. hieraan toe, zal het schip koers zetten naar Southampton en daarna, zoo mo gelijk, naar Amsterdam. Opening „Overdekte" op 8 November. Groot aantal zwem-„sterren" naar Leiden. De opening van het overdekte zwem bad aan de Haarlemmerstraat is voor- loopig bepaald op Maandag 8 Novem ber. Op vereoek van de directie is uit de zwenwereenigingen L.Z.C., De Zijl en Poel meer (die alle drie op een bepaalden avond per week het bad gedurende eenige uren voor zich gereserveerd hebbeneen commis sie gevormd, welke is belast met de vast stelling van het openingsprogramma. Deze commissie bestaat uit de heeren G. van der Mark, voorzitter (namens Poelmeer en als consul van den Kon. Ned. Zwembond), Moonen, secretaris (namens De Zijl) en H. van der Reyden (L.Z.C.). Besloten is voor den openingsavond geen officieele wedstrij den te organiseeren doch zich te bepalen tot demonstraties en het houden van een polowedstrijd. En de commissie mag zich daarbij gelukkig prijzen de medewerking te hebben gekregen van talrijke bekende zwemsters en zwemmers uit ons land. zoo- dat het openingsprogramma zeer belang wekkend moet worden genoemd. Men mag slechts hopen, dat de organisatoren van het gemeentebestuur vergunning verkrijgen voor gemengd zwemmen op dien avond en tot het toelaten van dames en heeren onder het genoodigde publiek Aan het demonstreeren van diverse zwemslagen zal, wat de dames betreft, o.m. worden meegewerkt door Nida Senff en Jopie Waalberg (van de A.D.Z. uit Amsterdam) en door vrijwel alle bekende zwemsters (behalve Willy den Ouden) van de Rotterdamsche Dames Zwemclub, zooals bijvoorbeeld Rie van Veen en Annie Timmermans. Een 12-tal dames der R.D/Z. zal een num mer figuur-zwemmen ten beste geven, terwijl de Nederlandsche kampioene, Greta de Hooge (eveneens van de R.D.Z.) het schoonspringen zal demonstreeren. Bij de heeren worden de demonstra ties verzorgd door de schoonspringers Dcnnebcom en Schatsns, van de „A. Z. 1870" uit Amsterdam en door leden van H. Z. en P. C. en Zian (beiden uit Den Haag) voor wat de zwemslagen aan gaat. Als een der belangrijkste num mers volgt tenslotte een wedstrijd tus schen twee der sterkste nationale polo zeventallen: H.Z. en P.C. en Zian Naar wij vernemen zal Rie Mastenbroek wel voor eenigen tijd aan de Overdekte hier te Leiden verbonden worden, doch zal zij, in verband met de bepalingen van den Kon. Ned. Zwembond, op den openingsavond zelf niet tegelijk met de amateurs mogen demon streeren. Ten aanzien van de raadszitting, waarin tot liet vet cod tot gem-gd zwemmen werd besloten, zij nog gemeld, dat dr. Key niet aan de stemming heeft deelgenomen, daar hy tevoren was weggeroepen. i BINNENLAND. 300 jaar Academisch klinisch onderwijs to Leiden. (Stadsnieuws, le Blad). Het incident tusschen politie en koloniale reserve bij den Jamboree-wandeltocht. (2e Blad). Beteugeling van het cadeaustelsel; Natio naal congres te Utrecht. (3e Blad). De verdediging van Indië; voordracht in de vergadering der Ver. ter beoefening van de Krijgswetenschap. (3e Blad). Aljechin won weer van Euwe en leidt na met 6V*31/; punt. (Sport, 3e Blad). Een interessante verkeerskwestie; zitting van den Haarlemschen Kantonrechter op 8 November naar Lisse verplaatst. (Rechtzaken, le Blad). BUITENLAND. De non-interventie-commissie te Londen maakt vorderingen. (Buitenland, le BI.) Japansche successen bij Sjanghai. De eer ste Chineesche linie is gevallen. (2e en. le Blad). Japan neemt niet deel aan de 9-mogend- heden-conferentie. (le Blad). Nog geen oplossing van de Belgische crisis. (Buitenland, le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Het Japansche kabinet heeft de uitnoodiging tot deelne ming aan de te Brussel te houden negen-mogendheden- conferentie van de hand ge- EERVOLLE UITNOODIGING VOOR Dr. F. W. T. HUNGER. De Internationale Organisatie voor In- teilectueele Samenwerking van den Vol kenbond heeft aan dr. F. W, T. Hunger te Voorschoten het verzoek gericht, deel te willen uitmaken van een kleine commissie van slechts drie personen, die de even- tueele publicatie van handschriften en oude wetenschappelijke boeken op het gebied der natuurwetenschappen zal voor bereiden. Dit plan is van de Nationale Organisatie in Cechoslovakye. uitgegaan. Behalve onze landgenoot zal de commissie verder bestaan uit de professoren dr. Bo- humil Nëmec te Praag en dr. Czeslaw Bia- lobrzeski te Warschau. Dr. Hunger is. zoo als bekend, directeur van het Instituut voor de geschiedenis der Genees-, Natuur- en Wiskunde hier ter stede. De eerste samenkomst der commissie is bepaald op 3 December a.s. te Praag. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd: Voor het doctoraal examen Indisch recht: de heer J. P. van Loen (Leiden): voor het candidaatsexamen rechten: mej C. A. Tillemans (Rotterdam) en de heeren P. S R Wolterbeek (Over- veen); J. W. Scheffer (Rijswyk); D. v. d. Hoek (Warnsveld); voor het doctoraal examen rechten: de heer H. H. Maas (Hil- legersberg Geslaagd voor het doctoraal examen wis- en natuurkunde, hoofdvak Scheikun de de heeren C. G. F. P. Schnellen iHille- geisberg) en J. J. B. van Eyk van Voort- huyssn (S-.h-venirge"): voor het cand'- rir.-t-examen wis- en natuurkunde letter L, de heer H. W Kastein (Venlo), en voor het doctoraal examen rechten: de heer Pi A. Offers (Rotterdam).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1