STADSNIEUWS
De vliegrampen in Indië
78sie Jaargang
DONDERDAG 14 OCTOBER 1937
No. 23789
Vereeniging van onderwijzers
en onderwijzeressen
in de inspectie Leiden
De oorzaak der
Specht-ramp
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
Toon Dupuis
overleden
Afscheid van den heer
J. Baak
Hoe de T13 verongelukte
In den linker motor was
de drijfstang gebroken
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Groot beeldhouwer
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
Jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f.2.35
per week f. 0.13
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mud.)
50ste algemeene vergadering
In de Stadsgehoorzaal werd hedenmor
gen en -middag de 50ste algemeene verga
dering gehouden van de Ver. van Onder
wijzers en Onderwijzeressen in de inspec
tie Leiden, welke, als gewoonlijk, door een
groot aantal L.O.-leerkrachten uit Leiden
en omgeving werd bijgewoond. De verga
dering werd o.m. bijgewoond door den heer
H, A. Vriend, gemeentelijk inspecteur voor
het onderwijs en door den heer F, H. N.
Bloemink namens de Plaatselijke School
commissie. De vergadering werd voor het
laatst gepresideerd door den heer J. Baak
Jzn., die het volgend voorjaar zijn functie
als inspecteur bij het L.O. zal neerleggen.
De heer J. Baak Jzn.
Aan zijn openingsrede is het volgende
ontleend
Nu het de laatste vergadering zal zijn,
cie ik ambtelijk zal leiden, kunt u zich
wel begrijpen, dat de gedachten zich in
mi] vermenigvuldigen en dat ik ook dik-
W'ijls tot retrospectieve beschouwingen over
de taak in de school kwam. Daarom wil
ik u als voorzitter uwer vergadering enkele
gedachten meegeven, die ik gekristalliseerd
heb in deze woorden: voorbereiding be
zinning leiding.
Niet, dat de schooltaak daarmee beperkt
blijft, maar het zijn toch belangrijke on-
lieideelen eener gezonde didactiek. De le
vende klasse eischt actie en reactie, aan
schouwelijkheid, vraag en antwoord naar
de behoefte van het c.rgenblik, sterke sug
gestie van de belangstelling, in 't kort, tal
van hulpmiddelen, die voor elke klasse
•erschillend moeten zijn en weer anders
voor dezelfde klasse op een ander tijdstip.
Reeds meermalen wees ik u allen op den
zegen, maar ook op den vloek van het leer
boek, pat in de klasse wordt gebruikt of
misbruikt, dat alleen goede dienster, kan
verrichten, ais het achter den onderwij
zer blijft, die toch het levende centrum
van zijn klasse moet blijven en zich niet
moet laten verdringen door den papieren
schoolmeester. Wil hij heldere voorstellin
gen en begrippen aanbrengen, dan kan dit
alleen geschieden als de man voor de
klasse in staat is. de belangstelling der
leerlingen tot het eind vast te houden. Ven
hem moet uitgaan een sterke suggestieve
kracht. Maar daarvoor is noodig, dat hij
zelf heldere voorstellingen en begrippen
heeft. Over elke leerstof moet hij zichzelf
ernstig bezinnen en nagaan uit welke ele
menten de kennis, die hij wil aanbrengen,
bestaat. Geen onderwijzer mag een les be
ginnen. voordat hij zich goed bewust ge
maakt heeft, wat hij na de les heeft wil
len bereiken. Dat geldt natuurlijk voor alle
ouderwijs, maar vooral voor de lagere
school. De klasse-resultaten hangen voor
een zeer belangrijk deel af van deze voor
bereiding en bezinning der onderwijzers.
Hij moet bovendien de geestelijke werktui-
gen goed kennen en er een juist gebruik
van weten te maken.
Allerlei leermiddelen moet hij bij" de
hand hebben en ook daarvan het juiste ge-
orulk maken. Hij moet leiding geven in de
?™e of grootere klassegemeenschap en
j,f, kzn hij eerst, als hij zelf voldoende
didactisch geschoold is. Dit geldt voor alle
leerkrachten der school. Zij, aan wie de
taak van hoofd der school is opgedragen,
hebben daarnaast nog een andere taak.
Voor de betrekking van hoofd der school
worden naast meer dan middelmatige
eigenschappen als klasseonderwijzer, bo
vendien die persoonlijke qualiteiten ver-
eischt, welke noodig zijn om met inzicht,
lact en wilskracht de school naar binnen
en naar bulten te vertegenwoordigen m. a.
w.: hij moet naast zijn klassewerk kunnen
besturen en leiding geven.
De begrippen, die beide woorden noemen,
vloeien in het spraakgebruik dikwijls in
een. Ze worden soms wel voor elkaar ge
bruikt. Het besturen wordt opgelegd door
wet en voorschriften. Het hoofd der school
neemt met het aanvaarden van zijn functie
plichten en verantwoordelijkheden op
zich. Hii wordt dus bekleed met gezag. Lei
ding wijst meer op een innerlijke werk
zaamheid. Bestuur wordt gevoerd, leiding
wordt gegeven. De bestuurder moet het
stuurrad op de juiste wijze omwentelen, de
koers wordt bepaald door de persoonlijk
heid van den leider. De onderwijzer moet
zich kunnen uitleven in zijn klasse als de
bestuurder maar zorgt, dat het leerplan in
elke klasse wordt afgewerkt, dat de onder
wijzer zijn klasse brengt tot de grootst mo
gelijke inspanning bij mondeling, doch cok
bij het schriftelijk werk, dat de les niet
wordt volgepraat, maaT den leerlingen vol
doende gelegenheid gegeven wordt om het
geleerde toe te passen, dat. orde en tucht
maatregelen in de verschillende klassen op
gelijke wijze worden toegepast, dat de cor
rectie gelijkvormig geschiedt enz., anders
valt de school uiteen in zooveel schooltjes
als er klassen zijn.
Voor de leiding is principieel noodzakelijk
een innerlijk krachtige persoonlijkheid.
Het gezag van den leider zal meer onder
gaan dienen te worden dan worden opge
legd. Bereikt een krachtig bestuur uiter
lijke resultaten van vorderingen, orde en
tucht, de goede leiding bereikt innerlijke
uitkomsten van een frisschen geest, die
in een opgewekte sfeer tot arbeidsvreugde
zal kunnen komen. Ben H. d. S., die zich
als persoonlijkheid aan zijn school geeft,
voldoet aan de voornaamste eischen van
een goede leiding. Wat van den onderwij
zer als ideaal gevraagd wordt voor zijn
klasse, dat is hetzelfde, wat van den lei
der moet uitgaan tot de geheele schoei.
Leiden is oproepen van het beste. wat. de
mensch kan geven. Het is de werkers bren
gen in de fleur van hun kunnen, ze niet
futloos maken of verbitteren door hun on
macht te demonstreeren. maar wel onnoo-
dige tekorten doen beseffen. Heeft de lei
der ook nog een taak te vervullen bij de
practische vorming van het personeel? Het
antwoord op deze" vraag hangt af van de
meening. of de onderwijzer voldoende vak
kennis op de kweekschoel opdoet om al
leen door zijn schoolarbeid uit te groeien
tot een bekwaam onderwijzer. Ik geloof, dat
de practische voorbereiding op de inrich
tingen voor de onderwijzersopleiding niet
zoo is, en ook niet zoodanig kan zijn. dat
alleen empirie daarvoor voldoende is. Het
onderwijs geven is een kunstvak en de weg
der kunst is lang en moeilijk. De didacti
sche geschiktheid wordt naast de ervaring
alleen verkregen door voorbeeld van en be
spreking met verdergevorderden. Alleen
enkeie begenadigden hebben slechts aan de
eigen ervaring genoeg. De meesten worden
zonder leiding proletariërs in het school-
rijlc. Zijn ze daarbij ijverig en toegewijd,
aan zullen zij in hun klasse stellig eerjg
resultaat bereiken. Maar hun didactièk
blijft zich bewegen in een horizontale
richting. Een goed bestuurder, maar voor
al een goed leider, gehoorzame onvoor
waardelijk aan het gebod: Wees sterk in
de zaak, maar zwak in de wijze.
Voorbereiding Bezinning Leiding
drie eischen, die eiken dag aan ieder on
derwijzer gesteld worden bij het volbren
gen zijner dagtaak, welke hij alleen r.aar
behooren zal kunnen vervullen, als hij niet
alleen een wakker leermeester is, maar bo
venal als hij zich daarbij gedragen voelt
door liefde voor zijn leerlingen en zijn
werk, opdat hij het den bekenden heiden
apostel zal kunnen nazeggen: „Al ware
het, dat ik de talen der menschen en der
engelen sprak en de liefde niet had, zoo
ware ik een klinkend metaal, of luidende
schel geworden".
Na deze luide toegejuichte rede zong
mej. Nelly Baak, aan de piano begeleid
door den heer A. de la Rie, op gevoelvolle
wijze en met zuivere stem eenige liederen,
die aan de vergadering een dankbaar ap
plaus ontlokten.
Vervolgens was het woord aan den heer
G. van Veen uit Amsterdam, die een lezing
hield over den Oostenrijkschen psycho
loog Alfred Adler, die eenige maanden ge-
led^ overleed.
Relaas van een ooggetuige.
Uit Soerabaja vernam Aneta nog: om
trent het ongeluk met het marine-vlieg
tuig, dat de bemanning van de T. 16 de
T. 13 op honderd meter afstand op het
water zag dalen, kort daarna weer op
stijgen en vervolgens neerploffen. De T. 16
schoot toen lichtkogels af om de kust te
alarmeeren. De bemanning waadde door
het water en vond een visschersprauw,
waarmede zij zich naar het wrak begaf
om hulp te bieden. Dit bleek echter niet
mogelijk te zijn.
De zeildoeken wanden van de veronge
lukte T. 13 werden vruchteloos door de ter
hulp geschoten bemanning van de T. 16
met zakmessen bewerkt. Daarna werd
overwogen te trachten, den staart van het
vliegtuig met een bijl af te kappen. Dit
moest echter worden ontraden, aangezien
het wrak dan zeker met water zou vol-
loopen, zonder dat er mogelijkheid van
redding voor de inzittenden bestond.
De duisternis was een belemmering om
verder iets te doen. Het gouvernements
vaartuig „Pollux" heeft den volgenden
morgen het wrak overeind gezet en later
naar Soerabaja vervoerd. Alle lijken zijn
thans geborgen, behalve die van overste
De Bruyne en officier-vlieger Vethake.
Alle stoffelijke overschotten zullen tc
Soerabaja in 'n massagraf worden bijgezet.
De plaats waar de ramp is gebeurd, ligt
circa 1 K.M. van dc kust verwijderd tegen
over de plaats waar het monument is op
gericht ter gedachtenis aan de schipbreuk
van de „Van der Wijck".
In verband met het ongeval van de
„Specht" heeft de K.L.M. van den waar-
nemenden chef van den technischen
dienst van de K.N.I.L.M. te Bandoeng,
waarheen de motoren van de „Specht" ge
transporteerd zijn, telefonisch vernomen,
dat in den linker motor, de verbinding van
de drijfstang van cylinder 9 met de hoofd
drijfstang is gebroken, waardoor deze
motor plotseling tot stilstand kwam.
Tengevolge hiervan kon het vliegtuig
zich nog in stijgstand bevindend en nog
niet over voldoende snelheid beschikkende,
geen hoogte houden en kwam het na een
korte linkerbocht met de boomen in aan
raking.
Door de breuk werd het geheele mecha
nisme geblokkeerd.
De betrokken motor heeft 700 draai
uren en 50 uren na zijn laatste volledige
revisie.
Later onderzoek van het materiaal van
de gebroken stang zal uitwijzen, wat de
breuk veroorzaakt heeft.
Omtrent den toestand van de gewonden
wordt medegedeeld, dat de violist Huber-
mann in het algemeen vooruit gaat. Ook
de andere patiënten zijn aan de beterende
hand.
BINNENLAND.
Ramp van de „Specht" veroorzaakt door het
breken van een drijfstang (le Blad).
Maatregelen tot opheffing van gemeente
lijke tollen op tertiaire wegen (Buiten
land. 3e Blad).
Een nieuwe gemeente Leidschendamvoor
stel tot vereeniging van Veur en Stomp-
wijk (Omstreken, 2e Blad).
De Bloembollenplantdag te Noordwijk (3e
Blad).
Overleden is, 60 jaar oud. de bekende beeld
houwer Toon Dupuis (le Blad).
Mevr. B. Vuyk begint heden een interes
sante serie artikelen over leven en wer
ken op de Molukken (2e Blad).
BUITENLAND.
Tegen Zaterdag is de non-interventiecom
missie te Londen bijeengeroepen (Bui
tenland, le Blad).
Stojadinowitsj te Londen (Buitenl,, le Blad)
Japan zal zoo goed als zeker niet deelnemen
aan de 9e mogendheden-conferentie
(Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Spr. wil Adler beschouwen in het licht
van zijn tijd en van den tijd, die achter
ons ligt. Zijn leer beteekent een zeer be
langrijke schakel in de ontwikkeling vat/
het paedagogisch denken.
De humanistische wetenschap heeft vele
fouten gehad, doch het is haar groote ver-
dienst. dat zij tal van ingewikkelde pro
blemen heeft doordacht, waaruit anderen
leering hebben kunnen trekken. De aan
hangers van Rousseau, die de natuur ver
heerlijkte boven alles, zijn daardoor ander
halve eeuw later tot het besef gekomen,
dat diezelfde natuur niets is, wanneer niet
de Geest daarover de dictatuur uitoefent.
Uitvoerig stond spr. daarna stil bij de
ontwikkeling van Rousseau's denkbeelden,
welke via natuurverheerlijking leidden tot
de erfelijkheidswet, die elke verandering in
de geaardheid van den mensch uitsloot.
Hier is het determinisme aan het woord,
dat den doodslag voor alle opvoeding be-
teekende. Toen kwamen er drie figuren,
die naar sprekers meening de wereld heb
ben gebracht uit de diepe put van het
paedagogisch pessimisme, te weten: Freud.
Adler en Künkel.
Eerstgenoemde verwierp de erfelijkheids
gedachte en bouwde daarvoor in de plaats
zijn theorie op. die hij toesttë aan de hand
van zijn therapie van neurotici.
Adler, de leerling van Freud, verklaarde
de verwarring der instincten en het ont
staan der neurose uit een gebrek aan
waardeering, waardoor minderwaardig
heidscomplexen ontstaan.
Künkel tenslotte komt tot de conclusie,
dat de mensch van nature laf is en terug
wijkt voor de werkelijkheid. De mensch
heeft noodig versterking van zijn zedelij-
ken moed, van het verantwoordelijkheids
besef. Hij moet leeren positief te zijn en
het leven nemen zooals het is.
Van dit drietal is Freud ongetwijfeld de
geniaalste, doch alle drie behooren zij on
danks al hun kleine en soms ook groote
verschillen, onafscheidelijk bij elkaar als
bestudeerders van de mensehelijke per
soonlijkheid. Hun gezamenlijke diepte
psychologie heeft eens en voor al het ma
terialisme verslagen. Spr. illustreerde dit
met een voorbeeld, waarbij door zuiver
geestelijke beïnvloeding veranderingen in
de organische stof werden teweeggebracht.
De gedachte, dat de geest heerscht over
de stof, is ook voor hen, die bij het on
derwijs werkzaam zijn, van prominent be
lang.
In den breede ging spr. vervolgens in op
de opsporing van de geestesstoringen,
waardoor de neurose ontstaat door de
complexen van het onderbewustzijn In het
bewustzijn te doen treden.
Men kan ernstige principieele bezwaren
opperen tegen de geestelijke standpunten
van Freud. Adler en Künkel. doch het is
verkeerd hen te verwijten, dat deze the
rapeuthen practische medici dus
geen goede philosofen zijn. Men moet, als
het ware, erkennende hun groote. prac
tische wetenschanpelijke beteekenis, hun
wijsbegeerte op den koop toe nemen.
Het systeem van Adler is zóó eenvoudig,
dat het velen banaal voorkomt. Adler is
voor alles man van de praktijk, waartoe
zijn levensloop veel heeft bijgedragen.
Adler werd het Marxisme van jongjaf
De beeldhouwer Toon Dupuis, is le
zijnen huize te Den Haag, in den af-
geloopen nacht onverwacht ontslapen.
Hij was een man van internationale
bekendheid en het aantal werken, dat
hij tijdens zijn lange loopbaan als
beeldbouwer heeft gewrocht, is buiten
gewoon groot en al deze werken ge
tuigden van zijn genialiteit.
Wijlen Toon Dupuis.
Antoine Stanislas Nicolas Louis Dupuis
werd 18 Februari 1877 te Antwerpen ge
boren. Hli studeerde als leerling o.a. van
zijn vader, den beeldhouwer Louis F. J.
Dupuis, aan de Academie voor Schcone
Kunsten aldaar en later aan het Instituut
supérieur des Beaux Arts onder Thomas
Vincotte. Hij werd naar Nederland geroepen
om een werk te voltooien, dat door een
anderen beeldhouwer was begonnen. Toon
DuDuis bleef in Holland en vestigde zioh
in 1898 te 's Gravenhage. In 1900 werd hij
benoemd tot hoofd-leeraar der Haagsche
Academie van Beeldende Kunsten, welke
betrekking hjj tot 1914 heeft bekleed. Meer
dan leeraar was hij evenwei zelfwerkend
beeldhouwer en scheppend kunstenaar.
Hiervan getuigen de vele standbeelden en
andere monumenten, officieele borstbeelden
reliefs, decoratieve figuren en penningen,
welke in den loop der jaren door hem
werden ontworpen en vervaardigd.
Dupuis heeft tot zijn dood toe hard ge
werkt. Nog verschillende opdrachten had hij'
onderhanden, o.a. een borstbeeld voor wijlen
den heer Niemeyer, in leven president
commissaris van de Nationale Levensver
zekeringsmaatschappij, dat vrijwel gereed
was en een buste voor wijlen ds Thenu,
den bekenden inlandschen predikant. Ver
der had hij opdrachten onderhanden voor
penningen van prins Bernhard en orinses
Juliana Het onlangs in het Koloniaal In
stituut te Amsterdam onthu'de monument
voor ihr. Stoop, den grondlegger van de
petroleum-industrie in Nederlandsch-Indië,
was eveneens van zijn hand.
Van algemeene bekendheid is het prach
tige monument voor de Koningin-Moeder
aan het Rosarium te 's-Gravenhage, dat
eveneens door hem werd ontworpen. Ver
dere standbeelden, door Toon Dupuis ver
vaardigd. zijn: dat van den stadhouder
Willem III te Breda, dat van de gebroeders
de Witt te Dordrecht, van prof. Donders te
Utrecht, van president Steyn te Deventer,
van Rembrandt te Leiden, van burgemees
ter Reyger te Utrecht, van Petrus Canisius
te Nijmegen, het monument voor leger en
vloot op den strandboulevard te Scheve-
ningen. Voorts vervaardigde hij een mar
meren buste van onzen gezant jhr. dr.
Loudon te Parijs, dat eenigen tijd geleden
in het legatiegebouw aldaar is geplaatst.
Ook voor het Koninklijk Huis heeft Toon
Dupuis belangrijke opdrachten vervuld. In
het rijksmuseum te Amsterdam, in het
Haagsche museum en verschillende andere
musea zijn werken van zijn hand aanwezig.
Toon Dupuis was werkend lid en eere
lid van verschillende genootschappen op
artistiek gebied en drager van het officiers
kruis in de Orde van Oranje-Nassau. ter
wijl hij mede in het bezit, was van tallooze
buitenlandsche onderscheidingen, zooals
gouden en zilveren eere-medailles en der
gelijke.
Hij woonde sinds zeer vele jaren aan de
Johan Maetsuyckerstraat te Den Haag.
waar hij in een zeer smaakvol en kunstriik
interieur tevens zijn veelomvattende werk
plaats had. Zijn zoon en zijn dochter
woonden elders. Het was de huishoudster,
die hedenochtend te 8 uur te zijnen huize
komende, den meester rustig ontslapen
vond. Gisteravond nog, toen zij zich naar
haar huis begaf, was er niets dat er op
wees, dat de 'neer Dupuis zijn dood
nabij was.
aan als het Evangelie voorgehouden. Het
maatschappelijk-zijn, aldus Marx, bepaalt
het bewust zijn. Daarin schuilt volgens
spr. een groote waarheid, al onderschrijft
hij deze uitspraak ook niet geheel. Daar
door komt ook Adler ertoe, om de oorzaken
der storingen te zoeken in sociale ver
houdingen in tegenstelling met Freud. die
deze verklaarde uit sexueele instincten.
Met nadruk wees spr. erop hoe belang
rijk het is om de kinderen veilig te laten
leyesp, veilig yoor verkeerde invloeden,
welke blijvend hun stempel zetten op de
persoonlijkheid van den jongen mensch.
Ook voor de onderwijzers, aldus leert
ons Adler, ligt hier een taak weggelegd.
De heer Baak onderstreepte het aan
houdend applaus met woorden van dank,
waarna de vergadering werd geschorst tot
des middags.
In die bijeenkomst sprak dr. W. G. N. v.
d. Sleen over „Cura?ao en de petroleum
industrie in Venezuela". Wij komen daarop
morgen terug.
